Τὸ …ἐπιμύθιον τῆς 17ης Νοεμβρίου

Καὶ τὸ ἐπιμύθιον γιὰ τὸν Νοέμβριο τοῦ 1973.

Ῥωτῆστε κάποιον (κατὰ προτίμησιν φοιτητὴ τότε) γιὰ ποιὸν ἀκριβῶς (συγκεκριμένο) λόγο ἔγινε ἡ κατάληψις τοῦ Πολυτεχνείου.
Μήπως διότι διεκόπησαν οἱ ἀναβολές, λόγῳ σπουδῶν, καί ἐκλήθησαν νά ὑπηρετήσουν κανονικά τήν θητεία τους ἀλλά καί τίς σχεδιαζόμενες φοιτητικές ἐκλογές, γιά τίς 15 Φεβρουαρίου τοῦ 1974;

Εἶχαν προηγηθῆ τὰ γεγονότα τῆς Νομικῆς, τὸν Φεβρουάριο τοῦ 1973, μὲ τὶς ἐκλογὲς στοὺς φοιτητικοὺς συλλόγους καὶ τὴν δικτατορία νὰ δημιουργῇ τὴν δική της ΕΦΕΕ…

«Ἐμεῖς οἱ φοιτηταὶ τῶν Ἀνωτάτων Ἐκπαιδευτικῶν Ἱδρυμάτων ὁρκιζόμαστε στὸ ὄνομα τῆς ἐλευθερίας νὰ ἀγωνισθοῦμε μέχρι τέλους γιὰ τὴν κατοχύρωση:

α. τῶν ἀκαδημαϊκῶν ἐλευθεριῶν
β. τοῦ Πανεπιστημιακοῦ ἀσύλου
γ. τῆς ἀνακλήσεως ὅλων τῶν καταπιεστικῶν νόμων καὶ  διαταγμάτων.»

Χόβολος Περικλῆς

Ποια γεγονότα οδήγησαν στην εξέγερση του Πολυτεχνείου του 1973 (Μέρος Α΄)

[Καθώς συμπληρώνονται 36 χρόνια από την εξέγερση του Νοεμβρίου του 1973, είναι χρήσιμο και  δημιουργικό το να επαναφέρονται και να «αναμοχλεύονται» μνήμες. Το κείμενο που ακολουθεί είναι μια περιεκτική παρουσίαση των γεγονότων (από έναν που συμπεριλαμβάνεται στους 300 προβοκάτορες σύμφωνα με την ανακοίνωση του ΚΚΕ) και φθάνει μέχρι το δημοψήφισμα που προκήρυξε το καθεστώς, που επικράτησε μετά την 21η Απριλίου 1967.]

Η δυναμική της κοινωνικής εξεγέρσεως είναι απρόβλεπτη ακόμα κι απ’ αυτούς που την προετοιμάζουν ή διαισθάνονται πως έρχεται.

Το να ζει κάποιος μέσα σε μια εξέγερση είναι κάτι ανεπανάληπτο, κάτι που δεν μπορεί να περιγραφεί. Κι αυτό το συναίσθημα δεν μπορούν να το καταλάβουν όσοι την εξορκίζουν και την πολεμούν, γιατί τα ανθρώπινα αντανακλαστικά τους έχουν διαβρωθεί, ατονήσει ή μεταλλαχθεί μέσα από την συνεχή τριβή, επαφή ή συγχώνευση με τις λογικές της εξουσίας. Μερικές φορές έχει σημασία ακόμα και το ποιος θ’ ανάψει το σπίρτο ή θα δημιουργήσει την μικρή σπίθα, για να απλωθεί η φλόγα της ανθρώπινης επιθυμίας και δημιουργικότητας.

Γιατί η εξέγερση είναι η προϋπόθεση για έναν κόσμο ανθρώπινο. Αυτή η στιγμή είναι ανεπανάληπτη. Τα όσα θ’ ακολουθήσουν, απερίγραπτα. Όσοι βρίσκονται μέσα σ’ αυτόν τον δημιουργικό παλμό της κοινωνίας μπορούν να ζήσουν και να αισθανθούν πόση δύναμη κρύβεται μέσα στην ανθρώπινη κοινωνία.

Η πορεία των 300 προβοκατόρων

Ανάμεσα στους ύμνους και τους χαρακτηρισμούς που αποδίδονται στην εξέγερση του 1973 και στις προσπάθειες να φανεί ένα «μήνυμα» κι ένα «νόημα» σύμφωνα με τις επιδιώξεις των κρατούντων και των διαφόρων πολιτικών σχηματισμών τους, εκείνο που εξακολουθεί να ισχύει διαχρονικά είναι πως η ΕΞΕΓΕΡΣΗ ανήκει σ’ αυτούς που την δημιούργησαν, που την δυνάμωσαν, που την έκαναν να παραμένει ο διαρκής εφιάλτης των κάθε είδους εξουσιαστών.

Με κανένα τρόπο δεν συγκαταλέγονται στους δημιουργούς της εξεγέρσεως όλοι αυτοί που έκαναν τα αδύνατα δυνατά ώστε να αποτραπεί κάθε εξεγερτική κίνηση των αγωνιζομένων.

Γι’ αυτά τα γεγονότα υπάρχουν αδιάψευστες μαρτυρίες και ντοκουμέντα. Οι δικαιολογίες και τα κατοπινά σοβαντίσματα των κομματικών (αριστερών και μη) δεν μπορούν να κρύψουν την αλήθεια. Και επειδή αλήθεια (α-λήθη) είναι η ανάδειξη της πραγματικότητας, Ο ΑΓΩΝΑΣ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗΝ ΛΗΘΗ θα επιβεβαιώνει και θα τονίζει τον διαρκή ΑΓΩΝΑ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ.

Με οργανωτικά μέσα, με την καταστολή και την συκοφαντία και την παραποίηση των γεγονότων προσπαθούν να επιβάλλουν την εικόνα που τους εξυπηρετεί. Φθάνουν να ανακηρύσσονται οι αυθεντικοί εκφραστές της εξεγέρσεως και με την βοήθεια των μηχανισμών καταστολής προσπαθούν χρόνια τώρα να καρπωθούν αυτό στο οποίο εναντιώθηκαν με νύχια και με δόντια. Η «παλλαϊκή εξέγερση», η «φοιτητική εξέγερση» αντικατέστησε τους «350 προβοκάτορες των Ρουφογάλη – Καραγιανοπούλου» (ΚΚΕ) και τις «οχλοκρατικές και αναρχικές εκδηλώσεις μιας μειοψηφίας» (Χούντα).

Ενώ οι άλλοι (Λαλιώτης κλπ), που θρασύτατα μιλούν στ’ όνομα αυτού του γεγονότος και καλούν ή συμπαρατάσσονται σε ενωτικές πορείες με στόχο την καταδίκη της «τρομοκρατίας», δεν ήταν απλά οι μεγάλοι απόντες της εξεγέρσεως αλλά συνωμοτούσαν για την διάλυση της καταλήψεως.

Το βέβαιο είναι πως τα γεγονότα που ξέσπασαν την Τετάρτη 14 Νοεμβρίου 1973 συνέβαλαν στην δημιουργία της ΕΞΕΓΕΡΣΕΩΣ. Αυτή η εξέγερση δεν ήταν μόνο των φοιτητών, ούτε μόνο των εργατών, ούτε γενικά του λαού.  Ήταν τα ξέσπασμα της οργής όλων των αγωνιζομένων, που ξεπέρασαν της επίπλαστες ιδιότητες που τους αποδίδονται από την εξουσία και ΕΞΕΓΕΡΘΗΚΑΝ. Η εξέγερση στο Πολυτεχνείο το 1973 ανήκει στην κοινωνία που αγωνίζεται, που ξεσηκώνεται, που επαναστατεί, που δημιουργεί τις συνθήκες για την καταστροφή κάθε εξουσίας.

Θα προσπαθήσουμε σ’ αυτό το κείμενο να σταθούμε στα γεγονότα που δείχνουν με ξεκάθαρο τρόπο πως αυτοί, που τόσα χρόνια υποκριτικά υμνούν και προσπαθούν να οικειοποιηθούν την εξέγερση δίνοντας το «δικό τους» νόημα, υπήρξαν οι μεγαλύτεροι πολέμιοι και υπονομευτές της.

