Προσωπογραφία Χαριδήμου τοῦ Ὠρείτου καὶ Ἀθηναίου πολίτου.

Προσωπογραφία Χαριδήμου τοῦ Ὠρείτου καὶ Ἀθηναίου πολίτου.

Ἀπαγορεύεται ἡ ἀναδημοσίευσις τῶν κειμένων τοῦ κυρίου Μιχαὴλ Ἀλεξανδρῆ δίχως ἀναφορὰ τῆς πηγῆς, τοῦ ὀνόματός του καὶ τοῦ ἐπαγγέλματός του ὡς ἔχει!!!
Παρακαλῶ πολὺ σεβαστεῖτε το…
Εὐχαριστῶ.

Φιλονόη
Χαρίδημος ὑπῆρξε μία ἀντιφατικὴ προσωπικότητα μὲ ὑπέρμετρες φιλοδοξίες, ἂν βέβαια πιστεύουμε, ἔστω κατ’ ἐλάχιστον, ὅσα ἐκθέτει ὁ γνωστὸς ρήτορας καὶ πολιτικὸς Δημοσθένης στὸν λόγο του «κατ’ Ἀριστοκράτους», ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖ τὴ βασικὴ πηγὴ πληροφόρησης, σχετικῆς μὲ τὴν πολιτικὴ καὶ κυρίως τὴ στρατιωτικὴ δράση καὶ τὸν χαρακτήρα τοῦ Χαριδήμου.

  1. Ὁ Χαρίδημος σύμφωνα μὲ τὸν ἀνωτέρω λόγο (παρ., 213) γεννήθηκε στὸν Ὠρεό (σ.σ., ἄγνωστο ἀκριβῶς πότε, ἀλλὰ φαίνεται ὅτι ἦταν σύγχρονος τοῦ Δημοσθἐνους). Ἡ μητέρα του, τῆς ὁποίας τὸ ὄνομα παραμένει ἄγνωστο, ἦταν «πολῖτις» τοῦ Ὠρεοῦ, μιᾶς ἀπὸ τὶς τέσσερες σημαντικὲς τότε πόλεις τῆς Εὔβοιας. Ὁ ρήτορας ὄχι μόνο ἀποφεύγει νὰ ἀναφέρει τὸ ὄνομα καὶ τὴν καταγωγὴ τοῦ πατέρα του, ἀλλὰ τὸν θεωρεῖ νόθο, ὅπως ἀκριβῶς οἱ νὀθοι στὸ Κυνόσαργες τῆς Ἀθήνας. Παρεκβατικὰ σημειώνουμε ὅτι ἐκεῖ ὑπῆρχε Γυμνάσιον (Γυμναστήριο) τῶν Ἀθηνῶν, ἀφιερωμένο στὸν Ἡρακλῆ καὶ προορισμένο γιὰ τοὺς νόθους γιοὺς τῶν πολιτῶν, ἐξοῦ καὶ ἡ δυσφήμηση τῆς θέσης. Ὁ πατέρας του, ἀγνώστων λοιπῶν στοιχείων, ὀνομαζόταν Φιλόξενος καὶ μᾶλλον ἦταν ἀπόγονος κληρούχου Ἀθήνου στὴν Ἱστιαία, ἂν δεχθοῦμε ὅτι ἡ Ὠρείτισσα μητέρα του δὲν ἦταν κόρη γνησίου Ἀθηναίου, ἔστω κληρούχου. Ὁ Δημοσθένης ἴσως ἀπὸ ἐμπάθεια πρὸς τὸ πρόσωπο τοῦ Χαριδήμου ἀπέκρυψε τὴν ἀλήθεια ἢ στηρίχθηκε σὲ διαδεδομένες φῆμες, ἀληθεῖς ἢ πλαστές, γύρω ἀπὸ τὴν καταγωγή του. Ὅτι καταγόταν ἀπὸ τὸν Ὠρεὸ ἐπιβεβαιώνεται ἀπὸ τὸν φιλόσοφο Ἀριστοτέλη (Οἰκονομικά, 1351b), ὅπου γράφει  «Χαρίδημος Ὠρείτης».
