18-19 Σεπτεμβρίου 1944. Μαζικὴ σφαγῇ αἰχμαλώτων καὶ ἀμάχων ἀπὸ τὸν ΕΛΑΣ στὸν Ἀχλαδόκαμπο. Ὀλικὸ πλιάτσικο τῆς περιουσίας τους (χιλιάδες αἰγοπρόβατα καὶ 350 φορτωμένα ζῷα)!

Ἀχλαδόκαμπος

Ἡ μαζικὴ σφαγὴ περισσοτέρων ἀπὸ πενήντα (50) αἰχμαλώτων, ταγματασφαλιτὼν καὶ ἀμάχων, κατοίκων τοῦ μικροῦ χωριοῦ, μαζὺ μὲ τὸν θάνατο 10-12 ἀκόμη στὴν μάχη μὲ τὸν ΕΛΑΣ ποὺ προηγήθη (περισσότεροι ἀπὸ 2.000 ΕΛΑΣίτες ἐναντίον 120 ἐντοπίων «ταγματασφαλιτῶν»), καὶ τὸ ὁλικὸ πλιάτσικο τῆς περιουσίας τους ποὺ ἐφορτώθη σὲ 350 μουλάρια, ἔχει χαθῇ μέσα στὶς μεγαλύτερες ἀνθρωποθυσίες ἐκείνης τῆς περιόδου στὸν Μελιγαλά, τοὺς Γαργαλιάνους, τὴν Καλαμάτα, τὴν Πύλο καὶ μετὰ τοῦ Κιλκίς! Ἡ τραγῳδία τοῦ Ἀχλαδοκάμπου μοιάζει μὲ ἐκείνην στὸ Βαλτέτσι, ε’φ΄ ὄσον οἱ ἀφορμὲς ἦσαν ἴδιες καὶ τὰ ἀποτελέσματα τὸ ἴδιο τραγικά.

Βελουχιώτικες θηριωδίες στὸ Ἱστορικὸ Βαλτέτσι

Τὴν ἐπίθεση τοῦ ΕΛΑΣ διηύθυνε ὁ ταγματάρχης Βαζαῖος, ὁ Σαράφης τῆς Πελοποννήσου, ὁ ὁποῖος ἀπὸ ἀρχηγὸς μεγάλης Πατριωτικῆς Ἀντιστασιακῆς Ὀργανώσεως, τοῦ ΕΒΑΜ, στὸ βουνὸ Φάρμακα, ἐδέχθη τελεσίγραφο τοῦ ΕΛΑΣ καὶ προσεχώρησε σ’αὐτόν!

Ἐμμανουὴλ Βαζαῖος

Κατωτέρω παραθέτω σχετικὸ ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ ἔργο μου «ΑΘΩΩΝ ΑΙΜΑ «Ἐλεύθερος Μωριάς» 1943-44», Τόμος Β’:

«..Τό τέλος Αὐγούστου καὶ οἱ πρῶτες ἡμέρες τοῦ Σεπτεμβρίου βρῆκαν τοὺς Γερμανούς νὰ ἑτοιμάζονται νὰ ἀποχωρήσουν ἀπὸ τὴν Πελοπόννησο, ἢ νὰ ἀποχωροῦν ἤδη ἀπὸ τὶς νότιες περιοχές της. […] Ἡ ἡγεσία τοῦ ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ ἀποῤῥίπτοντας κάθε προσποίηση Ἀντιστάσεως στοὺς Γερμανούς, ἔστρεψε τὸ 100% τῆς δυνάμεως τοῦ ΕΛΑΣ ἐναντίον τῶν Ταγμάτων Ασφαλείας (ΤΑ). Ἀδιαφόρησε προκλητικὰ καὶ ἀπέφυγε νὰ ἐμπλακῇ μὲ τοὺς ἀποχωροῦντες Γερμανούς. Δὲν «ἔκλεισαν οἱ στράτες τοῦ Μωριᾶ», οὔτε «καὶ τὰ Δερβένια» γι᾽ αὐτούς. […] Ἐν τῷ μεταξύ, δύο τάγματα τοῦ 6ου συντάγματος Κορινθίας, 1.400 ἄνδρες, μαζὺ μὲ τμήματα τοῦ 11ου Ἀρκαδίας καὶ τοῦ 12ου τῆς Ἀχαΐας, ἀφοῦ ἑνώθησαν ὑπὸ τὴν διοίκηση τοῦ συνταγματάρχου Τσικλητήρα, κατευθύνθησαν στὴν Τρίπολη, ποὺ κρατοῦσε ὁ συνταγματάρχης Παπαδόγκωνας, μὲ 2.000 καὶ πλέον, καλὰ ἐφοδιασμένους ταγματασφαλίτες.

