Βιομηχανία συστηματικῆς ἀρχαιοκαπηλείας

Ἑταιρεία ἀρχαιοκαπήλων Dilettanti

Ἡ ἑταιρεία τῶν (Dilettanti) ἐρασιτεχνῶν, μία ἀπὸ τὶς πολλὲς λέσχες τῆς βρεταννικῆς ἀριστοκρατίας, ἱδρύθη τὸ 1734 μὲ σκοπὸ τὴν ἐπαφὴ τῶν μελῶν της, ποὺ εἶχαν ἰδιαιτέρα κλίση κι ἀγάπη γιὰ τὶς τέχνες. Ἰδιαίτερα, μετὰ τὰ ταξείδια στὴν Ἰταλία, τὰ μετέπειτα μέλη τῆς ἑταιρείας ἠθέλησαν, ὅπως γράφουν σὲ εἰσαγωγικὸ σημείωμα ἐκδόσεώς τους, νὰ ἔχουν καὶ «στὴν πατρίδα τους μία γεύση ἀπὸ αὐτὰ τὰ ἀντικείμενα», δῆλαδὴ νὰ ἔχουν τὴν δυνατότητα ἐνασχολήσεως μὲ τὴν ἀρχαία ἑλληνορωμαϊκὴ τέχνη.

Βαθμιαία ἡ ἑταιρεία τῶν Dilettanti ἀφ΄ἑνὸς προώθησε, ἐνέπνευσε καὶ ἐπραγματοποίησε τὶς σημαντικότερες ἀρχαιολογικὲς ἀποστολὲς (ἔως τὸ 1846) στὸν ἑλληνικὸ χῶρο, δημοσιεύοντας στὴν συνέχεια σὲ μνημειώδεις ἐκδόσεις τὰ πορίσματα αὐτῶν καὶ ἄλλων ἀποστολῶν, καί, ἀφ΄ ἑτέρου, συνετέλεσε στὴν ἑδραίωση τοῦ εὐρωπαϊκοῦ κλασικισμοῦ τοῦ 18ου αἰῶνος καὶ στὸ νὰ ἀποκτήσῃ τὸ εὐρωπαϊκο κοινὸ μίαν πλήρη εἰκόνα κυρίως τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς ἀρχιτεκτονικῆς

Τὸ σωτήριο ὅμως γιὰ τὴν πρόοδο τῆς ἀρχαιολογικῆς ἐπιστήμης αὐτὸ ἔργο τῆς ἑταιρείας, δὲν ἀπέβη πάντοτε σωστικὸ γιὰ τὶς ἴδιες τὶς ἀρχαιότητες. Οἱ συμμετέχοντες – στὸ πνεῦμα τῆς ἀρχαιολατρίας – ἀρχαιοθηρίας τῆς ἐποχῆς – ἐπεδόθησαν καὶ στὴν λεία ἀρχαιοτήτων, καταστροφικὴ γιὰ τὰ ἴδια τὰ μνημεῖα. Ὁ κατάλογος τῶν μελῶν τῆς ἑταιρείας, ποὺ προτάσσεται καὶ στὴν ἔκδοση αὐτήν, περιλαμβάνει γνωστοὺς ταξειδιῶτες – συγγραφεῖς, ὅπως: Earl of Sandwich, J. Stuart, N. Revett, J.T. Wood, Earl of Carlisle καὶ ἄλλους.