  2. Τὰ παιδικὰ καὶ ἐφηβικὰ χρόνια τοῦ Χαριδήμου παραμένουν ἄγνωστα. Θὰ πρέπει νὰ εἰκάσουμε ὅτι τὰ ἔζησε στὸν Ὠρεὸ καὶ στὴν ἡλικία τῆς ἐφήβευσης μᾶλλον ἀσκήθηκε στὶς στρατιωτικὲς τέχνες, ἰδιαίτερα τοῦ σφενδονήτου καὶ τοῦ ψιλοῦ, καὶ γνώρισε τὴ ναυτικὴ τέχνη (εἶχε δικό του πειρατικὸ πλοῖο), μὲ τὶς ὁποῖες προξένησε πλεῖστα κακὰ στοὺς Ἀθηναίους, ὅταν πλέον ἐνηλικιώθηκε καὶ ἐγκατέλειψε τὸν Ὠρεό), ὅπως μᾶς πληροφορεῖ ὁ Δημοσθένης (148) «ἐξ ἀρχῆς ἔχει στρατευθεῖ ἐναντίον τῆς πόλης (τῆς Ἀθήνας) ὡς σφενδονίτης καὶ ὡς ψιλός καὶ μὲ τὸ πειρατικό του πλοῖο κούρσευε τοὺς συμμάχους (τῶν Ἀθηναίων)».
  3. Μέχρι τὸ 364 π.Χ., ἐπὶ στρατηγίας τοῦ Ἰφικράτους τοῦ Ραμνουσίου φέρεται ὡς ξεναγὸς τῶν Ἀθηναίων, ἐπειδὴ ἔτρεφε μισθοφορικὸ στράτευμα ὑπὲρ τῆς συμμαχίας αὐτῶν. Στὸν ἴδιο χρόνο ἐπὶ στρατηγίας τοῦ Τομοθέου τοῦ Ἀναφλυστίου τοὺς Ἀμφιπολῖτες ὁμήρους, τῶν ὁποίων τὴ φύλαξη εἶχε ἐμπιστευθεῖ ὁ Ἰφικράτης στὸν Χαρίδημο, ὁ Χαρίδημος ὄχι μόνο δὲν τοὺς παρέδωσε στοὺς Ἀθηναίους, ὅπως εἶχε ἀποφασισθεῖ, ἀλλὰ καὶ τοὺς μετέφερε καὶ τοὺς παρέδωσε στὴν Ἀμφίπολη. Ἔτσι στάθηκε ἐμπόδιο στὴμ μὴ κατάληψη τῆς Ἀμφίπολης. Στὸν ἴδιο χρόνο ἀρνήθηκε στὸν Τιμόθεο τὶς μισθοφορικές του ὑπηρεσίες καὶ ἔχοντας πλοῖα (τριακοντόρους) τῶν Ἀθηναίων κατέφυγε στὸν βασιλιὰ  τῆς Θράκης Κότυ, ἐχθρὸ τότε τῶν Ἀθηναίων (παρ., 149), ὅπου ἐγκαταστάθηκε καὶ νυμφεύθηκε (παρ., 129) τὴν κόρη του (μία ἄλλη θυγατέρα τοῦ Κότυος εἶχε νυμφευθεῖ προηγουμένως ὁ περίφημος στρατηγὸς τῶν Ἀθηναίων Ἰφικράτης, μὲ τὴ συνδρομὴ τοῦ ὁποίου ἡ Χερσόνησος, κτήση τῶν Ἀθηναίων, πέρασε στὰ χέρια τοῦ Κότυος). Μὲ τὴ θυγατέρα τοῦ Κότυος ἀπέκτησε τρεῖς γιούς, τὸν Εὐρυμέδοντα, τὸν Φύλακο καὶ τὸν Τρώιλο.
  4. Λίγο μετὰ ἔθεσε τὸν ἑαυτό του στὴν ὑπηρεσία τῶν Ὀλυνθίων καὶ τῶν Ἀμφιπολιτῶν, ἐχθρῶν τῶν Ἀθηναίων, συνελήφθη ἀπὸ τοὺς Ἀθηναίους (μὲ στρατηγὸ τὸν Τιμόθεο) καί, ἀντὶ νὰ δικασθεῖ, ὅπως ἐπιθυμεῖ ὁ Δημοσθένης, συμμαχεῖ πάλι μὲ τοὺς Ἀθηναίους, ἀφοῦ πῆρε καὶ ἔδωσε ἐγγυήσεις (παρ., 151).
  5. Ἀφοῦ ἀπολύθηκε ἀπὸ τὸν Τιμόθεο (362 π.Χ.,), περνᾶ στὴν Ἀσία καὶ θέτει τὸν ἑαυτό του στὴν ὑπηρεσία τῶν συγγενῶν τοῦ Ἀρταβάζου (Μέμνονος καὶ Μέντορος) καὶ παρασπονδήσας πρὸς αὐτοὺς καταλαμβάνει τὶς πόλεις Σκήψη, Κεβρήνα καὶ Ἴλιο (παρ., 154).