Τσικλητήρας Σπύρος

Ἡ πίεσις στὸ Τάγμα Ἀσφαλείας ἄρχισε ἀπὸ τὸν Ἀχλαδόκαμπο, χωριὸ τῆς Ἀργολίδος, 30 χιλιόμετρα νοτίως τῆς Τριπόλεως, στὸ ὁποῖο ἐστάθμευε λόχος τοῦ Τάγματος Ἀσφαλείας τῆς Τριπόλεως, μὲ 150 περίπου ἐντοπίους ταγματασφαλίτες καὶ διοικητὴ τὸν μόνιμο λοχαγὸ Γιάννη Μποῦκα. Ἡ δημιουργία τοῦ λόχου καὶ ἡ κατάταξις σ᾽ αὐτὸν τῶν νέων τοῦ χωριοῦ εἶχε ἀκολουθήσῃ ἕναν γνώριμο δρόμο. Ἀκριβῶς 4 μῆνες νωρίτερα, στὶς 17 Μαΐου 1944, ἕνας λόχος τοῦ 6ου συντάγματος τοῦ ΕΛΑΣ εἶχε στήσῃ ἐνέδρα σὲ Γερμανικὴ ἐφοδιοπομπή, 2-3 χιλιόμετρα μακρυὰ ἀπὸ τὸν Ἀχλαδόκαμπο, στὴν θέση Χάνι Νταούλη.

Ὁ ἀπολογισμὸς τῆς ἐνέδρας γιὰ τοὺς Γερμανοὺς ἦταν πολὺ βαρύς, ἀφοῦ ἔχασαν γύρω στοὺς 50 στρατιῶτες καὶ 10 ὀχήματα. Οἱ κάτοικοι τοῦ Ἀχλαδοκάμπου, οἱ ὁποῖοι παρὰ τὴν ἀποχή τους μέχρι τότε ἀπὸ τὸ ΕΑΜ, εἶχαν 9 θύματα ἀπὸ τοὺς Γερμανούς, σὲ ἀντίποινα προηγουμένων ἐνεργειῶν τοῦ ΕΛΑΣ στὴν περιοχὴ τοῦ χωριοῦ τους, εὑρέθησαν ἐμπρὸς σὲ ἄμεσο κίνδυνο ὁλικῆς καταστροφῆς. Οἱ Γερμανοὶ ἀπειλοῦσαν νὰ ἐκτελέσουν 350 κατοίκους καὶ νὰ κάψουν τὸ χωριό. Μὲ πρῶτο τὸν ἱερέα, μία ἐπιτροπὴ τῶν κατοίκων πῆγε στὴν Τρίπολη καὶ ἔπεισαν τοὺς Γερμανοὺς ὅτι οἱ κάτοικοι τοῦ χωριοῦ δὲν εἶχαν σχέση μὲ τὴν ἐνέδρα. Ἐζήτησαν, ἤ ἠναγκάσθησαν, νὰ πάρουν ὅπλα γιὰ νὰ ὀργανώσουν λόχο τοῦ Τάγματος Ἀσφαλείας στὸ χωριό.

Ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς ταγματασφαλίτες, χωροφύλακες τοῦ χωριοῦ τους, ἐζήτησε ὁ ταγματάρχης Βαζαῖος στὶς 17 Σεπτεμβρίου 1944, νὰ παραδώσουν τὰ ὅπλα τους. Ὁ Βαζαῖος λέει ὅτι ἀπηυθύνθη στὸν λοχαγὸ Μπούκα ποὺ ἦταν γνωστός του, πρῶτα προφορικὰ καὶ κατόπιν ἐγγράφως. Ὁ λοχαγὸς ἠρνήθη τὴν παράδοση, ἀλλὰ μετὰ ἀπὸ σύντομο διάστημα καί, παρὰ τὴν περικύκλωση τοῦ Ἀχλαδοκάμπου ἀπὸ τοὺς ἀντάρτες, διέφυγε μαζὺ μὲ μερικοὺς ἀκόμη γιὰ τὴν ἀσφάλεια τῆς Τριπόλεως(!).

