Ὑπερβολικὰ λάθος

Μόλις 20 εὐρῶ πούλησε ἕνας ναρκομανής, ποὺ φέρεται ὡς δολοφόνος τῆς 32άχρονης ἐφοριακοῦ, τὸ κινητὸ τηλέφωνο ποὺ τῆς ἀπέσπασε· τὴν τραυμάτισε μάλιστα θανάσιμα μὲ 14 μαχαιριὲς στὸ Β’ Νεκροταφεῖο γιὰ νὰ τὴν ληστέψῃ. Κίνητρο: ἡ ἀγορὰ τῆς δόσεώς του· ἕνα ἀκόμη ἔγκλημα ποὺ τὸ ὀφείλουμε στὸν πόλεμο κατὰ τῶν ναρκωτικῶν. Πρὶν 100 χρόνια περίπου ποινικοποιήθηκαν τὰ ναρκωτικὰ σὲ Βρεταννία καὶ ΗΠΑ καὶ ἀκολούθησε καὶ ὁ ὑπόλοιπος κόσμος. Ὁ πόλεμος ὅμως κατὰ τῶν ναρκωτικῶν ξεκίνησε στὶς ΗΠΑ πρὶν 40 χρόνια ἐπὶ Προέδρου Ῥίτσαρτ Νίξον, μὲ καταστροφικὲς συνέπειες γιὰ ὅλον τὸν πλανήτη: χιλιάδες νεκροί, ἀθρόες φυλακίσεις, διαφθορά, πολιτικὲς ἀποσταθεροποιήσεις, βία, σπατάλη δισεκατομμυρίων εὑρῶ κάθε χρόνο.
Τί ἔφταιξε;

Ἂς τὸ συζητήσουμε μὲ τὴν γλῶσσα ποὺ καταλαβαίνουν αὐτοὶ ποὺ ἀποφασίζουν σήμερα: τὴν οἰκονομική. Ὅλος ὁ πόλεμος ἐναντίον τῶν ναρκωτικῶν ἔχει ἑστιάση στὸν τομέα τῆς προσφορᾶς (παραγωγὴ καὶ διακίνηση) — ἀδιαφορώντας σχεδὸν γιὰ τὸν τομέα τῆς ζητήσεως. Δὲν χρειάζεται ὅμως νὰ εἶσαι οἰκονομολόγος γιὰ νὰ καταλάβῃς πὼς ὅταν θέτῃς ἐμπόδια στὴν προσφορὰ ἑνὸς προϊόντος, ἀφήνοντας τὴν ζήτηση ὡς ἔχῃ, αὐτὸ ποὺ θὰ κατορθώσης εἶναι νὰ αὐξήσῃς τὶς τιμές. Ἡ αὔξησις τῶν τιμῶν συνήθως μειώνει τὴν ζήτηση ἑνὸς προϊόντος — αὐτὸ ὅμως δὲν συμβαίνει μὲ τὰ ναρκωτικά, διότι δὲν εἶναι προϊὸν εὐαίσθητο στὴν τιμή· ὁ ἐθισμένος θὰ κάνη τὰ πάντα, συμπεριλαμβανομένου καὶ τοῦ ἐγκλήματος, γιὰ νὰ βρῇ τὰ ἀπαραίτητα χρήματα. Ὁπότε, λόγῳ τῆς ὑπεραυξήσεως τῶν τιμῶν στὸν τελικὸ χρήστη, κατορθώσαμε τὸ ἀκριβῶς ἀντίθετο ἀπὸ τὸ ἐπιδιωκόμενο: νὰ αὐξάνεται συνεχῶς ἡ παραγωγὴ ναρκωτικῶν καὶ συγχρόνως νὰ μεγαλώνουν τὰ κίνητρα γιὰ τὴν στρατολόγηση αὐτῶν ποὺ τὰ παράγουν καὶ τὰ διακινοῦν. Ἡ διαθεσιμότης πλέον τῶν ναρκωτικῶν γιὰ τοὺς νέους, σὲ κάποιες περιοχές, ἔφθασε νὰ εἶναι παρόμοια μὲ αὐτὴν τοῦ ἀλκοὸλ (ἡ Ἑλλὰς εἶναι ἀπὸ τὶς πρῶτες χῶρες στὸν κόσμο σὲ θανάτους νέων ἀπὸ ναρκωτικά). Δυστυχῶς, ἡ ἀποτυχία αὐτοῦ τοῦ πολέμου δὲν σταματᾶ ἐδῶ.