  6. Τὸ 361 π.Χ., ἐκλέχτηκε στρατηγὸς τῶν Ἀθηναίων μαζὶ μὲ τὸν Φωκίωνα καὶ τὸν Χάρη, λίγο μετὰ κρατεῖται ὡς ὅμηρος ἀπὸ τὸν Ἀρτάβαζο καὶ στέλνει ἐπιστολή (360-359 π.Χ.,) στὸν Ἀθηναῖο στρατηγὸ Κηφισόδοτο, μὲ τὴν ὁποία ὑποσχόταν στοὺς Ἀθηναίους νὰ τοὺς παραδώσει τὴ Χερσόνησο. Κατὰ καλή του τύχη ἀπελευθέρωσε τοὺς Μέμνονα καὶ Μέντορα καὶ ἔθεσε τὸν ἑαυτό του καὶ τοὺς μισθοφόρους του στὴν ὑπηρεσία τοῦ Κριθώτη καὶ Ἐλαιούντα (παρ., 158, 162).  
  7. Μετὰ τὸ θάνατο τοῦ Κότυος (ἀρχὲς τοῦ 359 π.Χ.,) τὸ βασίλειο μοιράστηκε στὸν γιό του Κερσοβλέπτη (μὲ στρατηγὸ τὸν Χαρίδημο) καὶ σὲ δύο ἄλλους, στὸν Βηρισάδη (μὲ στρατηγὸ τὸν Ἀθηναῖο Ἀθηνόδωρο τοῦ δήμου Ἀλωπεκῆς) καὶ στὸν Ἀμόδοκο (μὲ στρατηγοὺς τὸν Σίμωνα καὶ τὸν Βιάνορα). Καθένας τους ἤθελε νὰ δώσει τὴν Χερσόνησο στοὺς Ἀθηναίους, προκειμένου νὰ εἶναι φιλικοὶ πρὸς τὴν ἀθηναϊκὴ συμμαχία.
  8.  Ἀκολούθως μὲ τὴ βοήθεια ληστῶν καὶ πειρατῶν πολέμησε ἐπιτυχῶς ἐπὶ ἑπτὰ μῆνες ἐναντίον τοῦ Ἀθηναίου στρατηγοῦ Κηφισοδότου (παρ., 165), μὲ ἀποτέλεσμα τὴ σύναψη εἰρήνης καὶ τὴν καθαίρεση καὶ τιμωρία τοῦ Κηφισοδότου μὲ τὸ ὑπέρογκο ποσὸ τῶν πέντε ταλάντων (παρ., 167).
  9. Ἡ δράση τοῦ Χαριδήμου συνεχίζεται μὲ τὴν παράδοση στοὺς Καρδιαμούς, ἐχθροὺς τῶν Ἀθηναίων, τοῦ πάντοτε πιστοῦ φίλου τῶν Ἀθηναίων Μιλτοκύθη. Στὸν ἴδιο χρόνο (359 π.Χ.,) ὑπογράφει μὲ τὸν στρατηγὸ Χαβρία, ἐρχόμενο μὲ πλοῖο στὸν Ἑλλήσποντο, νέες συνθῆκες μὲ πιὸ ἐπαχθεῖς γιὰ τοὺς Ἀθηναίους ὅρους (παρ., 169) ἀπὸ ἐκεῖνες μὲ τὸν Κηφισόδοτο.
  10. Ὅταν ὁ στρατηγὸς Χάρης στάλθηκε τὸ 357 π.Χ., στὴ Χερσόνησο, ὁ Χαρίδημος χειριζόμενος τὶς ὑποθέσεις τοῦ Κερσοβλέπτη, συνάπτει συνθήκη, ὥστε οἱ Ἀθηναῖοι νὰ ἑδραιώσουν τὶς δυνάμεις τους στὴ Χερσόνησο. Πράγματι, μὲ συμβουλὲς τοῦ Χαριδήμου ἡ Χερσόνησος δίνεται ἀπὸ κοινοῦ στοὺς Ἀθηναίους (παρ., 177-178).
