Παλιῤῥοϊκό κύμα («τσουνάμι») στὸ Αἰγαῖο.

(Ἀναρωτιέμαι γιατὶ τό λένε «τσουνάμι» κι ὄχι παλιῤῥοϊκό κύμα. Δὲν καταλαβαίνω. )

Σήμερα εἶπα νὰ σᾶς παρουσιάσω ἕνα ἄλλο  παλιῤῥοϊκό κύμα, ὄχι σὲ κάποιον ὠκεανό. Ἀλλὰ στὸ μικρό μας Αἰγαῖο, τὸ ὁποῖον μελέτησαν, σὲ παγκοσμία πρώτη, οἱ Ἕλληνες ἐπιστήμονες Νικόλαος Ἀμβράσης καὶ  Ἄγγελος Γαλανόπουλος.

Σεισμογενής περιοχή, ἀπὸ ἀρχαιοτάτων χρόνων,  ἡ χώρα μας, ἔχει νὰ μᾶς παρουσιάσῃ πάρα πολλά ἀνάλογα φαινόμενα.  Οἱ ἐπιστημονικὲς καταγραφές ἐλάχιστες καὶ ἀπαραίτητες. Ὅπως ἡ παρακάτω ποὺ μοῦ ἔστειλε καλός φίλος. 

Ἐλπίζοντας σὲ καλλίτερα καὶ πλήρως ἐξοπλισμένα κέντρα καταγραφῆς σεισμῶν καὶ προειδοποιήσεως γιὰ παλιῤῥοϊκά κύματα, σᾶς παρουσιάζω μίαν ἀπό τὶς πρῶτες μελέτες στὸν τομέα αὐτόν, σὲ παγκόσμιο ἐπίπεδο. 

Φιλονόη.

Κύματα ίσα με μια πενταώροφη πολυκατοικία

Το τσουνάμι του Αιγαίου

 Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΙΟΥΣΗ

Στο ύψος μια πενταώροφης πολυκατοικίας (20 μ.) αναρριχήθηκαν παλιρροϊακά κύματα στην Αρκεσίνη της Αμοργού, μετά το σεισμό των 7,8 Ρίχτερ στις 9 Ιουλίου του 1956 με επίκεντρο τη θαλάσσια περιοχή νότια του νησιού. Διεθνής επιστημονική ομάδα από τα Πανεπιστήμια της Νότιας Καλιφόρνιας, του Νορθγουέστερν (Σικάγου), του Πολυτεχνείου της Αγκυρας (METU) και του Πολυτεχνείου Κρήτης, στην οποία συμμετείχαν οι πανεπιστημιακοί και ερευνητές Εμίλ Οκάλ, Κώστας Συνολάκης, Αχμέτ Γιαλσινέρ, Νίκος Καλλιγέρης, Μπουράκ Ουσλού, Σπύρος Φωτείνης, Βαγγέλης Βουκουβάλας, και Μαρία Γάσπαρη, εφάρμοσαν αριθμητικό μοντέλο προσομοίωσης για το κεντρικό και νότιο Αιγαίο καταγράφοντας το ύψος των κυμάτων από το τσουνάμι σε Κυκλάδες, Δωδεκάνησα, Κρήτη και Τουρκία.

«Για το σεισμό του 1956 από τις εργασίες του αείμνηστου Αγγ. Γαλανόπουλου και του κ. Νικολάου Αμβράση (νυν ακαδημαϊκού) γνωρίζαμε ότι ο σεισμός ήταν μεγέθους περίπου 7,5 R και είχε προξενήσει τσουνάμι (τότε το ονόμασαν θαλάσσιο σεισμικό κύμα) στο κεντρικό Αιγαίο και ότι η αναρρίχηση του κύματος έφτασε πάνω από 25 μ. στην Αμοργό», μας λέει ο Κώστας Συνολάκης, καθηγητής Φυσικών Καταστροφών στο Πολυτεχνείο Κρήτης. «Για να εξηγήσουν το μεγάλο ύψος, οι Γαλανόπουλος και Αντωνόπουλος αλλά και ο κ. Αμβράσης είχαν προτείνει ότι ο σεισμός είχε προξενήσει υποθαλάσσιες κατολισθήσεις και αυτές προξένησαν τοπικά τσουνάμι.

Επίσης προξένηθηκε τσουνάμι και από την τεκτονική μετατόπιση που παραμόρφωσε ένα κομμάτι 75 χλμ. επί 40 χλμ. του Αιγαίου. Δηλαδή τα κύματα που έπληξαν το Αιγαίο δημιουργήθηκαν και με τους δύο τρόπους και μάλλον από περισσότερα από τρία σημεία στις Κυκλάδες.

Μέχρι Τουρκία

Το τσουνάμι έφτασε μέχρι και τα 3,8 μ. στην ανατολική Κρήτη. Εγινε αντιληπτό σε Ναύπλιο, Εύβοια, Τήνο, Σύρο, Αστυπάλαια, Ανάφη, Σαντορίνη, Φολέγανδρο, Σίκινο, Νάξο, Σάμο, Κω, Κάλυμνο, Νίσυρο, Λειψούς, Πάτμο, Τήλο, Χάλκη, Ρόδο και ακόμη στην Τουρκία (Σμύρνη, Αλικαρνασσό).

