— Οἱ Τούρκοι, δὲν ἦσαν οἱ χειρότεροι…
Ὁ Ἑλληνι­κὸς λαὸς δὲν θὰ ἔκανε τὴν Ἐπανάσταση, γιὰ ν’ ἀποκαταστή­σει καὶ πολιτικά τοὺς κοντζαμπάσηδες.
Οἱ λέγοντες ὅτι ἡ Ἐπανάσταση ἦταν μόνον Ἐθνική, ἤ εἶναι ἀδιάβαστοι, ἤ δὲν μᾶς  λένε τὴν ἀλήθεια. Σκοτώνοντας τοὺς Τούρκους ἤξερε ὅτι σκοτώνει τὸν σύμμαχο τῶν κοντζαμπάσηδων.
Χωρὶς τὸν ἀφανισμὸ πρῶτα αὐτῶν, δὲν μπόραε νὰ ξεπάτωνε τοὺς ἄλλους.
Τὸ ὅ,τι σ’ αὐτὸ ἡ Ἐπανάσταση  γε­λάστηκε, δὲν πάει νὰ πεῖ διόλου ὅτι τοὺς ἐφείσθη.
Θὰ τοὺς πέρναε ἐν στόματι μαχαίρας.

Τὸ ὅ,τι νόμισε ὅτι γιὰ τοῦτο εῖχε καιρό, αὐτό τὴν ἔφαγε. . .
Ἡ Ἐπανάσταση ἀπέτυχε. . .

Γιάννης Σκαρίμπας
«τὸ ’21 καὶ ἡ ἀλήθεια του».
ἐκδόσεις  «Κείμενα», Ἀθῆναι 1971.

Ξέρετε τί διάβασα στό παραπάνω;
Κάτι ποὺ πέρασε ἐμπρὸς ἀπὸ τὰ μάτια μου ἀμέτρητες φορές… Τόσες ὅσες ἄνοιξα τὸ βιβλίο τὰ τελευταῖα χρόνια…
Κι ἐκεῖ, μόλις ἐχθές, συνειδητοποίησα πὼς γιὰ αὐτὸν ἀκριβῶς τὸν λόγο ἡ Ἐπανάστασις, στὴν ἀρχή της, τότε, ἀπέτυχε. Ὄχι στὸ πέρας της… Στὴν ἀρχή της…
Καὶ συνειδητοποίησα ἐπίσης πὼς ὅλοι αὐτοί, Τοῦρκοι, Ῥωμαῖοι, κοντζαμτάσηδες, παπαδαριό, κουδουνισμένοι δὲν εἶναι τίποτα περισσότερο ἤ λιγότερο ἀπὸ τοὺς δεσμοφύλακές μας… Ἤ, ἐὰν θέλετε, τοὺς φονιάδες μας… Ἀπὸ πάππου πρὸς πάππου…
Καὶ συνειδητοποίησα, βαθύτερα αὐτό, ποὺ χρόνια γνώριζα… Πὼς γύρω γύρω, ὅλους τοὺς γείτονες, μᾶς τοὺς ἔχουν στρώσῃ μὲ τέτοιον τρόπο, πρὸ κειμένου νὰ συμπληρώνουν οἱ μέσα προδότες τὰ ἔργα τῶν ἔξω καὶ τὸ ἀνάποδον…
Καὶ συνειδητοποίησα ἐπίσης πὼς ὁ Ἕλλην, ὁ ἀμόρφωτος Ἕλλην τοῦ 1821, διαισθητικῶς καὶ μόνον, διότι πεπαιδευτικῶς ἀδυνατοῦσε, γνώριζε πὼς εἶχαν ἐνδυθῆ τὴν προβιὰ τοῦ προβάτου οἱ λύκοι… Πὼς ντύθηκαν οἱ ἐχθροί του, οἱ δυνάστες τουἝλληνες γιὰ νὰ τὸν γελάσουν… Καὶ τὸν γέλασαν…Καὶ συνειδητοποίησα ἀκόμη μίαν φορὰ πὼς πρῶτα ἔπρεπε νὰ κτυπήσῃ αὐτοὺς καὶ μετὰ τοὺς Τούρκους…
Καὶ συνειδητοποίησα πὼς σήμερα, οἱ ἀπόγονοι τῶν τότε δοσιλόγων, ἀκόμη ἐπαναλαμβάνουν αὐτὰ ποὺ αἰῶνες τώρα ἔμαθαν: νὰ ἐξαγοράζουν συνειδήσεις, ἀνθρώπους, ζωές…

Ἀλλὰ μέσα ἀπὸ τὰ παραπάνω συνειδητοποίησα μερικὲς ἀκόμη ἀλήθειες, πιὸ συγκλονιστικές…
«Εἶδα» πὼς μόνον μὲ τὸν ἀπόλυτον ἀφανισμό τους θὰ ξεφύγῃ ὁ Ἄνθρωπος ἀπὸ τὰ δίκτυα τους.
Ἔνοιωσα πὼς μόνον μὲ τὸ ξέπλυμα ἀκόμη καὶ τῶν γονιδίων τους, θὰ ἡσυχάσῃ ὁ πλανήτης…
Διεπίστωσα πὼς μόνον μὲ τὸ νὰ μπῇ ὁριστικὴ φραγὴ θὰ κλείσουν οἱ λογαριασμοί…

Τί γράφω;
Χμμμ…
Ἄσχημα πράγματα γράφω σήμερα…
Πολὺ ἄσχημα…
Δυστυχῶς, εἶναι μεγαλυτέρα ἀνάγκη ἀπὸ κάθε ἄλλην φορὰ νὰ τελειώσῃ αὐτὴ ἡ Ἐπανάστασις.
Ὁ χρόνος τελειώνει!

Φιλονόη.

Ἡ φωτογραφία εἶναι ἀπὸ τὸ παραπάνω βιβλίο. Σχέδιον τοῦ Γιάννη Σκαρίμπα, ποὺ ἀφοροῦσαν στὶς φιγοῦρες τοῦ θεάτρου σκιῶν του.