Τί συμβαίνει μέ τό ἠφαίστειο τῆς Σαντορίνης;

Στήν Ἑλλάδα ὑπάρχουν 39 ἠφαίστεια, μέ μεγαλύτερα αὐτό τῆς Σαντορίνης, τῆς Νισύρου, τῆς Μήλου καί τῶν Μεθάνων. Τίς τελευταῖες ἑβδομάδες ὅλοι ἀνησυχοῦν γιά τούς σεισμούς καί τά φυσικά φαινόμενα πού παρατηροῦνται στήν περιοχή, ἀλλά οἱ σεισμολόγοι εἶναι καθησυχαστικοί, ὅπως πάντα. Τί συμβαίνει ὅμως; Ξυπνᾶ τό ἡφαίστειο τῆς Σαντορίνης;

Οἱ σεισμολόγοι, βεβαίως, βασίζονται σέ στατιστικές, οἱ ὁποῖες, κάθε ἄλλο παρά καθησυχαστικές εἶναι.

Μέ στατιστικά δεδομένα δέν μπορεῖς νά ἀποδείξῃς τίποτα καί δέν μορεῖς νά εἶσαι σίγουρος γιά τίποτα, πολλῷ δέ μᾶλλον γιά ἕνα φυσικό φαινόμενο ὅπως εἶναι οἱ σεισμοί. 

Διαβᾶστε τό παρακάτω κείμενο καί τά συμπεράσματα δικά σας:

Πιθανότης γενέσεως ἰσχυρᾶς ἐκρήξεως στήν Σαντορίνη

Οἱ σημαντικότερες ἐκρήξεις τοῦ ἠφαιστείου κατά τούς τελευταίους πέντε αἰῶνες γιά τούς ὁποίους ὑπάρχουν πλήρη στοιχεῖα ἔγιναν τό 1457, 1573, 1650, 1707, 1666 καί 1925. Οἱ διαφορές χρόνου τῶν διαδοχικῶν ἐκρήξεων εἶναι 116, 77, 57, 159, καί 60 χρόνια, ἀντιστοίχως. Δηλαδή ἡ μέση περίοδος ἐπαναλήψεως τῶν ἐκρήξεων αὐτῶν εἶναι 94 χρόνια μέ τυπική ἀπόκλισι 44 χρόνια. Ἄν λάβουμε ὑπ΄ὅψιν τά στοιχεῖα αὐτά καί τό γεγονός ὅτι σήμερα (2012) ἔχουν περάσει 87 χρόνια ἀπό τήν τελευταία μεγάλη ἔκρηξι (1925), μποροῦμε νά ὑπολογίσουμε τήν πιθανότητα γενέσεως μίας ἠφαιστειακῆς ἐκρήξεως αὐτῆς τῆς τάξεως μεγέθους στήν Σαντορίνη κατά τά ἑπόμενα t χρόνια, ἄν ἐφαρμόσουμε μεθόδους ἀναλόγους μέ αὐτές πού ἐφαρμόζονται γιά τήν στατιστική πρόβλεψι τῶν μεγάλων σεισμῶν. 

Ὁ Παπαζάχος (1989) ἐφήρμοσε μία τέτοια μέθοδο καί βρῆκε ὅτι μία ἔκρηξη παρόμοια μέ αὐτή πού ἔγινε τὀ 1925 ἤ μεγαλυτέρα, ἔχει πιθανότητα νά γίνῃ στήν Σαντορίνη κατά τά ἑπόμενα χρόνια (δηλαδή, ἀρχῆς γενομένης ἀπό τό 1989) 10% πιθανότητα νά γίνῃ κατά τά ἑπόμενα 10 χρόνια, (1999), πιθανότητα 60% νά γίνῃ κατά τά ἑπόμενα 50 χρόνια (2049) καί πιθανὀτητα 95% νά γίνῃ κατά τά ἑπόμενα 110 χρόνια (2109).