  11. Ὅταν ἔμαθαν οἱ Ἀθηναῖοι αὐτὴ τὴν πράξη τοῦ Χαριδήμου, τὸν στεφάνωσαν (παρ., 145, 185, 187) μὲ χρυσὸ στεφάνι ὡς εὐεργέτη καὶ τὸν ἔκαναν Ἀθηναῖο πολίτη (θετὸ πολίτη). Παρεκβατικὰ σημειώνουμε ὅτι οἱ Ἀθηναῖοι ἔδιναν τὸ δικαίωμα τοῦ Ἀθηναίου πολίτη, σ’ ὅποιον μὴ Ἀθηναῖο ἢ Ἕλληνα ἢ ἀλλοεθνῆ ἢ δοῦλο πρόσφερε μεγάλες ὑπηρεσίες στὸν ἀθηναϊκὸ δῆμο μὲ χρηματικὲς δωρεὲς ἢ μὲ ἔργα εὐποιίας. Ἡ πράξη τῆς πολιτογράφησης περιποιοῦσε ἰδιαίτερη τιμὴ στὸν εὐεργέτη, διότι ἡ Ἀθήνα ἦταν ἡ πιὸ λαμπρὴ καὶ ὀνομαστὴ πόλη, καὶ παρακινοῦσε κι ἄλλους νὰ τὴν εὐεργετήσουν. Γιὰ παράδειγμα, ὁ Πασίων, δοῦλος ἀρχικὰ καὶ ἀπελεύθερος κατόπιν, ἰδιοκτήτης τράπεζας καὶ ἀσπιδοπηγείου, ἔγινε Ἀθηναῖος πολίτης (δημότης τοῦ δήμου Ἀχαρνῶν), διότι πρὀσφερε πολλὲς ἀσπίδες στὸ στρατὸ τῶν Ἀθηναίων καὶ ἀνέλαβε ἐθελοντικὰ τὴ δαπανηρότατη λειτουργία τῆς τριηραρχίας. Ἡ πολιτογράφηση μεταβιβαζόταν πλέον κληρονομικὰ καὶ στὰ τέκνα τοῦ εὐεργέτη. Ὁ Δημοσθένης γράφει χαρακτηριστικὰ γιὰ τὴν πολιτογράφηση (παρ., 65): «Ἐμεῖς δώσαμε στὸν Χαρίδημο τὴν ἰδιότητα τοῦ Ἀθηναίου πολίτη καὶ μὲ αὐτὴ τὴ δωρεὰ τοῦ δώσαμε τὴ δυνατότητα νὰ ἀπολαμβάνει ἐξίσου τὰ ἱερά, τὰ ὅσια, τοὺς νόμους μας, ὅλα ὅσα ἐμεῖς ἔχουμε τὸ δικαίωμα νὰ ἀπολαμβάνουμε». Στὴν Ἀττικὴ Προσωπογραφία τοῦ I. Kirchner (Prosopographia Attica) μὲ ἀριθμὸ 15380 ὁ περὶ οὗ ὁ λόγος καταγράφεται ὡς ΧΑΡΙΔΗΜΟΣ ΦΙΛΟΞΕΝΟΥ ΑΧΑΡΝΕΥΣ.
  12. Ὁ Χαρίδημος ἔμαθε γιὰ τὴν πολιτογράφησή του καὶ γιὰ τὰ φιλικὰ αἰσθήματα ποὺ ἔτρεφαν πλέον οἱ Ἀθηναῖοι πρὸς τὸ πρόσωπό του. Μέσω κάποιου Ἀριστομάχου μηνύει πρὸς τοὺς Ἀθηναίους ὅτι δὲν τοὺς ἐπιβουλεύεται πλέον καὶ αἰτεῖται προσωπικὴ ἀσφάλεια, δίνοντας τὴν Ἀμφίπολη στοὺς Ἀθηναίους, ἀφαιρῶντας την ἀπὸ τὸν Φίλιππο (παρ., 13-14). Ὁ Ἀριστοκράτης, ὑποστηρικτὴς τοῦ Χαριδήμου, φέρνει τὸ 353/352 π.Χ., στὴ βουλὴ ψήφισμα, μὲ τὸ ὁποῖο ὁ Χαρίδημος εἶναι ἱερὸ καὶ ἀπαραβίαστο πρόσωπο προστατευόμενο ἀπὸ τοὺς Ἀθηναίους (παρ., 191): «ἐάν τις ἀποκτείνῃ Χαρίδημον, ἀγώγιμος ἔστω, ἐάν δέ τις ἀφέληται ἢ πόλις ἢ ἰδιώτης, ἔκσπονδος ἔστω». Δηλ., ὅποιος σκοτώσει τὸν Χαρίδημο, πρέπει νὰ συλληφθεῖ ὡς προγραμμένος, καὶ ὅποιος παράσχει στὸν φονιὰ ἄσυλο, ἢ πόλη ἢ ἰδιώτης, ἀποκλείεται ἀπὸ τὶς συνθῆκες.
