Ἀπαγορεύεται ἡ ἀναδημοσίευσις τῶν κειμένων τοῦ κυρίου Μιχαὴλ Ἀλεξανδρῆ δίχως ἀναφορὰ τῆς πηγῆς, τοῦ ὀνόματός του καὶ τοῦ ἐπαγγέλματός του ὡς ἔχει!!!

Παρακαλῶ πολὺ σεβασθῆτε το…

Φιλονόη

 

Δ. ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΤΡΙΤΗΣ ΚΛΙΣΕΩΣ ΑΦΩΝΟΛΗΚΤΑ

1). ΟΥΡΑΝΙΚΟΛΗΚΤΑ

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

ὁ πίναξ ὄνυξ ἡ πτέρυξ
τοῦ πίνακος ὄνυχος τῆς πτέρυγος
τῷ πίνακι ὄνυχι τῇ πτέρυγι
τὸν πίνακα ὄνυχα τὴν πτέρυγα
ὦ πίναξ ὄνυξ ὦ πτέρυξ

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

οἱ πίνακες ὄνυχες αἱ πτέρυγες
τῶν πινάκων ὀνύχων τῶν πτερύγων
τοῖς πίναξιν ὄνυξιν ταῖς πτέρυξιν
τοὺς πίνακας ὄνυχας τὰς πτέρυγας
ὦ πίνακες ὄνυχες ὦ πτέρυγες
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΙΚΟΛΗΚΤΩΝ

1. Εἶναι ἅπαντα ἀρσενικὰ καὶ θηλυκὰ καταληκτικά, ἤτοι εἰς τὴν ὀνοματικὴν ἑνικοῦ λαμβάνουν κατάληξιν σ καὶ διὰ τῆς ἑνώσεως τοῦ οὐρανικοῦ (κ γ χ) μὲ τὸ σ προκύπτει τὸ διπλοῦν ξ (πίνακ-ς> πίναξ, ὄνυχ-ς> ὄνυξ, πτέρυγ-ς> πτέρυξ), ὅπως καὶ εἰς τὴν δοτικὴν πληθυντικοῦ (πίνακ-σιν> πίναξιν, ὄνυχ-σιν> ὄνυξιν, πτέρυγ-σιν> πτέρυξιν.
2. Ἡ κλητικὴ εἶναι ὁμοία μὲ τὴν ὀνομαστικὴν δι’ ἕκαστον ἀριθμόν.
3.  Κατὰ τὰ ἀνωτέρω κλίνονται: αἴξ, αὔλαξ, διῶρυξ, θρῖδαξ, θώραξ, ἱέραξ, κῆρυξ, μάστιξ, μύρμηξ, οἴαξ, ὄρτυξ, πῖδαξ, λάξ, πλάστιγξ, φοίνιξ, φύλαξ, σάλπιγξ, φάλαγξ, φάρυγξ, λάρυγξ, ῥάξ, ῥύαξ, σήραγξ, Στύξ, σῦριγξ, τέττιξ, σάρξ, φλόξ.
4. Τὸ ὄνομα ἡ θρίξ κλίνεται ὡς ἑξῆς: θρὶξ τριχὸς τριχὶ τρίχα θρίξ, τρίχες τριχῶν θριξὶν τρίχας τρίχες.
5. Τὸ ὄνομα ἡ ἀλώπηξ κλίνεται ὡς ἑξῆς: ἀλώπηξ ἀλώπεκος ἀλώπεκι ἀλώπεκα ἀλώπηξ, ἀλώπεκες ἀλωπέκων ἀλώπεξιν καὶ ἀλώπηξιν ἀλώπεκας ἀλώπεκες.

2). ΧΕΙΛΙΚΟΛΗΚΤΑ

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

ὁ χάλυψ ἡ λαῖλαψ φλὲψ
τοῦ χάλυβος τῆς λαίλαπος φλεβὸς
τῷ χάλυβι τῇ λαίλαπι φλεβὶ
τὸν χάλυβα τὴν λαίλαπα φλέβα
ὦ χάλυψ ὦ λαῖλαψ φλὲψ

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

οἱ χάλυβες αἱ λαίλαπες φλέβες
τῶν χαλύβων τῶν λαιλάπων φλεβῶν
τοῖς χάλυψιν ταῖς λαίλαψιν φλεψὶν
τοὺς χάλυβας τὰς λαίλαπας φλέβας
ὦ χάλυβες ὦ λαίλαπες φλέβες

