Αναζωπυρώνοντας μια διαμάχη που είχε ξεσπάσει πέρυσι σχετικά με τη δημιουργία επικίνδυνων στελεχών γρίπης στο εργαστήριο, αμερικανοί και ευρωπαίοι ερευνητές ανακοίνωσαν ότι σκοπεύουν να πραγματοποιήσουν ανάλογα πειράματα με τη νέα γρίπη των πτηνών Η7Ν9. Υποστηρίζουν ότι οι μελέτες αυτές έχουν μεγάλη σημασία για την αντιμετώπιση τυχόν πανδημίας, άλλοι όμως ανησυχούν για «απόδραση» επικίνδυνων ιών από το εργαστήριο και επιθέσεις βιοτρομοκρατίας.

Επιστολή 22 ερευνητών σε κορυφαίες επιθεωρήσεις

Σε επιστολή τους που δημοσιεύεται αυτή την εβδομάδα στις κορυφαίες επιθεωρήσεις «Science» και «Nature», συνολικά 22 ερευνητές εξηγούν γιατί θεωρούν χρήσιμα τα πειράματα με το στέλεχος H7N9 και ποια μέτρα ασφάλειας σκοπεύουν να εφαρμόσουν.

Το Η7Ν9 πρωτοεμφανίστηκε εφέτος στην Κίνα και μέχρι σήμερα έχει επιβεβαιωμένα μολύνει 134 ανθρώπους, από τους οποίους οι 43 τελικά πέθαναν. Τις τελευταίες εβδομάδες το στέλεχος δείχνει να έχει εξαφανιστεί, ωστόσο πολλοί επιδημιολόγοι δεν αποκλείουν να επανεμφανιστεί δριμύτερο το φθινόπωρο.

Οι ερευνητές που υπογράφουν την επιστολή θέλουν να παρέμβουν στο γενετικό υλικό του στελέχους και να του δώσουν νέα χαρακτηριστικά, όπως την ικανότητα να μεταδίδεται εύκολα στα θηλαστικά ή να επιζεί περισσότερο χρόνο στον αέρα.

Το επιχείρημα είναι ότι οι μελέτες θα αποκαλύψουν ποιες μεταλλάξεις θα έκαναν το Η7Ν9 πραγματικά επικίνδυνο για την ανθρωπότητα.

Αναζοπυρώνεται η διαμάχη

Η πρόταση των ερευνητών δείχνει τώρα να αναζωπυρώνει τη διαμάχη που είχε ξεσπάσει πέρυσι για ανάλογες μελέτες με το  Η5Ν1, ένα διαφορετικό στέλεχος της γρίπης των πτηνών. Οι μελέτες δέχτηκαν επικρίσεις, και η δημοσίευση όλων των δεδομένων πάγωσε για έναν χρόνο, καθώς οι ερευνητές είχαν δώσει στο στέλεχος την ικανότητα να μεταδίδεται εύκολα στα θηλαστικά, και όχι μόνο στα πτηνά.

«Στην περίπτωση του Η5Ν1 δεχθήκαμε επικρίσεις για έλλειψη διαφάνειας» ανέφερε στον δικτυακό τόπο του «Science» ο Ρον Φουσιέ του Ινστιτούτου Erasmus της Ολλανδίας, επικεφαλής της μίας από τις δύο επίμαχες μελέτες και ένας από τους υπογράφοντες της νέας επιστολής.

Ο ίδιος επιμένει ότι οι μελέτες θα πραγματοποιηθούν με ασφάλεια και θα βοηθήσουν τις κυβερνήσεις να προετοιμαστούν για ενδεχόμενη πανδημία.

Οι αντιδράσεις

Είναι μια άποψη με την οποία δεν συμφωνούν όλοι οι ειδικοί. «Η επιστημονική αιτιολόγηση για τη διεξαγωγή αυτής της έρευνας είναι ισχνή, και οι ισχυρισμοί ότι θα οδηγήσει σε κάτι χρήσιμο είναι αστήρικτοι» υποστηρίζει ο Άντελ Μαχμούντ, ιολόγος του Πανεπιστημίου Πρίνστον.

Επιπλέον, οι διαβεβαιώσεις ότι το στέλεχος δεν θα αποδράσει από το εργαστήριο είναι «εντυπωσιακά ανεπαρκείς», λέει ο Ρίτσαρντ Έμπραϊτ, μοριακός βιολόγος στο Πανεπιστήμιο Rutgers του Νιου Τζέρσι.

Τι λέει το υπουργείο Υγείας των ΗΠΑ

Η τελική απόφαση για τη διεξαγωγή και δημοσίευση των μελετών, τουλάχιστον στις ΗΠΑ, είναι πιθανό να έρθει από το αμερικανικό υπουργείο Υγείας, το οποίο θέσπισε νέους κανόνες στον απόηχο της διαμάχης για τις μελέτες με το Η5Ν1.

Σε ανακοίνωσή του που δημοσιεύεται μαζί με την επιστολή των ερευνητών, το υπουργείο προειδοποιεί τώρα ότι θα απαιτήσει προσεκτικό έλεγχο πριν δώσει το πράσινο φως σε αμφιλεγόμενες μελέτες.