«Κι ἐὰν δὲν μπορῇς νὰ κάμῃς τὴν ζωή σου ὅπως τὴν θέλεις…»

«…τοῦτο προσπάθησε μονάχα…,
Ὅσο μπορεῖς, μὴ τὴν ἐξευτελίζῃς!»

Κωνσταντῖνος Καβάφης.«Κι ἐὰν δὲν μπορῇς νὰ κάμῃς τὴν ζωή σου ὅπως τὴν θέλεις...»1

Δὲν μπορῶ νὰ κάνω τὴν ζωή μου ὅπως τὴν θέλω, σημαίνει, ἀσφαλῶς, ὅτι τὰ ἐμπόδια ποὺ μεσολαβοῦν μεταξὺ ἐμοῦ καὶ τοῦ στόχου μου εἶναι ἀνυπέρβλητα.
Ἐπόμενον εἶναι νὰ ναυαγήσουν οἱ σκοποὶ αὐτοί, γιατί, ἀκριβῶς δὲν ἔχουν ὁραματιστὴ ἱκανὸ νὰ κάνῃ τὸ ὅραμα πράξι.

Ὅπως γνωρίζουμε, ὑπάρχουν σκοποὶ θετικοὶ κι ἀρνητικοί.
Στὴν περίπτωσι ὅμως αὐτήν, ὁ λόγος γίνεται γιὰ τοὺς θετικούς, οἱ ὁποῖοι ἐντάσσουν τὸν ἄνθρωπο, νομίμως, στὸ κοινωνικὸ σῶμα, ἐπενεργοῦντες ὡς συνδετικοὶ κρίκοι μὲ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους.
Ἀλλά, τὰ ἐμπόδια, πρὸ ἑκάστου στόχου, εἶναι ἀνάλογα μὲ τὸ ὕψος αὐτὸ κι ἔτσι αὐτὸς ποὺ φιλοδοξεῖ νὰ ἀνέλθῃ ἐπὶ τοῦ Ὑμηττοῦ, ἀσφαλῶς θὰ ἀντιμετωπίζῃ μικρότερα ἐμπόδια ἀπὸ αὐτὸν ποὺ φιλοδοξεῖ τὴν ἀνάβασι τῶν Ἄλπεων.
Γιὰ αὐτὸν τὸν λόγο, ἀνᾷ πάσᾳ στιγμῇ, ἐπέρχεται καὶ ἡ ἀναμέτρησις τῶν προσωπικῶν μας δυνάμεων, μὲ τὸ ὕψος τῶν στόχων.

Οἱ ἀποφασιστικοὶ καὶ ῥωμαλέοι χαρακτῆρες δὲν δειλιάζουν πρὸ τῶν ὑψηλῶν στόχων καὶ γιὰ αὐτὸ νικοῦν ἢ πέφτουν ἐπὶ τῶν ἐπάλξεων.  Αὐτοὶ εἶναι τὰ μοναδικὰ παραδείγματα πρὸς μίμησιν, τὰ ὁποία ἡ ἱστορία συγκεντρώνει μὲ ἱερᾶ προσήλωσι, γιὰ αὐτὸ καὶ ἡ πτῶσις των καὶ πάλι νίκη θεωρεῖται.
Ἀλλά, οἱ περισσότεροι δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ διαθέτουν τέτοιες δυνάμεις καὶ γιὰ αὐτὸ τὸ ἀμέσως ἐπόμενον ποὺ ἐνδείκνυται εἶναι ἡ λεγομένη προσαρμογὴ τῶν στόχων στὰ δεδομένα τῆς πραγματικότητος.
Ἡ προσαρμοστικότης, ἄλλωστε, εἶναι ἀρετὴ καὶ δεικνύει προσγειωμένο κριτικὸ νοῦ, ὁ ὁποῖος γνωρίζει νὰ ἀντλῇ ψυχικὲς δυνάμεις, προσαρμόζοντας πρὸς αὐτὲς τὸ ὕψος τῶν φιλοδοξιῶν του.

Ὑπάρχουν, ὅμως, κι ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι τὴν κρίσιμο στιγμὴ τῆς συνειδητοποιήσεως, ὅτι οἱ τεθέντες νόμοι ναυαγοῦν, δὲν διαθέτουν τὴν ἱκανότητα αὐτήν. Πληγώνονται ἀθεράπευτα καί, μὲ κάποιαν νοσηρὰ πλέον νοοτροπία, καταφεύγουν στὰ ἄκρα: ἢ μὲ κάθε θυσία συνεχίζουν νὰ ἐπιδιώκουν τὸ ἀπροσπέλαστον, μὲ θυσία καὶ τῆς ἀξιοπρεπείας των, ἤ ἐξελίσσονται σὲ ἀρνητικὰ στοιχεία, τὰ ὁποία εἶναι οἱ λεγόμενοι μισάνθρωποι.
Ἐπειδή, δῆλα δή, τὰ μέχρι τότε χρησιμοποιηθέντα μέσα δὲν ἔφεραν τὴν ἐπιτυχία τοῦ ἐπιδιωκομένου στόχου, ἐπιστρατεύεται πᾶν μέσον, θεμιτὸν ἢ ἀθέμιτον, κι ἔτσι προσβάλλεται ἐμφιπλεύρως καὶ ὁ ἐπιδιωκόμενος σκοπός, ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ποὺ ἐπιδιώκει τὸν σκοπό του.
Στὸ σημεῖον αὐτὸ παρεμβαίνει ὁ ποιητὴς μὲ τοὺς καταπληκτικοὺς αὐτοὺς στίχους καὶ συμβουλεύει, κατὰ τὴν κρίσιμο στιγμὴ τῆς πληγωμένης ὑπερηφανείας καὶ τῆς ἀπαισιοδοξίας, νὰ μὴ χάσῃ τὸ πηδάλιον ἀπὸ τὰ χέρια του ὁ πληγωμένος. Γιὰ νὰ μὴ τὸ χάσῃ, ὅμως, μία ὁδὸς ὑπάρχει μόνον, ὅπως ἀνέφερα καὶ παραπάνω: νὰ μὴ προσβάλῃ οὔτε τοὺς στόχους, οὔτε τὴν ἰδίαν τὴν ὑπόληψίν του, καταφεύγοντας σὲ ἄλλα μέσα.