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΕΞΕΓΕΡΣΗ

α) ΑΠΟ ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΤΗΝ ΝΟΜΙΚΗ

Από το 1972 οι συνθήκες εντάσεως και αυξημένης οργής μέσα στην κοινωνία ήταν δεδομένες. Αρχίζουν οι πρώτες ανταρτοδιαδηλώσεις από φοιτητές (οργανώνονταν μετά από συνεννοήσεις και ραντεβού σε συγκεκριμένα σημεία, είτε με αφορμή διάφορες συναυλίες).

Αξιοσημείωτη είναι επίσης για το χρονικό αυτό διάστημα η συγκέντρωση της ΟΤΟΕ και των υπαλλήλων της ΕΤΕ στο Κεντρικό κατάστημα της Εθνικής στις 9 Νοεμβρίου 1972, όπου οι συγκεντρωμένοι τάχθηκαν ενάντια στο νομοσχέδιο για την μετατροπή των Ταμείων Υγείας σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου.

Μπροστά στην κινητικότητα που είχε αρχίσει να υπάρχει στον κοινωνικό χώρο, το κράτος θα έπρεπε να προχωρήσει στον εκσυγχρονισμό των μεθόδων επιβολής προκειμένου να εκτονώσει την αντίθεση που αναπτύσσετο.

Η «φιλελευθεροποίηση» άρχισε να διαγράφει μια πορεία σύμφωνα με την οποία η άρση των εκτάκτων μέτρων ερχόταν να αντικατασταθεί με νόμους και διατάγματα. Αρχίζοντας από τον φοιτητικό χώρο και στήνοντας στα τέλη του χρόνου ελεγχόμενες εκλογές στους φοιτητικούς συλλόγους, εκείνο που επιτυγχάνει το καθεστώς είναι να προκαλέσει εντάσεις, που στην συνέχεια προσπαθεί να καταστείλει εφαρμόζοντας το μέτρο της διακοπής των αναβολών λόγω σπουδών.

Από τους πρώτους μήνες του 1973 υπάρχει ένα κλίμα κοινωνικής δυσαρέσκειας και κινητοποιήσεων με χαρακτηριστική την αντίθεση των Μεγαρέων στο υπό ίδρυση διυλιστήριο που θα κατέστρεφε τον κάμπο. Όμως το σημείο αναφοράς των κινητοποιήσεων εξακολουθεί να παραμένει ο σπουδαστικός χώρος.

Η συγκέντρωση 1500 σπουδαστών στις 14 Φεβρουαρίου 1973 στο Πολυτεχνείο με αφορμή το αίτημα για την κατάργηση του ΝΔ 1347 (που διέκοπτε την αναβολή στρατεύσεως λόγω σπουδών) καταλήγει σε μια μικρής χρονικής διάρκειας παραμονή στον χώρο που λήγει με την εισβολή μπάτσων και ασφαλιτών, τον άγριο ξυλοδαρμό των παρευρισκομένων, την σύλληψη 100 ατόμων και την παραπομπή σε δίκη 11.

Στις 21 Φεβρουαρίου γίνεται συνέλευση της Φυσικομαθηματικής σχολής στο Χημείο, εκδίδεται ψήφισμα που αποφασίζει αποχή επ’ αόριστον από τα μαθήματα και 1000 περίπου φοιτητές πηγαίνουν στην Νομική σχολή όπου υπάρχει προγραμματισμένη συγκέντρωση των φοιτητών της Νομικής και της Φιλοσοφικής. Περίπου 4000 άνθρωποι κατακλύζουν το κτίριο της Νομικής, ενώ στους γύρω δρόμους και ιδιαίτερα στην Ακαδημίας γίνονται διαδηλώσεις που με την επέμβαση των μπάτσων διαλύονται. Όσοι βρίσκονται στην Νομική αρχίζουν να φωνάζουν συνθήματα και να ρίχνουν αυτοσχέδια τρυκάκια στους διερχομένους, που αρχίζουν να συγκεντρώνονται στους γύρω δρόμους. Οι μπάτσοι απαγορεύουν στον κόσμο να παραμένει στους γύρω δρόμους κι έτσι ουσιαστικά καταργούνται οι στάσεις των λεωφορείων στην Σόλωνος και την Ακαδημίας.

Γύρω στις 5 το απόγευμα συγκεντρώνονται πενήντα περίπου φασίστες στην Σόλωνος, οι οποίοι μια ώρα αργότερα επιτίθενται στην είσοδο, αλλά απωθούνται. Επιχειρούν νέα επίθεση από την είσοδο της οδού Σίνα, που θεωρούν ότι είναι εύκολο να παραβιάσουν λόγω της αλουμινοκατασκευής της. Γίνεται άγρια συμπλοκή, αλλά και πάλι απωθούνται. Δυναμική είναι η συμβολή στην απομάκρυνσή των φασιστών από ομάδα αναρχικών που βρίσκεται μαζί με τους εγκλείστους. Μετά το σφράγισμα και των δύο εισόδων η κατάληψη είναι δεδομένη.

Νέα συγκέντρωση κόσμου αρχίζει να γίνεται μετά τις 7 το απόγευμα ενώ οι καταληψίες δεν παύουν να φωνάζουν συνθήματα από την ταράτσα του κτιρίου. Μέχρι αργά το βράδυ συνεχίζονται οι διαδηλώσεις στην Ακαδημίας και Σόλωνος καθώς και τα συνθήματα από την ταράτσα του κτιρίου. Ορισμένοι από τους εγκλείστους μετά από πρωτοβουλία των αναρχικών προσπαθούν να τοποθετήσουν ηχεία στα παράθυρα του κτιρίου ώστε να μεταδίδονται μηνύματα και συνθήματα προς τα έξω. Στο όνομα της επιτροπής που αποτελείται από τα δύο ΚΚΕ και αστούς «σοσιαλίζοντες» το μέλος της Αντι-ΕΦΕΕ (ΚΝΕ) Αρτέμης Ψαρομηλιγκάκης αποτρέπει την εγκατάσταση των ηχείων με το πρόσχημα πως η τοποθέτηση των ηχείων ήταν παράνομη (λες και η κατάληψη ήταν νόμιμη) και θα έδινε το δικαίωμα στους μπάτσους να εισβάλλουν. Προκαλείται έντονο φραστικό επεισόδιο, με τον αναρχικό Χρήστο Κωνσταντινίδη, που παρ’ ολίγον να καταλήξει σε σύρραξη, η οποία αποτρέπεται την τελευταία στιγμή. Αλλά τα ηχεία, δυστυχώς, δεν τοποθετούνται.

Την επομένη ημέρα και παρά την συνεχή παρουσία του κόσμου, που συνεχώς αυξάνεται στους γύρω δρόμους, η επιτροπή εκλιπαρεί συνάντηση με τον πρύτανη Τούντα, η οποία γίνεται στις 11.30. Συμφωνούν, ερήμην των εγκλείστων, δεκαήμερη αναστολή των κινητοποιήσεων και αποχώρηση από το κτίριο χωρίς να επέμβουν οι μπάτσοι. Όμως, ήδη, δεκάδες χιλιάδες κόσμου βρίσκονται στους γύρω δρόμους. Η έκταση που καταλαμβάνουν οι συγκεντρωμένοι που συμπαρίστανται στους καταληψίες φθάνει μέχρι την Ομόνοια και μια επέμβαση των μπάτσων φαίνεται πως δεν υπήρχε περίπτωση να γίνει κάτω από τέτοιες συνθήκες.

