Βραζιλία. Ὀδοιπορικὸ στὴν χώρα τῶν Λωτοφάγων.

    Πρόκειται για Προεδρική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία με Πρόεδρο την Κα Dilma Rousseff  (Partido dos Trabalhadores, θητεία Ιαν. 2015 – Δεκ. 2018). Από γεωγραφικής απόψεως, η Βραζιλία είναι η πέμπτη μεγαλύτερη σε έκταση χώρα στον κόσμο και συνορεύει με όλες τις χώρες της Νοτίου Αμερικής, με εξαίρεση μονάχα την Χιλή και το Εκουαδόρ. Πρωτεύουσα είναι η Μπραζίλια και γλώσσα η Πορτογαλική. Διαιρείται σε 26 πολιτείες και μία ομοσπονδιακή περιοχή, όπου βρίσκεται η πρωτεύουσα. Ο πληθυσμός της είναι κατ’ εκτίμηση (2013) 201,3 εκ. και νόμισμα Real, πληθυντικός Reais, σύμβολο R$.

Βόρειες πολιτείες –συντομογραφία: Acre – AC, Amapá – AP, Amazonas – AM, Pará –PA, Rondônia – RO, Roraima –RR, Tocantins – TO

Βορειοανατολικές πολιτείες: Alagoas – AL, Bahia – BA, Ceará – CE, Maranhão – MA, Paraíba – PB, Pernambuco – PE, Piauí – PI, Rio Grande do Norte – RN, Sergipe – SE

Νοτιοανατολικέςπολιτείες: Espírito Santo– ES, Minas Gerais– MG, Rio deJaneiro – RJ, São Paulo – SP

Νότιες πολιτείες: Paraná – PR, Santa Catarina – SC, Rio Grande do Sul– RS

Κεντροδυτικές πολιτείες: Goiás – GO, Mato Grosso – MT, Mato Grosso do Sul –MS

Ομοσπονδιακή περιοχή: Distrito Federal – DF

Χρονική ζώνη:

UTC-3 όλες οι πολιτείες εκτός από τις AC, AM, RO, RR, MT, MS σε UTC-4

Θερινή ώρα εφαρμόζεται μόνον στις πολιτείες RS, SC, PR, SP, RJ, ES, MG, GO, MT, MS, TO και στην DF.

Θερινή ώρα Βραζιλίας: 19 Οκτωβρίου 2014 – 21 Φεβρουαρίου 2015 και 18 Οκτωβρίου 2015 – 20 Φεβρουαρίου 2016

Χειμερινή ώρα Βραζιλίας: 22 Φεβρουαρίου 2015 – 17 Οκτωβρίου 2015

Διαφορά ώρας με Ελλάδα: 4 ώρες διαφορά όταν η Ελλάδα είναι σε χειμερινή και η Βραζιλία σε θερινή ώρα. 6 ώρες διαφορά όταν η Ελλάδα είναι σε θερινή και η Βραζιλία σε χειμερινή ώρα. 5 ώρες διαφορά όταν οι δύο χώρες έχουν ίδια ώρα (θερινή – θερινή, χειμερινή –χειμερινή).

Δεν είναι απαραίτητη για τους κατόχους ελληνικού διαβατηρίου και παραμονή τους μέχρι 90 ημέρες η θεώρηση εισόδου. Κατά την διαδρομή σας προς τα εκεί σας δίνουν στο αεροπλάνο να συμπληρώσετε δελτίο με τα στοιχεία σας το οποίο σφραγίζουν στον τελωνειακό έλεγχο στην άφιξη όπως και το διαβατήριο, και κατά την αναχώρηση το παραδίδετε πίσω.

Ρεύμα: 127-220V, 60HZ και 127V (μόνο) στις πολιτείες BA, MG, PR, RJ και SP. Πρακτικά χρειάζεται διπλάσιος χρόνος φορτίσεως των ηλεκτρονικών σας συσκευών.

Το δρομολόγιο από Ελλάδα για Σάο Πάουλο  με Swiss μέσω Ζυρίχης απεδείχθη και το καλλίτερο απο απόψεως οικονομίας χρόνου στα αεροδρόμια, και αρκετά πιο οικονομικό απο Lufthansa αλλά ακριβότερο απο Emirates, Etihad  τα οποία όμως είχαν πολύωρη αναμονή στο Dubai και στο Abu Dhabi αντίστοιχα. Μια άλλη οικονομική λύση είναι οι Τουρκικές αλλά πρέπει να το συνδυάσετε με νυχτερινή παραμονή στην Κωνσταντινούπολη. Το μόνο παράπονο είναι οι άβολες θέσεις του Airbus 340 για πολύωρα ταξίδια. Στενά και με περιορισμένο χώρο σε κάνουν να νοιώθεις σαν το Μιστερ Bean στη προσπάθεια σου να γευματίσεις προσπαθώντας να χωρέσεις στο τραπεζάκι κρασί, νερό, γεύμα, σαλατούλα, επιδόρπιο και φυσικά να έχεις στο νου σου το υπερκινητικό  πιτσιρίκι πιο δίπλα αλλά και τον Ελβετό απο την άλλη που προσπαθεί να φάει με πηρούνι και μαχαίρι απλώνοντας τους αγκώνες του απο Αφρική μέχρι Αμερική. Για τον δε ύπνο συμφωνείς λεκτικά με τα φωνήεντα και σωματικά με τα σύμφωνα της Ελληνικής αλφαβήτου.

Τέλος η γκρίνια όμως καθώς λίγη ώρα μετά την μαγική ανατολή κοντά στον Τροπικό του Αιγόκερω αρχίζει η κάθοδος για την μεγαλύτερη πόλη του Νοτίου ημισφαιρίου. Τι και αν δεν κοιμήθηκες σχεδόν καθόλου; Τι και αν περίμενες στον διαβατηριακό έλεγχο μιάμιση ώρα; Μόλις έφθασες στο μεγάλο χωνευτήρι των λαών και των πολιτισμών, σε ένα πολύχρωμο – πολυποίκιλο  συνονθύλευμα φυλών. Από την μιά της μαύρης (από τις καραβιές των σκλάβων της Δυτικής Αφρικής της αποικιοκρατικής εποχής), της λευκής (από τους Πορτογάλους αποίκους και τους Ευρωπαίους μετανάστες στην συνέχεια), και της ινδιανικής (από τους αυτόχθονες πληθυσμούς Τουπί και Γκουαρανί). Σημειωτέον ότι καθ’ όλην την διάρκεια του 20ου αιώνα και ειδικά μετά την λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η Βραζιλία απετέλεσε χώρα υποδοχής ενός αξιοσημείωτου ποσοστού των ηττημένων Γερμανών, Γιαπωνέζων, Ιταλών αλλά και των κυνηγημένων Εβραίων (αρκετών από την Θεσσαλονίκη), Λιβανέζων, Αράβων και φυσικά των εξαθλιωμένων τότε Ελλήνων αλλά και των Ελλήνων εξ Αιγύπτου, που εκδιώχθηκαν την δεκαετία του ’50 επί καθεστώτος Νάσσερ.
Χαρακτηριστικό δε της Ιαπωνικής κοινότητας είναι ότι πρόκειται για την μεγαλύτερη συγκέντρωση ιαπωνικού πληθυσμού εκτός της χώρας τους. Παρατηρείς καλά τη σημαία. Γαλάζιο που συμβολίζει τον ουρανό, πράσινο για την απέραντη χλωρίδα και κίτρινο για τον ήλιο. Το σύνθημα «ordem e progresso» (τάξη και πρόοδος, αναγράφεται πάνω στη βραζιλιάνικη σημαία) συνοψίζει με δύο λέξεις την ακολουθούμενη πολιτική και ιδεολογική κατεύθυνση της χώρας τις τελευταίες δεκαετίες, «μέσω της τάξεως επιτυγχάνεται η ποθούμενη ανάπτυξη». Γεγονός είναι,πάντως, ότι η χώρα πήρε το σκληρό μάθημά της από την «αταξία» μετά από περιόδους έντονων πολιτικών και κοινωνικών αναταραχών που χαρακτηρίστηκαν από στρατιωτικά πραξικοπήματα και δικτατορίες στην δεκαετία του ’60, παλινορθώσεις της δημοκρατίας στην συνέχεια, οδυνηρές χρεωκοπίες και την εισβολή του ΔΝΤ στις ζωές των Βραζιλιάνων. Στις ημέρες μας η χώρα ζει μια σχετικά πολιτικά ήρεμη περίοδο με κάποια πολιτικά και οικονομικά σκάνδαλα που θα αναφερθούμε πιο κάτω.

