Οἱ κολλῆγοι.

Ἀνέφερα πρό μερικῶν ἡμερῶν στὸ σημείωμα:  Πόσο θλιβεροὶ εἶναι, τοὺς διαλόγους ποὺ διεξήχθῃσαν στὴν βουλὴ τοῦ 1910, μετὰ τὰ γεγονότα στὸ Κιλελέρ. Σήμερα, πρὶν παρουσιάσω μίαν γενικὴ ἄποψι τῶν τότε γεγονότων (ἀπὸ τὸ ἱστολόγιον σὰν σήμερα) θὰ προσθέσω κάποιες ἀκόμη πληροφορίες, ποὺ ἀντλῶ ἀπό τὸ σύγγραμα τοῦ Σπύρου Μελᾶ, Ὁ γιὸς τοῦ Ψηλορείτη.

Ὁ Μελᾶς ἦταν αὐτόπτης μάρτυς, ὡς δημοσιογρᾶφος τῆς ἐποχῆς, στὰ γεγονότα τῆς Θεσσαλίας. Ἐπίσης, κάποιαν στιγμὴ ἐξεδόθῃ ἔνταλμα συλλήψεώς του γιὰ τὴν ὑποστηρικτική του δράσι ὑπὲρ τῶν κολλήγων. 

Μᾶς μεταφέρει λοιπὸν τὴν πληροφορία τῶν 15 νεκρῶν, κι ὄχι δύο, ποὺ διαβάζουμε παρακάτω. Δὲν ἀναφέρεται σὲ πετροβολισμό τῶν στρατιωτῶν,  ἀλλὰ σὲ προσπάθεια συνολικῆς ἀπαγορεύσεως τῆς προσβάσεως στὸ τραῖνο ἀπὸ τοὺς κολλήγους. Κάτι μὲ τὸ ὁποῖον διεφώνησε, διότι ἦταν ἀπὸ τοὺς πρώτους ποὺ ἐστήριξαν τὸν στρατιωτικὸ σύνδεσμο καὶ τὴν ἐπανάστασί του. Συνεπῶς θεωροῦσε μερικῶς (ἴσως καὶ ὁλικῶς) ὑπεύθυνο τὸν Σύνδεσμο διότι δὲν ἀντιμετώπισε μὲ μεγαλύτερο σθένος τὴν δουλοπαροικία. Ὁ μόνος ἀπὸ τοὺς πρωτεργᾶτες τοῦ Συνδέσμου ποὺ ἐστήριξαν τὰ συλλαλητήρια, ἦταν ὁ Καραϊσκάκης, ἐγγονὸς τοῦ Γεωργίου Καραϊσκάκη. Κι αὐτὸς ὅμως συντόμως ἐσιώπησε, διότι τὰ γεγονότα ἔτρεχαν καὶ πολὺ γρήγορα ἡ Ἑλλὰς μπῆκε στὰ γρανάζια τοῦ πολέμου.

 Ἐπίσης, μᾶς γνωστοποιεῖ τὴν ὕπαρξι τῶν διεθνῶν συμβάσεων* (διμερεῖς συμφωνίες Ἑλλάδος-Τουρκίας μὲ ἐπιτήρησι ἀπὸ τὶς μεγάλες δυνάμεις) γιὰ τὴν μὴ  παύσι τοῦ καθεστῶτος τῶν τσιφλικάδων, ἰδίως τῶν Τούρκων ποὺ ἐξακολουθοῦσαν νὰ κατέχουν μεγάλες ἐκτάσεις γῆς. 

