Το νούμερο 31328, ένα από τα πιο γνωστά βιβλία του Ηλία Βενέζη, περιγράφει τις αναμνήσεις του συγγραφέως, από την παραμονή του σε κάποιο από τα τάγματα εργασίας των Τούρκων, έχοντας ανάλογη τύχη ως προς αυτό το σημείο, με χιλιάδες άλλους συμπατριώτες του, άλλα παράλληλα, διακρινόμενος, από το γεγονός ότι, αυτός υπήρξε ένα από τους ελαχίστους, οι οποίοι επέζησαν ως το τέλος…

Από τους 3.000 περίπου αιχμαλώτους του Αϊβαλιού, επιστρέφουν μόνον… 23!…

Οι περιγραφές που εμπεριέχονται σε αυτό το έργο, είναι πολύ συχνά, άκρως συγκλονιστικές, ενώ η περιγραφική ικανότητα του Βενέζη, εντυπωσιάζει.

• Πολλοί Μικρασιάτες, με διαφόρους τρόπους, προσπάθησαν να διαφύγουν στην Ελλάδα γλυτώνοντας από την άσχημη μοίρα που τους περίμενε στα Τάγματα Εργασίας. Άλλοι ντύνονταν γυναίκες, άλλοι προσπαθούσαν να δωροδοκήσουν κάποιον Τούρκο σκοπό κτλ. Οι περισσότεροι όμως ανακαλύπτονταν και επί τόπου τους ντουφέκιζαν, προς παραδειγματισμόν.  
• Όμως, μάλλον άξιζε το ρίσκο και ας ήταν τόσο μεγάλο (ελάχιστοι κατάφεραν να ξεφύγουν), καθώς τις περισσότερες “αποστολές” με συγκεντρωμένους άντρες, τις οδηγούσαν ούτως ή άλλως για εκτέλεση: Σε μία από τις πρώτες, ένας αιχμάλωτος, γύρισε τραυματισμένος. Είχε προσποιηθεί τον πεθαμένο. Όλοι οι άλλοι συνοδοιπόροι του, είχαν πέσει νεκροί από τα πυρά των Τούρκων εκτελεστών…

• Κάποια στιγμή λοιπόν, και ο συγγραφέας, 18 χρονών παλληκάρι τότε, συλλαμβάνεται από τους Τούρκους και κλείνεται σε μια υπόγεια φυλακή, μαζί με πολλούς άλλους κρατουμένους. Ο χώρος ελάχιστος, και κάθε τόσο, νέες φουρνιές από συλληφθέντες καταφθάνουν. Για να χωρέσουν, κάθε βράδυ, οι Τούρκοι, επιλέγουν κάποιους από τους ήδη φυλακισμένους – είναι φανερό πως τους πάνε για εκτέλεση. Κάθε βράδυ, η ίδια αγωνία, μήπως επιλεγείς και εσύ αυτή την φορά…

Είναι χαρακτηριστική η περιγραφή μια τέτοιας επιλογής: 

• <<Το φως, ο στρατιώτης με την λάμπα, πλησιάζει ολοένα στο μέρος μας. Αυτό το φως λάμπει σα να έχει μια φοβερή υποχρέωση – έτσι να πρέπει. Μια γρήγορη στιγμή αναρωτιέμαι αν διαλέγει μικρούς για μεγάλους. Μα βλέπω πως παίρνει ανακατωτά, απ’ όλα τα τσεσίτια. Στο μεταξύ, το φως έφτασε. Είναι μπροστά μου. Αισθάνομαι τα μικρά μου χρόνια απροφύλαχτα, έτσι στήθος με στήθος. Η ανάσα κόβεται. Το χέρι του αξιωματικού απλώνεται να με τραβήξει. Μα την ίδια ακριβώς στιγμή, μια τιποτένια στιγμή, τακ, ο αξιωματικός παραπάτησε απ’ το μεθύσι. Γελά. Κάνει προσπάθεια να ισορροπήσει, αλλά με την κίνηση τούτη, η θέση του αλλάζει κάνα δυο πόντους. Δύο τιποτένιοι πόντοι. Το χέρι του πέφτει ίσα πάνου στον καπετάνιο, δίπλα μου.

Ανασαίνω βαθιά. Α, εκεί βαθιά είναι μια σκληρή χαρά, μια τέτοια σκληρή χαρά…>> (σελ. 53).

• Και τα παραπάνω, θυμίζω, ΔΕΝ είναι μυθιστόρημα! Είναι οι αναμνήσεις του Ηλία Βενέζη! Είναι από τα αληθινά παιχνίδια της τύχης και της ζωής! Ο θάνατος του ενός, η ζωή ενός άλλου!… Για ένα… παραπάτημα (και για πολλά άλλα “ασήμαντα”, μα ταυτόχρονα τόσο σημαντικά τέτοια στιγμιαία…. “συμβάντα”), για ένα παραπάτημα ενός μεθυσμένου Τούρκου, σώθηκε ο Ηλίας Βενέζης και έγινε ο γνωστός μας δοκιμιογράφος!…. 
• Βεβαίως, ύστερα από τέτοια παράδοξη σωτηρία, την στιγμιαία χαρά της επιβιώσεως, χαρά πηγάζουσα από το πιο πρωτόγονο αίσθημα της αυτοσυντηρήσεως, οι τύψεις, παραλαμβάνουν τα ηνία: 

• << – Ένα παραπάτημα, δύο πόντοι. Αισθάνομαι να με πλακώνει το φριχτό βάρος, πολεμώ να παλέψω. Μα τι φταίω; Τι φταίω; Αύριο θα΄ μαι εγώ, για μεθαύριο>>…. (σελ. 56).

φωτογραφίες