Ένας άνδρας στο Δέλτα του Νίγηρα, δείχνει ένα όστρακο – το σήμα της Shell – «πνιγμένο» στο πετρέλαιο

«…Η εταιρεία αποποιείται τις ευθύνες της για τις εκατοντάδες διαρροές πετρελαίου που µολύνουν κάθε χρόνο την Νιγηρία» ήταν η άµεση και οργίλη ανακοίνωση της ∆ιεθνούς Αµνηστίας, η οποία κατέληγε πως «η Shell καταθέτει αναξιόπιστες και παραπλανητικές πληροφορίες, αφού οι δραστηριότητες της εταιρείας στην Νιγηρία εδώ και πάνω από 50 χρόνια άφησαν µια τροµακτική κληρονοµιά περιβαλλοντικής καταστροφής. Το νερό που χρησιµοποιούν οι άνθρωποι για να πιουν και να ψαρέψουν είναι µολυσµένο µε πετρέλαιο, η καλλιεργήσιµη γη έχει καταστραφεί…».

Πετρέλαιο και αίµα στην Νιγηρία
O κολοσσός χρηµατοδοτούσε τον στρατό για να καταπνίγει όσους αντιδρούσαν στις χρυσοφόρες µπίζνες του

Βρώµα και δυσωδία. Όχι αυτή που προκύπτει από την διαδικασία αντλήσεως του «µαύρου χρυσού», αλλά µια άλλη, πολύ χειρότερη, που επηρεάζει την ζωή και την επιβίωση περίπου 35 εκατοµµυρίων Νιγηριανών που διαµένουν γύρω από το ∆έλτα του ποταµού Νίγηρα. Μυστικά έγγραφα που χρονολογούνται από την δεκαετία του ’90 ήρθαν πρόσφατα στην δηµοσιότητα και αποκαλύπτουν ότι η Shell συνεργαζόταν στενά µε την κυβέρνηση και τον στρατό της Νιγηρίας, χρηµατοδοτώντας επιχειρήσεις για την κατάπνιξη αντιδράσεων πολιτών και ακτιβιστών ενάντια στις δραστηριότητες της εταιρείας στην πλούσια σε πετρέλαιο – αλλά µε πάµπτωχους κατοίκους – χώρα της Αφρικής.

Η εταιρεία φέρεται να διέθετε τεράστια ποσά προκειµένου ο στρατός να διαλύει ειρηνικές διαδηλώσεις ενάντια στην µόλυνση, πραγµατοποιώντας ακόµη και επιδροµές σε ολόκληρα χωριά. Αν και η Shell ποτέ δεν αρνήθηκε ότι οι εργασίες αντλήσεως πετρελαίου στο ∆έλτα του Νίγηρα «ενδέχεται να προκάλεσαν κάποια στιγµή σηµαντική περιβαλλοντική µόλυνση» , ως τώρα αρνούνταν ότι είχε οποιαδήποτε εµπλοκή σε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωµάτων.

«H Νιγηρία εξαρτάται από το πετρέλαιό της σε απελπιστικό βαθµό, αν αναλογιστούµε ότι το 84% των εσόδων τής κυβέρνησής της προέρχεται από αυτή τη πηγή» τονίζει ο Μπεν Αµούνουα, ερευνητής επί πετρελαϊκών ζητηµάτων, προσθέτοντας πως «είναι εύλογο οι µεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες και ειδικά η Shell να ελέγχουν ένα µεγάλο µέρος των σχετικών κυβερνητικών αποφάσεων».

Το 1995 η Shell είχε κατηγορηθεί ότι συνεργάστηκε µε την νιγηριανή κυβέρνηση στην εκτέλεση του συγγραφέα Κεν Σάρο-Σίουα και άλλων ηγετών της φυλής Ογκόνι, οι οποίοι είχαν καταγγείλει τον ρόλο της Shell στην περιοχή. Τελικά ο πετρελαϊκός κολοσσός κατέβαλε, στο πλαίσιο συµβιβασµού, 11 εκατ. ευρώ σε οκτώ πληγείσες οικογένειες. Ακτιβιστές της φυλής Ογκόνι ανέφεραν ότι χιλιάδες άνθρωποι έχασαν την ζωή τους στην διάρκεια της δεκαετίας του ‘90, ενώ αρκετοί εγκατέλειψαν τα σπίτια τους, φοβούµενοι νέες επιδροµές του στρατού.

