Πῶς ἐσώθησαν τὰ Ἑλληνικὰ στὸ Πανεπιστήμιον τῆς Γλασκώβης.

Πῶς σώθηκαν τὰ Ἑλληνικὰ στὸ Πανεπιστήμιον τῆς Γλασκώβης.Οἱ κλασσικὲς σπουδές, παγκοσμίως, «διώκονται».
Δὲν ἀποδίδουν χρῆμα, δὲν προωθοῦνται στὰ Πανεπιστήμια καὶ δὲν ἐνδιαφέρεται τὸ ἐκπαιδευτικὸν σύστημα νὰ ἀπορροφήσῃ τοὺς ἀποφοίτους τῶν Πανεπιστημίων. Ὅλα αὐτὰ βέβαια συμβαίνουν γιὰ κάποιον λόγο.

Οἱ κλασσικὲς σπουδὲς φέρνουν σὲ ἐπαφὴ τὸν φοιτητὴ μὲ ἕναν ἄλλον τρόπον σκέψεως, ποὺ καμμίαν σχέσιν δὲν ἔχει μὲ τὴν πραγματικότητα ἐντὸς τῆς ὁποίας διαβιοῦμε. Αὐτὸ ἔχει σὰν ἀποτέλεσμα οἱ σπουδαστὲς νὰ ἀποκτοῦν λόγον, σκέψιν καὶ νὰ καλλιεργοῦν τὴν διάνοιάν τους πολυπλεύρως, κάτι ποὺ δὲν μποροῦν νὰ προσφέρουν οἱ σπουδὲς στὶς φυσικὲς ἐπιστῆμες. 

Βέβαια, ὁ στόχος τῶν κρατούντων εἶναι ὁ κατακερματισμὸς τῆς γνώσεως καὶ ἡ χρησιμοποίησις τῶν ἀποφοίτων σὲ προγράμματα ποὺ θὰ προάγουν μόνον τὴν τεχνολογία καὶ ποτὲ τὸν Ἄνρθωπο! Δὲν ἐνδιαφέρονται γιὰ Ἀνθρώπους σκεπτομένους ἀλλὰ γιὰ μέσα μὲ τὰ ὁποῖα θὰ φθάσουν στοὺς στόχους τους. 

Οἱ Πανεπιστημιακὲς ἕδρες τῶν κλασσικῶν σπουδῶν περιορίζονται. Μόνον κάτι ῥομαντικοί, ἀνθρωπιστὲς πραγματικοί, ἐρωτευμένοι μὲ τὴν γνώσιν, θὰ διαθέσουν χρόνο καὶ χρῆμα πρὸ κειμένου νὰ περιοριστοῦν οἱ ἀπώλειες. Κάτι τέτοιο σᾶς παρουσιάζω σήμερα.
Καὶ χαίρομαι πάρα μὰ πάρα πολὺ ποὺ ὑπάρχουν ἄνθρωποι ἀκόμη!

Φιλονόη.

Υ.Γ.1. Ἔχει πεθάνει ὁ Ντάκγλας Μὰκ Ντόναλτ, γιὰ τὸ ληξιαρχεῖον. Γιὰ ῥωτῆστε ὅμως τοὺς φοιτητὲς τῆς Γλασκώβης. Εἶναι ἔτσι;

Υ.Γ.2. Ἐδῶ ἀκόμη παλεύουν κάποιοι γιὰ μίαν θεσούλα πίσω ἀπὸ τὸν Μπαμπινιώτη. Ἀλλὰ ἀπο κλείσιμο σχολῶν… Ἄς μὴν σκιαζόμαστε… Κοντεύουμε! Θὰ ξεκινήσουν φυσικὰ πρῶτα μὲ αὐτὲς ποὺ τοὺς χρειάζονται λιγότερο! Δῆλα δὴ μὲ τὶς καλλίτερες!

 Μια ιστορία έρωτα και χρήματος για την ελληνική γλώσσα

Ο κλασικός φιλόλογος Ντάγκλας Μακ Ντάουελ, μελετητής των αττικών ρητόρων και του αρχαίου ελληνικού δικαίου, εκδότης και μεταφραστής του Δημοσθένη και του Αριστοφάνη και δάσκαλος επί τριακονταετία εκατοντάδων φοιτητών από την έδρα των Αρχαίων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης, ήταν άνθρωπος μετρημένος. Σπανίως αιφνιδίαζε το ακροατήριό του όταν διάβαζε τους «Σφήκες» ενσαρκώνοντας ρόλους και αποκαλύπτοντας το υποκριτικό ταλέντο του.

