Περὶ τοῦ Διχρόνου τῆς Παραληγούσης.

Ἀπαγορεύεται ἡ ἀναδημοσίευσις τῶν κειμένων τοῦ κυρίου Μιχαὴλ Ἀλεξανδρῆ δίχως ἀναφορὰ τῆς πηγῆς, τοῦ ὀνόματός του καὶ τοῦ ἐπαγγέλματός του ὡς ἔχει!!!
Παρακαλῶ πολὺ σεβασθῆτε το…
Εὐχαριστῶ.

Φιλονόη

Ὀρθογραφία. 1

Π Ε Ρ Ι   Τ Ο Υ    Δ Ι Χ Ρ Ο Ν Ο Υ   Τ Η Σ   Π Α Ρ Α Λ Η Γ Ο Υ Σ Η Σ:

Α. Τὰ κάτωθι οὐσιαστικὰ τῆς πρώτης κλίσεως ἔχουν τὸ δίχρονον τῆς παραληγούσης μακρόν:

1. Ἀρσενικά:
α. Ὅσα ἐθνικὰ λήγουν εἰς -άτης (Σπαρτιάτης), πλὴν τῶν Γαλάτης, Δαλμάτης, Σαρμάτης, Χαριμάτης.
β. Ὅσα λήγουν εἰς -ίτης καί -ύτης καὶ προέρχονται ἐξ οὐσιαστικῶν, ὄχι ἐκ ρημάτων, (πόλις> πολίτης, Ἄργος> Ἀργίτης, πρέσβυς> πρεσβύτης).

2. Θηλυκά:
α. μᾶζα.
β. ἀξίνη, δίνη, ἴλη, κλίνη, κνῖσα, μεμβράνη, νίκη, πῖνα, ρητίνη, σμίλη, Κρῖσα, Νῖσα, Πῖσα. γ. αἰσχύνη, εὐθύνη, ζύμη, κορύνη, λύμη, λύπη, σφονδύλη, σφῦρα (ὡς προερχόμενον ἐκ συναιρέσεως), τορύνη, τρῦπα, ὕλη, φῦσα, Νῦσα.

Β. Τὰ κάτωθι οὐσιαστικὰ τῆς δευτέρας κλίσεως ἔχουν τὸ δίχρονον τῆς παραληγούσης μακρόν:

1. Ἀρσενικά:
α. ἆθλος, βῖκος, γρῖπος, γρῖφος, ἐχῖνος, μῖμος, πῖλος, πρῖνος, Σῖμος, σῖτος, σχῖνος, Φρῖξος, ὁ Χῖος, γρῦλ(λ)ος, γῦρος, ζῦθος, θρῦλος, Κῦρος, μῦθος, σμῦρος, στῦλος, τῦφος, φρῦνος.
β. Κύρια καὶ προσηγορικὰ λήγοντα εἰς -ανος (Μπαλᾶνος, νᾶνος), πλὴν τοῦ Μάνος καὶ τῶν συνθέτων του.
γ. Κύρια καὶ προσηγορικὰ λήγοντα εἰς -ατος (Παπαδᾶτος).
δ. Ὑπερδισύλλαβα ὀνόματα εἰς -ῖνος (Φαλῖνος, Κωνσταντῖνος) πλὴν τοῦ καρκίνος.
ε. Τὰ λήγοντα εἰς -ῖνος καὶ δηλοῦντα τόπον καταγωγῆς (Τἀρας> Ταραντῖνος)

2. Θηλυκά:
Σκῦρος, Σῦρος.

3. Οὐδέτερα:
ἆθλον, πῦον, σκῦλον, σῦκον, φῦλον.

Γ. ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΔΙΧΡΟΝΩΝ ΤΩΝ ΤΡΙΤΟΚΛΙΤΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ:

1. Τὰ δίχρονα α, ι, υ ὡς καταλήξεις τριτοκλίτων εἶναι βραχύχρονα.