  13. Ὁ ἔνθερμος πατριώτης καὶ δημοκρατικῶν πεποιθήσεων Δημοσθένης μὲ ἀφορμὴ τὸ ψήφισμα τοῦ Ἀριστοκράτους, γράφει τὸν λόγο κατὰ Ἀριστοκράτους (κατὰ παραγγελία τοῦ Εὐθυκλέους τοῦ Θριασίου ἔναντι χρηματικοῦ ποσοῦ, ἂν ἀληθεύουν τὰ γραφόμενα στήν «ἑτέραν ὑπόθεσιν» τοῦ ἔργου: χρυσίον παρασχών), τὸν ὁποῖο ἐκφωνεῖ ὁ Εὐθυκλῆς σὲ δίκη τοῦ 352/351 π.Χ., μὲ προφανῆ σκοπὸ τὴν ἀκύρωση τοῦ ψηφίσματος ὡς παρανόμου καὶ ἀσυμφόρου στὴν Ἀθήνα. Βέβαια, ὁ Χαρίδημος εἶχε δώσει πολλὲς ἀφορμὲς στὸ παρελθὸν γιὰ στοιχειοθέτηση κατηγορητηρίου ἐναντίον του, ἐπειδὴ συνεχῶς μὲ τὶς πράξεις του ἔβλαπτε τὰ μέγιστα τὰ συμφέροντα τῆς Ἀθήνας, ἰδιαίτερα στὸν εὐαίσθητο γιὰ τοὺς Ἀθηναίους χῶρο τῆς ἀνατολικῆς Μακεδονίας,  τῆς βορειοδυτικοῦ τμήματος τῆς Μ. Ἀσίας (Προποντίδας) καὶ ἰδιαίτερα τῆς Θράκης.
  14. Ὁ Δημοσθένης, προφανῶς καὶ γιὰ δικούς του λόγους, οἱ ὁποῖοι ὅμως στηρίζονται σὲ πραγματικὰ γεγονότα, ἐπιτίθεται μὲ σφοδρότητα ἐναντίον τοῦ προσώπου τοῦ Χαριδήμου λέγοντας (παρ., 136, 138): «αὐτὸς δὲν ἔχει τίποτε (στὴν Ἀθήνα) οὔτε παιδιά, οὔτε ἄγαλμα, οὔτε συγγενεῖς, οὔτε τίποτε ἀπολύτως». Βέβαια, ψεύδεται ὁ Δημοσθένης γιὰ τὰ τέκνα τοῦ Χαριδήμου, ὅτι δὲ βρίσκονται στὴν Ἀθήνα τὸ 352 π.Χ. Ἀπὸ τὴ στιγμὴ τῆς πολιτογράφησής του ὡς πολίτη Ἀθηναίου ὁ Χαρίδημος προτίμησε νὰ μένει ἡ οἰκογένειά του ἀσφαλὴς στὸ ἥσυχη καὶ ἀκίνδυνη κοινωνία τῆς Ἀθήνας παρὰ νὰ ζῆ ἐπικίνδυνα στὴ ταραγμένη καὶ πλήρη κινδύνων περιοχὴ τῆς Θράκης.
  15. Φαίνεται ὅμως ὅτι ὁ Εὐθυκλῆς δὲν δικαιώθηκε παρὰ τὰ πειστικά του ἐπιχειρήματα, διότι ὁ Χαρίδημος τὸ Φθινόπωρο τοῦ 351 π.Χ., στάλθηκε μὲ δέκα πλοῖα στὴ Χερσόνησο ὡς στρατηγὸς τῶν Ἀθηναίων, ἐνῶ ὁ Φίλιππος βάδιζε ἐναντίον τῆς Θράκης. Ἡ ἀποστολὴ ἐγκαταλείφθηκε, ὅταν οἱ Ἀθηναῖοι πληροφορήθηκαν ὅτι ὁ Φίλιππος ἦταν ἄρρωστος (Γ΄ Ὀλυνθιακός, 5). Μετὰ τὴν κατάληψη τῆς Ὀλύνθου (348 π.Χ.,) εἶναι ἀμφίβολο ἂν ἐπέστρεψε στὴ Θράκη, διότι σύμφωνα μὲ τὸν Πλούταρχο (Φωκίων, 16, 4) φαίνεται ὅτι ἐκλέχθηκε στρατηγὸς μετὰ τὴ μάχη τῆς Χαιρωνείας τὸ 338 π.Χ.
  16. Τὸ 336 π.Χ., διὰ τῶν ἀγγελιοφόρων τοῦ Χαριδήμου, ὁ ὁποῖος τότε βρισκόταν στὴ Λῆμνο ἢ στὴ Σκῦρο, πληροφορήθηκε ὁ Δημοσθένης τὸν θάνατο τοῦ Φιλίππου, ὅπως μαρτυρεῖται στὸν λόγο τοῦ Αἰσχίνη «κατὰ Κτησιφῶντος» (παρ., 77): «πρῶτος διὰ τῶν κατασκόπων τῶν παρὰ Χαριδήμου πυθόμενος τὴν Φιλίππου τελευτήν».
