Ἕνα ὑδραυλικὸ ἔργο 2350 ἐτῶν!

Ένα τετράκρηνο, με εντοιχισμένη επιγραφή, το οποίο διατηρεί ακόμη το αρχαίο του όνομα («Φιλίππειος Κρήνη»), εξακολουθεί να προσφέρει το νερό του, εδώ και ακριβώς 2.350 χρόνια, καθιστώντας το έτσι, το αρχαιότερο εν χρήσει υδραυλικό έργο του κόσμου! Σ’ έναν λόφο της Νεστάνης, στην θέση που σήμερα καλείται Άγ. Νικόλαος, ο Φίλιππος της Μακεδονίας, ο οποίος είχε στρατοπεδεύσει στην περιοχή, το 338 π.Χ., κατασκεύασε την κρήνη για τις ανάγκες υδρεύσεως των στρατευμάτων του… Απ’ αυτήν υδρεύεται έως και σήμερα η κώμη της Νεστάνης! Έχει υποστεί έκτοτε επεμβάσεις κι επιδιορθώσεις, αλλά εξακολουθεί ρέουσα, κι αυτό είναι που έχει σημασία…

Αλλά υπάρχει και άλλο άξιο αναφοράς υδραυλικό έργο στην Νεστάνη: Η επικοινωνία της καταβόθρας της με την Δίνη (αναφέρεται και από τον Παυσανία). Ιερός τόπος των αρχαίων Αρκάδων. Όταν η Ρέα έτεκε τον Ποσειδώνα, τον άφησε δίπλα σε μία πηγή, πλάι σε μία στάνη με αρνιά – εξ ου και Άρνα. Είπε στον πατέρα του Ποσειδώνα, Κρόνο, ότι δεν έτεκε παιδί, αλλά… άλογο! Έτσι γλίτωσε ο Ποσειδών! (Στο χωριό Μηλιά Μαντινείας, υπάρχουν τα ερείπια του ιερού του Ιππίου Ποσειδώνος).

Στην δε Δίνη, στις υποθαλάσσιες πηγές κοντά στο Κιβέρι, στην θέση Γενέσιο (πηγές Αγ. Γεωργίου ή Μικρός Ανάβαλος, που επικοινωνεί με την σπηλαιοκαταβόθρα της Νεστάνης) οι αρχαίοι Αργίτες θυσίαζαν άλογα στον Ίππιο Ποσειδώνα… Η Νεστάνη, το Κεφαλάρι Άργους, οι πηγές της Λέρνας, η Λίμνη Στυμφαλία, ο Φενεός, το οροπέδιο της Τριπόλεως Αρκαδίας, το σπήλαιο του Κάψα, και οι πηγές της Δίνης, είναι αδιακώλυτα συγκοινωνούντα δοχεία κάτω από τα σπλάγχνα της αρκαδο-αργολικής γης…

Ο τρόπος να φθάσει κανείς στην Νεστάνη είναι πανεύκολος, από την ΕΟ Κορίνθου-Τριπόλεως.

Όσο για την πολιτισμένη κώμη της Νεστάνης, είναι αμφιθεατρικώς κτισμένη στους πρόποδες του Λυρκείου όρους. Εποπτεύει τον σπουδαίο χώρο της Μαντινείας και ήλεγχε μια των αρχαίων διόδων επικοινωνίας Αρκαδίας-Αργολίδος!

Η αρκαδική πόλις στα αρχαία κείμενα αναφέρεται Νοστία (Στ. Βυζ.) και Νοστέα (Λεξ. ΣΟΥΔΑ), εκ του νόστου, ίδιον των Ελλήνων και δη των Αρκάδων, που ήταν το πλέον «φιλαπόδημον έθνος». (Και εξακολουθούν: Μόνον την 20ετία 1950-70 περισσότεροι από 3.000 κάτοικοι της Νεστάνης ξενητεύθηκαν!). Νεστάνη μετονομάσθηκε μόλις το 1927. Έως τότε λεγόταν Τσιπιανά, εκ του βυζαντινού τοπωνυμίου  Κήποι (>  Κηπιανά).