 Βγαίνοντας απο το Aeroporto Internacional de Guarulhos ενεργοποιείς τις αισθήσεις σου και παρατηρείς άμεσα όλα αυτά τα πληθυσμιακά στοιχεία και πολλά ακόμη μεμονομένα, να αποτελούν τον δημογραφικό χάρτη του Σάο Πάολο και να συνθέτουν την ξεχωριστή προσωπικότητα αυτής της μοναδικής πόλεως.

Οι εποχές εδώ είναι αντεστραμένες και ναι το καλοκαίρι .. ήρθε νωρίς! Πολύ γρήγορα αντιλαμβάνεται κανείς τους εξαιρετικά έντονους ρυθμούς και το κυκλοφοριακό χάος με τα εκατομμύρια αυτοκίνητα να κυκλοφορούν στους δρόμους. Λογικό αφού η πόλη ζει στους ρυθμούς της παραγωγής και της εργασίας (είναι η ατμομηχανή της Βραζιλιάνικης οικονομίας) και λίγες ημέρες πριν απο την μεγάλη γιορτή του Χριστιανισμού έχει αποκτήσει την δική  προσωπικότητα. Το νοικιασμένο Citroën C3 αποδεικνύεται ιδανικό για τις σφήνες ανάμεσα στα οχήματα και τις αναταράξεις που προκαλούν τα πάμπολα μπαλώματα στους δρόμους της πόλεως (χειρότερα απο της Νέας Υόρκης) με μόνο παράπονο την μέτρια αίσθηση του ηλεκτρικού τιμονιού και την απόκριση στο γκάζι. Κοιτάω τα χαρακτηριστικά αλλά δεν μου γεμίζει το μάτι για 1.4, άντε το πολύ 1000ράκι.
Στο βενζινάδικο ανεκάλυψα ότι χρησιμοποιούσε βιοκαύσιμα (Εθανόλη) με μικρότερη απόδοση αλλά περίπου 40% φτηνότερα απο την απλή αμόλυβδη. Οι τιμές ενδεικτικά για αυτά είναι Gasolina Colum 2.7R$ (απλή αμόλυβδη), V-Power NITRO+ 2.85 R$ (Ενισχυμένη αμόλυβδη), Etanol Comum 1.8 R$  (Βιοκαύσιμο). / 3.2 R$ = 1 EUR

 Έχω «κλείσει» να μείνω στα ΒΔ της πόλεως, σε περιοχή κοντά στον κεντρικό αυτοκινητόδρομο που εφάπτεται του ποταμού Tiete, δίπλα στο Parque Cidade de Toronto  στην συνοικία Pirituba.  Πρόκειται για μια ήσυχη χωρίς εγκληματικότητα γειτονιά και η θέα απο τον 20ο όροφο είναι εξαιρετική. Απο την μία το πάρκο (δωρεά της πόλεως του Τορόντο στα πλαίσια αδερφοποιήσεως πόλεων) και στο βάθος ο πυρήνας της πόλεως η Av. Paulista με τις περιοχές vila Leopoldina, vila Lobos να προσδιορίζονται εύκολα. Οι πρώτες οδηγίες που είχα από το αεροδρόμιο κιόλας είναι η επίσκεψη μιας μικρής πόλεως περί τα 60 χλμ ΒΔ κι αυτό διότι λόγω των επικειμένων εορτών το κέντρο θα είναι απροσπέλαστο με αυτοκίνητο και η χρήση μετρό κατά τις πρώτες ώρες αφίξεως θα ήταν ίσως δύσκολη.  Αφήνω τα πράγματα στο δωμάτιο και μετά απο ένα σύντομο φρεσκάρισμα οδηγώ προς το Jundiai. Πέντε λεπτά έξω από την πόλη και έχω την αίσθηση ότι είμαι σε ζούγκλα. Πυκνή βλάστηση, θεόρατα δέντρα, υπερμεγέθεις πεταλούδες που αρχικά νομίζεις ότι είναι πουλιά. Κάνω μια στάση σε μια φρουταγορά στην μέση του πουθενά και…ναι! Εκτός απο ελάχιστα φρούτα τα πιο πολλά τα έχω δεί μόνο σε σελίδες του National Geographic. Καταλαβαίνουν γρήγορα ότι δεν είμαι ντόπιος και ο πιο θαραλλέος με σπαστά Αγγλικά με ρωτά. Do you want to taste?

Λίγη ώρα μετά αφού είχα δοκιμάσει σχεδόν τα πάντα παρατηρώ ότι το κατάστημα έχει χώρο αναψυχής στο πίσω μέρος όπου παραγγέλνεις ό,τι συνδυασμό φρούτων θέλεις και τον απολαμβάνεις ως φυσικό χυμό, σκέτο ή με παγωτό ξαπλωμένος σε αιώρα κάτω απο τα φοινικόδενδρα. Ανάμεσα στον προσδιορισμό πραγματικότητας και ονείρου και παραδομένος στις εξαιρετικές γεύσεις προσπαθεί να μου πιάσει κουβέντα μια οικογένεια δίπλα μου και φυσικά όταν μαθαίνει ότι είμαι Έλληνας αρχίζει το ξεφάντωμα. Ναι, είναι αλήθεια, η ξινή γεύση του λαού αυτού περιορίζεται στην καϊπιρίνια (εθνικό κοκτέιλ με βάση την κασάσα και το λάιμ  – ρωτήστε να σας πω την συνταγή). Κατά τ’ άλλα, αποτελεί πανδαισία γλυκών γεύσεων και φιλόξενης συμπεριφοράς. Είναι εντυπωσιακή, έως παροιμιώδης, η έμφυτη ροπή του λαού αυτού στις αγκαλιές και τα φιλιά. Δεν προλαβαίνεις να συστηθείς σε κάποιον και αμέσως αρχίζουν οι ενικοί και τα ματς-μουτς με την πρώτη ευκαιρία.

Η έννοια του επωνύμου υφίσταται μόνο στα χαρτιά, όλοι ζουν και συνδιαλέγονται με τα μικρά τους ονόματα. Ακόμη και σε καθαρά επαγγελματικό επίπεδο, οι χαριεντισμοί και οι φιλοφρονήσεις είναι ο κανόνας. Δεν αστειεύομαι, είναι γενικό το φαινόμενο. Δεν υπάρχει περίπτωση να συναντήσεις Βραζιλιάνο χωρίς να σου σκάσει χαμόγελο, ενώ παράλληλα οι όμορφες κοπέλες όχι μόνο δεν διαθέτουν «ύφος» αλλά ασκούν με μεγάλη μαεστρία την γοητεία της απλότητας και του αυθορμητισμού. Αφού γίναμε «φίλοι» γευματίσαμε μαζί στην πόλη το παραδοσιακό τους φαγητό feijoada (εθνικό φαγητό, κατάλοιπο της εποχής των σκλάβων με βάση τα κόκκινα φασόλια το ρύζι και το χοιρινό). Φρόντισαν στη επιστροφή μου να συναντήσω άλλους φίλους τους και μέχρι το βράδυ της ίδιας ημέρας είχα γνωρίσει πάνω απο 20 άτομα και οι προσκλήσεις να περάσω τις γιορτές μαζί τους ήταν «βροχή».