Βέβαια, συμφώνως μὲ τοὺς βουλευτές Φίλιο κι Ἀλεξανδρῆ, ποὺ εἶχαν μελετήσει ἢδη τὶς συμφωνίες, κι ἀξίωναν ἀπαλλοτριώσεις, οἱ συμβάσεις ἀφοροῦσαν μόνον στοὺς Τούρκους γαιοκτήμονες κι ὄχι στοὺς Ἕλληνες. Παρ’ ὅλα αὐτά, ὁ Δραγούμης (κι ὅσοι ἀκολούθησαν ἔως τοῦ Πλαστῆρος) δὲν ἐτόλμησαν νὰ συγκρουσθοῦν μὲ τοὺς τσιφλικάδες καὶ νὰ ἀπαλλοτριώσουν τὴν γῆ, γιὰ νὰ ἀποκαταστήσουν τὸ περὶ δικαίου αἴσθημα καὶ τὴν ἀνάγκη τῆς ἐποχῆς. Οἱ δουλοπάροικοι ἀνέμεναν ἕνα ἄλλο, ἐπίσης συνταρακτικό γεγονός, γιὰ νὰ πραγματοποιήσουν τὰ πρῶτα βήματα πρὸς τὴν ἐλευθερία τους.

Φιλονόη.

Υ.Γ. Τὸ ζήτημα τῆς ἐξεγέρσεως τῶν ἀγροτῶν μας, κακῶς τὸ ἔλαβε ὡς δῶρο τὸ ΚΚΕ. Δὲν τοῦ ἀνῇκε ποτέ.  Ἄλλως τε δὲν ὑπῆρχε οὔτε ὡς ἰδέα ἀκόμη τότε. Ἡ ἐξέγερσις τῶν ἀγροτῶν ἦταν μία δικαία ἀπαίτησις γιὰ ἀπελευθέρωσι ἀνθρώπων ἀπὸ τὰ δεσμὰ τῆς δουλείας. Μία ἀπαραίτητος κίνησις ποὺ ἔπρεπε νὰ στηρίξῃ κάθε λογικὴ κυβέρνησις, ποὺ πράγματι ἐνδιεφέρετο γιὰ τὰ προβλήματα τῶν πολιτῶν της. Ὅμως οἱ δουλοπάροικοι δὲν ἦσαν πολίτες. Κι ἀκριβῶς γι’  αὐτό ἅπαντες ἀδιαφόρησαν γιὰ τὸ πρόβλημα. Τέλος, ἀκόμη καὶ δήμαρχοι, κοινοτᾶρχες βουλευτές καὶ γαιοκτήμονες ἔλαβαν μέρος στὶς κινητοποιήσεις, (οἱ ὁποῖοι καὶ ἐδιώχθησαν κατόπιν)  ἀπαιτῶντας τήν δικαία ἀπαλλοτρίωσι.  Μὴ τοὺς τὸ χαρίζετε λοιπόν. Εἶναι ἀνιστορικότης καὶ προσβολὴ μνήμης νεκρῶν.  Ἄλλως τε, οἱ βουλευτὲς τῆς Θεσσαλίας ἀνῇκαν στὰ κόμματα Θεοτόκη καὶ Ῥάλλη κυρίως. Ἐν τελῶς δεξιοί καὶ βασιλικοί δῆλα δή. Ὅμως καί, γιὰ τὶς ἀνάγκες-συνθῆκες τῆς ἐποχῆς, δίκαιοι.

Πάσα ὁμοιότης μὲ σύγχρονα γεγονότα, εἶναι μία ἀνόητος φάρσα!!!!

Η Εξέγερση του ΚιλελέρΑιματηρά επεισόδια, που συνέβησαν στις 6 Μαρτίου 1910 και εντάσσονται στη μακρά ιστορία του αγροτικού ζητήματος στη Θεσσαλία. Παρότι έλαβαν χώρα κατά κύριο λόγο στην Λάρισα, πήραν το όνομά τους από το χωριό Κιλελέρ (σήμερα Κυψέλη), από το οποίο δόθηκε το έναυσμα. Η επέτειος αυτή τιμάται κάθε χρόνο και αποτελεί την κορυφαία εκδήλωση της ελληνικής αγροτιάς, που έχει την ευκαιρία να προβάλει τα αιτήματά της.