Επιστρέφοντας η επιτροπή, [που αποτελείτο από τους Νίκο Μπίστη τότε μέλος της Αντι-ΕΦΕΕ (ΚΝΕ), στην συνέχεια μέλος του Συνασπισμού και πρόσφατο «στέλεχος» της λεγόμενης ΑΕΚΑ, που κάνει τα πάντα για να τον δεχθεί το ΠΑΣΟΚ στους κόλπους του, (σημείωση: το κείμενο γράφτηκε πριν το ΠΑΣΟΚ τον δεχθεί στους κόλπους του), τον Στέφανο Τζουμάκα, κατοπινό βουλευτή και υπουργό του ΠΑΣΟΚ και τον Γιάννη Μαντζουράνη, που διορίστηκε ειδικός σύμβουλος του Α. Παπανδρέου, ήταν δεξί χέρι του Μένιου Κουτσόγιωργα και βρέθηκε αναμεμιγμένος στο σκάνδαλο Κοσκωτά] προσπαθεί να επιβάλει πραξικοπηματικά την αποχώρηση αναγγέλλοντας την απόφαση με ντουντούκα ποντάροντας στην κούραση ορισμένων και ανοίγοντας τις πόρτες της σχολής την ίδια στιγμή που πολλοί βρίσκονταν στην ταράτσα φωνάζοντας συνθήματα. Δημιουργούνται αψιμαχίες αλλά τελικά με την συμπαράσταση και άλλων μελών της Αντι-ΕΦΕΕ, επιτυγχάνουν την αποχώρηση ενός σημαντικού αριθμού με αποτέλεσμα να αποχωρήσουν και οι υπόλοιποι.

Αμέσως συγκροτείται μια μεγάλη διαδήλωση από 30.000 άτομα, πρωτοφανής σε δυναμικότητα και παλμό, που κινείται στο κέντρο της Αθήνας και συγκρούεται με τους μπάτσους. Τραυματίζονται δεκάδες. Την επομένη ημέρα οι εφημερίδες δεν γράφουν κάτι παρά μια ξερή ανακοίνωση της Συγκλήτου. Η οργή των φοιτητών είναι μεγάλη ώστε τις επόμενες ημέρες καίνε εφημερίδες του συγκροτήματος Λαμπράκη.

Αυτή η κίνηση της αποχωρήσεως θα δημιουργήσει μια σειρά από αρνητικές επιπτώσεις δίνοντας την πρωτοβουλία των κινήσεων στο καθεστώς για το επόμενο χρονικό διάστημα.

Απόπειρες συγκεντρώσεων στην Νομική και στο Χημείο, με σκοπό την κατάληψη των κτιρίων, που γίνονται στις αρχές Μαρτίου, αντιμετωπίζεται με κλείσιμο των σχολών και συλλήψεις. Στα μέσα του ίδιου μήνα γίνονται συνελεύσεις στην Νομική, στο Χημείο, στο Πολυτεχνείο και στην Ιατρική. Η ασφάλεια συλλαμβάνει 36 άτομα. Όταν τέλος, στις 20 Μαρτιόυ γίνεται απόπειρα καταλήψεως της Νομικής από 2500 άτομα, οι μπάτσοι εισβάλουν από την ταράτσα με σκάλα και ακολουθεί άγριος ξυλοδαρμός με δεκάδες τραυματίες και περισσότερες από 100 συλλήψεις.

Το Μάιο εκδηλώνεται στάση στο αντιτορπιλικό ΒΕΛΟΣ και το ιταλικό κράτος δίνει πολιτικό άσυλο στον πλοίαρχο και σε 24 μέλη του πληρώματος. Μια εβδομάδα μετά η δικτατορία καταργεί την μοναρχία και ορίζει ως πολίτευμα την Προεδρική Δημοκρατία, η δε μορφή του θα είναι η αντιπροσωπευτική κοινοβουλευτική δημοκρατία με 7ετή θητεία του προέδρου της δημοκρατίας χωρίς δικαίωμα επανεκλογής.

Ορίζεται μάλιστα και δημοψήφισμα για τις 29 Ιουλίου 1973. Ο Παπαδόπουλος ορκίζεται πρόεδρος μετά από το δημοψήφισμα που δίνει 72,2% ΝΑΙ στην Προεδρική δημοκρατία, 21,7% ΟΧΙ, και ΑΚΥΡΑ 1,1%. Σχηματίζεται κυβέρνηση υπό τον Μαρκεζίνη.

Οι κινητοποιήσεις από τις αρχές του 1973 μέχρι αυτό το χρονικό διάστημα κινούνται στον άξονα Πολυτεχνείο – Νομική. Από εδώ και στο εξής, όμως, ο χώρος του Πολυτεχνείου γίνεται το επίκεντρο των εξελίξεων και το σημείο αναφοράς των αγωνιζομένων.

πηγή

Ποια γεγονότα οδήγησαν στην εξέγερση του Πολυτεχνείου του 1973 (Μέρος Β΄)

[Το μέρος αυτό αναφέρεται στο διάστημα που ακολούθησε από το δημοψήφισμα που διενήργησε το καθεστώς  έως και την εξέγερση. Τα γεγονότα εκτυλίχθηκαν με γρήγορους και απρόβλεπτους ρυθμούς. Από την ουσιαστική πλευρά του όλου ζητήματος, έχει ιδιαίτερη βαρύτητα η διαπλοκή αλλά και η σύμπλευση των αντιτιθεμένων και ανταγωνιστικών κατευθύνσεων των κομματικών μηχανισμών ΚΚΕ, ΚΚΕ εσ. και των λοιπών εξουσιαστικών φορέων σε σχέση με τις διαθέσεις του κόσμου είναι πασιφανής, όπως θα διαπιστωθεί από τα όσα αναφέρονται στην συνέχεια. ]

β) ΑΠΟ ΤΗΝ ΝΟΜΙΚΗ ΣΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

Ή ΕΝΑ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΟ «ΠΡΟΒΟΚΑΤΟΡΙΚΟ» ΣΧΕΔΙΟ

Με τον ερχομό του φθινοπώρου η «στροφή» του καθεστώτος αντί να εκτονώσει τα πράγματα οδηγεί σε αντίθετα αποτελέσματα. Οι εκλογές προετοιμάζονται για τις αρχές του 1974. Αλλά οι λογαριασμοί γίνονται χωρίς τον ξενοδόχο που αυτή την φορά γίνεται απειλητικότερος για το σύστημα.

Ήδη από τις 19 Σεπτεμβρίου γίνεται μια τεράστια σε όγκο συνέλευση των εμποροϋπαλλήλων που ζητούν την καθιέρωση της αργίας της Τετάρτης. Γίνονται επεισόδια με μπάτσους και συλλαμβάνονται αρκετά άτομα.

Όμως η αφορμή για να εκδηλωθεί έμπρακτα η μέχρι τότε καταπιεσμένη αντίθεση του κόσμου δίνεται στο μνημόσυνο του Γ. Παπανδρέου στις 4 Νοεμβρίου. Όταν 5.000 διαδηλωτές επιχειρούν να καταθέσουν στεφάνι στον Άγνωστο Στρατιώτη, ξεσπούν βίαιες συγκρούσεις με τους μπάτσους που βρίσκονται έκπληκτοι μπροστά στο ξέσπασμα τέτοιας οργής. Μέσα από τα χέρια αστυνομικών ελευθερώνονται διαδηλωτές που έχουν συλληφθεί. Ακολουθεί άγριος λιθοβολισμός των μπάτσων που υποχωρούν και αναγκάζονται να πυροβολήσουν στον αέρα. Διαδηλωτές οπλισμένοι με ξύλα κυνηγούν αστυνομικούς και στις αντεπιθέσεις τους στήνουν οδοφράγματα. Οι συγκρούσεις εξαπλώνονται και σ’ άλλα σημεία της Αθήνας. Δεκάδες είναι οι τραυματίες ενώ ανακοινώνονται 37 συλλήψεις. Μία ομάδα διαδηλωτών κοντά στο Πολυτεχνείο είναι από τις τελευταίες που διαλύονται.

Εκείνο που θα πρέπει να σημειωθεί είναι πως κατά την πορεία που έγινε στις 8 Νοεμβρίου, για να εκφρασθεί η αλληλεγγύη στους 17 που δικάζονταν για τις συγκρούσεις της 4 Νοεμβρίου και κατέληξε σε συμπλοκές με τους μπάτσους, ένας σημαντικός αριθμός φοιτητών βρέθηκε στο Πολυτεχνείο και παρέμεινε μέχρι τις 3 το απόγευμα φωνάζοντας συνθήματα και έχοντας κρεμάσει πανό που έγραφαν: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΤΟΥΣ 17, ΕΞΟΥΣΙΑ ΣΤΟΝ ΛΑΟ, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.

