Στις 7 Μαρτίου 1941 ήλθαν στην Ελλάδα βρετανικά στρατεύματα (50.000) για ενίσχυση της άμυνας μας και ένα μέρος προωθήθηκε προς τα σύνορα, διότι αναμενόταν γερμανική επίθεση στα Ελληνο-αλβανικά σύνορα.

Στις 6 Απριλίου 1941 άρχισε η γερμανικά επίθεση, στις 8 Απριλίου συνθηκολόγησε η ελληνική στρατιά Μακεδονίας-Θράκης, στις 20 Απριλίου υπόγραψε την κατάληψη της χώρας μας ο στρατηγός Τσολάκογλου που στη συνέχεια διορίσθηκε από τους κατακτητές πρώτος πρωθυπουργός της κατεχόμενης Ελλάδας. Στις 27 Απριλίου οι Γερμανοί μπήκαν στην Αθήνα.

Οι Βρετανοί, για να μην πιαστούν αιχμάλωτο, είχαν εντολή να πάνε με κάθε μέσον στην Κρήτη, όπου θα ήταν το δεύτερο μέτωπο. Λίγοι επήγαν με αεροπλάνα, άλλοι με ελληνικά και βρετανικά πολεμικά πλοία, όσοι δεν πρόλαβαν προσπαθούσαν να βρουν ένα καΐκι να τους μεταφέρει στην Κρήτη.

Μια ομάδα 20 περίπου Βρετανών είχαν επιτάξει στις 26 Απριλίου το ψαροκάϊκο «Αγία Βαρβάρα» στον Πειραιά, πέρασαν από το Κυβέρι, όπου ήταν συγκεντρωμένοι Βρετανοί και το βράδυ αναχώρησαν για Κρήτη. Έξω από το λιμάνι της Πλάκας έπαθε βλάβη η προπέλα του καϊκιού, δεν μπορούσαν να προχωρήσουν και το πρωί της Κυριακής του Θωμά, 27 Απριλίου 1941, το «Αγία Βαρβάρα» μπήκε στο λιμάνι της Πλάκας,

Οι Βρετανοί επήραν ότι μπορούσαν από τα υπάρχοντά τους, εγκατέλειψαν το καΐκι και καλύφθηκαν κοντά στα βραχάκια της παραλίας. Το μεσημέρι εντόπισαν το καΐκι τα γερμανικά στούκας, βομβάρδισαν το λιμάνι και βυθίστηκε το «Αγία Βαρβάρα». Επίσης μερικές βόμβες έπεσαν στο Λεωνίδιο και σκοτώθηκε, κοντά στο δημοτικό σχολείο Λεωνιδίου, ο στρατιώτης Γεώργιος Καμβύσης (Καπερώνης) από το Μέλανο, που είχε επιστρέψει από το μέτωπο. Οι Βρετανοί στρατιώτες δεν έπαθαν τίποτα, αλλά προσπαθούσαν απεγνωσμένα να βρουν μέσο για να συνεχίσουν το ταξίδι τους.

Ο ενωματάρχης Ιωάννης Γιαννίκος, που υπηρετούσε στα Πούλιθρα, ενημερώθηκε και κανόνισε να χρησιμοποιήσουν την ψαρόβαρκα του Παναγιώτη Μοσχοβίτη ή Τσάνα από τα Πούλιθρα, που είχε τρία κουπιά από κάθε πλευρά. Έξι εθελοντές από τα Πούλιθρα, δέχτηκαν να τους μεταφέρουν με τα κουπιά μέχρι το Κυπαρίσσι, οι εθελοντές ήταν: Σπύρος Χρόνης, Θανάσης Δανάμπασης, Γιάννης Μαυρομάτης, Σωτήρης Κουμπόγιωργας, Δημήτρης Ν. Σπανός ή Κούτρουπας και ο Πέτρος Κωνσταντάκης. Ξεκίνησαν από την Πλάκα στις 11 μ.μ. της ίδιας ημέρας και μετά από 6 ώρες έφτασαν στο Κυπαρίσσι, μέσα στη βάρκα ήταν στριμωγμένοι σαν σαρδέλες 22 άτομα. Επικεφαλής των Βρετανών ήταν ο υπολοχαγός Patrick Leigh Fermor, που καταλάβαινε και μιλούσε κάπως τα ελληνικά, έδωσε από μια χρυσή λίρα στους κωπηλάτες, οι οποίοι το βράδυ επέστρεψαν με τον ίδιο τρόπο στα Πούλιθρα.