Ενημερωτικά η «βροχή» είναι λέξη που έχει καθημερινό νόημα στους Παουλίστας. Ο λόγος είναι το ημιτροπικό κλίμα με ζέστη, υγρασία και έντονες νεροποντές ειδικά τις απογευματινές ώρες στις πολιτείες του Ρίο ντε Ζανέιρο (ο ποταμός του Ιανουαρίου) και του Σάο Πάολο. Κλιματικά η Βραζιλία παρουσιάζει διαφορές λόγω της μεγάλης εκτάσεως της που ξεκινάει απ’ τον ισημερινό στα Βόρεια της χώρας (περιοχή του Αμαζονίου, Μανάους, Σαλβαδόρ) όπου κυριαρχεί η ζούγκλα η τροπική βλάστηση και η ζέστη, μέχρι αρκετό κρύο τον χειμώνα και δροσιά το καλοκαίρι, στις νότιες πολιτείες της Σάντα Καταρίνα και του Ρίο Γκράντε ντο Σουλ.

Η ώρα είναι 4 το απόγευμα και μολονότι έχω κάνει τα χίλια μύρια και θα έπρεπε να πέφτω ξερός είμαι σε υπερένταση οπότε κατά την επιστροφή μου φεύγω για το πάρκο vila Lobos για ένα χαλαρό 10ράκι τρέξιμο με κάποιους από τους νέους μου φίλους.

Το ίδιο βράδυ είμαι στο κέντρο της πόλεως προσπαθώντας να κρύψω τον θαυμασμό μου για την όμορφη αυτή σχεδίαση με τα πάμπολα πάρκα, τους μεγάλους δρόμους, τις πλατείες και τους πεζοδρόμους. Ως πόλη μεταναστών το Σάο Πάολο έχει συνοικίες με διαφορετικό χρώμα. Για παράδειγμα, η γειτονιά Liberdade είναι η ασιατική. Εδώ οι ανατολίτικες γεύσεις και τα αρώματα μπερδεύονται με την γοητεία της Λατινικής Αμερικής. Λίγο πιο πέρα η συνοικία Bela Vista πλημμυρίζει από εικόνες ιταλιάνικης ανεμελιάς, ενώ η γειτονιά Bom Retiro (κοντά στον σταθμό τρένου DaLuz) αποκαλύπτει τις συναγωγές των εβραίων κατοίκων της.

Στο κέντρο της πόλεως μοντέρνοι ουρανοξύστες υψώνονται δίπλα σε γοτθικές εκκλησίες.

Η Avenida Paulista, νοτιοδυτικά του κέντρου, είναι η λεωφόρος των ουρανοξυστών, ενώ στην γειτονική περιοχή Cerqueira Cesar είναι συγκεντρωμένα τα καλλίτερα εστιατόρια, καφέ και κλαμπ. Η αριστοκρατική γειτονιά,το «Κολωνάκι» του Σάο Πάολο, είναι η συνοικία Jardim Paulista.

Μεγάλες μονοκατοικίες με περιποιημένους κήπους, δρόμοι με ονόματα ευρωπαϊκών χωρών, πολυτελή αυτοκίνητα, πανάκριβα καταστήματα. Περπατώντας εδώ διαπιστώνεις πως παρόλο που βρίσκεσαι σε μια χώρα με χαμηλό βιοτικό επίπεδο, το 1% του πληθυσμού ζει σε συνθήκες απόλυτης χλιδής, δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι πολλοί από τους πάμπλουτους μετακινούνται με… ελικόπτερα για να αποφεύγουν την κίνηση των δρόμων. Μονο στη πόλη του Σάο Πάολο υπάρχουν 200 ελικοδρόμια και αν κοιτάξεις τον ουρανό οποιαδήποτε ώρα της μέρας θα δεις 4-5 ελικόπτερα (δεν μιλάμε για Robinson -22 αλλά για μέγεθος bell 525) να πετάνε μεταφέροντας τους ιδιοκτήτες τους και την πραγμάτεια τους.

Μου δόθηκε η ευκαιρία να επισκεφτώ και να φιλοξενηθώ στην Peruíbe που στη γλώσσα Tupi σημαίνει ο ποταμός των καρχαριών. Είναι ουσιαστικά μια τουριστική λουτρόπολη στις ακτές του Ατλαντικού νότια απο το Ρίο, τόσο με αστικό χαρακτήρα όσο και οικολογικό. Το βόρειο τμήμα του είναι ζούγκλα, κληρονομιά απο τους Ινδιάνους και έχει κρατήσει τον χαρακτήρα του  ανεπηρέαστο απο την σύγχρονη ζωή.

Μετά τις λίγες ημέρες προσαρμογής στο κλίμα και στην διαφορά ώρας αρχίζει η περιήγηση.

Αρχικός σταθμός το Ρίο. Η πόλη ήταν η πρωτεύουσα της Βραζιλίας (1763-1960)  και της πορτογαλικής αυτοκρατορίας μέχρι το 1821. Ονομάζεται επίσης και  Cidade Maravilhosa   (θαυμάσια πόλη). Απέφυγα το τράμ για την καθιερωμένη βόλτα στην πόλη καθώς είναι εύκολος στόχος για νεαρούς κλέφτες αφου πηδούν επάνω του και σε ξαφρίζουν στο λεπτό. Διέσχισα το κέντρο με τα πόδια και ανέβηκα στον λόφο Κορκοβάντο για να θαυμάσω από κοντά το  Cristo Redentor  (το άγαλμα του Χριστού Λυτρωτή). Με ύψος 32 μέτρα και περί τους 1000 τόνους μάζα είναι ένα εντυπωσιακό μνημείο κατασκευασμένο το 1931 από τον Γάλλο σχεδιαστή – γλύπτη Πολ Λαντοβσκί. Ενώ το πρόσωπο που Χριστού ατενίζει το Ριο και τον περίφημο «λόφο της ζαχάρεως» που βρίσκεται στα 396 µ. πάνω από τον κόλπο του Γκουαναµπάρα, τα χέρια του δείχνουν απο την μια μεριά την συνοικία με τις φαβέλες και από την άλλη τις πανάκριβες βίλλες του αμύθητου πλούτου έτσι ώστε να μοιάζει ότι συγχωρεί τις αμαρτίες όλων των κατοίκων.  Μπορεί να μην έμεινα στο Copacabana Palace αλλά είχα την ευκαιρία να δοκιμάσω την Caipirinha του που θεωρείται από ίσως η καλλίτερη της χώρας λόγω μυστικής συνταγής. Αν και η Κοπακαμπάνα έχει το όνομα, σαν την χάρη της Ιπανέμα …δεν. Μολονότι οι δύο αυτές παραλίες συνορεύουν, εδώ τα νερά είναι πιο ήρεμα και πιο καθαρά. Μετά την Ιπανέμα υπάρχει η Λεμπλούν με λιγότερα ξενοδοχεία και πολλούς σέρφερ. Και εκεί που χαζεύεις αμέριμνος την φυσική ομορφιά του τοπίου βλέπεις μπροστά σου να προσγειώθηκε ένας ιπτάμενος δίσκος. Στον λόφο Boa Viagem στην Avenida Almirante Benjamin Sodré βρίσκεται το μουσείο μοντέρνας τέχνης. Δημιούργημα του μεγαλοφυούς Βραζιλιάνου αρχιτέκτονα Oscar Niemeyer (έζησε 105 χρόνια και κατασκεύασε μοναδικά έργα) έχει διάμετρο πενήντα μέτρα και ύψος δεκαέξι και έχει παρομοιαστεί με UFO. Ένας μεγάλος και πλατύς διάδρομος οδηγεί στην αίθουσα των εκθέσεων με χωρητικότητα εξήντα ατόμων, ενώ δυο πόρτες οδηγούν στην γκαλερί με τα πανοραμικά παράθυρα. Από εδώ μπορείς να θαυμάσεις την μαγευτική θέα στον κόλπο Guanabara, το Ρίο ντε Ζανέιρο και το βουνό Sugarloaf.