Είναι φανερό πως αυτή η συνεχής επαφή με τον χώρο του Πολυτεχνείου δεν ήταν εντελώς τυχαία. Μέσα σ’ αυτό το «αυθόρμητο» χαρακτηριστικό υπάρχει μια πραγματικότητα που δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητη. Οι καταλήψεις της Νομικής είχαν γίνει αντικείμενο εκτιμήσεως και αναλύσεως από αρκετούς αριστεριστές. Στην Νομική υπήρχε το μειονέκτημα μιας αποστάσεως από τον κόσμο. Η Σόλωνος μπορούσε εύκολα να αποκλεισθεί και οι καταληψίες να απομονωθούν σχετικά εύκολα από τις δυνάμεις καταστολής. Οι εμπειρίες των δυο προηγουμένων καταλήψεων έδειξαν πως δεν αρκούσε να μαζευτεί κόσμος, αλλά να μπορεί να υπάρχει και η αναγκαία επικοινωνία ανάμεσα σ’ αυτόν και τους καταληψίες. Τα μειονεκτήματα αυτά της Νομικής τα ξεπερνούσε το Πολυτεχνείο που, εκτός των άλλων, διέθετε μεγαλύτερο χώρο και ταυτόχρονα όντας στην καρδιά της πόλεως προσέφερε ακόμα μεγαλύτερο πλεονέκτημα: ΒΡΙΣΚΟΤΑΝ ΕΠΙ ΤΗΣ ΠΑΤΗΣΙΩΝ, η οποία αποτελούσε την σύνδεση τριών μεγάλων αρτηριών κυκλοφορίας (Πανεπιστημίου – Ακαδημίας – Σταδίου). Το Πολυτεχνείο σαν επιλογή για κατάληψη ήταν η ιδανική περίπτωση.

Από την στιγμή που η ένταση είχε κορυφωθεί, το ζήτημα για τους αριστεριστές ήταν πως να μπορέσουν να αξιοποιήσουν αυτά τα πλεονεκτήματα. Η στάση του κόσμου έδειχνε την σωστή κατεύθυνση. Όλες αυτές οι εκτιμήσεις είχαν συζητηθεί και μεταφερθεί σε επί μέρους ομάδες. Πιο συγκεκριμένα, ο Νίκος Σιδέρης, φοιτητής και συνδικαλιστής στην Ιατρική σχολή, που εξελέγη στην Συντονιστική Επιτροπή της καταλήψεως του Πολυτεχνείου το 1973, είχε συζητήσει το σχέδιο με συντρόφους στην ομάδα του. [Η πρωταρχική ονομασία της ομάδας ήταν «Λίγκα» (τροτσκιστικών τάσεων) και με τις μικρές της δυνάμεις είχε τοποθετηθεί ενάντια στο δημοψήφισμα της δικτατορίας καλώντας σε ΑΠΟΧΗ. Μετά την εξέγερση του Νοεμβρίου μετονομάσθηκε σε «Οργάνωση Μπολσεβίκων» εκδίδοντας το παράνομο έντυπο «Κόκκινη Σημαία». Από τα τέλη του 1974 η οργάνωση μετασχηματίστηκε σε Ε.Λ.Ε.Κ. (Ελληνικό Λενινιστικό Επαναστατικό Κίνημα), μαοϊκών κατευθύνσεων, που δραστηριοποιήθηκε μέχρι και τον Οκτώβριο του 1976 οπότε και διαλύθηκε].

Είναι προφανές πως οι ίδιες συζητήσεις είχαν γίνει και σε άλλες οργανώσεις της επαναστατικής αριστεράς. Η γενική ιδέα που είχε συζητηθεί ήταν εν όψει των γενικών συνελεύσεων των σχολών να μπορέσει με κάποιο τέχνασμα να τραβηχθεί ο κόσμος στο Πολυτεχνείο. Εκεί οι διάσπαρτες δυνάμεις των αριστεριστών θα ήταν ενοποιημένες και έτσι θα μπορούσαν να ανατρέψουν τους συσχετισμούς δυνάμεων απέναντι στους ρεφορμιστές (ΚΚΕ-εξ και ΚΚΕ-εσ), να κερδηθούν μερικές συνελεύσεις σχολών και σε συνδυασμό με τον συγκεντρωμένο κόσμο που ήδη είχε δείξει πρωτοφανή μαχητικότητα να δημιουργηθεί ένα σταθερό σημείο αναφοράς και κινητοποιήσεων του κόσμου.

Αυτό το σχέδιο που η κάθε οργάνωση το είχε εντάξει στην δική της προοπτική βρισκόταν σύμφωνο με το εξεγερτικό κλίμα που επικρατούσε στην κοινωνία. Τώρα, το αν οι επί μέρους εκτιμήσεις (π.χ. για διαρκείς γενικές συνελεύσεις, που θα ανεδείκνυαν έναν σταθερό επαναστατικό πόλο ανάλογο με τα σοβιέτ οδηγώντας σε ένα δυϊσμό εξουσιών) δεν επαληθεύθηκαν, οφείλεται στον παράγοντα που λέγεται κοινωνικός αγώνας και εξέγερση, που λειτουργεί σαρωτικά στις οποιεσδήποτε γραμμικές κατευθύνσεις των ιδεολογιών.

Σημασία έχει πως οι εξεγερτικές διαθέσεις της κοινωνίας έγιναν αντιληπτές και ενισχύθηκαν ιδιαίτερα από την συγκεκριμένη αυτή πρωτοβουλία των αριστεριστών. Οπότε, το τέχνασμα που εφαρμόσθηκε με την ψεύτικη είδηση ότι δήθεν οι μπάτσοι κτυπούσαν τους φοιτητές στο Πολυτεχνείο δικαιολογείται από την οργανωτική αδυναμία των αριστεριστών και δικαιώνεται ολοκληρωτικά, δεδομένου ότι μπόρεσε να δόσει δυνατότητα να υλοποιηθούν οι εξεγερτικές διαθέσεις του κόσμου.

Για πολλά χρόνια το ΚΚΕ μοιρολογεί και κλαίει που δεν μπόρεσε να αντιληφθεί την πραγματικότητα και να αποτρέψει την κατάληψη.

«Στις εκδηλώσεις αυτές (μεγάλες συγκεντρώσεις στις 8 Νοεμβρίου) πέφτει και πάλι το σύνθημα της καταλήψεως κτιρίων. Όμως ούτε τώρα η Α/Ε (Αντι(δικτατορική)-ΕΦΕΕ) και οι καθοδηγήσεις της ΚΝΕ (και φυσικά ούτε το Γραφείο Κλιμακίου της ΚΕ του Κόμματος) δίνουν μεγάλη προσοχή στο σύνθημα. Και δεν επεξεργάζονται την συγκεκριμένη στάση τους μπροστά σε μια τέτοια προοπτική». (Έκθεση και συμπεράσματα για τα γεγονότα του Νοεμβρίου 1973, που εγκρίθηκαν στην 4η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, Ιούλιος 1976). Φυσικά αυτή η «επεξεργασία» όπως ομολογούν και με τα αποσπάσματα που παραθέτουμε πιο κάτω (από την ίδια έκθεση) δεν θα αποσκοπούσε στην ενίσχυση των εξεγερτικών διαθέσεων του κόσμου.

Η μανία με την οποία το ΚΚΕ επιτέθηκε στην εξέγερση χαρακτηρίζοντάς την προβοκατόρικο κατασκεύασμα των κρατικών μηχανισμών είναι εξηγήσιμη. Όλο το ρεφορμιστικό του σχέδιο καταβαραθρώθηκε. Πώς λοιπόν να μην χαρακτήριζαν χαφιέ τον Διονύση Μαυρογένη αφού με την πρότασή του για κατέβασμα των φοιτητών στο Πολυτεχνείο μετετράπη σε Νο 1 εχθρό του κόμματος και μαζί μ’ αυτόν και οι 350 που διέφυγαν των επιθέσεων των μπάτσων και μπήκαν στο Πολυτεχνείο;

Βέβαια, είναι χαρακτηριστικό πως στην έκθεση που αναφερόμαστε προσπαθούν να πάρουν πίσω ένα μέρος των αθλιοτήτων που εκτόξευσαν, αλλά συνεχίζοντας να επιμένουν πως στο Πολυτεχνείο έδρασαν προβοκάτορες. Αλλά κι αυτό έχει την εξήγησή του. Η έκθεση αυτή είναι γεμάτη από τα «κατορθώματα» του κόμματος που οδήγησαν στην παλλαϊκή εξέγερση. Οι παμπόνηροι αφού είχαν βάλει πλώρη να οικειοποιηθούν την εξέγερση ήταν επόμενο να της αφαιρέσουν τον προβοκατόρικο χαρακτήρα που της έδωσαν όσο βρίσκονταν στην παρανομία και δεν τους είχε δοθεί το Ο.Κ. από το κράτος να το παίζουν ρυθμιστές των επετειακών εκδηλώσεων.

Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ποια εξέλιξη θα υπήρχε αν τα πράγματα δεν έφταναν στην κατάληψη του Πολυτεχνείου. Η μεθοδολογία των δύο ΚΚΕ οδηγούσε με μαθηματική ακρίβεια σε μια σειρά από διαδηλώσεις και συγκεντρώσεις που θα εκτόνωναν και θα κούραζαν τον κόσμο (παλιά τους τέχνη κόσκινο). Έτσι είναι ενδεχόμενο να υπήρχε μια διαδικασία ανάλογη αυτής που ακολουθήθηκε στην Χιλή (όπου ακόμα ψάχνονται αν θα δικάσουν ή όχι τον Πινοσέτ) και η οποία έβγαλε ισχυρό το κράτος.

Η εξέγερση του Νοεμβρίου 1973 έφερε σημαντικά τραντάγματα στο κράτος με επιπτώσεις που φάνηκαν όλα τα επόμενα χρόνια και που είναι ευδιάκριτες ακόμα και σήμερα. Το βέβαιο ήταν πως τα δύο ΚΚΕ (εσωτερικού και εξωτερικού) είχαν προσανατολισθεί σε οργανωτικές διαδικασίες και στην προσπάθεια να ελέγξουν όσο το δυνατόν περισσότερο τον φοιτητικό χώρο, προχωρώντας σε κινητοποιήσεις που θεωρητικά «εντάσσονταν» στην προοπτική της ανατροπής της δικτατορίας. Όμως αυτή η «ένταξη» αποτελεί το εφευρεμένο εκ των υστέρων άλλοθι γιατί σε καμμιά περίπτωση δεν έδινε προοπτική ανατροπής, αλλά αποσκοπούσε στον μετασχηματισμό του καθεστώτος μέσα από συνεχείς κινητοποιήσεις και διαπραγματεύσεις που σκοπό θα είχαν να κουράσουν και να εκτονώσουν, αφού η δικτατορία προετοίμαζε εκλογές για τις αρχές του 1974.

«Αντίθετα τονίζονταν, και μάλιστα έντονα (πράγμα που γενικά ήταν σωστό), ότι θα έπρεπε να αποφευχθούν οι περιπτώσεις ξεκομμένων ενεργειών του Φοιτητικού Κινήματος, –και ειδικά με τη μορφή καταλήψεως κτιρίων–, κάτω από την επίδραση των αυθορμήτων και αριστεριστικών στοιχείων».

(Έκθεση και συμπεράσματα για τα γεγονότα του Νοεμβρίου 1973, που εγκρίθηκαν στην 4η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ. Ιούλιος 1976).

«Σ’ αυτές τις συνθήκες η θέση του κόμματος, τονίζει, σωστά, τη σημασία της αποφασιστικής αναπτύξεως των διεκδικητικών αγώνων της εργατικής τάξεως, των εργαζομένων, της νεολαίας, των φοιτητών, μέσα στα γενικά πλαίσια της αναπτύξεως της αντιχουντικής πάλης, για την ανατροπή της δικτατορίας. Επισημαίνει την ανάγκη της αξιοποιήσεως προς αυτή την κατεύθυνση, κάθε νόμιμης δυνατότητας. Την ανάγκη της οργανώσεως και κλιμακώσεως των λαϊκών κινητοποιήσεων» (στο ίδιο κείμενο).

Πουθενά όμως μέσα στην έκθεση δεν φαίνεται η επαγγελλόμενη ανατροπή της δικτατορίας.

Είναι βέβαιο πως η κοινωνική ένταση δεν μπορούσε να ακολουθήσει αυτές τις λογικές.

Τα ειρηνικά περάσματα στον σοσιαλισμό είχαν κουρελιασθεί μετά το πραξικόπημα του Πινοσέτ στην Χιλή. Η σφαγή στην Ταϋλάνδη χιλιάδων φοιτητών αντί να αποθαρρύνει είχε εξοργίσει τον κόσμο.

Οι συγκρούσεις με αφορμή το μνημόσυνο του Παπανδρέου προανήγγειλαν την εξέγερση. Μια σπίθα χρειαζόταν για να ανάψει η φωτιά στον κάμπο.

Η ΣΠΙΘΑ ΚΑΙ ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ

Το πρωί της Τετάρτης 14 Νοεμβρίου γίνονται Γενικές Συνελεύσεις των συλλόγων των φοιτητών για να συζητήσουν το θέμα των φοιτητικών εκλογών, ύστερα από προηγούμενη δήλωση του υπουργού παιδείας Σιφναίου στην Σύγκλητο και τους Σπουδαστές ότι έχει στείλει για δημοσίευση το διάταγμα για την διεξαγωγή των εκλογών μετά τις 15 Φεβρουαρίου από εφορευτικές επιτροπές αριστούχων σπουδαστών.

Στην Νομική πραγματοποιείται συγκέντρωση με πρωτοβουλία της Αντι-ΕΦΕΕ. Γύρω στις 1 το μεσημέρι και ενώ η συνέλευση συνεχίζεται με άνοστες προτάσεις των συνδικαλιστών της Αντι-ΕΦΕΕ έρχεται η πληροφορία ότι στο Πολυτεχνείο έχουν δημιουργηθεί προκλήσεις της αστυνομίας και οι σπουδαστές τους αποδοκιμάζουν. Στο μεταξύ έχουν έλθει σπουδαστές και από άλλες σχολές. Μετά από λίγο κάποιος φωνάζει ότι «στο Πολυτεχνείο οι αστυνομικοί κτυπούν συναδέλφους (φοιτητές)». Επικρατεί αναστάτωση ανησυχία και οργή. Γίνεται πρόταση του μέλους της Φυσικομαθηματικής Διονύση Μαυρογένη να γίνει διαδήλωση προς το Πολυτεχνείο. Τα μέλη της Αντι-ΕΦΕΕ – ΚΝΕ αντιδρούν και δε συμμετέχουν. Περίπου 1500 φοιτητές ξεκινούν μέσω της Σόλωνος διαδήλωση που κτυπιέται από την αστυνομία κοντά στο Πολυτεχνείο. Οι μισοί περίπου από τους διαδηλωτές καταδιωκόμενοι από τους μπάτσους ενώνονται με τους φοιτητές που βρίσκονται στο προαύλιο του Πολυτεχνείου. Οι υπόλοιποι φεύγουν στους γύρω δρόμους. Αυτοί οι λιγοστοί που μπήκαν στο προαύλιο, είναι που αργότερα χαρακτηρίσθηκαν από την ΚΝΕ – Αντι-ΕΦΕΕ σαν «οι πληρωμένοι πράκτορες των Ρουφογάλη – Καραγιαννοπούλου που μπήκαν στο Πολυτεχνείο» στο τεύχος της Πανσπουδαστικής Νo 8 από την ψεύτικη Συντονιστική Επιτροπή Αγώνα του Πολυτεχνείου.

Η επίθεση της αστυνομίας δημιουργεί νέα ένταση. Όσοι είναι μέσα στο προαύλιο φωνάζουν συνθήματα ενάντια στην τρομοκρατία του κράτους και καλούν τον κόσμο να πλησιάσει. Παράλληλα γιουχαΐζουν και βρίζουν αξιωματικούς του στρατού, της αστυνομίας και ευέλπιδες που περνούν από το πεζοδρόμιο. Οι αστυνομικοί επιδίδονται σε κυνηγητό των συγκεντρωμένων έξω από το Πολυτεχνείο, φοιτητών και πολιτών. Το μπλοκάρισμα του Πολυτεχνείου και οι επιθέσεις των μπάτσων εξαγριώνουν τους εγκλείστους που αρχίζουν να πετούν στους αστυνομικούς νεράντζια, ενώ γίνονται μικροσυμπλοκές αυτών που βρίσκονται έξω από το Πολυτεχνείο με τους μπάτσους.

