Τὰ γεγονότα ποὺ προηγήθησαν τῶν Νοεμβριανῶν (1915-1916)

Ὁ Γάλλος στρατηγὸς Σαράιγ, παρακολουθεῖ παρέλαση τῶν «συμμαχικῶν» στρατευμάτων στὴν Θεσσαλονίκη.

ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΟΥ ΠΡΟΗΓΗΘΗΚΑΝ ΤΩΝ ΝΟΕΜΒΡΙΑΝΩΝ [1915 – 1916]

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΣΤΟ ΝΑ ΒΡΕΘΗ Η ΕΛΛΑΣ ΠΡΟ ΤΕΤΕΛΕΣΜΕΝΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΧΩΡΙΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΩΣ

Στὶς ἀρχές τοῦ 1915 οἱ Δυνάμεις τῆς «andante» ἀπεφάσισαν νὰ ἐπιτεθοῦν στὰ Στενὰ τῶν Δαρδανελίων, ὥστε νὰ διανοίξουν δίοδο ἀνεφοδιασμού τῆς Ῥωσσίας, ἡ ὁποία ἦταν σχεδὸν ἀποκλεισμένη. Ζήτησαν λοιπὸν ἀπό τὴν Ἑλλάδα νὰ συμμετάσχῃ. Ἡ κυβέρνησις  Ε. Βενιζέλου, ἀπεφάσισε νὰ ἐγκαταλείψῃ τὴν οὐδετερότητα καὶ νὰ πάρῃ μέρος στὶς ἐπιχειρήσεις στὸ πλευρὸ τῆς «andante».

Ὅμως τὸ Γενικὸ Ἐπιτελεῖο καὶ ὁ βασιλιᾶς τῶν Ἑλλήνων Κωνσταντῖνος Α’, θεώρησαν τὴν ἐπιχείρηση ἀσύμφορη καὶ ἐπικίνδυνη γιὰ τὰ ἑλληνικά συμφέροντα. Ἀντιπρότειναν λοιπὸν τὴν κατάληψι τῆς Κωνσταντινουπόλεως μέσῳ τῆς Θρᾲκης.

Στὶς 18 καὶ στὶς 20 Φεβρουαρίου τοῦ 1915, ὁ Κωνσταντῖνος συνεκάλεσε Συμβούλιο τοῦ Στέμματος μὲ ὅλους τοὺς πρώην πρωθυπουργοὺς, και φυσικὰ μὲ τὴν συμμετοχὴ τοῦ Ε. Βενιζέλου. Κανεὶς ἀπό αὐτούς δὲν συμφώνησε ἀπόλυτα μὲ τὶς ἀπόψεις τοῦ τελευταίου. Οἱ περισσότεροι τάχθηκαν ὑπέρ τῆς οὐδετερότητας. Τότε ὁ Βενιζέλος παραιτήθηκε καὶ στὶς 24 Φεβρουαρίου τοῦ 1915 σχηματίστηκε νέα κυβέρνησις ὑπό τὸν Δ. Γούναρη.

Ὁ ὑπουργός Ἐξωτερικῶν τῆς νέας κυβερνήσεως, Γ. Χρηστάκης- Ζωγράφος, ὑπέβαλε συγκεκριμένες προτάσεις γιὰ τὴν πολεμικὴ ἔξοδο τῆς χώρας στὸ πλευρὸ τῆς «andante» ὅπως ἐγγύηση τῆς ἐδαφικῆς ἀκεραιότητας τοῦ συνόλου τῆς ἑλληνικῆς ἐπικράτειας, παραχώρησις τῆς Βορείου Ἠπείρου, προκαθορισμὸς τῶν δυνατῶν ἐδαφικῶν παραχωρήσεων στὴν Μικρᾶ Ἀσία καὶ σύναψις στρατιωτικῆς συμβάσεως μὲ τὴν ἐπιφύλαξι ὅτι τὸ πεδίο δράσεως τῶν ἑλληνικῶν στρατευμάτων δὲν θὰ ἐπεκτεινόταν, ἄν ἡ Βουργαρία διατηροῦσε ἐπίφοβη οὐδετερότητα.

Στὶς ἀρχές Μαΐου τοῦ 1915 [μετά ἀπό 2 μῆνες…] οἱ «σύμμαχοι» δέησαν νὰ ἀποδεχθοῦν τὴν ἑλληνική προσφορᾶ, ἀλλά χωρὶς καμμία δέσμευσι γιὰ τὴν διατήρησι τῆς ἐδαφικῆς ἀκεραιότητος τῆς χώρας. Ὡστόσο, ἐκτός ἀπό αὐτό, ζητοῦσαν ἀπό τὴν ἑλληνική κυβέρνησι νὰ συναινέσῃ στὴν παραχώρησι τῆς Καβάλας στὴν Βουργαρία, μὲ τὴν ἀόριστη ὑπόσχεση γιὰ παραχωρήσεις στὴν Μικρᾶ Ἀσία.