Οι Βρετανοί αγόρασαν ένα καΐκι στο Κυπαρίσσι και το βράδυ αναχώρησαν για Κρήτη και παρά τις δυσκολίες που συνάντησαν έφτασαν στα Χανιά. Μετά τη μάχη της Κρήτης στις 21 Μαΐου 1941 οι Γερμανοί κατέλαβαν την Κρήτη και ο Patrick Leigh Fermor, μαζί με άλλους Κρητικούς εβγήκε αντάρτης στα βουνά της Κρήτης, γνωστός ως καπετάν Μιχάλης..

Στις 24 Απριλίου 1944 η ομάδα αυτή συνέλαβε το Γερμανό φρούραρχο της Κρήτης στρατηγό Kreipe, όταν με τη φρουρά του πήγαινε από το Ηράκλειο στα Χανιά, και τον μετέφεραν μυστικά στο Κάιρο. Αυτό έχει γυριστεί και κινηματογραφικό έργο. Ο Patrick Leigh Fermor, σήμερα 95-96 ετών, έχει αγοράσει σπίτι στο Καρδαμύλη της Μάνης όπου μένει αρκετούς μήνες το χρόνο.

Στη μεταφορά Βρετανών στρατιωτών στην Κρήτη συνέβαλαν και οι ναυτικοί μας. Από την Σαμπατική τέλος Απριλίου 1941 έγιναν τρεις αποστολές στην Κρήτη.

Η πρώτη αποστολή με 6 Βρετανούς, με μια βάρκα με κουπιά και πανιά, και πλήρωμα το Νικόλαο Μπουρνάκη ή Μασαούτη και το Γιώργο Τζανέτο ή Πέντε, που τους μετέφεραν μέχρι τη Βελανιδιά ή Βάτικα.

Η δεύτερη αποστολή με 35 Βρετανούς, με καΐκι του Σταύρου Ζαρόκωστα ή Λούλου και πλήρωμα τους: Σταύρο Ζαρόκωστα (Λούλο), Γιάννη Τρίκουλη ή Αραπάκια και το Στράτο Μπουρνάκη ή Αριμάνη, έφτασε στα Χανιά. Οι Σταύρος Ζαρόκωστας και Γιάννης Τρίκουλης είχαν κατεβεί στο Γέρακα, δεν ήθελαν να συνεχίσουν και τους πήγε στα Χανιά ο Στράτος Μπουρνάκης με το Νικολό Μασαούτη και το Γιώργο Πέντε που συνάντησε στα Βάτικα, όπου σταμάτησαν για ανεφοδιασμό.

Η τρίτη αποστολή έγινε με το καΐκι του Θόδωρου Πανάγου, με 70 περίπου Βρετανούς και με πλήρωμα τους Θόδωρο Πανάγο, Γιώργο Μπουρνάκη ή Γεωργούτσο, Σταύρο Ζαρόκωστα (Λούλο) και το Θόδωρο Σιώρα ή Κουναβή.Οι δύο τελευταίοι κατέβηκαν στο Κυπαρίσσι και συνέχισαν οι υπόλοιποι. Έφτασαν στο ακρωτήρι Καμήλι, κοντά στον Κάβο-Μαλιά, εκεί τους πρόλαβε ένα γερμανικό περιπολικό Εβγήκαν γρήγορα στη στεριά και κρύφτηκαν, γύρισαν στο χωριό με τα πόδια, ενώ 15 βρετανοί πιάστηκαν αιχμάλωτοι, οι υπόλοιποι διέφυγαν, το καΐκι καταστράφηκε. Το 1945, ο Θόδωρος Πανάγος, με συνοδεία πολιτοφυλακής του ΕΑΜ, που είχε εγκατασταθεί στο Λεωνίδιο, επήγε στο Καμήλι και πήρε τη μηχανή του καϊκιού.

Αναφορές

Πληροφορίες σχετικά με τα παραπάνω αναφερόμενα έδωσαν οι:Μιχάλης Μπεκύρος, Σπύρος Πανάγος,Στράτος Μπουρνάκης ή Αριμάνης,Σωτήρης Κουμπόγιωργας, Ιωάννης Γιαννίκος, και ο Patrick Leigh Fermor

Στρατής Κουνιάς
25/4/2011