Στην ταινία «Oscar Niemeyer, an architect committed to his century» ο Niemeyer πετά επάνω από το Ρίο ντε Ζανέιρο με ένα UFO, το οποίο στην συνέχεια προσγειώνεται στην περιοχή, γεγονός που υποδηλώνει την έμπνευση του για το κτίριο του μουσείου.

Αφήνω πίσω μου το RJ και το θρυλικό Μαρακανά εμφανώς εντυπωσιασμένος και ομολογώ ότι είναι η πιό όμορφη πόλη που έχω δει. Στην επιστροφή πέφτω σε πυκνή ομίλχη 100χλμ πριν τον προορισμό μου, λογικό αφου το SP βρίσκεται στα 700μ υψόμετρο με τα ατυχήματα στην εθνική να είναι συχνά παρόλα τα αυστηρά όρια ταχύτητας. Περνώντας τα τούνελ η βλάστηση και πάλι πυκνώνει. Λόγω της υψομετρικής διαφοράς και κατά μήκος της εθνικής οδού αρκετοί καταρράκτες ξεπροβάλλουν από τα βουνά δημιουργώντας ένα μοναδικό θέαμα και ένα υπέροχο φυσικό σκηνικό. Πίσω στο SP λοιπόν και ώρα για το café Octavio. Αν και ο καφές που κυκλοφορεί στην αγορά είναι β’ διαλογής διότι ο καλλίτερος όπως είναι λογικό εξάγεται, τόσο στο Octavio όσο και στο Girondino απολαμβάνει κάποιος εξαιρετικό πρώτης διαλογής καφέ. Το δε Octavio κάνει απο τις μεγαλύτερες εξαγωγές καφέ στην Βραζιλία.

Το πρόγραμμα για τις επόμενες ημέρες περιλαμβάνει επίσκεψη στην Μπραζίλια, μια τεχνητή πρωτεύουσα, φουτουριστικό έργο του Λούσιο Κόστα με όλα τα σημαντικά κτίρια να έχουν περάσει από το χέρι του  Oscar Niemeyer. Το Εθνικό Μουσείο Honestino Guimarães και φυσικά ο καθεδρικός ναός Nossa Senhora Aparecida είναι τα πιο δυναμικά σε σχεδίαση.

 Εδώ είναι το διοικητικό κέντρο της χώρας.  Αν κοιτάξεις την πόλη από ψηλά θα δεις ότι σχηματίζει την μορφή ενός αεροπλάνου. Ο πόλη οικοδομήθηκε με ταχύτατους ρυθμούς και σε τρία χρόνια είχαν ολοκληρωθεί οι πρώτες βασικές δομές. Η πρώτη απο τις αιτίες μεταφοράς της πρωτεύουσας από το Ριο στην Μπραζίλια δεν είναι άλλη από τον υπερπληθυσμό της παραθαλάσσιας ζώνης, που είναι η αιτία μιάς άνισης κατανομής πληθυσμού και οικονομικής δραστηριότητας. Έτσι η νέα πρωτεύουσα δεν είναι παρά το εντυπωσιακότερο σημείο μιας γενικότερης προσπάθειας, που αποσκοπεί στην προσέλκυση πληθυσμού και οικονομικών συμφερόντων στο γεωγραφικό κέντρο της χώρας. Η ευρύτερη σημασία έχει ως προορισμό να καλύψει την απόσταση, που χωρίζει τον κάτοικο της παραλίας από τον ιθαγενή της ενδοχώρας. Συγχρόνως θα γινόταν μια πρωτεύουσα πιο κοντά στον λαό και με πιο άμεση γνώση των προβλημάτων του σε πλήρη αντίθεση με το αριστοκρατικό Ρίο με την συμφορημένη και νοσηρή ατμόσφαιρα μιας πόλεως διασκεδάσεως. Ο τότε Πρόεδρος Τζουσσελίνο Κούμπιτσεκ ντε Ολιβέιρα θέλησε να ξεπεράσει την νωχέλεια του Βραζιλιάνου με το μεγαλεπήβολο σχέδιο να αντανακλάται στα λόγια του.

«Θα τραντάξω την Βραζιλία από Βορρά σε Νότο, θα ξυπνήσω τον γίγαντα».

Εδώ το κλίμα είναι υποτροπικό με καλοκαίρι υγρό, χωρίς την νωθρή ζέστη του Ρίο λόγω του υψομέτρου των 1000 μέτρων, και χειμώνα ξηρό. Εξ’ αιτίας των αφθόνων υδάτων υπάρχει και αφθονία χλωρίδας. Τέλος η κεντρική θέση της νέας πρωτεύουσας είναι εξαιρετικά ευνοϊκή διότι βρίσκεται περίπου στο σημείο τομής των μεγάλων αεροπορικών γραμμών της Νότιας Αμερικής. Ως σημαντικά μειονεκτήματα της περιοχής αυτής είναι η παρουσία τερμιτών, οι πνέοντες ισχυροί άνεμοι και η φοβερή κόκκινη σκόνη, που καλύπτει τα πάντα μέχρι σημείου να λένε ειρωνικά οι ντόπιοι ότι στην Μπραζίλια και τ’ αρνιά ακόμη είναι κόκκινα.

Από εδώ το Μανάους είναι πιό κοντά (περί τα 1900χλμ) και ούτε συζήτηση για αυτοκίνητο. Με έναν αεροπορικό δρασκελισμό σε λίγες ώρες βρίσκομαι στην πόλη που περιγράφει ο Ντενί Γκέτζ στο μυθιστόρημά του «το θεώρημα του παπαγάλου». Πόση λογοτεχνία μπορεί να χωρέσει σε μια εξίσωση; Το μυθιστόρημα που ενθουσίασε κριτικούς και χιλιάδες αναγνώστες σε δεκάδες χώρες, είναι μια γοητευτική λογοτεχνική περιπλάνηση στον μαγικό κόσμο της ιστορίας των μαθηματικών εξελίσεται και εδώ. Μπορεί να μην ανακάλυψα από κοντά την σχέση Γκροσρούβρ-Ρυς στο πεδίο των μαθηματικών μυστικών και λύσεων που παραμένουν απόκρυφα, αλλά ούτε να συνάντησα  πρόσωπα στην ζούγκλα του Αμαζονίου όπου ο φιλομαθής Μαξ, ο ηλικιωμένος φιλόσοφος και ο πλούσιος Τάβιο αναζητούν την λύση στο μυστήριο της ζωής του Γκροσρούβρ. Είδα όμως από κοντά την φυσική μαγεία του Αμαζονίου του μεγαλύτερου φυσικού πνεύμονα του πλανήτη που δυστυχώς το μέγεθός του συνεχώς μειώνεται εξαιτίας της αποψιλώσεως. Έμαθα ότι τα δάση και τα οικοσυστήματα του Αμαζονίου καταστρέφονται με εφιαλτικά ταχείς ρυθμούς, που αυξάνονται με το πέρασμα του χρόνου. Από το 2000 έως το 2005, μόνο η Βραζιλία έχασε 132.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα δασών (μια έκταση μεγαλύτερη από την Ελλάδα) ενώ από το 1970 μέχρι σήμερα περισσότερα από 600.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα δασικών εκτάσεων έχουν χαθεί οριστικά, για λόγους ξυλείας, γεωργίας,βελτιώσεως υποδομών και κτηνοτροφίας που τελικά κανείς δεν γνωρίζει κατά πόσο το ανταποδοτικό όφελος είναι ισάξιο της καταστροφής.
Ο Αμαζόνιος έχει ηλικία έντεκα εκ. έτη, ενώ με τη σημερινή του μορφή υπάρχει εδώ και διόμιση περίπου εκ.
Σε αυτή την πλούσια σε βλάστηση λεκάνη ζούν περισσότερες απο 200 φυλές. Μάλιστα λέγεται ότι υπάρχουν μία με δύο φυλές που είναι ανεξερεύνητες. Δεν είναι σχεδόν ασύλληπτο το ότι την ώρα που η γηραιά ήπειρος, μαζί με τον ανεπτυγμένο δυτικό κόσμο, ομφαλοσκοπεί για την οικονομική κρίση και τα λοιπά κακά της μοίρας μας, κάπου στην άλλη άκρη του πλανήτη να υπάρχουν άνθρωποι που αγναντεύουν από τις ξύλινες καλύβες τους την ανατολή του ηλίου επάνω από τα νερά του Αμαζονίου, μην έχοντας ιδέα για ό,τι μας συμβαίνει; Εκτός από ασύλληπτο, σίγουρα είναι και παρήγορο: αν υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν ιδέα για το τι μας συμβαίνει, το υποκειμενικό μας δράμα δεν μπορεί να είναι και τόσο σοβαρό.

