Ἀπαγορεύεται ἡ ἀναδημοσίευσις τῶν κειμένων τοῦ κυρίου Μιχαὴλ Ἀλεξανδρῆ δίχως ἀναφορὰ τῆς πηγῆς, τοῦ ὀνόματός του καὶ τοῦ ἐπαγγέλματός του ὡς ἔχει!!!
Παρακαλῶ πολὺ σεβασθῆτε το…

Εὐχαριστῶ.

Φιλονόη

ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΧΙ ΚΑΙ ΔΙΓΑΜΜΑΤΟΣ

1.  Τὸ γράμμα Θ παρίστατο ἀρχικῶς μὲ ἕνα σταυρὸν ἐγγεγραμένον εἰς κύκλον. Μὲ παράλειψιν τῆς ὁριζοντίας καὶ τῆς καθέτου τοῦ σταυροῦ ἐδημιουργήθη τὸ Φ (καὶ τὸ Θ). Μὲ παράλειψιν τοῦ κύκλου ἐδημιουργήθη τὸ Χ, τὸ ὁποῖον ἀρχικῶς ἐγράφετο ὅπως ὁ σταυρός.
2. Ἀπὸ ἐδῶ ἀρχίζει τὸ σχίσμα τῶν ἀλφαβήτων. Οἱ Εὐβοεῖς δὲν παρεδέχθησαν αὐτὴν τὴν μορφὴν τοῦ Χ καὶ ἀντ’ αὐτοῦ παρίστανον τὸ Χ ὡς Υ μὲ μίαν κάθετον γραμμὴν εἰς τὸν μέσον τοῦ ἀνοίγματος Υ. Τοὺς Εὐβοεῖς ἠκολούθησαν οἱ Θεσσαλοί, οἱ Πελοποννήσιοι καὶ οἱ Ῥόδιοι. Βραδύτερον εἰσήχθη τὸ διπλὸ Ξ, τὸ ὁποῖον ἔγινε πανελλήνιον γράμμα. Οἱ Εὐβοεῖς ἠσπάσθησαν τὴν γνώμην νὰ δεχθῶσιν τὸ Ξ ὡς ἑνιαῖον σημεῖον, ἀλλὰ ἐξέλεξαν τὸ Χ πρὸς παράστασιν τοῦ διπλοῦ (ΚΣ, ΓΣ, ΧΣ). Αἱ Εὐβοϊκαὶ ἀποικίαι τῆς Μεγάλης Ἑλλάδος ἠκολούθησαν τὴν μητρόπολιν.
3. Αὐτὸ τὸ εὐβοϊκὸν διπλοῦν Χ παρέλαβαν οἱ Ρωμαῖοι πρὸς παράστασιν τῶν διπλῶν φθόγγων (οὐρανικοῦ καὶ σ). Μέσῳ τῆς λατινικῆς διεδόθη εἰς πάσας τὰς εὐρωπαϊκὰς γλώσσας μὲ τὴν γνωστὴν προφορὰν τοῦ Ξ. Μέχρι τοὺς χρόνους τοῦ Αὐγούστου ἡ λατινικὴ γλῶσσα δὲν ἐχρησιμοποίει τὸ Χ, ἀλλὰ παρίστανε τὸν διπλοῦν φθόγγον μὲ cs (nutrics) καὶ gs (gregs), ὅπως συνέβαινε εἰς τὴν ἑλληνικὴν πρὸ τῆς ἐπινοήσεως καὶ καθιερώσεως τοῦ Ξ. Στὰ χρόνια τοῦ Αὐγούστου ἐξέλιπον οἱ ἀνωτέρω διπλοῖ φθόγγοι καὶ ἀντικατεστάθησαν μὲ τὸ X (nutrix, grex), τὸ ὁποῖον δὲν εἶναι μόνον ληκτικὸν σύμφωνον, ἀλλὰ καὶ ἀρκτικὸν εἰς λέξεις ἀρχομένας εἰς τὴν ἑλληνικὴν ἀπὸ Ξ (ξένιον> xenium) καὶ ἐνδιάμεσον λέξεων λατινικῶν ἢ ἑλληνογενῶν (augs-i> auxi, Ἀλέξανδρος> Alexander). Ὅμως τὸ x ἐχρησιμοποιεῖτο εἰς νομίσματα πρὸ τῶν χρόνων τοῦ Αὐγούστου, ὅπως καὶ τὸ Y καὶ τὸ Z. Τὸ κεφαλαῖο X ἐχρησιμοποιήθη εἰς τὴν λατινικὴν καὶ πρὸς παράστασιν τοῦ ἀριθμοῦ 10 (δέκα), διότι ἦτο διπλῆ παράστασις τοῦ V, τοῦ 5 (πέντε).