2. Τὸ δίχρονον υ εἰς πολυσύλλαβα λήγοντα εἰς -υς (ἰχθύς, βότρυς) εἶναι βραχύχρονο. Ταῦτα εἰς τὴν αἰτιατικὴν πληθυντικοῦ περισπῶνται ὡς προελθόντα ἐξ ἀντεκτάσεως. Τὰ ἔχοντα μονοσύλλαβον θέμα περισπῶνται μόνον εἰς τοὺς μονοσυλλάβους τύπους (δρῦς, δρῦν, δρῦ, δρῦς, μῦς, μῦν, μῦ, μῦς).

3. Τὸ δίχρονον τῆς παραληγούσης εἰς δισυλλάβους καὶ πολυσυλλάβους τύπους:
α. Εἰς τὰ φωνηενόληκτα πᾶν δίχρονον εἶναι βραχύ, πλὴν τῶν: δρᾶσις, κρᾶσις, μᾶλις (νόσος τῶν ζώων), πρᾶξις, Φᾶσις (ποταμός), θλῖψις, ρῖψις, στῦσις, στῦψις, ψῦξις (διφορεῖται τὸ στῖξις/στίξις).
β. Εἰς τὰ συμφωνόληκτα:
-Ἔχουν τὸ α μακρό: ὅλα τὰ λήγοντα εἰς -αν> ᾶνος (παιάν> παιᾶνος), τὰ ἑξῆς ούδέτερα: ἆσθμα, ἆσμα, δρᾶμα, κρᾶμα, νᾶμα, πρᾶγμα καὶ τὰ Κάρ, ῥάξ.
-Ἔχουν τὸ ι μακρόν: Ὅλα τὰ λήγοντα εἰς -ις> ῖνος (ἀκτίς> ἀκτῖνος), ὅλα τὰ λήγοντα εἰς ῖτις> ίτιδος (πυρῖτις), τὰ σιγμόληκτα οὐδέτερα κλῖτος, μῖσος, νῖκος, ῥῖγος, στῖφος, σφρῖγος, τὰ σιγμόληκτα οὐδέτερα κλῖμα, κρῖμα, τρῖμμα, ἀπὸ τὰ λήγονται εἰς -ίς>ῖδος τὰ ἁψίς, βαλβίς, κηλίς, κνημίς, κρηπίς, νησίς, ραφανίς, σφραγίς, ψηφίς, (διφοροῦνται τὰ βαθμίς, χυτρίς), τὰ παροξύτονα Ἶρις, Ἶσις, κλῖμαξ, πῖδαξ καὶ τὰ μονοσύλλαβα ἴψ, ρίψ, σκνίψ.
-Ἔχουν τὸ υ μακρό: Ἀπὸ τὰ οὐδέτερα σιγμόληκτα τὰ κῦδος, κῦρος, σκῦτος, φῦκος, ψῦχος, ἀπὸ τὰ οὐδέτερα σιγμόληκτα τὰ θῦμα, κῦμα, λῦμα, ψῦγμα καὶ τὰ σῦριγξ, γύψ.

Δ. ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΔΙΧΡΟΝΟΥ ΤΩΝ ΔΕΥΤΕΡΟΚΛΙΤΩΝ ΕΠΙΘΕΤΩΝ:

Τὰ κάτωθι ἐπίθετα ἔχουν τὸ δίχρονον τῆς παραληγούσης μακρόν
(λαμβάνεται ὑπ’ ὅψει διὰ τὸν σχηματισμὸν τοῦ συγκριτικοῦ):

1. Τὰ ἑξῆς ἁπλὰ ἐπίθετα: ἀνιαρός, λαρός, μανός, τρανός, φλύαρος, ἑρμαφρόδιτος, λιτός, σιμός, ψιλός, ἰσχυρός, ἄτρυτος.

2. Ὅσα σύνθετα ἔχουν δεύτερον συνθετικὸν μίαν ἀπὸ τὰς λέξεις: νίκη, τιμή, θυμός, κῦρος, κίνδυνος, λύπη, χυμός, ψυχή.

 

Μιχαὴλ Χρ. Ἀλεξανδρῆς
Φιλόλογος

(ἡ σελὶςτοῦ Μιχαῆλ ἐδῶ)

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

Leave a Reply