Δὲν μποροῦμε οὒτε νά ξεχάσουμε ἀλλὰ οὒτε νὰ παραβλέψουμε ὃτι ὑπῆρξε ἓνας ἀπὸ τοὺς δεκάδες ἢ καί ἑκατοντάδες «φιλέλληνες» ἀρχαιοκάπηλους ποὺ σάρωσαν τὴν Ἓλληνικὴ Γῆ, κατὰ τὴ διάρκεια τῶν πιὸ δύσκολων στιγμῶν της…

Ὁ Choiseul-Gouffier (Gabriel Marie), ἦταν Γάλλος περιηγητὴς καὶ πρεσβευτὴς στὴν Κωνσταντινούπολιν. Γεννήθηκε τὸ 1752 (Παρίσι), καὶ πέθανε τὸ 1817 (Παρίσι). Καταλαμβάνῃ σύμφωνα μὲ τοὺς βιογράφους του καὶ τοὺς κριτικοὺς τῶν ἒργων του, ἐξέχουσα θέσι ἀνάμεσα στοὺς μελετητάς. Ὁ Choiseul Gouffier ὑπῆρξε προστάτης καὶ φίλος πολλῶν λογίων, συμπεριλαμβανομένων τοῦ Αbbe Barthelemy καὶ τοῦ DeLille.

Τὸ πρῶτο του ταξείδι στὴν Ἑλλάδα τὸ ἒκανε τὸ 1776, καὶ συγκέντρωσε πολύτιμο ὑλικὸ γιὰ τὶς ἑλληνικὲς ἀρχαιότητες καὶ γιὰ τὸν τρόπο ζωῆς τῶν Ἑλλήνων συγχρόνων του.
Τὸ ὑλικὸ ποὺ συγκέντρωσε κατὰ τὴν διάρκεια τῆς δωδεκάμηνης περιήγησής του, τὸ δημοσίευσε τὸ 1782 στὸν πρῶτο τόμο τοῦ χρονικοῦ του, ποὺ θὰ ὀνόμασῃ «Voyage pittoresque de la Grece». Τὸ ἒργο αὐτὸ περιέχῃ ἓναν σημαντικὸ ἀριθμὸ χαλκογραφιῶν ποὺ συνοδεύονται ἀπὸ ἐπεξηγηματικὰ κείμενα, καὶ ἐπίσης ἓναν πρόλογο μὲ ἒντονα φιλελληνικὸ χαρακτήρα.

Τὸ 1784 ὁ Choiseul Gouffier ἐξελέγῃ μέλος τῆς Γαλλικῆς Ἀκαδημίας καὶ τὸ 1785 διορίστηκε ἀπὸ τὸν Λουδοβίκο ΙΣΤ’ πρεσβευτὴς τῆς Γαλλίας εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν.
Ὁ δεύτερος τόμος τοῦ ἒργου του, ποὺ ἀποτελεῖτο ἀπὸ δύο μέρη, περιέχῃ πολύτιμο ἀρχαιολογικό, ἱστορικὸ καί γεωγραφικὸ ὑλικό. Δεκάδες ἀρχαιολόγοι, φιλόλογοι, ζωγράφοι καὶ κάθε λογῆς ἐπιστήμονες συγκέντρωσαν ὑλικό, κατόπιν πολύμοχθους ἀναζήτησης στὴν Ἑλλάδα, ποὺ κράτησε χρόνια ὁλόκληρα.
Ὁ Choiseul Gouffier ὃμως, δὲν προέβῃ σὲ κάποια ἠθικὴ ἀνταπόδοσιν γιὰ τὴν πνευματική τους προσφορά. Συνήθως ὁ Choiseul Gouffier προέβαλε τὸ δικό του ὂνομα καὶ μόνο σὲ μερικοὺς χάρτες καὶ πίνακες θὰ κάνῃ τὴν παραχώρησι νὰ σημειώσῃ μὲ τὰ μικρότερα στοιχεῖα, τὸ ὂνομα τῶν σχεδιαστῶν ἢ τὰ ἀρχικά τους.

Ὁ ἐνθουσιασμὸς τοῦ περιηγητῆ γιὰ κάθε τι ποὺ ἀφορᾶ τὴν ἀρχαία Ἑλλάδα εἶνε ἀπεριόριστος. Ὡστόσο, γιὰ τοὺς σύγχρονους Ἓλληνες δείχνῃ ἐπιφυλακτικότητα ἢ συγκαταβατική ἀδιαφορία. Καμία ἐκδήλωσι συμπάθειας στὸ κείμενό του γιὰ τὴν σκληρὴ μοίρα τοῦ ὑπόδουλου Ἑλληνισμοῦ ἀφοῦ θεωρῇ ὃτι οἱ σύγχρονοί του Ἓλληνες, δὲν εἶνε ἀντάξιοι τῶν προγόνων τους.
Ὃπως σχολιάζῃ ὁ Κυρ. Σιμόπουλος, κάποιες φορὲς ὁ Choiseul Gouffier κάμνῃ ὑπερβολικές καὶ ἀνακριβεῖς περιγραφές, ἐνῶ συχνὰ πάλι, προβάλῃ μία ἒντονη φιλοτουρκικὴ στάσι, ἀποτέλεσμα τῆς ἰδιότητάς του ὡς πρεσβευτὴ καί, κατὰ συνέπεια, ὑπερασπιστὴ τῶν γαλλικῶν συμφερόντων στὴν Ἀνατολή.