  Το ίδιο το Μανάους είναι μια ήσυχη πόλη – μητρόπολη του βραζιλιάνικου Αμαζονίου, ενδέκατη μεγαλύτερη πόλη της Βραζιλίας και σημαντικό οικονομικό κέντρο του Αμαζονικού Δάσους. Λόγω της ευημερίας που προκάλεσε στις αρχές του 20ου αιώνα η παραγωγή καουτσούκ, αξιώθηκε τον τίτλο «Παρίσι των Τροπικών» και « Παρίσι της Βραζιλίας». Καταπληκτική ή  αφθονία της γραφικής αγοράς Μερκάντο Αντόλφο Λισμπόα. Ιδιαίτερα επιβλητική η όπερα Αμαζόνας που κτίσθηκε με τις καλλίτερες πρώτες ύλες. Λόγω της μεγάλης γερμανικής παρικοίας στη Αμαζονία συναντάς ψηλούς ξανθούς ανάμεσα σε ιθαγενείς οι οποίοι έχουν αφομοιωθεί πολιτιστικά. Με πλησιάζει ένας περιθωριακός και μου προσφέρει ως δώρο ένα κουτί. Του απαντώ «Timeo Manaus et dona ferentes», δηλαδή  «Beware of Manaus bearing gifts» αυτό που στην Ελλάδα θα λέγαμε «Φοβού τους Μαναούς και δώρα φέροντας»!

Αφήνω πίσω μου την παραμυθένια αυτή πόλη και διαβάζω τα στοιχάκια ενός μικρού ποιήματος που μου έδωσε ένας φίλος.

Η ΜΑΝΑ ΓΗ

Η μάνα γη εκβάλλει γοερή κραυγή

για μας,

 τα παιδιά στασιαστές που την αγνοούν,

 Η μάνα γη αισθάνεται

 εμάς,

 τους ασυνειδήτους γιους της

 Η μόλυνση υπάρχει ήδη μέσα μας!

Το ένστικτο μας καταβροχθίζει

το ένστικτο μας δεν κατανοεί

ότι η ζωή είναι ομορφότερη της δόξας

 και το σύμπαν μεγαλύτερο του μυαλού μας

Η μόλυνση υπάρχει ήδη μέσα μας. 

Πίσω στο SP με περιμένει έκπληξη αφού οι φίλοι απο την Peruiba με έχουν καλέσει σε γεύμα στο Figueira Rubaiyat!! Εξαιρετική λίστα κρασιών, μοναδικά κρεατικά, άφθονο γέλιο και συζήτηση. Στην παρεά και ένας Ισπανός, τραπεζικό στέλεχος της Santander ο οποίος, μιλά άψογα Ελληνικά!!

Κανονίζει τις επόμενες να συναντηθώ με διαφόρους παράγοντες του επιχειρηματικού χώρου του SP όπου μετά απὀ πολύωρες συζητήσεις μαθαίνω τα εξής:

  Sociedade Anônima και Sociedade Limitada είναι οι πιο κοινές μορφές επιχειρήσεως, με τις διαδικασίες ιδρύσεως και λειτουργίας της δεύτερης να θεωρούνται γενικά απλούστερες. Οι εταιρικές αυτές μορφές μπορούν να είναι εξ’ ολοκλήρου ξένης ιδιοκτησίας, ωστόσο οι επενδυτές ενθαρρύνονται συνήθως να έχουν τοπικό εταίρο, καθώς αυτό διευκολύνει σε όλα τα στάδια συστάσεως και στην λειτουργίας της επιχειρήσεως, σε μια χώρα όπου οι προσωπικές σχέσεις εκτιμώνται ιδιαίτερα, ενώ κάποιες φορές αποτελούν και τον μόνο τρόπο για την αντιμετώπιση γραφειοκρατικών εμποδίων, την πρόσβαση σε κέντρα λήψεως αποφάσεων, αγοραστές, κλπ. Τα μερίσματα της Sociedade Anônima προς ξένους μετόχους δεν φορολογούνται. Η αρχική επένδυση μπορεί να επαναπατριστεί  αφορολόγητα, αλλά η υπεραξία υπόκειται σε φόρο 15%. Σε περίπτωση εκκαθαρισεως, η εταιρεία πρέπει να αποδείξει την αποπληρωμή όλων της των χρεών προς εργαζομένους, εφορία και ασφαλιστικά ταμεία, για να της επιτραπεί ο επαναπατρισμός του αρχικού κεφαλαίου. Είναι η μόνη μορφή επιχειρήσεως που μπορεί να εισαχθεί στο χρηματιστήριο και σε αυτή την περίπτωση υπόκειται σε υποχρεωτικό εξωτερικό έλεγχο. Ίδια υποχρέωση ισχύει και για επιχειρήσεις του χρηματοπιστωτικού και ασφαλιστικού τομέα, ανεξάρτητα από το αν είναι ή όχι εισηγμένες στο χρηματιστήριο, όπως και για τις μεγάλες επιχειρήσεις (αξία παγίων μεγαλύτερη από R$ 240 εκ., ή ετήσιος τζίρος που υπερβαίνει τα R$ 300εκ.).

 Sociedade Limitada – Ltda. Κεφαλαιουχική εταιρεία που αντιστοιχεί στην ελληνική ΕΠΕ. Ισχύουν όσα αναφέρθηκαν και για την S/A, εκτός του ότι οι μετοχές της δεν μπορούν να διαπραγματεύονται δημόσια. Ειδική περίπτωση αποτελεί η Μονοπρόσωπη Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (Empresa Individual de Responsabilidade Limitada– EIRELI), για την οποία ισχύουν όσα και για την Ltda, με την εξαίρεση ότι στην περίπτωση της μονοπρόσωπης, προβλέπεται ως ελάχιστο κεφάλαιο συστάσεως ποσό τουλάχιστον εκατονταπλάσιο του ισχύοντος κατωτάτου μισθού (R$ 788 για το 2015).Υπάρχουν αναφορές ότι έχουν απορριφθεί αιτήσεις συστάσεως EIRELI σε ξένους πολίτες που δεν έχουν θεώρηση μόνιμης εργασίας. Υπάρχει ακόμα δυνατότητα ιδρύσεως προσωπικών εταιρειών:

   Sociedade em Nome Coletivo – που αντιστοιχεί στην Ομόρρυθμη Εταιρεία

   Sociedade em Comandita Simples και Sociedade em Comandita por Ações –  που αντιστοιχούν στην Ετερόρρυθμη Εταιρεία.