Ἠφαιστειακή δυναμικότης τῆς καλδέρας τῆς Σαντορίνης

Ἐπειδή ἡ ἠφαιστειακή δράσις τοῦ ἠφαιστείου ἔχει περιορισθῇ μέσα στήν καλδέρα κατά τούς τελευταίους τρεῖς αἰῶνες καί πλέον (μετά τό 1650), γίνεται προσπάθεια νά διερευνηθῇ ἡ δυνατότης καθορισμοῦ ἑνός μέτρου τῆς ἠφαιστεικῆς ἐνεργείας πού εὑρίσκεται, σήμερτα, συγκεντρωμένη ὑπό δυναμική μορφή κάτω ἀπό τήν καλδέρα καί μπορεῖ νά ἐκδηλωθῇ μέ τήν μορφή μίας ἠφαιστειακῆς ἐκρήξεως.

Ὡς τέτοιο μέτρο τῶν ἐκρήξεων τοῦ ἐνεργοῦ ἠφαιστειακοῦ κέντρου τῆς καλδέρας ἐθεωρήθη ἡ συνολική διάρκεια τ (σέ χρόνια), κάθε φάσεως αὐτῶν τῶν ἐκρήξεων. Ἄν ἡ ὑπόθεσις αὐτή εἶναι σωστή, ἄν δηλαδή ἡ διάρκεια τ κάθε ἐκρηκτικῆς φάσεως ἀποτελεῖ μέτρο τῆς δυναμικῆς ἐνεργείας πού ἦταν δεσμευμένη καί ἐκδηλώθηκε μέ τήν μορφή ἐκρήξεων θά πρέπῃ ἡ χρονική αὐτή διάρκεια τ:

α) νά ἀποτελῇ καί μέτρο τοῦ μεγέθους τῆς ἠφαιστειακῆς ἐκρήξεως, δηλαδή, νά εἶναι τόσο μεγαλύτερη ὅσο μεγαλύτερη εἶναι ἡ ἔκρηξις, καί:

β) νά εἶναι τόσο μεγαλύτερη ὅσο μεγαλύτερος εἶναι ὁ χρόνος Τ, πού πέρασε ἀπό τήν προηγούμενη ἔκρηξι, γιατί ἔχει παρατηρηθῇ ὅτι ὅσο μεγαλύτερος εἶναι ὁ χρόνος Τ τόσο μεγαλύτερη εἶναι ἡ ἔκρηξις. Ὁ Ἀκύλας (1925) ἀναφερόμενος στήν ἠφαιστειακή δράσι τῆς καλδέρας, γράφει ὅτι: «συνήθως ἡ ἔντασις τῶν ἐκρήξεων εἶναι κατά τοσοῦτον μεγαλυτέρα καθ΄ὅσον ἡ προγενεστέρα περίοδος ἀναπαύσεως ὑπῆρξε μακλροτέρα».

Δυνατότης προγνώσεων τῶν ἠφαιστειακῶν ἐκρήξεων στήν Σαντορίνη

Πρόγνωσις τῶν ἠφαιστειακῶν ἐκρήξεων σημαίνει καθορισμό ἀπό πρῶτα τοῦ χώρου πού θά γίνῃ ἡ ἔκρηξις, τοῦ μεγέθους της καί τοῦ χρόνου πού αὐτή θά ἐκδηλωθῇ.

Ὅσον ἀφορᾶ τό χῶρο, τό πρόβλημα εἶναι ἁπλό στήν συγκεκριμένη περίπτωσι, γιατί τά στοιχεῖα πού ἔχουμε στήν διάθεσί μας δείχνουν ὅτι ἡ πιθανότης νά ἐκδηλωθῇ μεγάλη ἔκρηξις σέ ἄλλο μέρος τοῦ ἠφαιστειακοῦ τόξου τοῦ νοτίου Αἰγαίου ἐκτός ἀπό τήν Σαντορίνη εἶναι μικρή. Δηλαδή, ἡ πρώτη ἀπό τίς τρεῖς παραμέτρους πού ἀναφέραμε παραπάνω (χῶρος, μέγεθος, χρόνος) εἶναι μέ μεγάλη πιθανότητα γνωστή.