Στο μεταξύ τα στελέχη της Αντι-ΕΦΕΕ – ΚΝΕ προσπαθούν με κάθε τρόπο να πείσουν τους συγκεντρωμένους στο Προαύλιο του Πολυτεχνείου να εγκαταλείψουν τον χώρο. Κύριο επιχείρημα των μελών των δύο ΚΚΕ είναι ότι οι συγκεντρωμένοι βάζουν εμπόδιο στην πραγματοποίηση των Γενικών Συνελεύσεων. Όμως αποχώρηση εκείνη την στιγμή, πέρα από πολλές άλλες συνέπειες, σήμαινε και άγριο ξυλοφόρτωμα των αποχωρούντων από τους μπάτσους. Οι φοιτητές του Πολυτεχνείου ολοκληρώνουν τις γενικές συνελεύσεις τους όπου αποφασίζουν απεργία και ενώνονται με τους υπολοίπους. Οι Μηχανολόγοι συνεχίζουν την συνέλευσή τους μέχρι το απόγευμα οπότε και αποχωρούν από το Πολυτεχνείο ακολουθώντας την επιτροπή που αποτελείται από μέλη του Ρήγα Φεραίου.

Στις 5 περίπου, πλησιάζει τον χώρο της συγκεντρώσεως ο εισαγγελέας υπηρεσίας Σανίτας. Δήλωσε στους συγκεντρωμένους ότι μπορούν να διαδηλώσουν και μετά να διαλυθούν ήσυχα.

Γύρω στις 5.30 οι μπάτσοι, που μέχρι εκείνη την ώρα έχουν κυκλώσει το κτίριο, αποχωρούν κάτω από τα έντονα γιουχαΐσματα των συγκεντρωμένων μέσα και έξω από το κτίριο.

Στις 6 θα γίνει η απόπειρα διαλύσεως των συγκεντρωμένων από στελέχη της ΚΝΕ – Αντι-ΕΦΕΕ. Μέλη των επιτροπών του Πολυτεχνείου θα προσπαθήσουν να σπείρουν τον πανικό διαδίδοντας ότι επίκειται επίθεση της αστυνομίας, ότι η συγκέντρωση είναι ανεύθυνη και προκαλεί την αστυνομία και την κυβέρνηση. Αφού πείθουν τους Μηχανολόγους να αποχωρήσουν αρχίζουν ομαδική αποχώρηση με σκοπό να δημιουργήσουν ρεύμα και να τους ακολουθήσουν και άλλοι φοιτητές. Όμως, αριστεριστές με ομιλίες αλλά και οι ίδιοι οι συγκεντρωμένοι με το μαχητικό τους πνεύμα σταθεροποιούν την συγκέντρωση.

Τα μέλη της ΚΝΕ – Αντι-ΕΦΕΕ και του Ρήγα κάνουν μια τελευταία προσπάθεια να πείσουν τον κόσμο να φύγει φωνάζοντας με τηλεβόες από την γωνία Πατησίων και Στουρνάρα ότι ανάμεσα στους συγκεντρωμένους υπάρχουν προβοκάτορες. ‘Όμως αποτυγχάνουν.

Πραγματοποιείται μια σύσκεψη των αριστεριστών φοιτητών, συζητά την κατάσταση που διαμορφώθηκε και αποφασίζει να παρθούν τα αναγκαία μέτρα για την κατάληψη. Επειδή υπάρχουν αντιρρήσεις στην πρόταση να εξαγγελθεί άμεσα η κατάληψη παίρνονται όλα τα οργανωτικά μέτρα γι’ αυτή την περίπτωση αφήνοντας για αργότερα την οριστικοποίηση της αποφάσεως. Ορίζεται μια εξαμελής επιτροπή με την ευθύνη της υλοποιήσεως των οργανωτικών μέτρων της καταλήψεως, όπως συγκρότηση φρουρών των εισόδων, ομάδες επιτηρήσεως, ομάδες προπαγανδίσεως και ζυμώσεως συνθημάτων κ.ά. Τα μέλη της ΚΝΕ – Αντι-ΕΦΕΕ και Ρήγα αρνούνται να συμμετάσχουν στην επιτροπή και μετά από λίγο εγκαταλείπουν επιδεικτικά το Πολυτεχνείο, με το επιχείρημα ότι η πρωτοβουλία της καταλήψεως είναι ανεύθυνη και τυχοδιωκτική και γι’ αυτό διαχωρίζουν την θέση τους. Φεύγοντας από το Πολυτεχνείο συγκεντρώνονται στον Σύλλογο των Στερεοελλαδιτών, όπου συζητούν να καταγγείλουν τους αριστεριστές και την πρωτοβουλία της καταλήψεως με ανακοίνωση στον τύπο.

Γύρω στις 9 γίνεται ολοκληρωτική κατάληψη του Πολυτεχνείου και του γύρω χώρου. Σταματά η κυκλοφορία. Οι συγκεντρωμένοι ξεπερνούν τις 20.000.

Σε λίγο διάστημα οι διαδηλωτές φτάνουν τις 30.000. Ανεμίζονται σημαίες, καίγονται ομοιώματα του Παπαδοπούλου και σύμβολα της 21ης Απριλίου. Υψώνονται απειλητικές γροθιές. Κολλούνται πλακάτ και πανό στα κάγκελα. Ισχυρές δυνάμεις αστυνομικών και θωρακισμένα του μηχανοκίνητου τμήματος βρίσκονται σ’ επιφυλακή στις πλατείες Κάνιγγος και Κοτζιά. Γύρω στις 12 τα μεσάνυκτα κλείνουν οι πόρτες του Πολυτεχνείου. Ο κόσμος αποχωρεί σιγά-σιγά. Αρχίζει η εσωτερική οργάνωση για την εξυπηρέτηση των αναγκών της καταλήψεως. Έξω από το Πολυτεχνείο τραμπούκοι και ασφαλίτες με πολιτικά κτυπούν και καταδιώκουν λίγους συμπαραστάτες πού έχουν μείνει ακόμα στην Πατησίων.

Μέσα στο Πολυτεχνείο δημιουργούνται επιτροπές περιφρουρήσεως, για τις επισιτιστικές και υγειονομικές ανάγκες. Σχηματίζεται η Συντονιστική Επιτροπή των φοιτητών από φοιτητές διαφόρων σχολών που είχαν εκλεγεί από παλαιότερες φοιτητικές συνελεύσεις.

Το σύνολο των αντιπροσώπων είναι 28. Απ’ αυτούς 14 έχουν αποφασιστική ψήφο και 14 συμβουλευτική, ενώ αργότερα συμμετέχουν και 2 ανεξάρτητοι εργάτες, που εκπροσωπούν την 5μελη Εργατική Επιτροπή. Η συγκρότηση αυτής της επιτροπής προέκυψε από τους εργάτες που βρίσκονταν ανάμεσα στις 3500 καταληψίες.

Γύρω στις 11 το βράδυ από άτομα που δεν ήταν φοιτητές παίρνεται η πρωτοβουλία της ξεχωριστής συνελεύσεως. Συμμετέχουν αναρχικοί (που παρά το ό,τι είναι λιγοστοί δεν έχουν λείψει από κανένα γεγονός από την αρχή των κινητοποιήσεων και έχουν συμβάλει με δυναμικό τρόπο σ’ αυτές), τροτσκιστές, μαρξιστές-λενινιστές και ανεξάρτητοι εργάτες. Αυτή η ξεχωριστή συγκέντρωση στην πλειοψηφία της περιλαμβάνει εργάτες και είναι η βάση των εργατικών συνελεύσεων της καταλήψεως. Βρίσκεται κάποια αίθουσα στο κτίριο Γκίνη και από εκεί ξεκινά το κάλεσμα για μια εργατική συνέλευση. Παράλληλα ορισμένα άτομα από αυτούς που πήραν την πρωτοβουλία για την εργατική συνέλευση πηγαίνουν στο κτίριο της αρχιτεκτονικής και παίρνουν από τους φοιτητές έναν από τους τρεις πολυγράφους για να χρησιμοποιηθεί από την εργατική συνέλευση. Γίνονται προστριβές με ορισμένους φοιτητές μέλη του ΚΚΕ και ΚΚΕεσ.