  17. Σύμφωνα μὲ τὸν ἱστορικὸ τοῦ 2ου μ.Χ., αἰώνα Φλάβιο Ἀρριανό «Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις, Α, 10, 4 καὶ 6» ὁ Χαρίδημος ἀναζητεῖται ἀπὸ τὸν νεαρὸ βασιλιὰ Ἀλέξανδρο μαζὶ μὲ ἄλλους Ἀθηναίους «ἔγραψε ἐπιστολὴ πρὸς τὸν δῆμο καὶ ζητοῦσε νὰ τοῦ ἐκδοθοῦν ὅσοι ἦσαν φίλοι τοῦ Δημοσθένη καὶ τοῦ Λυκούργου καὶ οἱ Ὑπερείδης, Πολύευκτος, Χάρης, Χαρίδημος, Ἐφιάλτης, Διότιμος, Μοιροκλῆς … Ἀλλὰ ὁ Χαρίδημος, ὁ μόνος ποὺ δὲν ἐκδόθηκε, κατὰ διαταγὴ τοῦ Ἀλεξάνδρου φεύγει ἀπὸ τὴν Ἀθήνα στὴν Ἀσία καὶ πηγαίνει στὸν Πέρση βασιλιὰ Δαρεῖο». Ὁ Πλούταρχος (Φωκίων, 17, 2) δίνει τὴν πληροφορία ὅτι ὁ Ἀλέξανδρος ζήτησε τὴν ἔκδοση τῶν περὶ τὸν Δημοσθένη, περὶ τὸν Λυκοῦργο, περὶ τὸν Ὑπερείδη καὶ περὶ τὸν Χαρίδημο, ἐνῶ στὸν βίο τοῦ Δημοσθένη (23, 4) ἀναφέρονται τὰ ὀνόματα: Δημοσθένης, Πολύευκτος, Ἐφιάλτης, Λυκοῦργος, Μοιροκλῆς, Δήμων, Καλλισθένης, Χαρίδημος.
  18. Στὴν Περσία δοκιμάστηκε ἀπὸ τὸν Δαρεῖο ἂν φαινόταν ὅτι ἦταν ἀρκετὰ ἐξοπλισμένος πρὸς τρομοκράτηση τοῦ ἐχθροῦ του (τοῦ Ἀλεξάνδρου). Ὁ Χαρίδημος, ἐπιλήσμονας τῆς βασιλικῆς ἔπαρσης, ἔκανε χρήση ὑπερβολικῆς ἐλευθερίας τοῦ λόγου. Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὁ Δαρεῖος διέταξε νὰ τοῦ ἐπιβληθεῖ ἡ ποινὴ τοῦ θανάτου (333 π.Χ.,) σύμφωνα μὲ τὸν ἱστορικὸ τοῦ 1ου π.Χ., αἰώνα Διόδωρο τὸν Σικελιώτη (17, 30), ὁποῖος παραδίδει: «Ὁ Χαρίδημος ὁ Ἀθηναῖος, ἕνας ἄνδρας ποὺ θαυμαζόταν γιὰ τὴν ἀνδρεία του καὶ τὴ στρατηγική του ἱκανότητα, εἶχε συστρατευθεῖ μὲ τὸ βασιλιὰ Φίλιππο καὶ εἶχε γίνει ἀρχηγὸς καὶ σύμβουλος ὅλων τῶν ἐπιτευγμάτων. Συμβούλευε ὅμως καὶ τὸν Δαρεῖο νὰ μὴ διακινδυνεύσει ἀνοήτως τὴ βασιλεία του, ἀλλὰ νὰ συγκρατεῖ τὸ βάρος καὶ τὴν ἐξουσία τῆς Ἀσίας καὶ νὰ νὰ στείλει στὸν πόλεμο ἔνα ἄνδρα ποὺ ἔχει τὴν πεῖρα τῆς δικῆς του ἀρετῆς. Μία δύναμη δέκα χιλιάδων ἀνδρῶν εἶναι ἱκανή, τῆς ὁποίας τὸ ἕνα τρίτο νὰ εἶναι Ἕλληνες μισθοφόροι. Καὶ μὲ ἔμφαση ἀνελάμβανε νὰ κατορθώσει αὐτὴ τὴν ἐπίθεση. Ἀρχικὰ ὁ βασιλιὰς συγκατετίθετο μὲ τὰ λόγια του, ἀλλὰ ὅταν οἱ φίλοι του ἔφεραν ἰσχυρὲς ἀντιρρήσεις καὶ ἔφεραν σὲ ὑποψία τὸν Χαρίδημο ὅτι ἐπιθυμεῖ διακαῶς νὰ πάρει τὴ στρατηγία, μὲ σκοπὸ νὰ παραδώσει τὴν ἡγεμονία στοὺς Μακεδόνες, ὁ Χαρίδημος ἔγινε ἔξαλλος καὶ μὲ πρόχειρο ἐξονειδισμὸ τῆς ἀνανδρίας τῶν Περσῶν ἔφερε περισσότερα προσκόμματα στὰ λόγια τοῦ βασιλιᾶ, διότι ὁ θυμὸς ἀφαίρεσε τὸ συμφέρον. Τότε ὁ βασιλιάς, ἀφοῦ ἔπιασε ἀπὸ τὴ ζώνη τὸν Χαρίδημο σύμφωνα μὲ τὸ περσικὸ ἔθιμο, τὸν παρέδωσε στοὺς ὑπηρέτες καὶ τοὺς πρόσταξε νὰ τὸν σκοτώσουν. Ὁ Χαρίδημος, ἐνῶ συρόταν στὸ θάνατο, φώναξε δυνατὰ ὅτι γρήγορα θὰ ματενοήσει (ὁ βασιλιάς) γιὰ αὐτὰ καὶ θὰ ἔχει σύντομα τιμωρία γιὰ τὴν ἄδικη πράξη του, ὁδηγῶντας στὴν κατάλυση τῆς βασιλείας του. Ὁ Χαρίδημος λοιπὸν ἐξαιτίας τῆς ἄκαιρης ἐλευθεροστομίας του εἶχε τέτοιο τὸ τέλος ζωῆς του. Κι ὁ βασιλιάς, ὅταν τοῦ πέρασε ὁ θυμός, ἀμέσως μετανόησε καὶ τά’βαλε μὲ τὸν ἑαυτό του, διότι εἶχε διαπράξει τὸ πιὸ μεγάλο λάθος».  
  19. Σὲ δέλτο τοῦ ναυτικοῦ (334/333 π.Χ.,) ὁ Χαρίδημος βρισκόταν μεταξὺ τῶν ὀφειλετῶν τριηράρχων. Τὰ ὀφειλόμενα χρήματα πληρώθηκαν ἀπὸ τοὺς κληρονόμους γιούς του, ὅπως φαίνεται σὲ ναυτικὴ ἐπιγραφὴ τοῦ 330/329 π.Χ. Παρεκβατικὰ σημειώνουμε ὅτι ὁ ἀναλαμβάνων τὴ λειτουργία τῆς τριηραρχίας ὡς κυβερνήτης πλοίου ἔπαιρνε μαζί του ἐπὶ γραπτῇ πιστώσει ὁρισμένα ἀναγκαῖα καὶ ἀπαραίτητα γιὰ τὸ ταξείδι καὶ τὴ λειτουργία τοῦ πλοίου, ὅπως ἱστία, φρεωρυχικὰ ἐργαλεῖα ἢ γεωτρύπανα, μικρὲς κλίμακες, μεγάλο ἱστό, στηρίγματα γιὰ τὴ βάση τοῦ ἱστοῦ, σχοινιά. Αὐτὰ ὅλα ἔπρεπε ὁ τριήραρχος νὰ τὰ ἐπιστρέψει μὲ τὴ λήξη τῆς θητείας του, διφορετικὰ καταλογιζόταν στὸν τριήραρχο χρηματικὸ ποσὸ ἀνάλογο μὲ τὴν ἀξία τῶν μὴ ἐπιστραφέντων ἀντικειμένων.