Ἡ κυβέρνησις Γούναρη διαμαρτυρήθηκε. Λίγο μετὰ προχώρησε σὲ διάλυσι τῆς Βουλῆς καὶ προκήρυξε ἐκλογές. Οἱ ἐκλογές ἔγιναν στὶς 31 Μαΐου τοῦ 1915, καὶ τὶς κέρδισε μὲ μεγάλη πλειοψηφία ὁ Βενιζέλος. Στὶς 10 Αὐγούστου τοῦ ἴδιου χρόνου ὁ ἀρχηγός τῶν Φιλελευθέρων, σχημάτισε κυβέρνησι.

Στὸ μεταξὺ, ἡ Ἀγγλία καὶ ἡ Γαλλία, ἐπειδή ἐπιθυμοῦσαν νὰ ἐξασφαλίσουν τὴν μόνη ὁδό ἐπικοινωνίας καὶ ἀνεφοδιασμοῦ τῆς συμμάχου Σερβίας ποὺ εἶχε ἀπομείνει, (τὸ λιμάνι τῆς Θεσσαλονίκης), ἀπεφάσισαν [!!] νὰ δημιουργήσουν πολεμικὸ μέτωπο στὴν Μακεδονία. Ἔτσι, τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1915, οἱ πρῶτες βρετανογαλλικὲς δυνάμεις ὑπό τὸν στρατηγὸ Σαράιγ ἀπεβιβάσθησαν καὶ κατέλαβαν τὴν γραμμὴ Δεμίρ-Καποῦ-Κρίβολακ, ἐνῶ ἄλλες βρετανικὲς δυνάμεις μὲ ἐπικεφαλῆς τὸν στρατηγὸ Μίλν, κατέλαβαν τὴν Δοϊράνη. Ἡ ἑλληνική πολιτικὴ ἡγεσία δὲν ἀντέδρασε ἰδιαίτερα στὴν εἰσβολή στρατευμάτων τῶν Μεγάλων Δυνάμεων σὲ Ἐλληνικό Ἔδαφος. Ἀντιθέτως ὁ Ἐλευθέριος Βενιζέλος, συμφωνοῦσε μὲ τὴν «συμμαχικὴ» ἐνέργεια, ἤθελε ὅμως νὰ κρατήσῃ καὶ τὰ προσχήματα. Γι’αὐτό, στὶς 4 Ὀκτωβρίου τοῦ 1915, ἀπό τὸ βῆμα τῆς Βουλῆς, ξεκαθάρισε ὅτι ἡ Ἑλλάδα, ἐάν ἡ Σερβία δεχόταν ἐπίθεσι ἀπό τὴν Βουργαρία, θὰ ἔσπευδε νὰ τὴν βοηθήσῃ. Παράλληλα, ἀνεκοίνωσε ἐπισήμως ὅτι ἡ στάσις τῆς χώρας θὰ ἦταν ἀνάλογη ἀπέναντι στὴν Γερμανία καὶ τὴν Αὐστροουγγαρία.

Ὡστόσο, ὁ βασιλιὰς ἀρνεῖτο νὰ συνταχθῇ μὲ τὴν ἄποψί του. Μετὰ τὴν ἀνοιχτή ἀντίθεσί του μὲ τὸν Κωνσταντῖνο, ὁ Βενιζέλος ὑπέβαλε καὶ πάλι τὴν παραίτησι τῆς κυβερνήσεώς του στὶς 7/10 [ν.ημ.] & [24/9π.ημ.]. Νέα Κυβέρνησι σχημάτισε τότε ὁ Ἀλέξανδρος Ζαῒμης ποὺ «ἄντεξε» ἔως τὶς [7/11 ν.ημ] & [25/10 π.ημ.].