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΩΝ ΧΕΙΛΟΛΗΚΤΩΝ

1. Εἶναι ἅπαντα ἀρσενικὰ καὶ θηλυκὰ καταληκτικά, ἤτοι εἰς τὴν ὀνοματικὴν ἑνικοῦ λαμβάνουν κατάληξιν σ καὶ διὰ τῆς ἑνώσεως τοῦ χειλικοῦ (π β φ) μὲ τὸ σ προκύπτει τὸ διπλοῦν ψ (χάλυβ-ς> χάλυψ, λαῖλαπ-ς> λαίλαψ, κατῆλιφ-ς> κατῆλιψ), ὅπως καὶ εἰς τὴν δοτικὴν πληθυντικοῦ (χάλυβ-σιν> χάλυψιν, λαίλαπ-σιν> λαίλαψιν, κατήλιφ-σιν> κατήλιψιν.
2. Ἡ κλητικὴ εἶναι ὁμοία μὲ τὴν ὀνομαστικὴν δι’ ἕκαστον ἀριθμόν.
3. Κατὰ τὰ ἀνωτέρω κλίνονται: κατῆλιψ, κώνωψ, μύωψ, σκόλοψ, σκνίψ, βήξ, γύψ, (μὲ υ μακρόν), Ἄραψ, Κύκλωψ, Δόλοψ, Κέκροψ, Αἰθίοψ καὶ ἄλλα.

3). ΟΔΟΝΤΙΚΟΛΗΚΤΑ

α). Λήγοντα εἰς –ης και -ως ὀξύτονα καὶ παροξύτονα

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

ἡ ἐσθῆς ὁ λέβης ἱδρὼς ἔρως
τῆς ἐσθῆτος τοῦ λέβητος ἱδρῶτος ἔρωτος
τῇ ἐσθῆτι τῷ λέβητι ἱδρῶτι ἔρωτι
τὴν ἐσθῆτα τὸν λέβητα ἱδρῶτα ἔρωτα
ὦ ἐσθὴς ὦ λέβης ἱδρὼς ἔρως

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

αἱ ἐσθῆτες οἱ λέβητες ἱδρῶτες ἔρωτες
τῶν ἐσθλήτων τῶν λεβήτων ἱδρώτων ἐρώτων
ταῖς ἐσθῆσιν τοῖς λέβησιν ἱδρῶσιν ἔρωσιν
τὰς ἐσθῆτας τοὺς λέβητας ἱδρῶτας ἔρωτας
ὦ ἐσθῆτες ὦ λέβητες ἱδρῶτες ἔρωτες

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Ἡ ὀνομαστικὴ ἑνικοῦ προῆλθεν ἐκ τῆς ἀποβολῆς τοῦ ὀδοντικοῦ πρὸ τῆς καταλήξεως σ: ἐσθήτ-ς> ἐσθής, λέβητ-ς> λέβης, ἱδρώτ-ς> ἱδρώς, ἔρωτ-ς> ἔρως.
2. Ἡ κλητικὴ εἶναι ὁμοία μὲ τὴν ὀνομαστικὴν δι’ ἕκαστον ἀριθμόν.
3. Ἡ δοτικὴ πληθυντικοῦ προῆλθε ἐκ τῆς ἀποβολῆς τοῦ ὀδοντικοῦ πρὸ τοῦ σ, ὅπως ἡ ὀνομαστικὴ ἑνικοῦ.
4. Κατὰ τὰ ἐσθὴς κλίνονται τὰ ταχυτής, βραδυτής, προβλής καὶ ἄλλα, κατὰ τὸ λέβης τὰ τάπης, πλάνης, κέλης, Μάγνης, Κράτης, Μάγνης, Πάρνης, κατὰ τὸ ἔρως τὸ γέλως.

β). Λήγοντα εἰς -ας καὶ –ις ὀξύτονα (καὶ παροξύτονα)

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

ἡ ἀμνὰς πατρὶς ἔρις ὁ ὄρνις
τῆς ἀμνάδος πατρίδος ἔριδος τοῦ ὄρνιθος
τῇ ἀμνάδι πατρίδι ἔριδι τῷ ὄρνιθι
τὴν ἀμνάδα πατρίδα ἔριν τὸν ὄρνιν
ὦ ἀμνὰς πατρὶς ἔρι ὦ ὄρνι

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

αἱ ἀμνάδες πατρίδες ἔριδες οἱ ὄρνιθες
τῶν ἀμνάδων πατρίδων ἐρίδων τῶν ὀρνίθων
ταῖς ἀμνάσιν πατρίσιν ἔρισιν τοῖς ὄρνισιν
τὰς ἀμνάδας πατρίδας ἔριδας τοὺς ὄρνιθας
ὦ ἀμνάδες πατρίδες ἔριδες ὦ ὄρνιθες