Την έκπληξη επιφύλαξε μετά τον θάνατό του: πεθαίνοντας τον Ιανουάριο του 2010, σε ηλικία 78 ετών, άφησε διαθήκη με την οποία κληροδοτούσε το χαρτοφυλάκιο των μετοχών του στο πανεπιστήμιο με όρο την αναβίωση της έδρας των Αρχαίων Ελληνικών. Φαίνεται πως τον έθλιβε το γεγονός ότι η ιστορική έδρα, η οποία λειτουργούσε από το 1704, καταργήθηκε μετά τη συνταξιοδότησή του το 2001.          Η εκτίμηση των μετοχών άφησε άφωνη την ακαδημαϊκή κοινότητα: το πανεπιστήμιο κληρονομούσε 2,4 εκατ. στερλίνες, αποτέλεσμα σοφών επενδύσεων του καθηγητή για τις οποίες κανείς δεν είχε ιδέα.

«Είναι το μεγαλύτερο κληροδότημα στην ιστορία του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης από την ίδρυσή του το 1451» δήλωσε στο «Βήμα» ο καθηγητής του Τμήματος Κλασικών Σπουδών Μάθιου Φοξ. Τον περασμένο Ιανουάριο το πανεπιστήμιο προκήρυξε τη θέση αναζητώντας «κάποιον δυναμικό επιστήμονα ο οποίος θα είναι έτοιμος να επενδύσει στο μέλλον των ελληνικών στη Γλασκώβη», όπου τα αρχαία ελληνικά διδάσκονται από το 1581. (ΕΥΤΥΧΩΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ Ο ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ ΝΑ ΑΝΑΛΑΒΕΙ ΤΗΝ ΕΔΡΑ )

Η εντυπωσιακή χειρονομία του Ντάγκλας Μακ Ντάουελ δημιουργεί μια εξαιρετικά αισιόδοξη προοπτική για το μέλλον των ελληνικών σπουδών, στη συνομιλία μας όμως με τον καθηγητή Φοξ ανακαλύψαμε ότι ήταν το τελευταίο επεισόδιο μιας μακράς ιστορίας μεθοδικών ενεργειών του αποβιώσαντος καθηγητή για τη διατήρηση των ελληνικών σπουδών στη Σκωτία.

Γεννημένος στο Λονδίνο το 1931, ο Μακ Ντάουελ σπούδασε στο περίφημο Μπάλιολ Κόλετζ της Οξφόρδης και δίδαξε για τέσσερα χρόνια αρχαία ελληνικά στη μέση εκπαίδευση και ακολούθως στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ προτού μετακινηθεί στη Γλασκώβη το 1971. Ήταν η εποχή που η γοητεία των αρχαίων ελληνικών είχε αρχίσει να θαμπώνει με ραγδαίους ρυθμούς στη βρετανική κοινωνία και στη μέση εκπαίδευση. Τα αποτελέσματα ήταν ορατά στην τριτοβάθμια εκπαίδευση: οι 35 φοιτητές αρχαίων ελληνικών του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης το 1968 είχαν κατρακυλήσει στους 8 το 1971.

Η δράση ενός ελληνιστή
Ο Μακ Ντάουελ ανέλαβε δράση με ριζοσπαστικές αλλαγές στο παραδοσιακό πρόγραμμα διδασκαλίας. Το 1972 εισήγαγε ένα γενικό μάθημα εισαγωγής στον αρχαιοελληνικό πολιτισμό διδάσκοντας μέσα σε ένα εξάμηνο ιστορία, φιλοσοφία, τέχνη και αρχαίους έλληνες συγγραφείς σε μετάφραση. Άνοιξε την όρεξη πολλών φοιτητών που επιθυμούσαν να συνεχίσουν. Το 1974 προσφέρθηκε δεύτερο μάθημα. Το 1993 το τμήμα είχε τόσους φοιτητές ώστε το πανεπιστήμιο θέσπισε τετραετείς σπουδές πτυχίου αρχαίας ελληνικής φιλολογίας.