«Η Shell έχει ήδη αίµα στα χέρια της, αφού έχει κατηγορηθεί πολλάκις ως συνυπεύθυνη για την εκτέλεση του συγγραφέα Κεν Σάρο-Σίουα, το 1995» λέει στο «Βήµα» ο Αµερικανός Ερικ Γκούτσους, κύριος ερευνητής σε θέµατα Νιγηρίας στην οργάνωση προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωµάτων «Human Rights Watch». Και τονίζει: «Το καλλίτερο πράγµα που συνέβη τα τελευταία χρόνια σε αυτή την πολύπαθη χώρα είναι η γενική αµνηστία που δόθηκε το 2009 σε ένοπλες οµάδες και τους αρχηγούς τους, όταν συµφωνήθηκε να αφήσουν τα όπλα µε αντάλλαγµα µεγάλες χρηµατικές αµοιβές». Ωστόσο, όπως καταγγέλλει ο κ. Γκούτσους, « η αµνηστία έλυσε µόνο προσωρινά το πρόβληµα, αφού τη σκυτάλη πήρε η ισλαµική οργάνωση Μπόκο Χαράµ, που συνδέεται µε την Αλ Κάιντα, πραγµατοποιεί επιθέσεις σε πολιτικούς στόχους, όχι µόνο στην πρωτεύουσα Αµπούτζα, αλλά και στον Βορρά της χώρας, ενώ οι νιγηριανοί πολιτικοί συνεχίζουν να βάζουν στην τσέπη τους δολάρια που κανονικά θα προορίζονταν για την κατασκευή σχολείων και την παροχή ιατροφαρµακευτικής περίθαλψης».

Η Shell νίπτει τας χείρας της ισχυριζόµενη ότι οι κάτοικοι ευθύνονται για την µόλυνση και την µη αποκατάσταση των διαρροών. Μάλιστα εξέδωσε πέρυσι τον Αύγουστο το πόρισµα έρευνας των Ηνωµένων Εθνών σχετικά µε την µόλυνση από πετρέλαιο στην περιοχή µεταξύ 2007-2010. Όπως επισηµαίνει η µελέτη, η οποία χρηµατοδοτήθηκε από την ίδια την πετρελαϊκή εταιρεία, «το µεγαλύτερο µέρος της μολύνσεως οφείλεται σε δραστηριότητες των τοπικών πληθυσµών που προσπαθούν παράνοµα να κλέψουν πετρέλαιο καταστρέφοντας τους πετρελαιαγωγούς και µόνο το 10% της ρυπάνσεως στην περιοχή οφείλεται σε αµέλεια και ακατάλληλο εξοπλισµό της Shell».

«Η εταιρεία αποποιείται τις ευθύνες της για τις εκατοντάδες διαρροές πετρελαίου που µολύνουν κάθε χρόνο την Νιγηρία» ήταν η άµεση και οργίλη ανακοίνωση της ∆ιεθνούς Αµνηστίας, η οποία κατέληγε πως «η Shell καταθέτει αναξιόπιστες και παραπλανητικές πληροφορίες, αφού οι δραστηριότητες της εταιρείας στην Νιγηρία εδώ και πάνω από 50 χρόνια άφησαν µια τροµακτική κληρονοµιά περιβαλλοντικής καταστροφής. Το νερό που χρησιµοποιούν οι άνθρωποι για να πιουν και να ψαρέψουν είναι µολυσµένο µε πετρέλαιο, η καλλιεργήσιµη γη έχει καταστραφεί».

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ
«Αιµοδοτεί» µε πετρέλαιο τις ΗΠΑ
Η Νιγηρία είναι η 8η μεγαλύτερη εξαγωγός πετρελαίου στον κόσμο, παράγοντας 2.211.000 βαρέλια/ημέρα (το 2,62% της παγκόσμιας παραγωγής). Το Δέλτα του Νίγηρα διαθέτει 606 εγκαταστάσεις και εξέδρες και παρέχει το 40% του ακατέργαστου πετρελαίου που εισάγουν οι ΗΠΑ.

Προσδόκιµο ζωής τα 42 χρόνια
Το προσδόκιμο ζωής των ανθρώπων στην ενδοχώρα της Νιγηρίας, γύρω από τις περιοχές αντλήσεως πετρελαίου, είναι τα 42 χρόνια. Ανθρωπιστικές οργανώσεις το αποδίδουν στις μολύνσεις του δικτύου υδρεύσεως και αποχετεύσεως των περιοχών γύρω από το Δέλτα του Νίγηρα.