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Περὶ τοῦ σχηματισμοῦ τῆς ὀνομαστικῆς καὶ τῆς κλητικῆς ἑνικοῦ καὶ τῆς δοτικῆς πληθυντικοῦ βλέπε προηγουμένας περιπτώσεις.
2. Πάντα τὰ παροξύτονα σχηματίζουν τὴν αἰτιατικὴν ἑνικὴν εἰς ιν κατ’ ἀναλογίαν πρὸς τὸ πόλις> πόλιν καὶ τὴν κλητικὴν ἑνικὴν ἄνευ ς δι’ ἐκπτώσεως τοῦ χαρακτῆρος τ ἢ δ ἢ θ (ὦ χάρι ἔρι ὄρνι). Ἐνίοτε ἡ αἰτιατικὴ τοιούτων ὀνομάτων λήγει καὶ εἰς α: χάριν καὶ χάριτα, νεᾶνιν καὶ νεάνιδα, ὄρνιν καὶ ὄρνιθα, κόρυν καὶ κόρυθα.
3. Ἡ αἰτιατικὴ πληθυντικοῦ τοὺς ὄρνιθας ἀπαντᾶ καὶ ὡς ὄρνεις.
4. Τὰ ὀνόματα παῖς καὶ τυραννὶς ἔχουν ἑνικὴν κλητικὴν μὲ ἔκπτωσιν τοῦ καὶ ἄνευ τοῦ ς (παῖ, τυραννί).
5. Κατὰ τὸ ἀμνὰς κλίνονται ἅπαντα τὰ λήγοντα εἰς –ας> -αδος (λαμπάς, τριάς).
6. Κατὰ τὸ πατρὶς κλίνονται ἅπαντα τὰ ὀξύτονα εἰς –ίς> ίδος καὶ τὸ χλαμύς.
7. Κατὰ τὰ ἔρις καὶ ὄρνις κλίνονται πάντα τὰ εἰς –ις> -ιδος παροξύτονα (πολῖτις, νεᾶνις, Ἆγις, Θέτις, Θέσπις, Ἦλις, Ἄρτεμις, Ἶρις, Πάρις), κατὰ τὸ ὄρνις τὰ χάρις, Τίρυνς, Πάρνης, Χάρης καὶ ἄλλα).
8. Ἐκ τῶν εἰς –ίς (ὀξυτόνων) ἔχουν τὸ ι μακρὸν τὰ ἑξῆς: ἁψίς, βαλβίς, κηλίς, κνημίς, κρηπίς, νησίς, σφραγίς, ψηφίς, χειρίς.

δ). Λήγοντα εἰς ας> αντος (ὀξύτονα καὶ παροξύτονα).

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

ὁ ἱμὰς γίγας ἐλέφας
τοῦ ἱμάντος γίγαντος ἐλέφαντος
τῷ ἱμάντι γίγαντι ἐλέφαντι
τὸν ἱμάντα γίγαντα ἐλέφαντα
ὦ ἱμὰς γίγαν ἐλέφαν

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

οἱ ἱμάντες γίγαντες ἐλέφαντες
τῶν ἱμάντων γιγάντων ἐλεφάντων
τοῖς ἱμᾶσιν γίγασιν ἐλέφασιν
τοὺς ἱμάντας γίγαντας ἐλέφαντας
ὦ ἱμάντες γίγαντες ἐλέφαντες

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Εἰς τὴν ὀνομαστικὴν τοῦ ἑνικοῦ ἀπεβλήθη τὸ σύμπλεγμα ντ πρὸ τοῦ σ μὲ ἀντέκτασιν τοῦ βραχέος α εἰς μακρόν (ᾱ).
2. Ἡ κλητικὴ ἑνικὴ τῶν μὲν ὀξυτόνων σχηματίζεται κατὰ τὴν ὀνομαστικήν, τῶν δὲ βαρυτόνων δι’ ἐκπτώσεως τοῦ τελικοῦ τ.
3. Εἰς τὴν δοτικὴν πληθυντικοῦ παρατηρεῖται τὸ αὐτὸ φαινόμενον μὲ τὴν ὀνομαστικήν.
4. Κατὰ ταῦτα κλίνονται: ἀνδριάς, ἀδάμας, Ἄτλας, Πολυδάμας καὶ ἄλλα (τὰ Ἄτλας καὶ Πολυδάμας ἔχουν κλητικὴν εἰς Ἄτλα καὶ Πολυδάμα).