Το αγροτικό ζήτημα στη Θεσσαλία εμφανίζεται οξυμένο από την επαύριο της ένταξης της περιοχής στην ελληνική επικράτεια το 1881. Οι κολίγοι υπήρξαν οι χαμένοι της ενσωμάτωσης και οι τσιφλικάδες οι μεγάλοι κερδισμένοι. Το λάθος των κυβερνήσεων εκείνης της εποχής ήταν ότι εφάρμοσαν το βυζαντινορωμαϊκό δίκαιο, που ίσχυε στην Παλαιά Ελλάδα, παραγνωρίζοντας τα δικαιώματα των κολίγων, βάσει του οθωμανικού δικαίου.

Επί Τουρκοκρατίας, οι τσιφλικάδες είχαν μόνο το δικαίωμα εισπράξεως των προσόδων επί των μεγάλων εκτάσεων που κατείχαν, ενώ οι κολίγοι είχαν πατροπαράδοτα δικαιώματα επί των κοινόχρηστων χώρων του τσιφλικιού (επί της γης, των οικιών, των δασών και των βοσκοτόπων). Με τη νέα κατάσταση, οι Έλληνες πλέον τσιφλικάδες, που διαδέχθηκαν τους οθωμανούς, είχαν δικαιώματα απόλυτης κυριότητας σε όλη την ιδιοκτησία τους, ενώ οι κολίγοι είχαν περιπέσει σε καθεστώς δουλοπαροίκου.

Οι κολίγοι διεκδίκησαν μαχητικά την επαναφορά των πραγμάτων στο προηγούμενο καθεστώς, ενώ έθεταν και θέμα απαλλοτριώσεων. Ο εκσυγχρονιστής Χαρίλαος Τρικούπης, που κυριαρχούσε στην πολιτική σκηνή, ήταν αντίθετος με τη διανομή της γης στους κολίγους, γιατί δεν ήθελε να χάσει τους ξένους επενδυτές και την εισροή νέων κεφαλαίων στην Ελλάδα.

Η κατάσταση άλλαξε δραματικά στην αυγή του 20ου αιώνα, με την ίδρυση των πρώτων αγροτικών συλλόγων σε Λάρισα, Καρδίτσα και Τρίκαλα. Με τη βοήθεια φωτισμένων αστών της εποχής, οι κολίγοι υιοθέτησαν σύγχρονες μορφές πάλης (μαζικές κινητοποιήσεις, συλλαλητήρια στις μεγάλες πόλεις, ψηφίσματα σε Κυβέρνηση, Βουλή και Βασιλιά κ.ά.). Η δολοφονία του Μαρίνου Αντύπα από όργανο των τσιφλικάδων το 1907 χαλύβδωσε το αγωνιστικό τους φρόνημα.Στις αρχές του 1910, κύριο αίτημα των κολίγων ήταν η απαλλοτρίωση της γης και η διανομή των τσιφλικιών στους καλλιεργητές της, πάνω στη βάση της μικρής οικογενειακής ιδιοκτησίας. Η χώρα βρισκόταν υπό τον αστερισμό του Στρατιωτικού Συνδέσμου και πρωθυπουργός ήταν ο «υπηρεσιακός» Στέφανος Δραγούμης.

Οι κολίγοι είχαν προγραμματίσει το Σάββατο 6 Μαρτίου πανθεσσαλικό συλλαλητήριο στη Λάρισα, με αφορμή τη συζήτηση του αγροτικού νομοσχεδίου στη Βουλή. Από νωρίς το πρωί άρχισαν να συρρέουν στην πόλη διαδηλωτές από τα γύρω χωριά. Στο σιδηροδρομικό σταθμό του Κιλελέρ, κάπου 200 χωρικοί θέλησαν να επιβιβασθούν σε τρένο χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο. Ο διευθυντής των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων, Πολίτης, που επέβαινε στο τρένο, τους το αρνήθηκε. Οι χωρικοί οργίστηκαν κι άρχισαν να λιθοβολούν το συρμό, σπάζοντας τα τζάμια των βαγονιών.