Η 30μελής Συντονιστική Επιτροπή αποτελείται από 5 μέλη του ΚΚΕ, 7 του ΚΚΕεσ., 11 ανεξάρτητους, 2 της ΟΣΕ, 1 της οργανώσεως «Μπολσεβίκων», 1 της ΠΠΣΠ, 1 Τροτσκιστή και 2 ανεξάρτητους εργάτες εκπροσώπους της 5μελούς Εργατικής Επιτροπής.

Στο διάστημα αυτό γίνεται μυστική σύσκεψη στελεχών του ΠΑΚ και του ΚΚΕ με σκοπό να κινηθεί η διαδικασία εγκαταλείψεως του Πολυτεχνείου, πραξικοπηματικά. Η ομολογία αυτής της επίμονης προσπάθειας γίνεται τρία χρόνια αργότερα στην ΚΟΜΕΠ (Κομμουνιστική Επιθεώρηση) 11/76.

Όμως πριν την έγγραφη ομολογία υπάρχει η προφορική.

Συγκεκριμένα, όπως ανεφέρθη στην συνέλευση της Νομικής (απολογισμού του 1975) και επιβεβαιώθηκε από το ηγετικό στέλεχος της ΚΝΕ Αλαβάνο (νυν του ΣΥΝασπισμού), την Πέμπτη 15 Νοεμβρίου, το βράδυ, πραγματοποιήθηκε σύσκεψη στελεχών με πρωτοβουλία των Αλαβάνου – Παριανού, που δήλωσαν ότι εκπροσωπούν επίσημα το ΚΚΕ -ΚΝΕ, και συζητήθηκε το θέμα της διαλύσεως της καταλήψεως. Στην σύσκεψη αυτή πήραν επίσης μέρος οι Γιάννης Μαντζουράνης, Τσαφαράκης, Λαλιώτης (νυν ΠΑΣΟΚ), Διονύσης Μαυρογένης, Μιχαλόπουλος και Θανάσης Τσούρας (νυν ΠΑΣΟΚ). Βέβαια όπως είδαμε προηγουμένως τόσο ο Μαντζουράνης όσο και ο Τζουμάκας, που δεν συμμετείχε επίσημα στην πυροσβεστική προσπάθεια του Πολυτεχνείου, είχαν επιτύχει το διώξιμο των έγκλειστων στην Νομική. Το ίδιο ήθελαν να πραγματοποιήσουν και πάλι.

Η σύσκεψη αυτή, που έγινε γνωστή και στο ΕΑΤ/ΕΣΑ από ομολογίες ορισμένων από τους παραπάνω (ήταν κρατούμενοι), συμφώνησε στην ανάγκη της αποχωρήσεως. (Διεφώνησε μόνον ο Μαυρογένης που στην Πανσπουδαστική No 8 δέχτηκε την συκοφαντική επίθεση ότι ήταν πράκτορας της ΚΥΠ) και προχώρησε στην διαδικασία πραγματώσεώς της. Συγκεκριμένα από τα στελέχη της ΚΝΕ προτάθηκε να ακολουθηθεί η μέθοδος που οδήγησε στην εκκένωση της Νομικής τον Φεβρουάριο του 1973. Δηλαδή, με πραξικοπηματικό τρόπο να ανοίξουν οι πόρτες και αφού θα έχει προηγηθεί μια ζύμωση περί επεμβάσεως του στρατού στους φοβισμένους και με το πρόσχημα της συγκροτήσεως διαδηλώσεως προς την Βουλή στους αποφασισμένους, θα άρχιζαν να αποχωρούν ορισμένες ομάδες, δημιουργώντας ρεύμα και τετελεσμένο γεγονός.

Την Πέμπτη τη νύκτα, ο Διονύσης Μαυρογένης μέλος της εκλεγμένης 5μελούς συντονιστικής επιτροπής της Φυσικομαθηματικής ενημέρωσε τον Σταύρο Λυγερό, αντιπρόσωπο της Φυσικομαθηματικής στην Συντονιστική Επιτροπή, για την σύσκεψη και τα σχέδια εκκενώσεως, με αποτέλεσμα να μπει ανοικτά στην Συνεδρίαση της Συντονιστικής Επιτροπής το ζήτημα, και να υποχωρήσουν τα μέλη της Αντι-ΕΦΕΕ, ΚΝΕ και οι λοιποί.

Αλλά ξέχωρα απʼ αυτά υπάρχει και η έγγραφη ομολογία στην Κομμουνιστική Επιθεώρηση 11/76, όπου δημοσιεύεται η έκθεση της Κ.Ε. του ΚΚΕ για το Πολυτεχνείο. Εκεί διαβάζουμε:

«Η σκέψη τους (εννοεί των καθοδηγήσεων του ΚΚΕ και της ΚΝΕ) ήταν κυρίως να πάρουν μέτρα για την άμεση απαγκίστρωση των φοιτητών από το Πολυτεχνείο και για εξέλιξη της εκδηλώσεως σε αντιδικτατορικές διαδηλώσεις προς μια ή περισσότερες κατευθύνσεις», (σελ. 98).

«Το μεσημέρι της Παρασκευής λίγα λεπτά πριν από την Συνεδρίαση της Συντονιστικής Επιτροπής, ο τότε γραμματέας της ΚΝΕ του Πολυτεχνείου συναντά μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής και του ανακοινώνει ότι λίγο πριν η καθοδήγηση του έβαλε ζήτημα για το πώς θα κατορθώσουν να φύγουν από το Πολυτεχνείο. Ωστόσο η γραμμή αυτή για απαγκίστρωση από το Πολυτεχνείο, χάθηκε μέσα στις ανάλογες θέσεις που άρχισαν να διαμορφώνονται εκείνες τις ώρες. Δεν έφθασε στα Μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής». (σελ. 101)

«Αν παίρνονταν –παρʼ όλες τις οργανωτικές μας αδυναμίες– ορισμένα βασικά οργανωτικά μέτρα και αξιοποιούντο από την Συντονιστική Επιτροπή τα μέσα που διέθετε, τότε μπορούσε να δοθεί πιο σωστός προσανατολισμός στην κατάληψη και θά ήταν και δυνατή μια επιτυχημένη συντεταγμένη υποχώρηση» (σελ. 103).

«Δύο μέλη του Γραφείου του Κεντρικού Συμβουλίου της ΚΝΕ, την Πέμπτη το πρωί, εξέτασαν τα γεγονότα επί τόπου, έκαναν τις πρώτες εκτιμήσεις και κατέληξαν σε μερικά μέτρα που έπρεπε να παρθούν. Παίρνοντας υπόψιν την κατάσταση της οργανώσεως οι δύο καθοδηγητές της ΚΝΕ περιορίσθηκαν κυρίως στο πώς θα ελεγχθεί η κατάσταση με σκοπό την απαγκίστρωση» (σελ. 105).

«Υπήρξε η σκέψη μιας μαζικής εξόδου για διαδήλωση αλλά δεν έγινε δυνατό να πραγματοποιηθεί. Και όπως ελέχθη προηγούμενα στα ίδια τα μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής υπήρξε δισταγμός να προτείνουν την αποχώρηση, αν και είχαν αρχίσει να κατανοούν την αναγκαιότητά της» (σελ. 107).

«…είναι μάλλον βέβαιο ότι αν η ΚΝΕ ήταν σωστά προετοιμασμένη και τα στελέχη της δούλευαν έγκαιρα, σωστά και επιτόπου μέσα στο φοιτητικό κίνημα μ’ αυτήν την κατεύθυνση, θα ήταν δυνατό ή να μην επιλεγεί καθόλου η μορφή της καταλήψεως, ή και αν προσωρινά πραγματοποιείτο, να στραφούν γρήγορα προς άλλες εξελίξεις. Πρόκειται για συμπέρασμα που έχει πάντοτε, και σήμερα αξία» (!!!) (σελ. 112).

«Περισσότερο απ’ ό,τι σε οποιανδήποτε άλλη περίπτωση, είναι αναγκαίο σε τέτοιας εκτάσεως αγώνες να έχει η καθοδήγηση προετοιμασθεί και για το ενδεχόμενο της υποχωρήσεως, πριν να επιτύχει την πραγματοποίηση των στόχων του αγώνα. Υποχώρηση που πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο συντεταγμένη, ώστε να εξασφαλίζει την καλλίτερη προφύλαξη των στελεχών την συνέχιση από άλλες θέσεις και σ’ άλλες μορφές αγώνα. Αυτό είναι πολύ περισσότερο αναγκαίο με περιπτώσεις που τέτοιοι αγώνες δεν ελέγχονται και δεν καθοδηγούνται από τις συνεπείς επαναστατικές δυνάμεις, από το ΚΚΕ» (σελ. 119).