Παρ’ όλο που ο κ. Αμβράσης είχε δημοσιεύσει πίνακα με εκτιμήσεις της αναρρίχησης του κύματος σε διάφορα νησιά, δεν γνωρίζαμε την ακριβή τοποθεσία, ώστε να μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις εκτιμήσεις σε ποσοτικές μελέτες του σεισμού.

Η έρευνα του κ. Αμβράση ήταν πρωτοποριακή και ήταν ο πρώτος επιστήμονας διεθνώς που δημοσίευσε σε επιστημονικά περιοδικά στοιχεία αναρρίχησης για οποιοδήποτε τσουνάμι ανά τον κόσμο. Αλλά δεν είχε στη διάθεσή του GPS και σύγχρονα αριθμητικά μοντέλα ώστε να αποδείξει τη θεωρία του».

 Η επιστημονική ομάδα επισκέφθηκε όλα τα νησιά των Κυκλάδων, της Δωδεκανήσου, Κρήτη και ανατολική Τουρκία, βρήκε αυτόπτες μάρτυρες, δηλαδή ανθρώπους που θυμούνταν καλά το τσουνάμι του 1956, και τους πήραν συνεντεύξεις σύμφωνα με το πρωτόκολλο για διασταύρωση πληροφοριών αυτοπτών μαρτύρων σε έρευνες πεδίου.

Μετά μέτρησαν την αναρρίχηση του κύματος στα σημεία που τους υπέδειξαν οι μάρτυρες και ανίχνευσαν με GPS το ακριβές σημείο της μέτρησης ώστε να μπορέσει να χρησιμοποιηθεί σε μοντελοποιήσεις και εκτιμήσεις μελλοντικού σεισμικού κινδύνου. Ετσι μάζεψαν πάνω από 65 μετρήσεις σε διάστημα 4 ετών.

Προσομοίωση

«Κατόπιν φτιάξαμε ένα αριθμητικό μοντέλο προσομοίωσης για το κεντρικό και νότιο Αιγαίο για να απαντήσουμε διάφορα ερωτηματικά. Τι είδους αρχικό κύμα είναι συμβατό με αυτές τις μετρήσεις; Αν έγιναν κατολισθήσεις, πού μπορεί να έγιναν και πόσο μεγάλες ήταν; Με τις ποσοτικές μας μετρήσεις αναρρίχησης βαθμονομήσουμε το μοντέλο μας και έτσι μπορούμε να κάνουμε πιο ακριβείς εκτιμήσεις για τι είδους τσουνάμι μπορούν να προκληθούν στο Αιγαίο από παρόμοιους σεισμούς και κατολισθήσεις.

Κάποτε (όταν το αποφασίσει η πολιτεία) αυτά τα στοιχεία θα βοηθήσουν στην παραγωγή χαρτών επικινδυνότητας ώστε να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι όταν γίνει το επόμενο τσουνάμι. Κρίνουμε απαραίτητο να γνωρίζουμε όλοι τη γεωλογική ιστορία της χώρας μας, όπως κρίνουμε απαραίτητη την ενημέρωση και εκπαίδευση στα σχολεία για όλες τις πιθανές φυσικές καταστροφές.

Σε μια καλά εκπαιδευμένη και ενημερωμένη κοινωνία δεν παρατηρούνται φαινόμενα πανικού, όπως με την τρομολαγνεία των τελευταίων εβδομάδων, γιατί όλοι είναι προετοιμασμένοι». Η εργασία τους για το τσουνάμι της Αμοργού έχει ήδη σταλεί για δημοσίευση, ενώ η μεθοδολογία τους έχει ήδη κριθεί με τρεις δημοσιευμένες εργασίες τους σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά για το τσουνάμι του 1946 στον Ειρηνικό· το ίδιο σκότωσε 165 ανθρώπους στη Χαβάη και την Αλάσκα.

Στην έρευνά τους για το 1946 πάλι είχαν συνεργαστεί με τον Οκαλ Γκάι, μέτρησαν αναρριχήσεις στο νησί Ουνιμάκ και στο Φολς Πας στην Αλάσκα, στη Ραϊατέα, το Χουαχίνε, την Μπόρα Μπόρα, τη Φάτου Χίβα, τη Νούκου Χίβα, τη Χίβα Οα, την Ούα Που της Γαλλικής Πολυνησίας (Ταϊτή), το νησί του Πάσχα και το νησί Χουάν Φερνάντες, επίσης γνωστό σαν το νησί του Ροβινσώνα Κρούσου. Και αυτό το τσουνάμι προκλήθηκε και από τεκτονική παραμόρφωση και από κατολίσθηση κοντά στο νησί Ουνιμάκ, στο αρχιπέλαγος Αλιούτ στον Βερίγγειο Πορθμό.

 ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ – 06/03/2008

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

Leave a Reply