Ἡ ἀπαγόρευσις τῶν ναρκωτικῶν μπορεῖ νὰ ἐμποδίζῃ κάποιους ἀνθρώπους ἀπὸ τὸ νὰ τὰ ἀποκτήσουν, δημιουργεῖ ὅμως ἄλλα τεράστια προβλήματα: γεωμετρικὴ αὔξησις τῆς ἐγκληματικότητος (περίπου τὸ 80% τῶν ὑποθέσεων στὰ Τριμελῆ Ἐφετεία Κακουργημάτων ἔχει νὰ κάνῃ μὲ τὰ ναρκωτικά, ἄμεσα ἢ ἔμμεσα, ὅπως ἡ ἐν λόγῳ θανατηφόρος λῃστεία)· διαλύονται οἰκογένειες· ἄνθρωποι ἐκπορνεύονται· κτίζουμε συνεχῶς φυλακές· στήνονται δικτατορίες· γίνονται πόλεμοι κ.ὄ.κ.. Αὐξάνονται ἐπίσης οἱ ἔνοπλες συῤῥάξεις μεταξὺ τῶν ἀνταγωνιζομένων καρτέλ, μιᾶς καὶ δὲν ἔχουν πρόσβαση στὴν Δικαιοσύνῃ γιὰ νὰ λύσουν τὶς διαφορές τους: ὑπολογίζεται πὼς περίπου τὸ 50% τῶν ἀνθρωποκτονιῶν στὶς ΗΠΑ ὀφείλονται στὰ ναρκωτικά, ἔτσι οἱ ΗΠΑ κατέληξαν νὰ ἔχουν τὸ 5% τοῦ παγκοσμίου πληθυσμοῦ, ἀλλὰ τὸ 25% τῶν πληθυσμοῦ τῶν φυλακισμένων παγκοσμίως· στὸ Μεξικὸ ὑπάρχουν περίπου 180.000 νεκροὶ τὴν τελευταία δεκαετία γιὰ τὰ ναρκωτικά· τὸ τὶ γίνεται σὲ χῶρες ὅπως τὸ Ἀφγανιστὰν καὶ τὸ Ἰράκ, ἂς τὸ ἀφήσουμε καλλίτερα.
Ὑπάρχει λύσις σέ ὅλην αὐτήν τήν καταστροφή;

Φυσικὰ ὑπάρχει λύσις· καί, μάλιστα ἄμεσος: νὰ δίδονται τὰ ναρκωτικὰ δωρεὰν στοὺς ἀποδεδειγμένα τοξικομανεῖς, σὲ κρατικοὺς χώρους, μὲ ἰατρικὴ ἐπίβλεψη. Ἐκεῖ οἱ ναρκομανεῖς θὰ παίρνουν τὴν —ἐλεγχομένης ποιότητος— δόση τους (οἱ περισσότεροι θάνατοι στὰ ναρκωτικὰ ὀφείλονται σὲ ὑπερβολικὴ δόση ἀπὸ τὴν ἀνεξέλεγκτα αὐξομειουμένη ποιότητα τῆς οὐσίας)· καθαρὲς βελόνες, χῶροι καὶ λουτρά· καὶ κοινωνικοὶ λειτουργοῖ γιὰ νὰ βοηθήσουν τοὺς ναρκομανεὶς γενικότερα μὲ τὴν ζωή τους. Εἶχε δοκιμασθῆ στὴν Ἐλβετία στὰ ‘80s μὲ σημαντικὰ ἀποτελέσματα: ῥαγδαία μείωσις στὴν ἐγκληματικότητα, τὴν σχετιζομένη, ἄμεσα ἢ ἔμμεσα, μὲ τὰ ναρκωτικά· 2/3 τῶν ναρκομανῶν κατάφεραν νὰ εὕρουν κανονικὲς δουλειές, ἀφοῦ δὲν ἀσχολοῦντο πλέον μὲ τὸ πῶς θὰ ἐντοπίσουν χρήματα γιὰ νὰ ἀγοράσουν τὴν δόση τους· τὰ περιστατικὰ AIDS μειώθηκαν δραστικά· 70% τῶν ἡρωινομανῶν ἐλάμβαναν θεραπεία· οἱ θάνατοι ἀπὸ ὑπερβολικὴ δόση ἡρωίνης ἔπεσαν κατὰ 50%· ἡ πορνεία στὸν δρόμο σχεδὸν ἐξαλείφθη. Φυσικὰ αὐτὸ τὸ μέτρο εἶναι ἄμεσο καὶ βραχυπρόθεσμο, ποὺ ἁπλᾶ ἀμβλύνει τὸ πρόβλημα — δὲν τὸ λύνει.
Μακροπρόθεσμος ὁριστική λύσις ὑπάρχει; Ναί!