Σπιλώνοντας το περιβάλλον
Μέσα σε 30 χρόνια έχουν διαρρεύσει στην περιοχή 9 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου. Σύμφωνα με τα στοιχεία της κυβερνήσεως της Νιγηρίας, από το 1970 ως το 2001 είχαν σημειωθεί πάνω από 7.000 διαρροές, εκ των οποίων οι 1.000 ήταν αποκλειστικής υπαιτιότητας της Shell.

Η Shell σε ρόλο Ποντίου Πιλάτου
Μόνο στο Δέλτα του Νίγηρα έχουν χυθεί από το 1970 πάνω από 2 εκατ. λίτρα σύμφωνα με έκθεση εμπειρογνωμόνων. Ωστόσο, η Shell υποστηρίζει πως ευθύνεται μόλις για το 2% των περιπτώσεων και ότι το υπόλοιπο 98% οφείλεται σε βανδαλισμούς των αγωγών από τις τοπικές φυλές.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
∆όγµα τους το «διαίρει και βασίλευε»
Πόσο έχει αλλάξει η κατάσταση από την δολοφονία του συγγραφέα Κεν Σάρο-Σίουα το 1995 έως σήμερα;

«Από το 2006 και µετά η Shell πλήρωνε αδρά ένοπλες οµάδες στο – τώρα εγκαταλελειµµένο – χωριό Ρουµουέκπε ώστε να διατηρούν εµπόλεµη κατάσταση στην περιοχή για τα επόµενα τρία χρόνια. Σύµφωνα µε τα διαβαθµισµένα έγγραφα που αποκαλύφθηκαν, η Shell συνέχισε να πληρώνει µεγάλα ποσά στις οµάδες αυτές, προκειµένου να κάνουν πράξη το δόγµα της «διαίρει και βασίλευε» και να προκαλέσουν αιµατηρές συγκρούσεις ανάµεσα στις φυλές που κατοικούν στα πέριξ του ∆έλτα του Νίγηρα. Παρά το πρόγραµµα αµνηστίας που εκπόνησε η κυβέρνηση της Νιγηρίας το 2009, η Shell συνεχίζει ως σήµερα να χρησιµοποιεί παρόµοιες τακτικές σε άλλες περιοχές του ∆έλτα».

Τι πρέπει να γίνει για να επέλθει πολιτική και κοινωνική σταθερότητα στην Νιγηρία;

«Αστυνοµία και στρατός, αντί να επιβάλλουν την τάξη και την ειρήνη, αποτελούν παράγοντες πολιτικής και κοινωνικής αποσταθεροποιήσεως. Η πολιτική σταθερότητα θα έρθει όταν οι ίδιοι οι κάτοικοι οργανωθούν και πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους, απαιτώντας ασφαλείς συνθήκες διαβιώσεως. Και φυσικά, αντίστοιχα, οι πετρελαϊκές εταιρείες πρέπει να επιδείξουν σεβασµό στην ανθρώπινη ζωή».

Θα αποδοθεί επιτέλους «περιβαλλοντική δικαιοσύνη» στο Δέλτα του Νίγηρα;

«Η καταστροφή ύστερα από 40 χρόνια διαρροών και µολύνσεων δεν εξαφανίζεται εν µια νυκτί. Ο ΟΗΕ που αξιολόγησε την µόλυνση στην περιοχή Ογκόνιλαντ θεωρεί ότι ο πλήρης καθαρισµός της θα ολοκληρωθεί σε 20-35 χρόνια. Αν δεν επέµβει άµεσα η κυβέρνηση της Νιγηρίας µε την συνδροµή χωρών όπως οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Ολλανδία, τότε σύντοµα θα ξετυλιχτεί µπροστά µας µια ακόµη µεγαλύτερη ανθρώπινη τραγωδία».

Αναμειγνύονται η βρετανική κυβέρνηση και η εταιρεία ΒΡ στην υπόθεση αυτή;

«Οι επενδύσεις της BP στην Νιγηρία είναι µικρές, αφού η βρετανική εταιρεία δραστηριοποιείται κυρίως στην Ανγκόλα. Ωστόσο η ίδια η βρετανική κυβέρνηση ενεθάρρυνε την στρατικοποίηση του ∆έλτα του Νίγηρα, παρέχοντας όπλα και εκπαιδεύοντας τις νιγηριανές κυβερνητικές δυνάµεις, ενώ ταυτόχρονα αρνήθηκε να καταδικάσει επισήµως την υπερβολική βία που έχουν επιδείξει ως σήµερα επάνω σε πολίτες οι αστυνοµικές δυνάµεις της χώρας».

ΒΗΜΑ