Τό 6ο σύνταγμα, ὑπὸ τὸν Βαζαῖο, ἐπετέθη τὸ ἑπόμενο πρωὶ καὶ μετὰ ἀπὸ πεντάωρη μάχη κατέβαλε τοὺς 120 περίπου ταγματασφαλίτες ποὺ ἀμύνθηκαν καὶ μπῆκε στὸ χωριό. Ἀντιγράφω ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Βαζαῖο, ποὺ περιγράφει τὸ τέλος τῆς μάχης ὡς ἑξῆς: «…μία διμοιρία τοῦ 1ου λόχου ἡ ὁποία ἐξῴρμησε πρώτη εἰς τὴν ἕφοδον, κατέλαβε μὲν τὰ χαρακώματα, πλὴν ἔσχεν 20 νεκροὺς καὶ τραυματίες..[…] περὶ τὴν δεκάτην ὥραν ἤρχισεν ἡ γενικὴ ἕφοδος τῶν τμημάτων μας …[…] καὶ εἰς τὴν μάχην αὐτὴν ἔσχομεν 20 νεκροὺς καὶ 10 τραυματίες ἐκ τῶν ὁποίων 5 ὑπέκυψαν εἰς τὰ τραυματά των μετὰ τινὰς ἡμέρας, καὶ οἱ ἀντίπαλοι ἔσχον 65 νεκρούς…».

Ἀπὸ τὸ κείμενο τοῦ Βαζαίου παρατηροῦμε δύο, συχνὰ παράδοξα, τῆς περιόδου 1943-49. Σὲ μάχες ποὺ ἐπιτιθέμενοι ἦταν ὁ ΕΛΑΣ ἤ ὁ λεγόμενος ΔΣΕ καὶ νικοῦσαν, οἱ ἀμυνόμενοι οὐδέποτε εἶχαν τραυματίες! Εἶχαν μόνον νεκροὺς καὶ οἱ ἀριθμοί τους ἦσαν πάντα πολλαπλάσιοι ἀπὸ τοὺς νεκροὺς καὶ τοὺς τραυματίες τῶν ἐπιτιθεμένων, γεγονὸς ποὺ ἀποτελεῖ παγκόσμια πρωτοτυπία! Ἱστοριογράφοι τῆς ἀριστερᾶς ἢ ἀπολογητές της δὲν εὑρίσκουν κάτι περίεργο μ᾽ αὐτό, ὅπως δὲν εὑρίσκει καὶ ὁ Βαζαῖος.

Τί ὅμως συνέβη πραγματικά στήν μάχη τοῦ Ἀχλαδοκάμπου; Στὴν διάρκεια τῆς μάχης σκοτώθηκαν περίπου 8-10 ταγματασφαλίτες καὶ ἄλλοι 10 ἐτραυματίσθησαν. Τὴν εἴσοδο τῶν ἀνταρτῶν τοῦ ΕΛΑΣ στὸ χωριὸ ἐπηκολούθησε σφαγή, κατὰ τὴν ὁποίαν τὰ θύματα ἦσαν περισσότερα ἀπὸ 50, ταγματασφαλίτες καὶ ἄμαχοι χωρικοί. Συνολικά, 63 κάτοικοι τοῦ μικροῦ χωριοῦ ἔχασαν τὴν ζωή τους. Μεταξὺ αὐτῶν ἦσαν δύο γυναῖκες, καθὼς καὶ 5 ἄνδρες ἡλικίας ἄνω τῶν 65 χρόνων. Ὁ μεγαλύτερος, ὁ Πέτρος Γ. Στέργιος, ἦταν 84 ἐτῶν! Οἱ ἐκτελέσεις ἐντὸς τοῦ χωριοῦ θὰ ἦσαν ἀκόμη περισσότερες, ἐὰν δὲν ἐπενέβαινε ὁ καπετάνιος τοῦ 6ου Πελοπίδας καὶ ὁ ὑπολοχαγὸς Ἀναστάσιος Τούτουνας. Γιὰ τὶς σωστικὲς ἐπεμβάσεις τους ὑπάρχουν μαρτυρίες καὶ ἀπὸ τὶς δύο πλευρὲς καὶ ὁμιλοῦν γιὰ διάσωση πολλῶν ἀπὸ βεβαία σφαγή.

Παντελῆς Λάσκας (καπετὰν Πελοπίδας)

Αὐτὸ ὅμως ποὺ μένει ἱστορικὰ εἶναι ὅτι ἔγινε μία ἀνώφελος μάχη καὶ μία ἀδικαιολόγητος μαζικὴ σφαγή. Ἐὰν στὰ 63 θύματα τοῦ Ἀχλαδοκάμπου προσθέσουμε καὶ τούς, τοὐλάχιστον, 25 ἀντάρτες τοῦ ΕΛΑΣ ποὺ ἔχασαν τὴν ζωή τους, καταλήγουμε σὲ 90 Ἕλληνες ποὺ ἐθυσιάσθησαν ἀπὸ τὸν Τσικλητήρα καὶ τὸν Βαζαῖο, στὴν σπουδή τους νὰ πάρουν χωρὶς καθυστέρηση τὰ ὅπλα ἀπὸ τοὺς 120-150 ταγματασφαλίτες τοῦ Ἀχλαδοκάμπου.