Ποία σημασία ἔχει, ἄραγε, νά κρατήσῃ κάποιος τήν ὑπόληψί του στίς ὀδυνηρές αὐτές στιγμές; Καί, ἐν πρῶτοις, πρέπει νὰ ποῦμε ὅτι αὐτὸς ποὺ διατηρεῖ τὴν ὑπόληψί του καὶ τὴν ἀξιοπρέπειά του, δὲν ἐμποδίζεται ἀπὸ κάτι νὰ ἐπαναλάβῃ τὶς προσπάθειές του, ἐφ΄ ὅσον μάλιστα ἡ καλή του ὑπόληψις θὰ τοῦ ἐξασφαλίσῃ κι ἐπικούρους καί,ἐὰν ὄχι γιὰ τοὺς ὑψηλοὺς αὐτοὺς στόχους, τοὐλάχιστον, γιὰ ἐξ ἴσου εὐγενεῖς.

Ἄλλος λόγος, σοβαρότατος, γιὰ τὸν ὁποῖον προέχει ἡ διατήρησις τῆς ὑπολήψεως, εἶναι ὅτι ἐὰν κάποιος, ἔστω καὶ μὲ πλάγια μέσα, κατορθώσῃ τὸ μὴ κατορθωθὲν ὀρθοδόξως, ἐν τέλει εἶναι ἀποτυχημένος, γιατί τὰ ἀνορθόδοξα μέσα κατέβασαν τὴν ἀξία τοῦ στόχου.

Ὑπάρχει καὶ τὸ καταφύγιον τῆς πληγωμένης ὑπερηφανείας, τὸ ὁποῖον ἀπομονώνει ἐγωϊστικῶς τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τοὺς ἄλλους. Οὐσιαστικῶς, εἶναι κι αὐτὸ δεῖγμα μισανθρωπίας καί, μολονότι ἀποφεύγει, ἐν μέρει, τὸν ἐξευτελισμὸ ἕνας τέτοιος ἄνθρωπος, ἐν τούτοις δὲν ἀποφεύει πάντοτε τὴν τραγικὴ ἀπομόνωσι, ἡ ὁποία δύναται νὰ μεταβληθῇ καὶ σὲ κωμικὸ δόν-κιχωτισμό..

Ἀπομένει, ἐπομένως, σὰν οὐσιῶδες καταστάλαγμα τῶν λόγων τοῦ ποιητοῦ, ἡ ἐπιδίωξις τοῦ μέτρου. Δὲν πρέπει, δηλαδή, ἔστω καὶ ὀνειρευόμενος κάποιος τὶς ὑψηλότερες κορυφές, νὰ χάνῃ ἀπὸ τὰ μάτια του τὴν ὑποχρέωσί του πρὸς τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους καὶ τὴν κοινὴ Μοίρα ποὺ μᾶς ἑνώνει μὲ τοὺς ἄλλους, ὁπότε καὶ σὲ περίπτωσι ἀποτυχίας, δὲν θὰ λείψῃ ἡ αἴσθησις τοῦ μέτρου.

 Ἐὰν δὲν ἀκολουθηθῇ ὁ δρόμος αὐτός, ὅ,τι ἀπομένῃ στὶς στιγμὲς τῆς ἀποτυχίας, εἶναι ἡ ἀναξιοπρέπεια καὶ ὁ ἐξευτελισμός, τὰ ὁποία οὔτε χρήσιμα, οὔτε τιμητικὰ ἀπεδείχθησαν.

 Φυλλίτσα Ἀθηναϊς Ἀναπνιώτου

Ὁ στόχος δὲν γίνεται γιὰ νὰ ἐπιτευχθῇ νὰ ἀξιοποιήσῃ ὅλα τὰ μέσα γενικῶς.
Τὰ μέσα ὀφείλουμε νὰ εἶναι συμβατὰ μὲ τὴν ἐποχή, μὲ τὴν ἠθική της καὶ μὲ τὶς ἀνάγκες της.
Ἐὰν ὑπερβοῦμε τὰ θεμιτὰ μέσα, τότε περνᾶμε στὴν ὑπερβολὴ καὶ καταλήγουμε στὴν Ὕβρι.
Καί σέ τί θά διαφέρουμε ἀπό αὐτό πού πολεμᾶμε τότε;

Φιλονόη. 

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

Leave a Reply