Επίσης, υπάρχει δυνατότητα συνεργασιών που δεν περιβάλλονται σε κάποια νομική μορφή.

Σε επίπεδο δήμων, ο Άγιος Παύλος (SP) είναι η μεγαλύτερη πόλη της Βραζιλίας και από τις μεγαλύτερες μητροπολιτικές περιοχές του κόσμου. Θεωρείται το επιχειρηματικό κέντρο της χώρας. Δεύτερη σε μέγεθος είναι η πόλη του Rio de Janeiro (RJ), με βασική πηγή εσόδων τον τουρισμό, αλλά και κέντρο της βιομηχανίας ενέργειας (πετρέλαιο, φυσικό αέριο και συναφείς κλάδοι). Η πρωτεύουσα Brasília (DF), με το υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ στη χώρα, είναι το κέντρο της ομοσπονδιακής κυβερνήσεως. Η ελάχιστη βιομηχανική παραγωγή στοχεύει στην κάλυψη των αναγκών της πόλεως. Το 2014 στους 50 μεγαλύτερους δήμους της Βραζιλίας αντιστοιχούσε το 42,6% της καταναλώσεως. Στην κορυφή της κατατάξεως βρίσκονται Άγιος Παύλος (SP), Rio de Janeiro (RJ), Brasília (DF), Belo Horizonte (MG), Salvador(BA), Curitiba(PR), Porto Alegre (RS), Fortaleza (CE), Goiânia (GO), Recife(PE) και Manaus (AM), ενώ ακολουθούν άλλοι δήμοι της πολιτείας Αγίου Παύλου.

Φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων (IRPF) :

Ετήσια εισοδήματα μέχρι R$ 25.661,70 (οικονομικό έτος 2014) είναι αφορολόγητα. Από εκει κι πάνω ισχύει κλίμακα φόρου που κυμαίνεται μεταξύ 7,5%-27,5% επί του φορολογητέου εισοδήματος. Φορολογούνται και τα εισοδήματα εξωτερικού.

Ξένοι πολίτες που εργάζονται στην Βραζιλία με προσωρινή θεώρηση εργασίας, υπόκεινται επίσης σε φορολογία για όλα τους τα εισοδήματα, στην Βραζιλία και στο εξωτερικό, με την παραπάνω κλίμακα. Όσοι εργάζονται στην Βραζιλία με άλλου είδους θεωρήσεις, φορολογούνται για εισοδήματα που κερδίζουν στην χώρα με 25% για τις πρώτες 183 ημέρες της παραμονής τους και στην συνέχεια, για εισοδήματα που αποκτούν στην Βραζιλία και στο εξωτερικό, με τους παραπάνω συντελεστές.

 Φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων (IRPJ) :

Ισχύει ενιαίος συντελεστής φόρου για όλων των ειδών τις επιχειρήσεις, ύψους 15% επί του πραγματικού ή του τεκμαρτού ή του μετά από διαιτησία προκύπτοντος φορολογητέου εισοδήματος. Επιπλέον φόρος 10% επιβάλλεται στο ποσό του φορολογητέου εισοδήματος που υπερβαίνει τα R$ 20.000 το μήνα. Φορολογούνται και τα εισοδήματα εξωτερικού. Θυγατρικές και υποκαταστήματα ξένων επιχειρήσεων φορολογούνται όπως οι βραζιλιανές επιχειρήσεις.

Φόρος χρηματοπιστωτικών συναλλαγών (IOF) :

Επιβάλλεται στις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές.

Πιστωτικές κάρτες: μέχρι 1,5% την ημέρα για φυσικά πρόσωπα, 0,00137% την ημέρα

για νομικά πρόσωπα και για συναλλαγές μέχρι R$ 30.000,00

Αγορά συναλλάγματος: μέχρι 25% επί της αξίας συναλλαγής

Ασφάλιση: μέχρι 25% επί της αξίας συναλλαγής

Αγορά τίτλων ή κινητών αξιών: μέχρι 1,5% την ημέρα. Μόλις ήρθα στην Ελλάδα και λίγο πριν τις εκλογές άκουσα τον Κο Τσίπρα να ανακοινώνει ότι με την εκλογή του θα επιβάλει κάτι τέτοιο!! (Ασχολίαστο εε;;)

Επίσης υπάρχουν μια σειρά από φόρους  οινομικής ασφαλίσεως, διακινήσεως αγαθών και υπηρεσιών, κοινωνικής εντάξεως κλπ.

Η εργασιακή νομοθεσία στην Βραζιλία θεωρείται ιδιαίτερα ευνοϊκή για τους εργαζομένους. Στις βασικές προβλέψεις περιλαμβάνονται:

Κατώτατος μισθός (R$ 788 για το 2015)

Προσαύξηση μεταξύ 10% και 40% επί του βασικού μισθού για ανθυγιεινή εργασία.

Προσαύξηση 30% επί του βασικού μισθού για επικίνδυνη εργασία

Πληρωμή μισθού εντός των 5 πρώτων ημερών κάθε μήνα, στο τοπικό νόμισμα.

8ωρο εργασίας την ημέρα και όχι περισσότερες από 44 ώρες τον μήνα 15λεπτο διάλειμμα για εργασία μεταξύ 4 και 6 ωρών και 1-2 ώρες για εργασία περισσότερη από 6 ώρες

Μείωση μισθού επιτρέπεται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις.

Υποχρεωτική καταβολή 13ου μισθού.

Αποζημίωση για υπερωρίες. Άδεια 30 ημερών τον χρόνο (συμπεριλαμβάνονται τα σαββατοκύριακα).

Άδεια μητρότητας και πατρότητας 120 και 5 ημερών, αντίστοιχα. Ειδοποίηση 30 ημερών για απόλυση. Δικαίωμα στην απεργία. Υποχρεωτική συμμετοχή των εργαζομένων, ντόπιων και αλλοδαπών, στο σύστημα υγείας και κοινωνικής ασφαλίσεως της χώρας. Οι σχετικές εργοδοτικές εισφορές ανέρχονται σε 29% του ακαθαρίστου μισθού. Ο εργοδότης οφείλει επίσης να συνεισφέρει 8,5% του ακαθαρίστου μισθού των εργαζομένων σε ταμείο αποζημιώσεων για απολύσεις.

Όσον αφορά στην απασχόληση αλλοδαπού προσωπικού, μπορεί να πραγματοποιηθεί όταν ο εργαζόμενος πάρει μια από τις παρακάτω θεωρήσεις εισόδου στην χώρα:

Προσωρινή θεώρηση (μέχρι 2 χρόνια με δυνατότητα ανανεώσεως 2 ακόμα χρόνων)

Εκδίδεται για επαγγελματίες των οποίων οι γνώσεις και τα προσόντα δεν είναι διαθέσιμα τοπικά, που έχουν συνάψει συμβόλαιο απασχολήσεως με βραζιλιανή εταιρία. Υπόκεινται στην βραζιλιανή εργασιακή νομοθεσία. Η εταιρεία που τους προσλαμβάνει οφείλει να διατηρεί τον κανόνα των 2/3, δηλαδή τα 2/3 του προσωπικού που απασχολεί να είναι βραζιλιανοί πολίτες.