Γιὰ χιλιετηρίδες τὰ ναρκωτικὰ εἶναι γνωστά, στὶς μούμιες ἔχουν εὑρεθῆ ἴχνη κοκαΐνης, οὐδέποτε ὅμως ἀνεφέροντο ὡς κοινωνικὸ πρόβλημα. Οἱ Κινέζοι χρησιμοποιοῦσαν γιὰ αἰῶνες τὸ ὄπιο στὴν ἰατρική, δεν ὑπῆρξε διαδεδομένος ἐθισμὸς μέχρι ποὺ ἐνεφανίσθησαν οἱ Βρεταννοί. Ἐπίσης, για αἰῶνες, οἱ βαρειὰ ἀσθενεῖς στὰ νοσοκομεῖα καὶ πολλοὶ στρατιῶτες στὸν πόλεμο ἐθίζοντο στὰ ναρκωτικά, ἀλλὰ οὐδέποτε ἀπετέλεσε κοινωνικὸ πρόβλημα (20% τῶν Ἀμερικανῶν στρατιωτῶν στὸν πόλεμο τοῦ Βιετνὰμ ἦσαν ἐθισμένοι — ὅταν ἐπέστρεψαν ὅμως στὶς οἰκογένειές τους, χωρὶς κάποιαν θεραπεία, παρέμειναν ἐθισμένοι λιγότεροι ἀπὸ τὸ 5% τῶν ἀρχικὰ ἐθισμένων). Ὁ ἐθισμὸς δὲν ἔχει νὰ κάνῃ μὲ τὴν οὐσία — δὲν ἐθίζεσαι στὴν οὐσία, ἐθίζεσαι στὴν ἀλλαγὴ τῆς διαθέσεως ποὺ φέρνει ἡ οὐσία. Εἶναι ἐπίσης γνωστὸ ἀπὸ τὰ 70s, ἀπὸ πειράματα μὲ ποντίκια, πὼς αὐτὰ ἐθίζονται μόνον ἐὰν εὑρίσκονται μόνα τους στὸ κλουβὶ — ἐὰν εὑρίσκονται μαζὺ μὲ πολλὰ ἄλλα ποντίκια, σὲ κοινὲς δραστηριότητες, δὲν ἐθίζονται.

Ὁ ἄνθρωπος, μᾶς εἶπε ὁ Ἀριστοτέλης, εἶναι ζῷον πολιτικόν: δηλαδὴ εἶναι πιὸ κοντὰ στὴν μέλισσα, παρὰ στὴν πεταλούδα. Ἕνας ἰσοῤῥοπημένος βίος, λοιπόν, ἀπαιτεῖ ὁ ἄνθρωπος νὰ μετέχῃ σὲ μίαν κοινότητα ἰσοτίμου συνυπάρξεως, ὥστε νὰ εἶναι εὐδαίμων — δὲν ἀρκεῖ νὰ εἶναι μόνον εὐτυχισμένος (μὲ χρήματα καὶ ἀγαποῦλες). Ὁ κάθε εἴδους ἐθισμός: smartphone, τζόγος, σέξ, φαγητό, ἀλκοόλ, τσιγάρο, καφὲς (ξέρετε πόσοι διάσημοι εἶναι ἐθισμένοι στό νά βγαίνουν στό «γυαλί»;) εἶναι ἁπλὰ σύμπτωμα τῆς ἐλλείψεως μετοχῆς σὲ μίαν κοινότητα· ἀπουσία εὐδαιμονίας. Σήμερα, ἐνῶ τὰ τετραγωνικὰ στὰ σπίτια μας αὐξάνουν, οἱ χῶροι συνυπάρξεως (ὄχι συνεργασίας) μειώνονται ῥαγδαία. Ὁ δρόμος πρὸς τὴν ἀπεξάρτηση δὲν περνᾶ ἀπὸ τὴν εὐτυχία — περνᾶ ἀπὸ τὴν εὐδαιμονία.

