Λεξιπαιδιά: Τὰ λίγα λόγια ζάχαρη καὶ τὰ καθόλου μέλι.

Ἀπαγορεύεται ἡ ἀναδημοσίευσις τῶν κειμένων τοῦ κυρίου Μιχαὴλ Ἀλεξανδρῆ δίχως ἀναφορὰ τῆς πηγῆς, τοῦ ὀνόματός του καὶ τοῦ ἐπαγγέλματός του ὡς ἔχει!!!
Παρακαλῶ πολὺ σεβασθῆτε το…
Εὐχαριστῶ.

Φιλονόη

Λεξιπαιδιά Τὰ λίγα λόγια ζάχαρη καὶ τὰ καθόλου μέλι.Τὸ μέλι εἶναι ἡλικιακὰ ἀρχαιότερη λέξη τῆς ζάχαρης, ἀφοῦ μαρτυρεῖται ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Ὁμήρου. Ὁ Ποιητὴς τὴν ἀναφέρει πολλὲς φορές (Α249. Λ631, ψ170, κ 234) ὡς προϊὸν τῆς μελίσσης (Β87) καὶ ἐν ταυτῶ τὴ χρήση τοῦ μελιοῦ. Χρησιμοποιεῖ ἐπίσης τὴ λέξη ὡς πρῶτο συνθετικό, μελίγυρις (μ187)= γκυκύφωνος, μελιηδύς (Δ346)= ὁ γλυκὸς σὰν μέλι, μελίκρητον (κ519)= κρᾶμα μέλιτος καὶ γάλακτος, μελίφρων (Β34)= ὁ εὐφραίνων τὸν νοῦν. Ἡ ζάχαρη εἶναι τύπος δημώδης καὶ προῆλθε ἀπὸ τὶς ἐκ πολιτογραφήσεως ἀπὸ τὶς ἀνατολικὲς γλῶσσες λέξεις (παράβαλε τὴ μαλαισιανή jagara) σάκχαρ (Ἀρριανός, «περίπλους Ἐρυθρᾶς θαλάσσης», 9), σάκχαρις (Διοσκουρίδης «περὶ Εὐπορίστων», Α, 41), σάκχαρον (Διοσκουρίδης «περὶ Εὐπορίστων», Β, 104), διότι εἰσήγετο ἀπὸ τὴν Ἰνδία ὡς προϊὸν κάποιου φυτοῦ, καλάμου ἢ φοίνικα.

    Ἡ βραχυλογία ὡς ἐκφορὰ τοῦ λόγου ἦταν ζητούμενο καὶ ἐπαινεῖτο συχνὰ ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους Ἕλληνες, ὅπως καὶ σήμερα, διότι ἡ ἡ φλυαρία, ἡ πολυλογία καὶ ἡ ἀδολεσχία ἀποτελοῦν μεινοκτήματα τοῦ λόγου (προφορικοῦ καὶ γραπτοῦ) καὶ χαρακτηρίζουν τὸν ὁμιλητὴ ἢ τὸν γράφοντα ὡς μωρό. Αὐτὸ ποὺ λέγεται σήμερα «μακαρονισμὸςσχοινοτενὴς λόγος» εἶναι πρότυπο ἀποφυγῆς. Ὁ σύντομος λόγος, ὁ μεστὸς καθαρότητας, σαφήνειας καὶ νοήματος καὶ ἀπαλλαγμένος ἀπὸ περιττὰ στολίδια, θεωρεῖται ἀρετή. Αὐτὸς ὁ λόγος ἀποτελοῦσε τὴ βάση τῆς γλωσσικῆς παιδείας τῶν νὲων στὴ Σπάρτη, διὸ καὶ ἡ βραχυλογία ὀνομάστηκε λακωνισμός. Ἀναφέρεται μάλιστα ὅτι οἱ Λάκωνες  «ἄριστα παιδεύονται πρὸς τὸ σωφρόνως δοῦναι καὶ δέξασθαι λόγον». Τὸ ἐπίρρημα ἐξαίρει τὴ σημασία τῆς γλωσσικῆς παιδείας καὶ δίνει βαθύτατο περιεχόμενο στὸ σκοπὸ αὐτῆς τῆς παιδείας. Συμβαίνει κάποτε, κυρίως σὲ συζητήσεις, νὰ διατυπώνονται ἀπαντήσεις ὀλιγόλογες, ὁλοκληρωμένες καὶ ἀπὸ κάθε ἄποψη ἰσορροπημένες, χωρὶς νὰ χρειάζονται ἄλλες ἐπεξηγήσεις καὶ περιττὰ σχόλια ἀπὸ τὸν ἀγορητή. Ὅθεν ὀρθῶς ὁ λαὸς ἀποφαίνεται «τὰ λίγα λόγια ζάχαρη».