Προσωρινή θεώρηση (1+1χρόνος)

Αφορά τεχνικό προσωπικό που δεν διαθέτει συμβόλαιο εργασίας με κάποια εταιρεία, αλλά τοποθετείται στην χώρα στο πλαίσιο συμφωνίας μεταφοράς τεχνολογίας / τεχνογνωσίας. Δεν θεωρείται προσωπικό της βραζιλιανής επιχειρήσεως και δεν οφείλει να συνεισφέρει στο σύστημα κοινωνικής ασφαλίσεως.

Θεώρηση μόνιμης εργασίας (5 χρόνια)

Αφορά διευθυντικά στελέχη.Υπάρχει περιορισμός στην απασχόληση αλλοδαπών διευθυντικών στελεχών στην Βραζιλία ανάλογα με το ύψος της επενδύσεως. Για απασχόληση ενός αλλοδαπού διευθυντικού στελέχους απαιτείται επένδυση τουλάχιστον R$ 600.000, και προσαύξηση κατά R$ 600.000 για κάθε επόμενο, αν και το ποσό μπορεί να μειωθεί ανάλογα με τις θέσεις εργασίας που η εταιρεία προτίθεται να δημιουργήσει τοπικά.

Σημειώνεται ότι αλλοδαποί μηχανικοί, αρχιτέκτονες και αγρονόμοι μπορούν να εργαστούν στην Βραζιλία μόνον εφόσον εγγραφούν σε προσωρινό μητρώο του Ομοσπονδιακού Συμβουλίου Μηχανικής και Αγρονομίας (CONFEA/CREA). Το αίτημα για την προσωρινή εγγραφή του αλλοδαπού φυσικού προσώπου στο μητρώο αποτελεί πρωτοβουλία της βραζιλιανής εταιρείας στην οποία θα απασχοληθεί και έπεται της λήψεως προσωρινής θεωρήσεως και αδείας εργασίας, για την εξασφάλιση της οποίας, ο εργοδότης οφείλει να αποδείξει ότι ο αλλοδαπός επαγγελματίας διαθέτει γνώσεις και προσόντα μη διαθέσιμα τοπικά.

Η Βραζιλία κατέλαβε την 57η θέση μεταξύ 144 αξιολογουμένων χωρών στην κατάταξη Global Competitiveness Index2014 – 2015 του World Economic Forum, από την 56η πέρσι και την 48η το 2012. Σύμφωνα με την έρευνα, η Βραζιλία είναι από τις πλέον αναποτελεσματικές χώρες, διαθέτει την δεύτερη χειρότερη γραφειοκρατία μεταξύ των αξιολογουμένων χωρών και το δεύτερο πιο επαχθές ρυθμιστικό πλαίσιο επιχειρείν (μετά την Βενεζουέλα). Η ανάπτυξη των τελευταίων χρόνων οφείλεται αποκλειστικά στην πιστωτική επέκταση και στην αύξηση της τιμής των πρώτων υλών διεθνώς. Μεταξύ των χωρών BRICS, μόνον η ινδική οικονομία καταλαμβάνει χειρότερη θέση στην κατάταξη (71), ενώ στην νότια Αμερική, μόνον η Χιλή προηγείται της Βραζιλίας (33). Στην ίδια κατάταξη η Ελλάδα κατέλαβε την 81η θέση, από την 91η πέρσι.

Επιπλέον, η παραγωγή στην Βραζιλία επιβαρύνεται με αυτό που η εγχώρια βιομηχανία ονομάζει «κόστος Βραζιλίας», το οποίο ευθύνεται σε σημαντικό βαθμό και για την υποχώρηση της ανταγωνιστικότητάς της διεθνώς. Συγκρίνοντας το κόστος παραγωγής βιομηχανικών προϊόντων στην Βραζιλία σε σχέση με το αντίστοιχο μέσο κόστος σε Αργεντινή, Γαλλία, Γερμανία, Ελβετία, ΗΒ, ΗΠΑ, Ιαπωνία, Ινδία, Ισπανία, Ιταλία, Καναδά,Κίνα, Μεξικό, Ν. Κορέα και Χιλή, η Ομοσπονδία Βιομηχανιών Αγίου Παύλου (FIESP) εκτιμά ότι το «κόστος Βραζιλίας» επιβαρύνει την εγχώρια παραγωγή κατά 25,4%. Το «κόστος Βραζιλίας» αναλύεται ως εξής:

15,5% αποδίδεται στο υψηλό επίπεδο φόρων (αμέσων, εμμέσων και γραφειοκρατίας για τον υπολογισμό και την πληρωμή τους),

4,5% αποδίδεται στο κόστος κεφαλαίου κινήεσεως,

2,9% αφορά στο κόστος της ενεργείας και των πρώτων υλών,

1,5% αποδίδεται στις ανεπαρκείς υποδομές μεταφορών και logistics,

0,7% αφορά επιπλέον σε παροχές στους εργαζομένους, λόγω ανεπαρκών δημοσίων παροχών (π.χ. επιπλέον ιατροφαρμακευτική περίθαλψη) και

0,2% αφορά σε επιπλέον επιβάρυνση λόγω του κόστους μη εμπορευσίμων υπηρεσιών (ενοίκια, νομικές υπηρεσίες, κλπ).

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το μέρος των διμερών οικονομικών και εμπορικών σχέσεων με τις χώρες τόσο της Ευρώπης όσο και  της Ασίας και της Αφρικής.

Η βραζιλιανή ιδιωτική επενδυτική τράπεζα BTG Pactual ανακοίνωσε την εξαγορά της ελβετικής BSI, που ανήκει στον ιταλικό όμιλο Assicurazioni Generali S.p.A, έναντι 1,5 δισ. ελβετικών φράγκων. Η εξαγορά, με την οποία η BTG αποκτά παρουσία στον τομέα του privatebanking της Ελβετίας, τελεί υπό την έγκριση των ρυθμιστικών αρχών και αναμένεται να ολοκληρωθεί το πρώτο τρίμηνο του 2015, όπως έμαθα την τελευταία ημέρα παραμονής μου.