Η επιμονή στην αποχώρηση είναι κάτι περισσότερο από εξοργιστική. Όσο για την προφύλαξη των στελεχών του ΚΚΕ, έτσι κι αλλιώς αυτή έγινε το βράδυ της Παρασκευής όπου αρκετοί την «κοπάνισαν» για να «συνεχίσουν» καλλίτερα τον αγώνα από τις κρυψώνες.

Να τώρα και το συμπέρασμα της εκθέσεως της Κ.Ε. του ΚΚΕ στην ίδια ΚΟΜΕΠ:

«Να ρίξουμε όσες περισσότερες δυνάμεις μπορούμε μέσα κι έξω από το Πολυτεχνείο με σκοπό την Παρασκευή προς το απόγευμα όταν θα έχει μαζευθεί και κόσμος να μπορέσουμε να σπρώξουμε τα πράγματα σε διαδηλώσεις».

Δεν χωρά καμμιά αμφιβολία πως οι γνωστές παρατάξεις Αντι-ΕΦΕΕ και Ρήγας Φεραίος αντιτάχθηκαν από την αρχή στην κατάληψη. Όμως δεν μπόρεσαν να εμποδίσουν την ορμή του κόσμου. Στην συνέχεια βέβαια η διαδικασία υπονομεύσεως της καταλήψεως δεν έπαψε. Προτάσεις στις συνελεύσεις για αποχώρηση και επίδοση ψηφισμάτων, για συνεργασία με την «Επιτροπή για την αποκατάσταση της Δημοκρατικής Νομιμότητος», για κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, για περιορισμό σε καθαρά φοιτητικά αιτήματα. Κι ακόμα, λογοκρισία και έλεγχος στα συνθήματα που δεν εξέφραζαν τις παρατάξεις. Σβήσιμο των συνθημάτων που δεν ήταν σύμφωνα με την γραμμή τους, ερμηνεύοντας όπως τους άρεσε την απόφαση της συντονιστικής επιτροπής.

Εγκάθετοι των παρατάξεων που έρχονταν ακόμα και από την επαρχία έπιαναν κατευθείαν θέση λογοκριτή των διαθέσεων του κόσμου. Το δηλώνουν άλλωστε ανοικτά στο ίδιο τεύχος της Κομμουνιστικής επιθεωρήσεως:

«Τα πόστα της εκδηλώσεως κρατούνται βασικά από μέλη της Αντι-ΕΦΕΕ. Περιορίζεται σημαντικά ο ρόλος των αριστεριστών». (σελ. 100)

Μιας και δεν μπορούσαν πάντα να ελέγξουν την κατάσταση όπως τους συνέφερε (δουλικά και συμβιβαστικά με την χούντα) πλαστογραφούσαν υπογραφές της συντονιστικής επιτροπής για να πιάσουν θέσεις κλειδιά. (Ένα τέτοιο παράδειγμα αφορά στον Δημήτρη Καραγκουλέ, φοιτητή τότε της Φυσικομαθηματικής και μέλος τη ΚΝΕ, που επιχείρησε με πλαστογραφημένη υπογραφή ενός μέλους της Σ.Ε. να ελέγξει τον Ραδιοσταθμό, αλλά εντοπίσθηκε έγκαιρα και απομονώθηκε. Ο Καραγκουλές αργότερα έγινε μέλος της Κ.Ε. του ΚΚΕ και στις φοιτητικές εκλογές του ’79 στην Νομική κατέβηκε με τους τραμπούκους του και με εντολή της Κ.Ε. να «συντρίψουν τους αναρχικούς», δηλ. όσους ήταν αντίθετοι με την ΚΝΕ.

Αλλά ένα ακόμα παράδειγμα θα αναφέρουμε επάνω σ’ αυτό το σημείο.

Την Παρασκευή 16 Νοεμβρίου όταν συνεδρίαζε η Συντονιστική επιτροπή για να αποφασίσει για την Ανακοίνωση που θα διαβαζόταν στους δημοσιογράφους απορρίφθηκε με παρέμβαση του αντιπροσώπου της Φυσικομαθηματικής, φράση που έλεγε: «Καλούμε όλα τα αντιδικτατορικά κόμματα και οργανώσεις να συμφωνήσουν σ’ ένα κοινό πρόγραμμα που θα αποκαθιστά την λαϊκή κυριαρχία και την Εθνική Ανεξαρτησία».

Να τώρα τι γράφει η Κ.Ε. του ΚΚΕ στην Κομμουνιστική Επιθεώρηση (ΚΟΜΕΠ 11/76) που προαναφέραμε:

«Στην πρώτη συνεδρίαση (της Εκλεγμένης Συντονιστικής Επιτροπής) το μεσημέρι της Παρασκευής, μετά από θυελλώδεις συζητήσεις και διαπληκτισμούς η Συντ. Επιτροπή καταλήγει στην πασίγνωστη πια ανακοίνωση που καθόρισε τον χαραχτήρα της εκδηλώσεως σαν αντιφασιστικής – αντιϊμπεριαλιστικής εκδηλώσεως. Υπήρξε ιδιαίτερα σοβαρή διάσταση για την τελευταία παράγραφό της, κυρίως από αντίθεση των αριστεριστών. Αντιπροσωπεία της Γραμματείας διάβασε το κείμενό της στους δημοσιογράφους, χωρίς την παράγραφο αυτή».

Να όμως τι έγινε στην συνέχεια με τα πόστα που είχαν πιάσει: «Τελικά στον πομπό ύστερα από συμφωνία των μελών της Αντι-ΕΦΕΕ και του Ρήγα, το κείμενο διαβάστηκε μαζί μ’ αυτή την παράγραφο…» (ΚΟΜΕΠ 11/76). Θέλει μήπως κάποιος μεγαλύτερη απόδειξη απ’ αυτή την πλήρη ομολογία;

Θα μπορούσαν να παρατεθούν αρκετά ακόμα αποσπάσματα αλλά νομίζουμε πως αυτά είναι αρκετά για να βγάλει ο καθένας τα συμπεράσματά του.

Αυτό που θα πρέπει να πούμε κλείνοντας αυτό το κείμενο είναι πως η δυναμική της κοινωνικής εξεγέρσεως είναι απρόβλεπτη ακόμα κι απ’ αυτούς που την προετοιμάζουν ή διαισθάνονται πως έρχεται.

Το να ζει κάποιος μέσα σε μια εξέγερση είναι κάτι το ανεπανάληπτο που δεν μπορεί να περιγραφεί. Κι αυτό το συναίσθημα δεν μπορούν να το καταλάβουν όσοι την εξορκίζουν και την πολεμούν, γιατί τα ανθρώπινα αντανακλαστικά τους έχουν διαβρωθεί, ατονήσει ή μεταλλαχθεί μέσα από την συνεχή τριβή, επαφή ή συγχώνευση με τις λογικές της εξουσίας. Μερικές φορές έχει σημασία ακόμα και το ποιος θα ανάψει το σπίρτο ή θα δημιουργήσει την μικρή σπίθα για να απλωθεί η φλόγα της ανθρώπινης επιθυμίας και δημιουργικότητας.

Γιατί, η εξέγερση είναι η προϋπόθεση για ένα κόσμο ανθρώπινο. Αυτή η στιγμή είναι ανεπανάληπτη. Τα όσα θα ακολουθήσουν απερίγραπτα. Όσοι βρίσκονται μέσα σ’ αυτό τον δημιουργικό παλμό της κοινωνίας μπορούν να ζήσουν και να αισθανθούν πόση δύναμη κρύβει η ανθρώπινη κοινωνία.

Όσα κι αν λένε όσα κι αν κάνουν όλοι αυτοί που την πολεμούν θα παραμένουν ανίκανοι να αντιληφθούν πως για λίγα ψίχουλα χάνουν έναν ολόκληρο κόσμο.

πηγὴ

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

Leave a Reply