Ἡ σφαγὴ συνῳδεύθη κι ἀπὸ βάρβαρο ξυλοδαρμὸ πολλῶν ἀκόμη ὁπλιτῶν καὶ χωρικῶν, γενικὸ πλιάτσικο –ἀπὸ τὸν Ἀχλαδόκαμπο οἱ ἀντάρτες τοῦ ΕΛΑΣ πῆραν γύρω στὰ 350 μεγάλα ζῶα, φορτωμένα μὲ τὴν κινητὴ περιουσία τῶν κατοίκων- καὶ τὴν σύλληψη 150 περίπου, ταγματασφαλιτῶν καί πολιτῶν. Οἱ κρατούμενοι ᾡδηγήθησαν ἀπὸ τοὺς ἀντάρτες στὸ χωριὸ Δεστάνη. Μετὰ ἀπὸ δύο ἡμέρες καὶ μετὰ ἀπὸ μίαν διαλογὴ ποὺ ἔγινε ἐκεῖ, οἱ μισοὶ περίπου ἀπηλευθερώθησαν. Ἐκρατήθησαν 73, οἱ ὁποῖοι ὁδηγήθησαν στὸ χωριὸ Λουκᾶ Μαντινείας γιὰ νὰ δικασθοῦν ἀπὸ Ἀνταρτοδικεῖο. Ὁ ταγματάρχης Βαζαῖος λέει σχετικά: «…διῴρησα πρόεδρον τοῦ στρατοδικείου τὸν ὑπασπιστήν μου ἴλαρχον Νῖκον Κονδύλην ὁ ὁποῖος ἦταν δεδηλωμένος βασιλόφρων […] ἔδωσα εἰς τὸν πρόεδρον μυστικὰς ὁδηγίας νὰ ἐπιβραδύμῃ ὅσον θὰ ἠδύνατο τὴν δίκην ἕως ὅταν φθάσῃ ἡ ἀναμενομένη διαταγὴ τῆς κυβερνήσεως καὶ τοῦτο ἵνα ἀποφεχθοῦν καὶ ἄλλαι ἐκτελέσεις, διότι πολλοὶ τῶν 150 συλληφθέντων κατεδικάσθησαν εἰς θάνατον…». Ἐδῶ ὁ Βαζαῖος παραδέχεται ὅτι εἶχαν γίνῃ ἐκετελέσεις, ὅταν γράφῃ «ἵνα ἀποφευχθοῦν καὶ ἄλλαι ἐκτελέσεις».

Τὸ τέλος τῆς τραγωδίας τοῦ Ἀχλαδοκάμπου. Τὸ «στρατοδικεῖο» τῶν 73 διήρκεσε ἕνα διήμερο, χάριν στὴν στάση τοῦ ἰλάρχου Κονδύλη, ὁ ὁποῖος ὅρισε δικηγόρο ὑπερασπίσεως τῶν κατηγορουμένων καὶ ἐπέτρεψε σὲ ὅλους νὰ ἀπολογηθοῦν. Στὴν συνέχεια, παρέτεινε ἐπὶ ἕνα ἀκόμη διήμερο τὴν σύσκεψη τοῦ «δικαστηρίου» γιὰ τὴν ἔκδοση τῆς ἀποφάσεως. Ἡ ἀπόφασις, ποὺ λέγεται ὅτι περιελάμβανε ἀρκετὲς θανατικὲς καταδίκες, οὐδέποτε ἀνεκοινώθη, γιατί, ἐν τῷ μεταξύ, ἡ Ἐθνικὴ Κυβέρνησις ἐξέδωσε τὴν ἀργοπορημένη της ἀνακοίνωση ποὺ ἀπηγόρευε τὶς ἐκτελέσεις. Οἱ ἀντάρτες τοῦ ΕΛΑΣ ᾡδήγησαν τοὺς 73 κρατουμένους στὸ μεγάλο Στρατόπεδο Κρατουμένων τῆς Βυτίνας, ἀπὸ τὸ ὁποῖο ὅλοι τελικὰ ἔφυγαν ζωντανοί, μετὰ τὴν ὑπογραφὴ τῆς Συνθήκης τῆς Βάρκιζας (12.2.1945).

Μπουγᾶς Ἰωάννης