Ὁ Choiseul Gouffier ὑπῆρξε μέλος τοῦ Ἓλληνόγλωσσου Ξενοδοχείου, μία ὀργάνωσι ποὺ ἰδρύθηκε μὲ σκοπὸ τὴν πνευματικὴ ἀναγέννησι τοῦ Ἑλληνισμοῦ (Τό Ἑλληνόγλωσσον Ξενοδοχεῖον, θεωρεῖται πρόδρομος τῆς Ἐθνικῆς Ἐταιρεῖας).

Παρ΄ὃλες ὃμως τὶς καλὲς κριτικὲς ποὺ ἀκοῦμε γιὰ τὸ ἒργο του, δὲν μποροῦμε οὒτε νὰ ξεχάσουμε ἀλλὰ οὒτε νὰ παραβλέψουμε ὃτι ὑπῆρξε ἓνας ἀπὸ τοὺς δεκάδες ἢ καί ἓκατοντάδες «φιλέλληνες» ἀρχαιοκάπηλους ποὺ σάρωσαν τὴν Ἓλληνικὴ Γῆ, κατὰ τὴ διάρκεια τῶν πιὸ δύσκολων στιγμῶν της…
Εἶναι ἀλήθεια ὃτι ἐξ αἰτίας τοῦ πάθους του γιὰ τὶς ἀρχαιότητες εἶχε ἀναγάγῃ τὴν ἀρχαιοκαπηλία σὲ βασικὴ ἀπασχόλησί του. Διενεργοῦσε ἀνασκαφὲς καὶ συγκέντρωνε ἀρχαῖα ἀντικείμενα στὴν κατοικία του. Μὲ τὴν ἰδιότητα τοῦ προξένου ὑποδεχόταν τοὺς περιηγητές, τοὺς ὁδηγοῦσε στοὺς ἀρχαιολογικοὺς χώρους καὶ φρόντιζε νὰ ξεπουλήσῃ τὸ ἐμπόρευμά του…
Ὣς πρεσβευτής τῆς Γαλλίας στὴν Πόλι, ἀπέσπασε ἀπὸ τὸν σουλτάνο φιρμάνιο μὲ ἂδεια συλλογῆς ἀρχιτεκτονικῶν τμημάτων, μνημείων καὶ ἂλλων ἀρχαιοτήτων. Ἐκ τότε, μὲ τὸ φιρμάνιον στὸ χέρι καὶ μὲ τὴν βοήθεια τοῦ προξένου τῆς Γαλλίας στὴν Ἀθἠνα Fauvel, ὁ Choiseul Gouffier ἐφόρτωσε ὁλόκληρα καράβια μὲ γλυπτὰ ἀπὸ τοὺς ἀρχαιολογικοὺς χώρους τῆς Ἀττικῆς.
Ὃ Ἒλγιν τὸν ἀναγνώριζε ὡς δάσκαλό του καὶ εἶνε γεγονὸς ὃτι ὁ Choiseul Gouffier ἀπέσπασε πρῶτος, τμῆμα τῆς ζωοφόρου τοῦ Παρθενῶνα καὶ μάλιστα, μαζὶ μὲ τοὺς ἀνθρώπους του, εἶχαν ἒτοιμο σχέδιο γιὰ τὴν μεταφορὰ ὁλόκληρου τοῦ Θησείου. Ἂν τοῦ εἶχαν πάει ὃλα καλὰ σὲ αὐτήν του τὴν προσπάθεια, τὰ μάρμαρα τοῦ Παρθενώνα θά βρίσκονταν τώρα στὸ μουσεῖο τοῦ Λούβρου καὶ ὂχι στὸ βρεττανικὸ μουσεῖο.
Μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Choiseul Gouffier, τὸ 1817 στὸ Παρίσι, ἡ μεγάλη συλλογή του πουλήθηκε σὲ μουσεῖα καὶ ἰδιῶτες συλλέκτες. Τὸ μουσεῖο τοῦ Λούβρου ἀπέκτησε ἓνα μεγάλο τμῆμα τῆς συλλογῆς του.

Πάντως, ὀφείλουμε νὰ τοῦ ἀναγνωρίσουμε ὃτι παρὰ τὴν ἀπογοήτευσι ποὺ ἒνοιωσε στὴν Ἑλλάδα ὁ Choiseul Gouffier, διατηροῦσε φλογερὴ ἐπιθυμία νὰ δῇ ἀνεστημένο τὸ μεγαλεῖο τῆς κλασσικῆς ἐποχῆς. Αὐτό μαρτυροῦσε ἡ προμετωπίδα τοῦ βιβλίου του, στὴν ὁποία ὑπάρχῃ ἡ σύνθεσι μίας ἀλυσοδεμένης γυναικός, τῆς Ἑλλάδος, κάτω ἀπὸ τὸν ὀθωμανικὸ ζυγὸ καὶ γύρω της πένθιμα μνημεῖα τοῦ Λυκούργου, τοῦ Μιλτιάδη, τοῦ Ἀριστείδη καὶ ἂλλων. Αὐτὴ ἡ προμετωπίδα, ἦταν ἀρκετὴ γιὰ νὰ προβάλῃ τό ἑλληνικὸ δράμα στὴν εὐρωπαϊκὴ συνείδησι…

Βιβλιογραφία~πηγές
~ Voyage pittoresque de la Grece, Marie Gabriel Florent Auguste de Choiseul Gouffier, Paris 1782
~ Κυριάκος Σιμόπουλος, Ξένοι Ταξιδιώτες στην Ελλάδα, τόμ. Β’ (1700-1800), ἒκδ. Στάχυ.
~ http://www.cosmovisions.com/Choiseul.htm
~ Marie Gabriel Florent Auguste de Choiseul Gouffier

ἀνιχνευτές