Ἀπαγορεύεται ἡ ἀναδημοσίευσις τῶν κειμένων τοῦ κυρίου Μιχαὴλ Ἀλεξανδρῆ δίχως ἀναφορὰ τῆς πηγῆς, τοῦ ὀνόματός του καὶ τοῦ ἐπαγγέλματός του ὡς ἔχει!!!
Παρακαλῶ πολὺ σεβαστεῖτε το…
Εὐχαριστῶ.

Φιλονόη

1. Ὅσο πλούσια κι ἂν εἶναι μία γλώσσα καὶ ὅσο ἱστορικὸ βάθος κι ἂν ἔχει, ἔρχονται χρόνια καὶ καιροὶ ποὺ κάτω ἀπὸ ὁρισμένες συνθῆκες ἀναγκάζεται νὰ δανείζεται λίγες ἢ πολλὲς λέξεις ἀπὸ ἄλλες γλῶσσες. Αὐτὸ συνέβη καὶ μὲ τὴν ἑλληνική, ἡ ὁποία, παρόλο ποὺ οὐδόλως ἐζήλωσε τὴν κατώτερή της λατινική, ἐν τούτοις πολιτογράφησε ἀρκετὲς λέξεις ἀπὸ ἐκείνη, ἀχρηστεύοντας παράλληλα δικές της.
2. Ἡ δημώδης λέξη λουρὶ ἐκ τοῦ μεσαιωνικοῦ ὑποκοριστικοῦ λωρίον εἶναι δάνειο ἀπὸ τὴ λατινικὴ lorum καὶ lorus (τὸ o ἐδῶ εἶναι μακρό, διὸ καὶ ὀρθῶς ἀπεδόθη μὲ ω στὴν ἑλληνική), ἡ ὁποία στὰ λόγια κείμενα ἀποδόθηκε λῶρον καὶ λῶρος, ἐκ τῆς ὁποίας ἡ δημώδης λοῦρος, καὶ ἀντικατέστησε ἐξ ὁλοκλήρου τὴν ταυτόσημη ἑλληνικὴ ἱμάς, ἡ ὁποία βέβαια ἐπανῆλθε μέσῳ τῆς καθαρευούσης, χωρὶς ὅμως νὰ ἐξοβελίσει τὴν δανεική. Κανένας δὲν λέγει καὶ δὲν γράφει «ὀμφάλιος ἱμάς», ἀλλὰ ὅλοι λένε καὶ γράφουν «ὀμφάλιος λῶρος». Οἱ ἐπιστημονικοὶ ὅροι μένουν ἀναλλοίωτοι καὶ ἀμετάτρεπτοι. Οὔτε ὅμως καὶ ὁ ἁπλὸς λαὸς λέγει «τὸν ἱμάντα στὴ μάννα». Σὲ πολλὲς περιπτώσεις ἡ γλωσσικὴ παράδοση, λογία καὶ δημώδης, ἀκολουθεῖ τὸν δικό της δρόμο σὲ πεῖσμα τῶν Ἑλληναράδων.
3. Μία ἐπισταμένη ἔρευνα γιὰ τὴν ἐτυμολογικὴ σχέση μεταξὺ τῶν λέξεων θώραξ< θώρηξ καὶ lorum ἀποδεικνύει ὅτι ἡ λατινικὴ εἶναι δάνειο ἐκ τῆς ἑλληνικῆς. Παράγωγη λέξη τοῦ lorum εἶναι τὸ lorica, ἡ ὁποία σημαίνει πρστατευτικὸ μέσο τοῦ σώματος κατασκευασμένο ἀπὸ ἱμάντες, ἤτοι θώρακα ἢ θωράκιον. Φαίνεται ὅτι στὰ προομηρικὰ χρόνια ὁ θώρακας κατασκευαζόταν ἀπὸ δερμάτινους ἱμάντες. Ὁ ὁμηρικὸς τύπος θώρηξ (ἐξ ἧς θωρήσσω) δὲν εἶναι βέβαιο ὅτι ἄρχιζε ἀπὸ θ (γιὰ ὅλες τὶς διαλέκτους) ἢ ἀπὸ σύμπλεγμα συμφώνων. Ἴσως σὲ κάποια ἑλληνικὴ διάλεκτο (μᾶλλον ἰωνική), ἀπὸ τὴν ὁποία πῆραν οἱ  Ῥωμαῖοι τὴ λέξη, ἄρχιζε ἀπὸ λ ἢ ἀπὸ τὸ σύμπλεγμα θλ/τλ. Στὴ λατινικὴ δὲν ὑπάρχει λέξη ἀρχομένη ἀπὸ tl (τὸ t πρὸ τοῦ l ἀποβάλλεται, διὸ tlatum> latum), ὅθεν τλώραξ/θλώραξ> lorum/lorus. Ἡ ἑλληνικὴ ῥίζα τλω μᾶλλον σχετίζεται μὲ τὶς τλη> τλήμων, τελ> τελαμών, τλα> τλάω, ταλ> τάλας.  
4.  Ἡ ἀναβιώσασα ὁμηρικὴ λέξη ἱμὰς διατηρεῖ καὶ σήμερα, ὅπου χρησιμοποιεῖται, τὶς ἴδιες ἀρχικὲς σημασίες, μὲ μία διαφορά, ὅτι σήμερα, λόγω τῆς προόδου, οἱ ἱμάντες κατασκευάζονται καὶ ἀπὸ ἄλλα ὑλικά, ὄχι μόνο ἀπὸ δέρμα (συνήθως βοδιοῦ στὰ ὁμηρικὰ χρόνια), καὶ σὲ πολλὲς περιπτώσεις ἀντικαθιστοῦν τὸ ἀντιδάνειο κορδόνι. Στὰ ἔπη τοῦ Ὁμήρου ὁ ἱμὰς ἦταν ἕνα πολύχρηστο ἀντικείμενο μὲ πολλὲς ἐφαρμογές:

• Μὲ ἱμάντες δένονταν τὰ ὑποζύγια καὶ τὰ ἴδια ἡνία ἦσαν δερμάτινοι ἱμάντες.
• Τὸ μαστίγιο, ἡ μάσταξ, μὲ τὸ ὁποῖο ἔπλητταν τὰ ὑποζύγια ζεμένα στὰ ἅρμα, στὴν ἅμαξα καὶ στὸ ἄροτρο, ἦταν ἀπὸ δέρμα, ὅπως καὶ σήμερα ἡ βίτσα καὶ τοῦ καμουτσίκι.
• Τὸ κράνος τῶν μαχητῶν συνεκρατεῖτο ἐπὶ τῆς κεφαλῆς μὲ ἱμάντα κάτω ἀπὸ τὸ πηγούνι.
• Οἱ πυγμάχοι περιέδεναν τοὺς καρποὺς τῶν χεριῶν τους μὲ ἱμάντες.
• Τὸ θωράκιο τοῦ δίφρου ἀπετελεῖτο ἀπὸ συμπεπλεγμένους ἱμάντες.
• Ὁ κεστὸς τῆς Ἀφροδίτης, ἡ ἐρωτικὴ ζώνη, ἦταν ἕνας πλατὺς κεντημένος ἱμάντας.
• Ἡ στερέωση τοῦ σύρτη τῆς θύρας γινόταν μὲ ἱμάντα.
• Τὸ στρῶμα στὸ κρεββάτι ἐτίθετο πάνω σὲ ἱμάντες ποὺ στηρίζονταν περασμένοι σὲ ὀπὲς κατὰ μῆκος τῶν ξυλίνων πλευρῶν.

Μιχαὴλ Χρ. Ἀλεξανδρῆς
Φιλόλογος

(ἡ σελὶς τοῦ Μιχαῆλ ἐδῶ)

φωτογραφία