Λεξιπαιδιά: Παρθενοπίπης περιωπῆς.

  Λεξιπαιδιά Παρθενοπίπης περιωπῆς. 

Ἀπαγορεύεται ἡ ἀναδημοσίευσις τῶν κειμένων τοῦ κυρίου Μιχαὴλ Ἀλεξανδρῆ δίχως ἀναφορὰ τῆς πηγῆς, τοῦ ὀνόματός του καὶ τοῦ ἐπαγγέλματός του ὡς ἔχει!!!
Παρακαλῶ πολὺ σεβαστεῖτε το…
Εὐχαριστῶ.

Φιλονόη

Τελικὰ ὁ Ὅμηρος τὰ ἔχει πεῖ ὅλα καὶ δὲν ἄφησε κανένα ἔδαφος ἀπάτητο, ὅσο κι ἂν ψάχνουν μερικοὶ καὶ ψάχνονται πῶς νὰ τὸν ἐξαφανίσουν. Ἀρχικὰ συμβούλευαν καὶ ἀπαιτοῦσαν νὰ διδάσκεται ὁ ΠΟΙΗΤΗΣ ἀπὸ μετάφραση καὶ σὲ κάποιες τάξεις ἀπὸ τὸ πρωτότυπο. Πέτυχαν νὰ διδάσκεται μόνο ἀπὸ μετάφραση, ἡ ὁποία περιέχει περισσότερες ἄγνωστες λέξεις ἀπὸ τὸ πρωτότυπο. Ἔτσι ὁ διδασκόμενος θαυμάζει τὸν μεταφραστὴ καὶ ὄχι τὸν ΠΟΙΗΤΗ. Τὸ ἴδιο ἐπιδιώκουν γενικὰ μὲ τὴ διδασκαλία τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς γλώσσας. Φαίνεται πὼς ἔχουν ἕτοιμες μεταφράσεις τοῦ Νίτσε καὶ τοῦ Μάρξ, μὲ τὶς ὁποῖες θὰ βομβαρδίζουν τοὺς μαθητές, ἔτσι γιὰ νὰ τοὺς ὑπενθυμίζουν ποιοὶ εἶναι οἱ κρατοῦντες. Δὲν βιάζονται νὰ ἐκτελέσουν μὲ μιᾶς τὸ πείραμα τοῦ Παβλόφ, γιατὶ εἶναι βέβαιοι γιὰ τὸ ἀποτέλεσμα. Στὰ σχέδιά τους στέκονται ἐμπόδιο οἱ λίγοι ἀλλὰ ἐκλεκτοί, τοὺς ὁποίους ἐκεῖνοι, «οἱ φωτισμένοι καὶ προοδευτικοί», ἀποκαλοῦν συλλήβδην συντηρητικούς. Δὲν θέλουν νὰ παραδεχθοῦν ὅτι ἡ κλασσικὴ Ἑλλάδα μεγαλούργησε μὲ παιδευτὴ τὸν Ὅμηρο. ΑΥΤΟΣ μᾶς παρέδωσε τὸν παρθενοπίπη, ΑΥΤΟΣ τὴν περιωπή. Ὁ Ὅμηρος δίνει ψωμί, ἐκεῖνοι ἄχυρο. Προκαλῶ τοὺς πειραματιστὲς νὰ βροῦν ἰσοδύναμους ὅρους καὶ νὰ τοὺς βάλουν στὸ πινάκιο ὡς τροφὴ τοῦ σκύλου, στὴ μυαλὸ τοῦ μαθητῆ ἐννοῶ.

     Ἡ πρώτη λέξη ἔπαυσε νὰ ἀκούεται ἀπὸ τότε ποὺ οἱ παρθένες ἄρχισαν νὰ λιγοστεύουν (ἐδῶ οἱ πονηριὲς καὶ οἱ σεμνοτυφίες δὲν ἔχουν θέση). Ἡ δεύτερη ἀκούεται κάπου-κάπου, ὅλο καὶ πιὸ ἀραιά, διότι σιγά-σιγὰ μειώνεται ὁ ἀριθμὸς τῶν διακεκριμένων προσώπων (διακρίνονται μόνο τὰ ἁρπακτικὰ καὶ οἱ ἀκόλουθοί τους ποὺ προσδοκοῦν νὰ γλείψουν κανένα κοκκαλάκι) καὶ οἱ περίοπτες θέσεις καταλαμβάνονται ἀπὸ ἀναξίους. Εἶναι προφανὲς ὅτι ἡ κοινωνία προσώπων μετεβλήθη σὲ κοινωνία κομμάτων, τάχα μὲ τὸ πρόσχημα τῆς συλλογικότητας, βοηθούσης ὅμως τῆς ἰδεολογικῆς πισωστήριξης. Μήπως ἡ κοινωνία τῆς ἀρχαίας Ἀθήνας ποὺ ἔπαιρνε συλλογικὲς ἀποφάσεις δὲν ἦταν κοινωνία προσώπων;

   Ἀρκετὴ φαιὰ οὐσία κατανάλωσα γιὰ νὰ πείσω ποιούς; ἐκεῖνοι ἔχουν πίστη μόνο στὸ δόγμα «οὐ μὲ πείσεις, κἂν μὲ πείσῃς». Ἔρχομαι τώρα στὴν ἱστορία καὶ στὴν ἑρμηνεία τῶν δύο λέξεων, ἐπισημαίνοντας ὅτι καὶ οἱ δύο εἶναι σύνθετες ὁμηρικές.