Το τρένο απομακρύνθηκε, αλλά σε απόσταση ενός χιλιομέτρου επαναλαμβάνονται οι ίδιες σκηνές από ομάδα 800 χωρικών. Οι άνδρες της στρατιωτικής δύναμης που ευρίσκοντο εντός του τρένου και μετέβαιναν στη Λάρισα για το συλλαλητήριο, διατάχθηκαν από τον επικεφαλής τους να πυροβολήσουν στον αέρα για εκφοβισμό. Οι χωρικοί εξαγριώνονται και τους επιτίθενται με πέτρες και ξύλα. Οι στρατιώτες ξαναπυροβολούν, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν δύο ή κατ’ άλλους τέσσερις χωρικοί και να τραυματισθούν πολλοί. Ανάλογα επεισόδια έγιναν και στο χωριό Τσουλάρ (σήμερα Μελία), με δύο νεκρούς χωρικούς και 15 τραυματίες.

Οι συμπλοκές μεταξύ άοπλων διαδηλωτών και δυνάμεων καταστολής επεκτάθηκαν και στη Λάρισα, όταν οι αγρότες πληροφορήθηκαν τα αιματηρά επεισόδια στο Κιλελέρ και το Τσουλάρ. Δύο κολίγοι έπεσαν νεκροί, όταν το ιππικό ανέλαβε δράση. Το συλλαλητήριο έγινε, τελικά, με ειρηνικό τρόπο στις 3 το μεσημέρι στην Πλατεία της Θέμιδος. Ο φοιτητής Γεώργιος Σχοινάς διάβασε το ψήφισμα της συγκέντρωσης, που απεστάλη στη Βουλή και την Κυβέρνηση. Οι αγρότες ζητούσαν άμεση ψήφιση του νομοσχεδίου για την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών, ενώ εξέφρασαν τη βαθιά λύπη και οδύνη τους «για την άδικον επίθεσιν κατά του φιλήσυχου και νομοταγούς λαού, ής θύματα υπήρξαν άοπλοι και αθώοι λευκοί σκλάβοι της Θεσσαλίας».

Για τις ταραχές στο Κιλελέρ, στο Τσουλάρ και τη Λάρισα, πολλά άτομα συνελήφθησαν και προφυλακίστηκαν. Αρκετοί αγρότες αθωώθηκαν στη συνέχεια με βουλεύματα, ενώ συνολικά 62 διαδηλωτές παραπέμφθηκαν σε δίκη. Αθωώθηκαν όλοι στις 23 Ιουνίου 1910, σε μια προσπάθεια εκτόνωσης της κατάστασης.

Η εξέγερση του Κιλελέρ ξεσήκωσε κύμα συμπάθειας σε όλη τη χώρα, ενώ αυξήθηκε η κοινωνική πίεση για την επίλυση του αγροτικού ζητήματος. Η πολιτική εξουσία δεν μπορούσε άλλο να κλείνει τα μάτια. Το πρώτο δειλό βήμα για τη λύση του προβλήματος έγινε το 1911 από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, που διαδέχθηκε τον Στέφανο Δραγούμη στην πρωθυπουργία. Πάρθηκαν ορισμένα νομοθετικά μέτρα υπέρ των κολίγων, αλλά απαλλοτριώσεις δεν έγιναν κι ένας λόγος ήταν οι πόλεμοι που ακολούθησαν. Μόνο μετά το 1923, όταν το πρόβλημα της αποκατάστασης των προσφύγων έλαβε εκρηκτικές διαστάσεις, άρχισαν από την κυβέρνηση Νικολάου Πλαστήρα

 

* Σημαντικὴ λεπτομέρεια.
Συμφώνως μὲ τὴν περιγραφὴ Μελᾶ στὴν Θεσσαλία ἀμέτρητροι Ἄγγλοι συνδικαλιστὲς ἤλεγχαν, σὲ μεγάλον βαθμό, τὶς κινητοποιήσεις τῶν ἀγροτῶν. Ἔ, προσωπικῶς, οὐδόλως τυχαῖον τὸ θεωρῶ αὐτὸ τὸ …ἀσήμαντον γεγονός!

φωτογραφία ἀπό ἐδῶ 

 

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

Leave a Reply