Σήμερα σὲ μίαν ἐποχὴ πρωτογνώρου ἀκραίου φιλελευθερισμοῦ, εἶναι δύσκολο νὰ καταλάβουμε τὴν ἔννοια τῆς εὐδαιμονίας ποὺ εἶναι περιοριστικὴ τῆς ἀτομικῆς ἐλευθερίας. Εἰδικὰ ὅσοι δὲν διαθέτουν βιώματα Ἑλληνικοῦ χωριοῦ, παλαιᾶς γειτονιᾶς ἢ πολυετοῦς ξενιτιᾶς, εἶναι σχεδὸν ἀδύνατον νὰ ἀντιληφθοῦν τὴν ἀξία τῆς εὐδαιμονίας. Εὐδαιμονία, λοιπόν, εἶναι ἡ πληρότης ποὺ αἰσθανόμεθα ὅταν ἀφομοιωνόμεθα σὲ μίαν συλλογικότητα — ἀλλὰ τὴν ἰδίαν στιγμὴ τὴν ἀφομοιώνουμε καὶ μέσα μας. Ἡ λέξις «δαίμων» σημαίνει τὴν καλὴ θεότητα. Εὐδαίμων λοιπὸν ἐχαρακτηρίζετο ὁ ἄνθρωπος ποὺ εἶχε μίαν καλὴ θεότητα μέσα του. Αὐτὴ ἡ μεταφυσικὴ ὀντότης ἦταν ἡ ἴδια ἡ Πόλις: τὸ κοινωνικὸ σύνολό που εὑρίσκεται σὲ ὑπαρξιακὴ σχέση μὲ τὰ μέλη του· εἶναι ἡ μεγαλοπρεπεστέρα ἔκφρασις τῆς ἐγγενοῦς ἀνθρωπίνου ἀνάγκης τοῦ ἀνήκειν. Ἀργότερα, τὴν Ἐκκλησία τοῦ Δήμου ἀντικατέστησε ἡ Ἐκκλησία τῶν πιστῶν (οἱ ποδοσφαιρικὲς ὁμάδες μὲ τοὺς ὀργανωμένους ὀπαδοὺς ἀποτελοῦν ἔκφραση καὶ παραφθορὰ αὐτοῦ τοῦ ἐνστίκτου τοῦ ἀνήκειν). Οἱ ἄνθρωποι εἴμαστε σὰν τὰ νησιά· φαινόμεθα χώρια, ἀλλὰ ἀπὸ κάτω ἑνωνόμεθα.

Ἡ ἀποποινικοποίησις (ἀκόμη καὶ τῶν μαλακῶν ναρκωτικῶν, ποὺ ἀποτελοῦν πύλες εἰσόδου στὰ σκληρότερα — ἄλλο πρᾶγμα ἡ φαρμακευτικὴ χρήσις) θὰ κάνη τὴν χρήση τῶν ναρκωτικῶν ἀκόμη πιὸ δημοφιλή, γιατὶ δὲν ἔχουμε ἄρη τὸν κυριώτερο πολιτιστικὸ παράγοντα, ποὺ ὁδηγεῖ στὴν χρήση καί, μετέπειτα, στὸν ἐθισμό. Ὁ ἐθισμὸς στὰ ναρκωτικὰ δὲν εἶναι ἀτομικὴ ὑπόθεσις, οὔτε κἂν κοινωνική· εἶναι πρόβλημα βαθειὰ πολιτιστικό: ὁ ἀκραία φιλελεύθερος —ἀτομοκεντρικός— τρόπος ζωῆς μας ποὺ ὁδηγεῖ σὲ ἔναν βαθειὰ ἀνισόῤῥοπο βίο.

Ὁ ἐθισμὸς εἶναι ὁ τρόπος τῆς φύσεως νὰ μᾶς πῇ πὼς ἡ ζωή μας κινεῖται ὑπερβολικὰ γρήγορα σὲ ὑπερβολικὰ λάθος δρόμο.

Ζιαμπάρας Δημήτρης

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

Leave a Reply