  1. Ὁ Πάρης τοξεύει τὸν Διομήδη (Λ369 καὶ ἑξῆς) καὶ παινεύεται πὼς τὸν χτύπησε καίρια. Τὸ βέλος ὅμως πέρασε ξυστὰ ἀπὸ τὴ φτέρνα (τσαγκούρνησε) καὶ μπήχτηκε στὴ γῆ. Ὁ Διομήδης δίδει τὴν πρέπουσα ἀπάντηση στὸν Πάρη. Τὸν ἀποκαλεῖ «παρθενοπῖπα» (τὸ β΄ συνθετικὸ εἶναι τοῦ ῥήματος ὀπιπ(τ)εύω= βλέπω μὲ ἀνοικτὸ τὸ στόμα), δηλ., ἄτομο ποὺ παρακολουθεῖ τὶς παρθένες μὲ ἀνοιχτὸ τὸ στόμα, κατ’ ἐπέκταση ἄτομο ποὺ κυνηγᾶ καὶ ἀπατᾶ παρθένες, τὸ ἐμμανῶς ἐπιδιῶκον ἐρωτικὲς σχέσεις μὲ παρθένες. Πράγματι, ὁ πολὺ ὄμορφος (εἶδος ἄριστος) Πάρης δὲν εἶχει καλὴ φήμη οὔτε μεταξὺ τῶν Τρώων, ἀφοῦ καὶ ὁ ἀδελφός του, ὁ Ἕκτορας, τὸν ἀποκαλεῖ δύο φορές (Γ39, Ν569) «Δύσπαρη», δηλ., αἴτιο συμφορῶν, «γυναιμανῆ», δηλ., μανιακὸ μὲ τὶς γυναῖκες, καί «ἠπεροπευτή», δηλ., ἀπατεώνα (τῶν γυναικῶν). Ἡ λέξη ἔπεσε στὴν ἀφάνεια καὶ ἐπανῆλθε μέσω τῆς λογίας γλώσσας μὲ τὴν ἴδια σημασία καὶ κατήντησε κάποτε λαϊκὴ καὶ ἐνίοτε εἰρωνικὰ λεγομένη (ἀποθησαυρισμένη μόνο σὲ ἀγκυκλοπαιδεῖες).
  2. Ἡ λέξη περιωπή, ἐκ τῆς προθέσεως περὶ καὶ τοῦ θέματος ωπ (παράβαλε τὸ ὄπωπα), σημαίνει τὴ σκοπιά, τὸ ὕψωμα, τὸν σκοπιωρικὸ τόπο, τὸ ἀγναντερὸ μέρος, καὶ ἀπαντᾶται στὸν Ὅμηρο τρεῖς φορές (Ξ8) “αὐτὰρ ἐγὼν ἐλθὼν τάχα εἴσομαι εἰς περιωπήν”= ἐγὼ ὅμως γρήγορα θὰ πάω στὸ ἀγναντερὸ καὶ θὰ μάθω, (Ψ451) “ἧστο γὰρ ἐκτὸς ἀγῶνος ὑπέρτατος ἐν περιωπῆι”= ἦταν καθισμένος ἔξω ἀπὸ τὸν τόπο τῆς συνάθροισης κατάκορφα σὲ ξάγναντο τόπο, (κ146) “ἀνήιον ἐς περιωπήν”= ἀνέβαινα σὲ μέρος ἀγναντερό.

Στὰ μεθομηρικὰ χρόνια ἀπαντᾶται μὲ τὴν ἴδια σημασία (Πλάτων, Πολιτικός, 272d, Λουκιανός, Συμπόσιον, 11), ἐνῶ στὸν Θουκυδίδη ἀπαντᾶται μὲ τὴ σημασία τῆς πρόνοιας, τῆς φροντίδας. Στὴν Νέα Ἑλληνικὴ εἰσῆλθε διὰ τῆς λογίας καὶ σημαίνει τὸν ἀναγνωρισμένο, τὸν διακεκριμένο, διότι ἕνα τέτοιο ἄτομο τοποθετεῖται ἰδεατὰ σὲ ὑψηλὴ θέση (κοινωνική, πνευματική, πολιτική, ἐπιστημονική, κ.λπ).

Μιχαὴλ Χρ. Ἀλεξανδρῆς
Φιλόλογος

(ἡ σελὶς τοῦ Μιχαῆλ ἐδῶ)

φωτογραφία

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

Leave a Reply