  Σὲ πολλὲς περιπτώσεις ὅμως οἱ ἀκροατὲς συμβαίνει μετὰ δυσθυμίας νὰ ἀποφαίνονται «μὰ τί λέει;», «τί θέλει καὶ μιλάει;», «καλλίτερα νὰ τὸ βουλώσει». Αὐτὰ τὰ λόγια εἶναι ἰσοδύναμα μὲ τό «ἡ σιωπὴ εἶναι χρυσός» ἢ μὲ ἐκεῖνο ποὺ ἔλεγαν οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες «τὸ σιγᾶν κρεῖττον τοῦ λαλεῖν». Δὲν ἐννοεῖται βέβαια ἡ σιωπὴ καὶ ἡ σιγὴ ἐκείνων ποὺ δὲν δοκιμάζουν ἢ δὲν ἀποτολμοῦν. Ἔρχονται βέβαια στιγμὲς ποὺ ὄχι μόνο πρέπει κάποιος νὰ μὴν ὁμιλεῖ, ἐνῶ ξέρει, ἀλλὰ καὶ νὰ τηρεῖ τέτοια ἀπόλυτη σιγή, ὥστε νὰ χαρακτηρίζεται νεκρική. Ἐδῶ ἡ σιωπὴ σώζει (τὰ καθόλου λόγια μέλι), ὅπως ἱστορικὰ ἔχει ἐπικυρωθεῖ πολλὲς φορές. Ἡ πλέον κλασσικὴ περίπτωση τήρησης σιγῆς, βουβαμάρας ποὺ λέει ὁ λαός μας, καὶ μάλιστα ἀναγκαστικῆς καὶ τῆς διὰ τῆς βίας μνημονεύεται ἀπὸ τὸν Ὅμηρο, ὅπως περιγράφεται διὰ στόματος Μενελάου (δ271-289): Ὁ δούρειος ἵππος εἰσήχθη ἐντὸς τῶν τειχῶν τῆς Τροίας ἔχοντας στὴν κοιλιά του γενναίους πολεμιστές, ἀπὸ τοὺς ὁποίους μνημονεύονται στοὺς ἀνωτέρω στίχους ὁ Διομήδης, ὁ Μενέλαος, ὁ Ὀδυσσεὺς καὶ ὁ Ἄντικλος. Ἡ ζωή τους κρέμεται ἀπὸ μία κλωστή, τὴν ἀπόλυτη ἡσυχία, ὅσο χρόνο ἡ Ἑλένη μὲ τὸν Τρώα Δηίφοβο γυροφέρνουν τὸ ξύλινο ὁμοίωμα, ἐνῶ ἡ Ἑλένη καλεῖ ὀνομαστικὰ ὅλους τοὺς δυνατοὺς Ἀργείους, μιμουμένη μάλιστα τὴ φωνὴ τῶν συζύγων τους. Παρὰ τὸν πόθο ποὺ ἔπιασε τοὺς Δαναοὺς νὰ βγοῦν ἔξω ἢ νὰ ἀποκριθοῦν, ὁ Ὀδυσσεὺς τοὺς συγκράτησε καὶ στὴν ἐπιθυμία τοῦ Ἀντίκλου νὰ ἀποκριθεῖ τοῦ ἔκλεισε τὸ στόμα μὲ τὰ δύο χέρια, μέχρι ποὺ ἡ Ἀθηνὰ ἀπομάκρυνε τὴν Ἑλένη καὶ τὸν σύνοδό της.

Μιχαὴλ Χρ. Ἀλεξανδρῆς
Φιλόλογος

(ἡ σελὶς τοῦ Μιχαῆλ ἐδῶ)

φωτογραφία

 

 

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

One thought on “Λεξιπαιδιά: Τὰ λίγα λόγια ζάχαρη καὶ τὰ καθόλου μέλι.

Leave a Reply