Το τοπωνύμιο Κηπιανά, δεν πρέπει να μας ξενίζει στον ορεινό τούτο τόπο (παρόμοια τοπωνύμια απαντώνται και σε άλλα ορεινά μέρη της Ελλάδος). Η περιοχή έχει ιδιαιτέρως εύφορο περιβάλλον. Άλλωστε, οι αγροί των Νεστανιωτών, ευρίσκονται στο αρχαίο  Αργόν πεδίον – το οροπέδιο, που βλέπουμε σήμερα μετά την σήραγγα του Αρτεμισίου (προς Τρίπολη), δεξιά μας, άλλοτε σαν λίμνη, κεκαλυμμένο από νερό κι άλλοτε ως υπέροχη πεδιάδα… Τα νερά αυτά, μαζεύονται από τα πολλά ύδατα του μαντινειακού οροπεδίου, και δια μέσου του ποταμού Φιδάρη και καταβοθρών, πολλές εκ των οποίων αρχαίες, που κατασκεύασε ο βασιλεύς Σήραγξ – εξ ου και σήραγγες – κατευθύνονται προς την Αργολίδα… Η περιοχή παράγει κρασί, σιτηρά, κηπευτικά, μήλα, μέλι, πατάτες, αχλάδια, σταφύλια, σκούπα, ψυχανθή και κτηνοτροφικά προϊόντα. Αφθονεί και το κυνήγι.

Στην Νεστάνη η κεντρική πλατεία διαθέτει πλατανοδροσιά και γραφικά καφενεία. Και ρέει και άλλο τετράκρηνο, η Κρήνη Καλλιρρόη! Πετρόκτιστα σπίτια – η Νεστάνη διακρίνεται για την παραδοσιακή της αρχιτεκτονική. Το κτήριο του παλαιού Δημαρχείου είναι δωρεά του Κεντρικού Συλλόγου Τσιπιανιτών Σικάγου. Θαυμάσετε και το ωραίο πέτρινο Δημοτικό και Γυμνάσιο!

Το αρχαίο φρούριο της Νοστέας, εκτίσθη επί γιγαντίου λόφου σε σχήμα τραπεζίου, που σήμερα καλείται Γουλάς (ή Κουλάς), κάτω από τον λόφο της Πανηγυρίστρας. Ομοιάζει με κυκλώπειο φυσικό οχυρό, που η λαϊκή φαντασία βλέπει σαν απολιθωμένο γίγαντα! Σώζονται σε καλή κατάσταση τα ερείπιά του.

Τα πελασγικά τείχη της ακροπόλεως περικλείουν έκταση 6 στρ.! Τα λείψανα που είναι σήμερα ορατά, είναι κτίσματα του 4ου π.Χ. αι. Υπάρχει και ναός της Δήμητρος, προς τιμήν της οποίας εγίνοντο κάθε χρόνο εορτές, «τα Δημήτρια», από τους Μαντινείς.

Η πόλη ήταν ήδη κατεστραμμένη και ερειπωμένη επί Παυσανία… Τον 13ο αι. η Νεστάνη οχυρώθηκε και από τους Φράγκους, που την έκαμαν ορμητήριό τους.

Στην κορυφή αυτού του υψώματος, που ήλεγχε όλην την περιοχή, κείται το εκκλησίδιο του Άη Γιώργη. Και τα ερείπια του ΙΝ Αναλήψεως (σώζονται τοιχογραφίες του). Στην ίδια πλαγιά και η μητρόπολις (30΄ από Νεστάνη). Επιβλητική, σε απότομο ύψωμα. Στα Δ αυτού, η ΙΜ Γοργοεπηκόου ή ΙΜ Τσιπιανών, τρίκλιτη θολοσκέπαστη βασιλική, σε ύψος 680 μ. εντός πευκοδάσους. Θέα εξαιρετική προς Μαντινεία. Ο ναός πρωτοκτίσθηκε γύρω στο 1015. Ανακαινίσθηκε πολλάκις έκτοτε. Και ξανά τον 16ο αι. Τα νυν κτίσματα είναι σύγχρονα, με εντοιχισμένα σπαράγματα αρχαίων μαρμάρων και βυζαντινών γλυπτών. Λιθόστρωτη κλίμακα οδηγεί σε θαυμάσια κτίσματα, του 1740.