  20. Συμπληρωματικὲς γιὰ τὴν προσωπικότητα τοῦ Χαριδήμου πληροφορίες παρέχονται ἀπὸ τὸν Ρωμαῖο σοφιστὴ Κλαύδιο Αἰλιανό τοῦ 2ου/3ου μ.Χ., αἰώνα καὶ ἀπὸ τὸν γραμματικὸ καὶ σοφιστὴ τοῦ 2ου μ.Χ., αἰώνα Ἀθήναιο τὸν Ναυκρατίτη. Ὁ πρῶτος (ποικίλη ἱστορία, Β, 41) κατατάσσει τὸν Χαρίδημο μεταξὺ τῶν φιλοποτῶν τῆς ἀρχαιότητας, ὁ δεύτερος (Δειπνοσοφισταί, Ι, 47) διασώζει χωρίο τοῦ ἱστορικοῦ τοῦ 4ου π.Χ., αἰώνα Θεοπόμπου τοῦ Χίου, διηγουμένου περὶ Χαριδήμου τοῦ Ὠρείτου, τὸν ὁποῖο οἱ Ἀθηναῖοι ἔκαναν πολίτη: «Καθημερινὰ φαινόταν νὰ διάγει βίο ἀσελγῆ καὶ νὰ πίνει καὶ νὰ μεθᾶ πάντοτε καὶ τολμοῦσε νὰ διαφθείρει ἐλεύθερες γυναῖκες. Καὶ σὲ τέτοιο βαθμὸ ἀκολασἰας ἔφτασε, ὥστε ἐπεχείρησε νὰ ζητήσει ἀπὸ τὴ βουλὴ τῶν Ὀλυνθίων ἕνα μειράκιο ὄμορφο καὶ χαριτωμένο, ποὺ τύχαινε νὰ εἶναι αἰχμάλωτο μαζὶ μὲ τὸν Μακεδόνα Δέρδη».
  21. Τέλος,ὁ Πολύαινος ὁ Μακεδών, ρητοροδιδάσκαλος καὶ δικηγόρος τοῦ 2ου μ.Χ., αἰώνα, στὸ ἔργο του ΣτρατηγηματικὰΣτρατηγήματα (Γ, 14, 1) γράφει γιὰ τὸ εὐφυὲς τέχνασμα τοῦ Χαριδήμου τοῦ Ὠρείτου (ἔδρασε τὸν 4ο π.Χ., αἰώνα), μὲ τὸ ὁποῖο κατέλαβε τὸ Ἴλιο. Ὁ Χαρίδημος διεξῆγε στρατιωτικὲς ἐπιχειρήσεις στὴ Θράκη καὶ στὰ βόρεια παράλια τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Οἱ κάτοικοι τοῦ Ἰλίου λεηλατοῦσαν τὴν ἐπικράτεια τοῦ Χαριδήμου, ὁ ὁποῖος προέβη στὴν ἐφαρμογὴ τοῦ ἀκόλουθου στρατηγήματος, προκειμένου νὰ καταλάβει τὸ Ἴλιον καὶ νὰ ἀπαλλαγεῖ ἀπὸ τὴν καταστροφικὴ δράση τῶν κατοίκων της: Συνέλαβε ἕνα δοῦλο ἀπὸ τὸ Ἴλιον, ἐνῶ εἶχε ἐξέλθει ἀπὸ τὴν πόλη γιὰ λεία, καὶ τὸν ἔπεισε μὲ μεγάλα δῶρα νὰ προδώσει τὴν πόλη. Γιὰ νὰ φανεῖ ἔμπιστος στοὺς φρουροὺς τῶν πυλῶν, τοῦ ἔδωσε νὰ ὁδηγήσει στὴν πόλη πολλὰ πρόβατα καὶ δούλους. Οἱ φρουροί, ἀφοῦ μοιράστηκαν τὴ λεία, συμφώνησαν μὲ τὸν δοῦλο νὰ ἐξέρχεται τὴ νύχτα πολλὲς φορὲς μὲ ἄλλους ἄνδρες περιφέροντας τὴ λεία (τὰ πρόβατα). Ὁ Χαρίδημος, ἀφοῦ συνέλαβε τοὺς ἄνδρες, τοὺς ἔδεσε. Ἀκολούθως μὲ τὰ ροῦχα τους ἔντυσε δικούς τους ἄνδρες ὁπλισμένους καὶ τοὺς ἔδωσε τὴ λεία καὶ ἕνα ἵππο ὡς αἰχμάλωτο. Οἱ φρουροὶ τοῦ Ἰλίου, γιὰ νὰ δεχτοῦν τὸν ἵππο, ἄνοιξαν ἐξολοκλήρου τὴν πύλη. Οἱ στρατιῶτες τοῦ Χαριδήμου εἰσέβαλαν μαζὶ μὲ τὸν ἵππο, σκότωσαν τοὺς φρουροὺς καὶ μὲ τὴ βοήθεια τῆς ὑπόλοιπης δύναμης ποὺ κατέφθασε ἔγιναν κύριοι τῆς πόλης. Ἔτσι, τὸ Ἴλιομ κυριεύτηκε γιὰ δεύτερη φορὰ διὰ πανουργίας μὲ ἵππο.

Μιχαὴλ Χρ. Ἀλεξανδρῆς
Φιλόλογος

(ἡ σελὶς τοῦ Μιχαῆλ ἐδῶ)

φωτογραφία

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

Leave a Reply