«Πρῶτος λοιπὸν ἂς ἐξυμνηθεὶ ἀπὸ ἐμᾶς ὁ βασιλιὰς τῶν νοερῶν(=νοητικῶν) θεῶν, δηλαδὴ ὁ ΚΡΟΝΟΣ, ὁ ὁποῖος σύμφωνα μὲ τὸν Σωκράτη τοῦ «Κρατύλου» ἀκτινοβολεὶ τὴν «καθαρῇ καὶ ἀμολύντη ἰδιότητα τοῦ Νοῦ» καὶ ἔχει ἐγκαθιδρύσει μέσα στην ἴδια τὴν κορυφὴ τῶν νοερῶν τὴν τέλεια δύναμη τοῦ, μένοντας σταθερὸς καὶ προοδεύοντας ταυτόχρονα ἀπὸ τὸν πατέρα, καὶ διαμοιράζοντας τῇ νοερὴ ἡγεσίᾳ τῆς συνδετικὴς τριάδος, καὶ θέτοντας τὴν ὑπεροχὴ του ἔναντι τῶν ἄλλων νοερῶν θεῶν σὲ ἀμέση συνέχεια μὲ τὴν συνδετική, καὶ περιέχοντας μέσα του τὸ ἴδιο τὸ νοητὸ τοῦ δημιουργικοῦ Νοῦ καὶ τὸ σύνολο τῶν ὄντων. Γι΄αὐτὸ καὶ τὰ «δεσμά» τοῦ ΚΡΟΝΟΥ ὑπαινίσσονται μυστικὰ τῇ συλλήψη αὐτοῦ τοῦ νοητοῦ καὶ τὴν ἔνωση μὲ αὐτό. Γιατὶ τὸ νοητὸ μπορεὶ να συλληφθῇ ἀπὸ τὸν Νοῦ, ὅπως ἀκριβῶς λοιπὸν τὸ νοητὸ εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπὸ τὸν Νοῦ, ἐνῶ λέγεται ὅτι τὸ συμπεριλαμβάνει ὁ Νοῦς, ἔτσι καὶ ὁ ΖΕΥΣ λέγεται ὅτι κρατὰ δεμένο τὸν πατέρα τοῦ, καὶ μάλιστα δένοντας ὁ ἴδιος τὸν ἑαυτὸ τοῦ γύρῳ ἀπὸ ἐκεῖνον, γιατὶ ὁ δεσμὸς εἶναι συλλήψη αὐτῶν που δένονται.
Καὶ ἡ ἀλήθεια ἔχει ὡς ἐξῇς. Ο ΚΡΟΝΟΣ εἶναι πλήρης Νοῦς, ἐνῶ Νοῦς εἶναι καὶ ὁ μέγιστος ΖΕΥΣ, καὶ ἐνῶ εἶναι Νοῦς καθένας ἀπὸ τοὺς δύο, εἶναι βέβαια ὁ ἴδιος καὶ νοητό. Γιατὶ κάθε Νοῦς ἔχει ἐπιστρέψει στον ἑαυτὸ τοῦ ἐνεργεῖ στον ἑαυτὸ τοῦ καὶ ἐνεργώντας στον ἑαυτὸ τοῦ καὶ ὄχι πρὸς τὰ ἔξω εἶναι νοητὸς ταυτόχρονα καὶ νοερός, γιατὶ ἐφόσον νοεῖ, εἶναι νοερός, καὶ ἐφόσον νοεῖται, εἶναι νοητός. Ἑπομένως καὶ ὁ Νοῦς τοῦ ΔΙΟΣ εἶναι Νοῦς τοῦ ἑαυτοῦ τοῦ καὶ νοητὸς ἀπὸ τὸν ἑαυτὸ τοῦ, καὶ τὸ ἴδιο καὶ ὁ Νοῦς τοῦ ΚΡΟΝΟΥ εἶναι νοητὸς ἀπὸ τὸν ἑαυτὸ τοῦ καὶ Νοῦς τοῦ ἑαυτοῦ τοῦ, ἀλλὰ ὁ Νοῦς τοῦ ΔΙΟΣ εἶναι περισσότερο Νοῦς ἐνῶ ὁ Νοῦς τοῦ ΚΡΟΝΟΥ περισσότερο νοητός. Γιατὶ ὁ ἔνας (ὁ ΚΡΟΝΟΣ δηλαδή) εἶναι ἐγκατεστημένος στῇ νοερὴ κορυφή, ἐνῶ ὁ ἄλλος ( ὁ ΖΕΥΣ) στο νοερὸ τέλος, καὶ ὁ ἔνας (ὁ ΚΡΟΝΟΣ) εἶναι τὸ ἀντικείμενο τοῦ πόθου, ἐνῶ ὁ ἄλλος (ὁ ΖΕΥΣ) αὐτὸς ὁ ὁποῖος ποθεί, καὶ ὁ ἔνας (ὁ ΚΡΟΝΟΣ) εἶναι αὐτός που συμπληρώνει καὶ ὁ ἄλλος (ὁ ΖΕΥΣ) αὐτός που συμπληρώνεται.»
(Βλ., Πρόκλος “Περὶ τῆς κατὰ Πλάτωνα Θεολογίας” 5.20.23 – 5.22.2)
«Οἱ θεολογικοὶ μῦθοι δεν σχετίζονται μὲ τίποτα τὸ σωματικὸ ἀλλὰ θεωροῦν (μελετοῦν) τὶς οὐσίες τῶν Θεῶν ὅπως ὁ μῦθος τοῦ Κρόνου ποὺ καταπίνει τὰ παιδιὰ του. Ὁ Θεός, ἐπειδὴ εἶναι νοερὸς καὶ κάθε νοῦς ἐπιστρέφει στον ἑαυτὸ τοῦ, αὐτὸ ἀκριβῶς ὑπαινίσσεται καὶ ὁ μῦθος, τὴν οὐσία δηλαδὴ τοῦ Θεοῦ. Τώρα ὅταν οἱ μῦθοι εἶναι φυσικοί, περιγράφουν τὶις ἐνέργειες τῶν Θεῶν στὸν Κόσμο ὅπως ὅταν ταυτίζουν τὸν Κρόνο μὲ τὸν χρόνο καὶ ὀνομάζοντας τὰ μέρη τοῦ χρόνου, παιδιὰ τοῦ Ὅλου, ἰσχυρίζονταί πὼς τὰ παιδιὰ καταπίνονται ἀπὸ τὸν Πατέρα τους.»
(Βλ., Σαλλούστιος «Περὶ Θεῶν καὶ Κόσμου» 4.1.3 – 4.2
Παναγιώτης