… Ἀνάθεμά σε, ξενιτιά, μὲ τὰ φαρμάκια πὄχεις!..
Ποῦ νὰ τὸν πῶ τὸν πόνο μου, ποῦ νὰ τὸν ἀπορίξω;
Νὰ τὸν εἰπῶ στὰ τρίστρατα, τὸν παίρνουν οἱ διαβάτες,
νὰ τὸν ἀφήσω στὰ κλαριά, τὸν παίρνουν τ᾿ ἀγριοπούλια!..
Κι ἂν κλάψω, τὰ φαρμακερὰ τὰ δάκρια ποῦ νὰ πέσουν; …
Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ Tραγούδι τῆς ξενιτιᾶς…

τοῦ Κρυστάλλη

Σαν σήμερα το 1894. — Πεθαίνει από φυματίωση ο ποιητής και πεζογράφος από την Ήπειρο Κώστας Κρυστάλης, σε ηλικία μόλις 25 ετών.

Μαθητής ακόμη της Ζωσιμαίας, καταδώθηκε από πράκτορα της ρουμανικής προπαγάνδας στις τουρκικές αρχές, λόγω του πρώτου του ποιήματος «Αἱ Σκιαὶ τοῦ Ἅδου», που παλλόταν από πατριωτική έξαρση. Τα Χριστούγεννα τού 1888, κατόρθωσε να περάσει τα σύνορα και να καταφύγει στην Αθήνα.

Οι πρώτες ποιητικές συλλογές, όπως και τα πεζά του, εντάσσονται στο ρομαντισμό της Α΄ Αθηναϊκής Σχολής και είναι γραμμένες σε καθαρεύουσα γλώσσα. Από το 1890 και έπειτα ωστόσο, στράφηκε προς την δημοτική γλώσσα, και το δημοτικό τραγούδι, όπου και θεωρείται από τους πρωτοπόρους. Αναστημένος στην σκλαβιά, ύμνησε την ελευθερία, και χάνοντας τις ομορφιές της ορεινής Ηπείρου, ἐκανε τραγούδι την νοσταλγία του. Στην πεζογραφία οι επιρροές του εντοπίζονται στο χώρο των λαϊκών παραδόσεων.

Οι δύσκολες συνθήκες ζωής που έπρεπε να αντιμετωπίση για να επιβιώση, είχαν ως αποτέλεσμα τον ανεπανόρθωτο κλονισμό της υγείας του.

Ἑλληνοϊστορεῖν