4. Τὸ δίγαμμα ἢ δίγαμμον (οἱ γραμματικοὶ τοῦ 1ου π.Χ., αἰῶνος τὸ ὠνόμασαν καὶ αἰολικὸν δίγαμμα, διότι τὸ ἐγνώρισαν ἀπὸ τὰ ποιήματα τῶν Αἰολέων) ἢ βαῦ θεωρεῖται ἀπὸ τὰ ἀρχαιότερα τοῦ ἑλληνικοῦ ἀλφαβήτου, ἀφ’ ἑνὸς μὲν διότι ἀπουσιάζει ἀπὸ τὰς χώρας εὐρισκομένας ἀνατολικῶς τῆς Ἑλλάδος καὶ ἀφ’ ἑτέρου διότι παρόμοιον γράμμα εἶναι τὸ ἀπαντῶν εἰς γραπτὰ μνημεῖα τοῦ κρητικοῦ πολιτισμοῦ. Ἐλέχθη δίγαμμα, διότι ἡ παρίστατο ὡς διπλοῦν γάμμα, καὶ βαῦ λόγῳ τῆς προφορᾶς του (ἡ προφορά του θυμίζει τὸ W τῶν εὐρωπαϊκῶν γλωσσῶν, τὸ ὁποῖον ἐξειλίχθη ἀπὸ τὸ δίγαμμα). Μετὰ βεβαιότητος προεφέρετο εἰς τοὺς ὁμηρικοὺς χρόνους, ὅπως δεικνύει ἡ ἀνάλυσις τοῦ δακτυλικοῦ ἑξαμέτρου εἰς πολλὰς λέξεις ἀρχομένας ἢ περιεχούσας δίγαμμα. Πολὺ ἐνωρὶς ἐξέλιπε ἀπὸ τὴν ἰωνικὴν ἀλλὰ διετηρήθη ἐπὶ πολλοὺς αἰῶνας εἰς τὴν αἰολικὴν καὶ τὴν δωρικήν.
5. Τὸ γράμμα αὐτὸ παρέλαβαν οἱ Ρωμαῖοι καὶ τὸ παρέστησαν σχεδὸν μὲ τὸ αὐτὸ σχῆμα (μὲ τὴν κάτω γραμμὴν ἐλαφρῶς μικροτέραν), ἐκ τῆς ὁποίας προέκυψε καὶ τὸ μικρὸ f. Εἰς τὴν λατινικὴν ἐχρησιμοποιήθη πρὸς ἀπόδοσιν: α) τοῦ διγάμματος εἰς λέξεις ἀρχομένας ἀπὸ ρ: Fρήγνυμι> ῥήγνυμι> frango, Fρῖγος> ῥῖγος> frigus. β). τοῦ διγάμματος εἰς λέξεις ἀρχομένας ἀπὸ αὐτὸ μὲ ἑπόμενο φωνῆεν ἢ περιεχούσας αὐτό: Fοῖνος> vinum, Fέαρ> ver, ὠFόν> ovum. γ). τοῦ ἑλληνικοῦ φ εἰς λέξεις ἀρχομένας ἀπὸ φ, ὡς ἔχον ὅμοιον ἦχον μὲ τὸ ἑλληνικὸν φ, ἀλλὰ ἔχον μικροτέραν πνοὴν ἀπὸ τὸ δάνειον ph: φήμη> fama, φέρω> fero. δ). τοῦ ἑλληνικοῦ β εἰς πολλὰς λέξεις: βρέμω> fremo, βασκαίνω> fascino.
6. Εἰς τοὺς Σαβίνους καὶ εἰς τοὺς ἀγροτικοὺς πληθυσμοὺς τῶν Ρωμαίων ἐλέγετο fircus, fordeum, trafo, vefo ἀντὶ hircus, hordeum, traho, veho. Αὐτὴ ἡ προφορὰ θυμίζει τὸ δασὺ πνεῦμα (Η) τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς, τὸ ὁποῖον ἐτίθετο εἰς λέξεις πάλαι ποτὲ ἀρχομένας ἀπὸ δίγαμμα ἢ σῖγμα.
   Ὁ αὐτοκράτωρ Κλαύδιος ἐπεχείρησε νὰ ἀντικαταστήσῃ τὸ γράμμα V (ὡς παραλλαγὴ τοῦ U) μὲ τὸ ἀντιστρόφως γραφόμενον F, ἀλλὰ ἀπέτυχε, διότι τὸ δίγαμμα ἐξειλίχθη εἰς τὸν προφορικὸν λόγον εἰς ἡμίφωνον ὀδοντικοχειλικὸν φ.

Μιχαὴλ Χρ. Ἀλεξανδρῆς
Φιλόλογος

(ἡ σελίδα τοῦ Μιχαῆλ ἐδῶ)

φωτογραφία