Τό πρόβλημα τοῦ μεγέθους τῆς ἑπομένης μεγάλης ἐκρήξεως στήν Σαντορίνη εἶναι ἐπίσης σχετικά ἁπλό, γιατί, ὅπως προκύπτει ἀπό τά ππαραπάνω , ἡ ἔκρηξις αὐτή θά εἶναι τῆς ἴδιας τάξεως μέ τίς σημαντικότερες ἐκρήξεις πού ἔγιναν κατά τά τελευταῖα πεντακόσια χρόνια σ΄αὐτό τό ἠφαιστειακό κέντρο καί ὅσο πιό σύντομα ἐκδηλωθῇ τόσο μικρότερη θά εἶναι.

Ἡ πρόγνωσις τοῦ ἀκριβοῦς χρόνου πού θά ἐκδηλωθῇ μία ἠφαιστειακή ἔκρηξις ἀποτελεῖ ἀρκετά δύσκολο πρόβλημα. ὅμως, αὐτό εἶναι ἀσφαλῶς εὐκολώτερο ἀπό τό πρόβλημα τῆς προγνώσεως τοῦ χρόνου γενέσεως τῶν σεισμῶν, γιατί στήν περίπτωσι τῶν ἠφαιστειακῶν ἐκρήξεων τά πρόδρομα φαινόμενα ἐκδηλώνονται μέ μεγαλύτερη σαφήνεια ἀπό τά πρόδρομα φαινόμενα τῶν σεισμῶν. 

Ἀπό τήν διεθνῇ βιβλιογραφία προκύπτει ὅτι προηγοῦνται τῶν ἠφαιστειακῶν ἐκρήξεων φαινόμενα τά ὁποῖα κατά σειράν σημαντικότητος εἶναι: σμηνοσεισμοί, ἀσυνήθιστη αὔξησις τῆς θερμοκρασίας, ἀσυνήθιστη ἔκλυσις ἀερίων, γεωμορφολογικές μεταβολές στήν περιοχή τοῦ ἠφαιστείου καί γεωφυσικές μεταβολές, ὅπως εἶναι οἱ μεταβολές τῆς ἐντάσεως τοῦ πεδίου βαρύτητος καί τοῦ γεωμαγνητικοῦ πεδίου.

Ἀπό τήν περιγραφή τῶν ἠφαιστειακῶν ἐκρήξεων στήν Σαντορίνη πού ἔγινε παραπάνω προκύπτει ὅτι φαινόμενα τῶν τριῶν πρώτων κατηγοριῶν προηγἠθησαν σχεδόν ὅλων τῶν ἐκρήξεων αὐτοῦ τοῦ ἠφαιστειακοῦ κέντρου. Ἑπομένως, μποροῦμε νά συμπεράνουμε ὅτι ἐγκατάστασις ἑνός μικροῦ δικτύου τριῶν τοὐλάχιστον σεισμομέτρων γιά τήν συστηματική μελέτη τῆς ἐξελίξεως τῆς σεισμικῆς δράσεως στό νῆσι, τακτική μέτρησις τῆς θερμοκρασίας σέ διάφορες θέσεις τῆς περιοχῆς καί συστηματική παρακολούθησις γιά τῶν ἐντοπισμό ἄλλων ἀσυνηθίστων προδρόμων φαινομένων μπορεῖ νά ὁδηγήσῃ στήν πρόγνωσι τῆς ἑπομένης ἐκρήξεως τοῦ ἠφαιστείου τῆς Σαντορίνης μέ μεγάλη πιθανότητα.

Πάντως, πρόδρομα φαινόμενα ἔχουμε ἐδῶ καί πολλές ἡμέρες. Ἐπίσης, νά προσθέσω ὅτι τά φαινόμενα πού προηγοῦνται καί ἕπονται τῶν ἠφαιστειακῶν ἐκρήξεων παρατηροῦνται γιά διάστημα ἀπό 1,9 ἔτη ἔως 4,7 ἔτη.

Μινώταυρος

Τό παραπάνω ἄρθρο περιέχει ἀποσπάσματα ἀπό τό βιβλίο τῶν Βασιλείου καί Αἰκατερίνης Παπαζάχου «Οἱ σεισμοί τῆς Ἑλλάδος»

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

Leave a Reply