Εκτός πανεπιστημίου ο Μακ Ντάουελ φρόντισε να συντηρήσει τις υποδομές στα σχολεία και στην κοινωνία, ώστε το ενδιαφέρον να μην ατονήσει ξανά. Χωρίς να απαξιώσει τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών στη μέση εκπαίδευση, εγκαινίασε ένα πανεπιστημιακό μάθημα εκμάθησης της γλώσσας από το μηδέν και παράλληλα θεσμοθέτησε δύο εβδομάδες δωρεάν θερινών μαθημάτων της αρχαίας ελληνικής όπου δίδασκε και ο ίδιος.
Δραστηριοποιήθηκε ως μέλος και πρόεδρος του Κέντρου Κλασικιστών Σκωτίας και της Σκωτο-ελληνικής Εταιρείας στη Γλασκώβη και φρόντισε να αναζωπυρώσει το ενδιαφέρον των καθηγητών της μέσης εκπαίδευσης και των Βρετανών για τον αρχαίο Ελληνισμό. Κατάφερε, όπως συμπυκνώνει ο Ηλίας Αρναούτογλου, ερευνητής στο Κέντρο Έρευνας της Ιστορίας του Ελληνικού Δικαίου της Ακαδημίας Αθηνών και παλαιός διδακτορικός φοιτητής του Μακ Ντάουελ, «να συσπειρώσει ένα δυναμικό που χρειαζόταν συσπείρωση και να αναζωογονήσει το ενδιαφέρον για τις αρχαιοελληνικές σπουδές αλλάζοντας εστίαση».
Ευγενής και ευπροσήγορος αλλά ταυτόχρονα κλειστός και λιγομίλητος, ήταν άνθρωπος των έργων, που συνδύαζε την επιστημοσύνη με την κοινή λογική. «Ήρεμη δύναμη» τον αποκαλεί ο Δήμος Σπαθάρας, λέκτωρ στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, ο τελευταίος διδακτορικός φοιτητής του. Τον περιγράφει ως «άνθρωπο σεμνό, που δεν μιλούσε για τον εαυτό του και κοκκίνιζε όταν μιλούσαν οι άλλοι γι’ αυτόν». Εξασφάλισε πολλές υποτροφίες σε φοιτητές για να σπουδάσουν αρχαία ελληνικά και ήταν ένας «καταπληκτικός και διακριτικός επιβλέπων με ευρεία εποπτεία του αντικειμένου του, ο οποίος με το επιστημονικό του έργο έφερε ξανά στην επιφάνεια τη μελέτη του αθηναϊκού δικαίου».
Στη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, «της κρισιμότερης ως τώρα στη Βρετανία για την επιβίωση των κλασικών σπουδών», όπως εκτιμά ο Μάθιου Φοξ, καθώς η χρησιμοκεντρική θατσερική παιδεία υποβάθμισε πολύ τη διδασκαλία των άσκοπων, όπως πίστευαν, κλασικών σπουδών, ο Μακ Ντάουελ συνετέλεσε στην ενοποίηση των ιστορικών τμημάτων των Αρχαίων Ελληνικών και των Λατινικών Σπουδών του πανεπιστημίου σε ένα τμήμα Κλασικών Σπουδών το οποίο ξεκίνησε να λειτουργεί το 1988 με πρώτο διευθυντή τον ίδιο. Πέτυχε να προσελκύσει προς την αρχαία Ελλάδα όσους είχαν εκδηλώσει αποκλειστική προτίμηση στον ρωμαϊκό κόσμο, με αποτέλεσμα οι εγγεγραμμένοι φοιτητές να αυξηθούν πάλι και ο αριθμός των πτυχιούχων του νέου τμήματος να ξεπεράσει κάθε προηγούμενο.

«Οι ελληνικές σπουδές διατηρούν ζωντανό το πνεύμα μας»

Σήμερα περίπου 200 φοιτητές παρακολουθούν κάθε χρόνο το μονοετές μάθημα ελληνικού πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης και το ενδιαφέρον παραμένει σταθερό. «Είναι θέμα πολιτισμικό» εκτιμά ο καθηγητής του Τμήματος Κλασικών Σπουδών Μάθιου Φοξ. «Οι άνθρωποι κατάλαβαν ότι οι ελληνικές σπουδές δεν είναι χάσιμο χρόνου ή πολυτέλεια αλλά διευρύνουν τους ορίζοντες, καλλιεργούν την αντίληψη, διατηρούν ζωντανό το πνεύμα μας». Προς αυτή την κατεύθυνση ήταν μέγιστη η συμβολή του φιλολόγου Ντάγκλας Μακ Ντάουελ. Με τη διαθήκη του μίλησε στις απειλητικές για τον Ελληνισμό αγορές τη γλώσσα που καταλαβαίνουν, εκείνη του χρήματος. Προτού ρίξει το τελευταίο του χαρτί, όμως, είχε διαμορφώσει με μια σειρά στρατηγικές κινήσεις συνθήκες που εξασφάλιζαν ότι τα χρήματά του θα πιάσουν τόπο.

βῆμα

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

Leave a Reply