Τὸ 1764 ἡ ἑταιρεία διέθεσε ἕνα ποσὸ γιὰ μίαν ἀρχαιολογικὴ ἀποστολὴ στὴν Ἀνατολή.
Ἐπελέγησαν οἱ Richard Chandler, ἢδη γνωστὸς ἀπὸ τὸ ἔργον του «Marmora oxoniensia», ὁ Nicholas Revett,  ὁ ὁποῖος εἶχε ἤδη ἐργασθῆ σὲ ἀποτυπώσεις στὴν Ἀθῆνα καὶ ὁ πολλὰ ὑποσχόμενος ταλαντοῦχος ζωγράφος William Pars. Ἔφθασαν κατ’ ἀρχὰς στὴν περιοχὴ τῆς Τροίας, στὴν Μικρὰ Ἀσία, στὶς ἀρχὲς Ἰουνίου τοῦ 1764 καὶ μετὰ ἀπὸ δεκαπέντες σχεδὸν μῆνες περιηγήσεων, μελετῶν καὶ ἀποτυπώσεων, ἐπέρασαν ἀπὸ τὴν Χίο στὴν Σμύρνη. Ἀπὸ ἐκεῖ ἔφθασαν στὴν Ἀθῆνα κι ἐπεριηγήθησαν γιὰ ἄλλον ἕναν χρόνο, ἔως τὶς 11 Ἰουνίου 1766, στὸν Μαραθῶνα, στὴν Σαλαμίνα, στὴν Ἐλευσίνα καὶ τὰ Μέγαρα.
Ἐπέρασαν μὲ πλοῖο στὴν Τροιζήνα κι ἀπὸ ἐκεῖ στὴν Ἐπίδαυρο, στὸ Ἄργος καὶ στὴν Κόρινθο. Συνέχισαν τὸ ταξείι τους ἐπισκεπτόμενοι τοὺς Δελφοὺς κι ἔφθασαν ἔως τὴν Πάτρα καὶ τὴν Ἤλιδα.
Τέλος ἔφυγαν ἀπὸ τὴν Ζάκυνθο στὶς 31 Αὐγούστου καὶ κατέληξαν στὸ Bristol στὶς 2 Νοεμβρίου τοῦ 1766.

Γιὰ τὴν δημοσίευση τῶν πορισμάτων τῆς ἀποστολῆς τους ἡ ἑταιρεία τοὺς ὑπέδειξε νὰ κάνουν ἐπιλογὴ ἀπὸ τὸ ὑλικὸ ποὺ εἶχαν συγκεντρώση, κυρίως στὴν Ἰωνία, ἐπειδή, ὅπως γράφεται στὴν εἰσαγωγή, «Ἡ γνώσις τῆς φύσεως ἄρχισε με τὴν Ἰωνικὴ Σχολή: Γεωμετρία, Ἀστρονομία, Μαθηματικά, Ἐμπόριον, Ναυσιπλοΐα… Ἐδῶ ἐγεννήθη ἡ ἱστορία, ἡ ἰατρική, ἡ τέχνη, ἡ ποίησις, ἡ ἀρχιτεκτονικὴ καὶ οἱ διακοσμητικὲς τέχνες…»

Στὴν μεγάλου σχήματος ἔκδοση περιλαμβάνονται λοιπὸν σχέδια καὶ ἀποτυπώσεις ἀπὸ τὸν ναὸ τοῦ Διονύσου στὴν Τέω, τὴν πατρίδα τοῦ ποιητοῦ Ἀνακρέοντος, ἀπὸ τὸν ναὸ τῆς Ἀθηνᾶς στὴν Πριήνη καὶ ἀπὸ τὸν ναὸ τοῦ Ἀπόλλωνος στὰ Δίδυμα, ἐνᾦ προηγοῦνται κείμενα ἱστορικῆς ἀναδρομῆς γιὰ τὸν κάθε χῶρο καὶ ἐπεξηγηματικὲς σημειώσεις γιὰ τὸν κάθε πίνακα.

Σύνταξις
Ἰόλη Βιγγοπούλου

Μεταγραφὴ
Πανορμίτης Σπανὸς

Ἑταιρεία τῶν Dilettanti. Ionian antiquities published with permission of the society of dilettanti, by R. Chandler, M.A. F.S.A. N. Revett, architect, W. Pars, painter
Λονδῖνον for T. Spilbury & W. Haskell, MDCCLXIX [=1769].

Φωτογραφία:
Κορμὸς γυναικείου ἀγάλματος, ποὺ ἀνευρέθη σὲ μουσουλμανικὸ νεκροταεῖο, στὴν νότιο πλευρὰ τοῦ Σιγατζὶκ (Μικρᾶς Ἀσίας).

Ἔκδοσις:
Society of Dilettanti. Ionian Antiquities published with Permission of the Society of Dilettanti, by R. Chandler, M.A. F.S.A. N. Revett, Architect; W. Pars, Painter. London: for T. Spilsbury and W. Haskell, MDCCLXIX. [=1769] Σελὶς 12
.

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

Leave a Reply