Και δυο παρεκκλήσια, ο Άγ. Χαράλαμπος και οι Τρεις Ιεράρχες. Στην βιβλιοθήκη της φυλάσσονται παλαιά έγγραφα, σφραγίδες, λείψανα αγίων (όπως η κάρα του αγ. Προκοπίου), καθώς και ξυλόγλυπτος σταυρός, δώρο της Μεγ. Αικατερίνης της Ρωσίας! Το σπουδαιότερο έγγραφο-κειμήλιο είναι ο κτητορικός Κώδιξ-Νομοκανών (όμοιός του φυλάσσεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη-αρ. 1917), πατριαρχικό σιγίλιον του Γρηγορίου Ε΄, ενώ σιγίλιο της μονής, του 1594 ευρίσκεται τώρα στην Εθνική Βιβλιοθήκη Παρισίων (S. Grec 704 8).

Στην κορυφή άλλου λόφου, του Στόχου (που διαθέτει και αναρριχητικά πεδία), υπάρχει το ’ρημοκκλήσι του Άη Γιάννη Προδρόμου του  Θερμολόγου.

Όταν επί οθωμανοκρατίας υπέφεραν από θέρμες (ελονοσία) ζητούσαν την επέμβασή του για γιατρειά. Τα ερείπιά του φαίνονται και από την εθνική οδό…

Όλα αυτά,  90΄ από την Αθήνα!..

Γεώργιος Λεκάκης καὶ περιοδικὸ Ἑλληνικὸ Πανόραμα

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

2 thoughts on “Ἕνα ὑδραυλικὸ ἔργο 2350 ἐτῶν!

  1. Πολὺ ὡραῖον ἄρθρον. Νὰ διορθώσω μόνον ὅτι ἡ πόλις ἀνέκαθεν ὠνομάζετο Νεστάνη ὅπως μᾶς Πληροφορεῖ ὁ Παυσανίας εἰς τὴν ἐποχὴν τοῦ ὁποἰου ὑπῆρχε ὑπὸ τὴν μορφὴν ἐρειπίων, ὅπως πολὺ σωστὰ μᾶς πληροφορεῖ ὁ ἀρθρογράφος: «τοῦ δὲ ᾿Αργοῦ καλουμένου πεδίου Μαντινεῦσιν ὄρος ἐστὶν ἐν ἀριστερᾷ, σκηνῆς τε Φιλίππου τοῦ ᾿Αμύντου καὶ κώμης ἐρείπια ἔχον Νεστάνης• πρὸς ταύτῃ γὰρ στρατοπεδεύσασθαι τῇ Νεστάνῃ Φίλιππον λέγουσι καὶ τὴν πηγὴν αὐτόθι ὀνομάζουσιν ἔτι ἀπὸ ἐκείνου Φιλίππιον».(‘Ἀρκαδικά’,7,4,1).
    Ὡς πρὸς τὸ ὄνομα ‘Νοστία’ τοῦτο ἀποδίδεται εἰς τὸν ἔφορον τὸν Κυμαῖον ὅπως μᾶς πληροφοροῦν τὸ Λεξικὸν τῆς Σούδας (Νοστία: κώμη ᾿Αρκαδίας. ῎Εφορος δὲ τὸ ἐθνικὸν Νεστανίους εἰπὼν δοκεῖ), καὶ ὁ Στέφανος Βυζάντιος διὰ τῆς αὐτῆς ἀκριβῶς φράσεως ἐνῶ ὁ Ἡρωδιανός ἐπαρκέστερος τῶν προηγουμένων γράφει ὅτι «Νοστία, κώμη ᾿Αρκαδίας. Θεόπομπος τριακοστῷ δευτέρῳ Φιλιππικῶν. ῎Εφορος τὸ ἐθνικὸν Νεστάνιος ἔφη, ὥστε κατ’ αὐτὸν Νεστανίαν λέγεσθαι». Ἐφ’ ὅσον λοιπὸν πάντες συμφωνοῦν ὅτι τὸ ἐθνικὸν ἦτο Νεστάνιος, κατὰ συνέπειαν τὸ ὄνομα τῆς πόλεως ἔπρεπε νὰ ἦτο εἰς τὴν πραγματικότητα Νεστάνη.
    Κατὰ τὰ ἄλλα τὸ ἄρθρον εἶναι ἐξαίρετον!!

Leave a Reply to ΦιλονόηCancel reply