Ἀκολούθησε ὡς νέος πρωθυπουργὸς ὁ Σκουλούδης ποὺ στὶς 26 Οκτωβρίου/8 Νοεμβρίου 1915, δήλωσε, ἀπαντῶντας σὲ διακοίνωσι τῆς Αὐστροουγγαρίας σχετικὰ μὲ τὴν παρουσία τῶν «Συμμάχων» στὴν Μακεδονία, ὅτι ἡ κυβέρνησις ἦταν ἀποφασισμένη νὰ ἐφαρμόσῃ τὴν συνθήκη τῆς Χάγης καὶ νὰ προχωρήσῃ στὸν ἀφοπλισμό τῶν Συμμάχων. Ἐάν ὅμως αὐτοί χρησιμοποιοῦσαν βία, δὲν ἐγγυόταν τὴν ἐφαρμογή της. Παρ’ ὅλ’ αὐτά, σὲ καμμία περίπτωσι δὲν θὰ ἀνεχόταν τὴν παραβίασι τῶν ἑλληνικῶν συνόρων ἀπό τοὺς Βουλγάρους. Ἡ ἀντίδρασις τῶν Δυνάμεων τῆς «antante» στὴν ἀνακοίνωσι τοῦ Σκουλούδη μπορεῖ νὰ μὴν ἦταν βίαιη, ὡστόσο ξεκαθάρισε, μὲ τρόπο ποὺ δὲν ἐπιδεχόταν ἀμφισβήτησι [!], ὅτι οἱ «Σύμμαχοι» εἶχαν ἔρθει στὴν Μακεδονία καὶ σκόπευαν νὰ μείνουν μέχρι νὰ πετύχουν τὸν ἀντικειμενικό τους σκοπό, δηλαδὴ, τὴν ἀπομάκρυνσι τῶν Γερμανῶν, τῶν Αὐστροούγγρων καὶ τῶν βουλγάρων ἀπό τὸ σερβικὸ ἔδαφος. 
Ἤταν πλέον φανερὸ ὅτι τὰ περιθώρια διπλωματικῶν ἐλιγμῶν ἐκ μέρους τῆς ἑλληνικῆς κυβερνήσεως διαρκῶς στένευαν. Οἱ «Σύμμαχοι» ἔγιναν ἀπαιτητικότεροι.

Ἡ ῥαγδαία ἐπιδείνωσις τῆς διεθνοῦς θέσεως τῆς χώρας, ὥθησε τὴν κυβέρνησι Σκουλούδη νὰ προκηρύξῃ ἐκλογές γιὰ τὶς 6/19 Δεκεμβρίου 1915, ἀπό τὶς ὁποῖες τελικὰ, ἀπεῖχαν οἱ Φιλελεύθεροι, γιατὶ θεωροῦσαν ἀντισυνταγματική τὴν διάλυσι τῆς Βουλῆς [!].

Ἐν τῷ μεταξὺ τὸ 1916, ἡ συγκέντρωσις τῶν ἐπιστρατευμένων ἑλληνικῶν δυνάμεων στὴν ἀνατολική Μακεδονία γιὰ τὴν ἐξασφάλισι τῶν συνόρων, προεκάλεσε τὴν δυσπιστία τοῦ «αὐτοκράτορα» Σαράιγ, ἐνῶ ἡ Γαλλία μέσῳ τῆς διπλωματικῆς ὁδοῦ, ἀπαίτησε τὴν ἀπομάκρυνσί τους.[!!]

Μεσολάβησε ἡ αἰφνιδιστική εἰσβολή τῶν γερμανοβούλγαρων στὸ ὀχυρό Ῥοῦπελ καὶ ἡ ἀναγκαστική συναίνεσις τῆς κυβερνήσεως Σκουλούδη στὴν παράδοσι τοῦ Ὀχυροῦ στοὺς γερμανοβουλγάρους τὴν Ἄνοιξη τοῦ 1916.

Ἡ νέα κυβέρνησις Ζαῒμη σχεδίασε τὴν συμφιλίωσι τῶν δύο παρατάξεων ποὺ εἶχαν δημιουργηθῆ, μὲ τελικὸ σκοπὸ τὴν ἔξοδο τῆς Ἑλλάδος στὸ πλευρὸ τῶν Δυνάμεων τῆς «antante» καὶ τὴν προκήρυξι ἐκλογῶν· δυστυχῶς δὲν κατόρθωσε νὰ σβήσῃ τὰ πολιτικὰ πάθη καὶ παραιτήθηκε στὶς 3/16 Σεπτεμβρίου τοῦ 1916.

Τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1916, ὁ «Λευτεράκης» σχημάτισε τὴν κυβέρνησι «Ἐθνικῆς Ἀμύνης», ὁριστικοποιῶντας καὶ διευρύνοντας τὸ χάσμα τοῦ Ἐθνικοῦ Διχασμοῦ. Καὶ ἀπό τὸν Ὀκτώβριο, οἱ Γάλλοι ἄρχισαν νὰ ἀποβιβάζονται στὸν Πειραιᾶ, συμπεριφερόμενοι αὐταρχικά καὶ θέτοντας τελεσίγραφα. Τὸν Νοέμβριο ἀκολούθησε ἡ ἔκρηξις..

Ἑλληνικὸ Ἡμερολόγιο

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

One thought on “Τὰ γεγονότα ποὺ προηγήθησαν τῶν Νοεμβριανῶν (1915-1916)

Leave a Reply