ε). Διπλόθεμα εἰς –ων> οντος καὶ κύρια συνῃρημένα εἰς -ῶν> ῶντος

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

ὁ λέων (Ξενοφάων)>Ξενοφῶν
τοῦ λέοντος (Ξενοφάοντος)>Ξενοφῶντος
τῷ λέοντι (Ξενοφάοντι)>Ξενοφῶντι
τὸν λέοντα (Ξενοφάοντα)>Ξενοφῶντα
ὦ λέον (Ξενοφάον)>Ξενοφῶν

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
οἱ λέοντες
τῶν λεόντων
τοῖς λέουσιν
τοὺς λέοντας
ὦ λέοντες

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Τὸ ἰσχυρὸν θέμα (ω) προῆλθε ἀπὸ τὴν ἔκπτωσιν τοῦ τελικοῦ φθόγγου ντ καὶ ἔκτασιν τοῦ ο. Μὲ τὸ μακρὸν θέμα σχηματίζεται μόνον ἡ ἑνικὴ ὀνομαστική.
2. Ἡ δοτικὴ πληθυντικοῦ σχηματίζεται δι’ ἀποβολῆς τοῦ συμπλέγματος ντ πρὸ τοῦ σ καὶ δι’ ἀντεκτάσεως τοῦ ο εἰς ου: λέοντσιν> λέουσιν.
3. Κατὰ τὸ λέων κλίνονται πλεῖστα οὐσιαστικά: γέρων, δράκων, θεράπων.
4. Κατὰ τὸ Ξενοφῶν κλίνονται πάντα τὰ λήγοντα εἰς –φῶν (Κλεοφῶν, Κλειτοφῶν, Ἀριστοφῶν καὶ ἄλλα).

ε). Συνῃρημένα εἰς –ας> ᾶντος καὶ εἰς –οῦς> οῦντος

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

ὁ ἁλλᾶς πλακοῦς
τοῦ ἁλλᾶντος πλακοῦντος
τῷ ἁλλᾶντι πλακοῦντι
τὸν ἁλλᾶντα πλακοῦντα
ὦ ἁλλᾶς πλακοῦς

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

οἱ ἁλλᾶντες πλακοῦντες
τῶν ἁλλάντων πλακούντων
τοῖς ἁλλᾶσιν πλακοῦσιν
τοὺς ἁλλᾶντας πλακοῦντας
ὦ ἀλλᾶντες πλακοῦντες

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Ἡ ὀνομαστικὴ προέκυψε δι’ ἀποβολῆς ἀποβολῆς τοῦ ντ πρὸ τοῦ σ καὶ συναιρέσεως: ἁλλάαντς> ἁλλάας> ἁλλᾶς, πλακόεντς> πλακόεις> πλακοῦς.
   2. Τὸ αὐτὸ παρατηρεῖται εἰς τὴν κλητικὴν ἑνικὴ καὶ δοτικὴν πληθικήν.
   3. Κατὰ τὸ πλακοῦς κλίνονται πολλὰ ὀνόματα δήμων, πόλεων καὶ ποταμῶν (Τραπεζοῦς, Ῥαμνοῦς, Ἀλιμοῦς, Σελινοῦς, Μυρρινοῦς, Ὀποῦς).

στ). ΟΥΔΕΤΕΡΑ ΟΔΟΝΤΙΚΟΛΗΚΤΑ

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

τὸ σῶμα
τοῦ σώματος
τῷ σώματι
τὸ σῶμα
ὦ σῶμα

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

τὰ σώματα
τῶν σωμάτων
τοῖς σώμασιν
τὰ σώματα
ὦ σώματα

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Ἅπαντα ἔχουν χαρακτῆρα τ, τὸ ὁποῖον ἐκπίπτει εἰς τὴν ὀνομαστικὴν καὶ κλητικὴν ἑνικοῦ.
2. Ἡ δοτικὴ πληθυντικοῦ σχηματίζεται δι’ ἀποβολῆς τοῦ τ πρὸ τοῦ σ (ἄνευ ἐκτάσεως).
3. Κατὰ τὸ σῶμα κλίνεται πλῆθος οὐσιαστικῶν, ἐκ τῶν ὁποίων ἔχουν τὸ δίχρονον τῆς παραληγούσης μακρὸν τὰ ἀκόλουθα: ἆσθμα, ἆσμα, δρᾶμα, κρᾶμα, νᾶμα, πρᾶγμα, κλῖμα, κρῖμα, τρῖμμα, θῦμα, κῦμα, λῦμα, ψῦγμα.

Μιχαὴλ Χρ. Ἀλεξανδρῆς
Φιλόλογος

(ἡ σελίδα τοῦ Μιχαῆλ ἐδῶ)

φωτογραφία