Jus Primae Noctis ἢ Tὸ Δικαίωμα τῆς Πρώτης Νύκτας

Ἒμεινα ἒκπληκτη ὃταν διάβασα στὸ παλιὸ βιβλίο γιὰ τὸ «δικαίωμα τῆς πρώτης νύχτας». Γνωρίζοντας τὴν σημασία τοῦ «δικαιώματος» ἀπὸ μυθιστορήματα καὶ κινηματογραφικὲς ταινίες (βλέπε «Braveheart»), μοῦ ἒκανε ἐντύπωση τὸ γεγονός τῆς ὓπαρξής του καὶ στὸν Ἑλλαδικὸ χῶρο. Καὶ ὃμως, ὸ τίτλος τοῦ ἂρθρου στὸν Νέο Ἑλληνομνήμωνα τοῦ ἒτους 1907, δὲν ἀφήνει καμία ἀμφιβολία…

«ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΝΥΚΤΟΣ ΠΑΡΑ ΤΟΙΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙΣ»

Καὶ πραγματικά… διαβάζω ὃτι ὑπάρχει χρυσόβουλο τοῦ αὐτοκράτορα Ἀνδρόνικου Β΄ τοῦ Παλαιολόγου ποὺ χορηγήθηκε τὸ 1331, στὴν ἐν Πάτμῳ μονή τοῦ Ἰωάννη τοῦ Θεολόγου, ποὺ ἀπαλλάσει τοὺς παροίκους τῆς μονῆς ἀπὸ μία σειρὰ ἀδικιῶν καὶ ἀπαιτήσεων, μεταξὺ αὐτῶν καὶ τῆς «παρθενοφθορίας»:

«Ἒτι δέ οἱ ἐν αὐτοῖς πάροικοι καί προςκαθήμενοι ἀνώτεροι πάσης ἡστινος οῦν ἀδικίας καί περιφρονήσεως καί κατατριβῆς, ὡσαύτως καί ἀπό τῶν ἀπαιτουμένων ἐκεῖσε τοπικῶς συνήθων άπαιτήσεων, τοῦ τε κεφαλαίου, τῆς σιταρκίας, τοῦ ἀέρος, τοῦ ἀβιωτικίου, τῆς παρθενοφθορίας, του ξενοτέλους λεγομένου, τοῦ μηνιατικοῦ, τοῦ ἀλατοτέλους, τοῦ ζευγαριτικίου καί τῶν ἂλλων τῶν τοιοῦτων δημοσιακῶν ζητημάτων καί ἀπαιτουμένων…»

Παρθενοφθορία, ἡ φθορὰ τῆς παρθενίας, ὁ φόρος ποὺ πλήρωναν οἱ ὑποτελεῖς κόρες γιὰ τὸ δικαίωμα τοῦ γάμου τους. Ἡ παρθενία ποὺ ἐλάμβανε ὁ φεουδάρχης…

~~~~~

Ἡ  ἀρχικὴ ἀναφορὰ  γιὰ  τὸ  χρυσόβουλο τοῦ Ἁντρόνικου τοῦ Β΄, ὑπάρχει στὸ βιβλίο 

«Jus Graeco-Romanum»  τοῦ Karl Eduard Zachariä Von Lingenthal.

Κατὰ πόσο οἱ Βυζαντινοὶ ἂρχοντες ἒκαναν χρήση «τοῦ δικαιώματος τῆς πρώτης νύχτας» δὲν τὸ γνωρίζουμε. Ὁ Νίκος Α. Βέης σὲ δημοσίευσή του στὸ «Byzantinische Zeitschrift», Volume 21, Issue 1, Pages 169–186, 1912, ἀρνείται κατηγορηματικὰ τὴν χρήση τοῦ δικαιώματος ἀπὸ τοὺς βυζαντινούς, ἀλλὰ χωρὶς νὰ μᾶς παραθέτῃ στοιχεῖα γιὰ τοὺς ἰσχυρισμούς του…


Ὁ Karl Eduard Zachariae (1812-1894), Γερμανὸς νομικός, γεννήθηκε στὶς 24 Δεκεμβρίου τοῦ 1812 στὴ Meissen τῆς Σαξονίας καὶ σπούδασε φιλοσοφία, ἱστορία, μαθηματικά, γλῶσσες , καθῶς καὶ τὴν νομολογία στὸ πανεπιστήμιο τῆς Λειψίας, στὸ Βερολίνο καὶ στὴν Χαϊδελβέργη. Ἒχοντας κάνει εἰδικὲς σπουδὲς στὸ Ρωμαϊκὸ καὶ Βυζαντινὸ δίκαιο, ἐπισκέφτηκε τὸ Παρίσι τὸ 1832 γιὰ νὰ ἐξετάσῃ βυζαντινὰ χειρόγραφα καὶ τὸ 1834 πῆγε στὴν Ἁγία Πετρούπολη καὶ στὴν Κοπεγχάγη, γιὰ τὸν ἲδιο σκοπό. Τὸ 1835 ἐργάστηκε στὶς βιβλιοθήκες τῶν Βρυξελλῶν, τοῦ Λονδίνου, τῆς Ὀξφόρδης, τοῦ Δουβλίνου, τοῦ Εδιμβούργου καὶ τοῦ Cambridge.
Τὸ 1837, πῆγε στὴν Ἰταλία καὶ στὴν Ἀνατολὴ πρὸς ἀναζήτηση ἐγγράφων καὶ ἐπισκέφτηκε τὴν Ἀθήνα καὶ τὴν Κωνσταντινούπολη καθῶς καὶ τὰ μοναστήρια τοῦ Ἁγίου Ὃρους.
Ἒχοντας μία προτίμηση γιὰ ἣσυχη ζωή, ἐγκατέλειψε τὸ 1845 τὴν θέση του ὡς καθηγητὴς στὴν Χαϊδελβέργη καὶ ἀγόρασε ἓνα κτῆμα στὴν Σαξονία, ὃπου ἒζησε μέχρι τὸ θάνατό του στὶς 3 Ἰουνίου τοῦ 1894.
Παρήγαγε ἓνα τεράστιο συγγραφικὸ ἒργο, μεγάλης σημασίας γιὰ τοὺς φοιτητὲς τοῦ βυζαντινοῦ δικαίου. Ὁ σκοπὸς στὸν ὁποῖο ἀφιέρωσε τὴν ζωή του ἦταν, νὰ ἀνακαλύψῃ καὶ νὰ ταξινομήσῃ τὶς πηγὲς τοῦ βυζαντινοῦ δικαίου ποὺ ἦταν κρυμμένες στὶς βιβλιοθῆκες τῆς Ἀνατολῆς καὶ τῆς Δύσεως καὶ νὰ τὶς φέρῃ σὲ ἐκ νέου ἐπεξεργασία, ὑπὸ τὸ φῶς τῶν συγχρόνων κριτικῶν. Στόχος του ἦταν νὰ γράψῃ τὴν ἱστορία τῆς βυζαντινῆς νομοθεσίας μὲ τὸ μέχρι τότε ἀνεξερεύνητο ὑλικὸ καὶ τέλος, τὴν ἐφαρμογὴ τῶν ἀποτελεσμάτων τῶν ἐρευνῶν του, στὴν ἐπιστημονικὴ διερεύνηση τοῦ Ἰουστινιανοῦ δικαίου.
Τὸ Jus Graeco-Romanum, ἐκ τῶν ὁποίων τὸ πρῶτο μέρος δημοσιεύθηκε τὸ 1856, καὶ τὸ τελευταῖο τὸ 1891, εἶναι ἡ καλλίτερη καὶ πιὸ πλήρης συλλογὴ ἀπὸ πηγὲς τοῦ βυζαντινοῦ δικαίου, ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Ἰουστινιανοῦ.
Ὁ Karl Eduard Zachariae ἒγραψε δύο κοσμοϊστορικὰ ἒργα, τὴ Historiae Graeco-Romani juris delineatio, cum ineditorum στὴν Χαϊδελβέργη τὸ 1839, καὶ τὸ Innere Geschichte des-romischen Rechts grieschisch. Ι. Personalrecht II. Erbrecht III. Die Geschichte des Sachenrechts καὶ Obligationsrecht (Λειψία, 1856), ἡ τρίτη ἒκδοση τοῦ ὁποίου ἐμφανίστηκε μὲ τὸν τίτλο Rechts Geschichte des griechisch-romischen (1892). Σὲ αὐτό τὸ τελευταῖο ἒργο, τὸ ὁποῖο κάλυπτε ἀνεξερεύνητο ἒδαφος, τὸ βυζαντινὸ δίκαιο ἀντιμετωπίζεται ὡς ἐξέλιξη τοῦ Ἰουστινιανοῦ δικαίου, καὶ ἐξηγεῖ πολλὰ σκοτεινὰ σημεῖα στὶς οἰκονομικὲς καὶ ἀγροτικὲς συνθῆκες τῆς αὐτοκρατορίας τῆς Ἀνατολῆς.

Χλόη
ἀπὸ ἀνιχνευτές

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

Leave a Reply