Η 6η Σύνοδος Κορυφής των χωρών BRICS (Βραζιλία, Ρωσσία, Ινδία, Κίνα, Νότιος Αφρική) πραγματοποιήθηκε το διάστημα 14-17/7 στην Βραζιλία. Οι εργασίες ξεκίνησαν στις 14/7, στην Fortaleza, όπου και πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις των υπουργών οικονομικών και διοικητών των κεντρικών τραπεζών των BRICS, των υπουργών εμπορίου, των προέδρων των αναπτυξιακών τους τραπεζών και των επιχειρηματικών τους συμβουλίων. Στις επιχειρηματικές συναντήσεις που διοργανώθηκαν, συμμετείχαν 602 εταιρείες που εκτιμάται ότι συνήψαν συμφωνίες ύψους 3,9 δισ. δολαρίων ΗΠΑ στους τομείς γεωργίας, υποδομών, μεταφορών, εξορύξεως, μηχανολογικού εξοπλισμού, πληροφορικής, φαρμάκων, ιατρικού εξοπλισμού και ενεργείας. Στις 15/7, οι αναπτυξιακές τράπεζες των εταίρων υπέγραψαν πενταετή συμφωνία συνεργασίας για την προώθηση τεχνολογικά καινοτόμων επενδύσεων, με έμφαση σε υποδομές και βιώσιμη ενέργεια.
Η συμφωνία προβλέπει ακόμα την επένδυση σε αναδυόμενες τεχνολογίες και την από κοινού χρηματοδότηση αναπτύξεως τεχνολογίας αμοιβαίου ενδιαφέροντος. Την ίδια ημέρα, οι ηγέτες των BRICS επιβεβαίωσαν την ίδρυση της επενδυτικής τράπεζας New Development Bank (NDB) και την σύσταση κοινού αποθεματικού ταμείου, Contingency Reserves Arrangement (CRA). Η NDB θα έχει έδρα στην Σαγκάη και προεδρία κυλιόμενη πενταετή. Την πρώτη προεδρία εξασφάλισε η Ινδία, σε αντάλλαγμα ως προς την έδρα της τραπέζης, την οποία επίσης διεκδικούσε. Στην Βραζιλία ανετέθη η προεδρία του συμβουλίου των μετόχων. Η ηγεσία της τραπέζης θα περάσει διαδοχικά στις Βραζιλία, Ρωσσία, Νότια Αφρική και Κίνα. Το αποθεματικό ταμείο θα έχει κεφάλαιο 100 δισ. δολάρια ΗΠΑ, που αντιστοιχεί σε 41 δισ. για την Κίνα, 18 δισ. για τις Βραζιλία, Ρωσσία και Ινδία, και 5 δισ. για την Νότια Αφρική. Τα τραβηκτικά δικαιώματα της Κίνας ορίστηκαν στο ήμισυ της συνεισφοράς της, των Βραζιλία, Ρωσσία και Ινδία στο ακέραιο και της Νότιας Αφρικής στο διπλάσιο. Στην πράξη, δε θα απαιτηθεί εκταμίευση των συναλλαγματικών τους διαθεσίμων, παρά μόνο σε περίπτωση που κάποιος από τους εταίρους ζητήσει βοήθεια για να αντιμετωπίσει κρίση ισοζυγίου πληρωμών, σε συνθήκες όπως η σταδιακή απόσυρση των μέτρων τονώσεως της οικονομίας των ΗΠΑ, στην οποία συγκεκριμένα ανεφέρθη η Πρόεδρος της Βραζιλίας, κα Rousseff. Παρόλο που το CRA είχε αρχικά προβληθεί ως μηχανισμός εναλλακτικός ως προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, συμφωνήθηκε ότι κάθε εταίρος θα μπορεί να λάβει στο ακέραιο το ποσό που του αναλογεί, μόνον εφόσον διατηρεί πρόγραμμα οικονομικής στηρίξεως με το ΔΝΤ (σας λέει τίποτα;). Σε διαφορετική περίπτωση, θα μπορεί να λάβει μόνον το 30% του ποσού. Τέλος, στις 16/7 πραγματοποιήθηκε στην Μπραζίλια συνάντησή των ηγετών των BRICS με τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων της Ενώσεως Νοτιοαμερικανικών Εθνών (UNASUL).

32 διμερείς συμφωνίες στο σύνολο υπεγράφησαν κατά την επίσημη επίσκεψη του Προέδρου της Κίνας στην Βραζιλία, σε συνέχεια της Συνόδου Κορυφής των BRICS. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται μνημόνιο συνεργασίας της βραζιλιανής επενδυτικής τραπέζης BNDES με την αντίστοιχη κινεζική Eximbank, την China Development Bank και την China Investment Corporation. Εξάλλου, οι κρατικές ενεργειακές Eletrobrás και State Grid, συμφώνησαν στην ανάπτυξη δικτύου υπερυψηλής τάσεως για την μεταφορά ενεργείας από το υπό κατασκευή μεγάλο υδροηλεκτρικό έργο της Βραζιλίας στο Belo Monte.
Αντίστοιχα, Eletrobrás και Furnas υπέγραψαν συμφωνία συνεργασίας με την κινεζική κοινοπραξία που κατασκεύασε το φράγμα των τριών φαραγγιών στην Κίνα, για την κατασκευή υδροηλεκτρικού έργου στο Rio Tapajós. Συμφωνήθηκε ακόμα η πώληση 60 αεροσκαφών Embraer στις κινεζικές Tianjin Airlines και ICBC Leasing, ύψους 3,2 δισ. δολαρίων ΗΠΑ, και οι επενδύσεις στην Βραζιλία ύψους 300 και 400 εκ. δολαρίων ΗΠΑ των κινεζικών Sany (βαρέα μηχανήματα) και Chery (αυτοκίνητα), αντίστοιχα.
Σημαντικές επιτυχίες για την Βραζιλία θεωρήθηκαν ακόμα η εξασφάλιση για την κρατική τράπεζα Banco do Brasil αδείας λειτουργίας στην Κίνα, μετά από 10 χρόνια αναμονής, η πρώτη που δίδεται σε τράπεζα της λατινικής Αμερικής (αυτό είναι μεγάλη επιτυχία). Ομοίως, η άρση απαγορεύσεως της εξαγωγής βραζιλιανού βοείου κρέατος στην Κίνα!!  Η Κίνα εξέφρασε επίσης ενδιαφέρον συνεργασίας με την Βραζιλία και το Περού για την ανάπτυξη του διωκεανίου σιδηροδρόμου, που θα συνδέει τον Ατλαντικό με τον Ειρηνικό, ολοκληρώνοντας την θαλάσσια διαδρομή των προϊόντων από και προς την Κίνα. Άλλο αντικείμενο ενδιαφέροντος της Κίνας αποτελεί η πετρελαϊκή παραγωγική αλυσίδα (κατασκευή ναυπηγείων και πλατφορμών εξορύξεως, προμήθεια εξοπλισμών), ενώ ήδη οι κρατικές κινεζικές ChinaNational Offshore Oil Corporation και China National Petroleum Corporation συμμετέχουν με 10% καθεμιά στην κοινοπραξία της Petrobrás, στην οποία ανετέθη η εκμετάλλευση του κοιτάσματος Libra, του μεγαλυτέρου μέχρι στιγμής κοιτάσματος πετρελαίου στο επίπεδο pre-salt της Βραζιλίας. Παρά τις συμφωνίες που προωθήθηκαν, η Εθνική Συνομοσπονδία Βιομηχανιών της Βραζιλίας (CNI) εκφράστηκε με επιφύλαξη σχετικά με το όφελος για την εγχώρια βιομηχανία,η οποία αντιμετωπίζει ισχυρό ανταγωνισμό από τα πολύ φθηνότερα κινεζικά προϊόντα, ενώ για τα βραζιλιανά είδη υψηλής προστιθέμενης αξίας εφαρμόζονται εμπόδια εισόδου στην κινεζική αγορά. Όσον αφορά στις εξαγγελθείσες κινεζικές επενδύσεις, η CNI εκφράστηκε μεν θετικά, σημείωσε πάντως ότι βραχυπρόθεσμα δεν πρόκειται να έχουν καμμία επίδραση στην βραζιλιανή οικονομία.

Αυτό που όμως απησχόλησε πολύ τον τύπο και τα στελέχη εταιρειών είναι το πολιτικο – οικονομικό σκάνδαλο της Petrobras.

Αναλυτικότερα όπως έμαθα στην συνέχεια, δυσμενείς ήταν οι επιπτώσεις στην οικονομία υποθέσεως χρηματισμού και ξεπλύματος χρήματος στο επίκεντρο της οποίας βρίσκεται η κρατική πετρελαϊκή Petrobras και 9 μεγάλες εργολαβικές / κατασκευαστικές εταιρείες που έχουν συμβάσεις μαζί της. Αθροιστικά ο τζίρος των εμπλεκομένων κατασκευαστικών ανέρχεται σε 35 δισ. ρεάις (~11,6 δισ. ευρώ), ή περίπου 1/3 του συνολικού τζίρου των 300 μεγαλύτερων εταιρειών του κλάδου της Βραζιλίας. Οι εταιρείες κατηγορούνται ότι συνεννοούνταν μεταξύ τους για το μοίρασμα των έργων της κρατικής πετρελαϊκής και ότι χρημάτιζαν στελέχη της, ώστε να υπερτιμούν τους διαγωνισμούς και να κατακυρώνουν τα έργα στην εκάστοτε εταιρεία. Το ύψος των συμβάσεών τους με την Petrobras ανέρχεται σε 59 δισ. ρεάις (~19,6 δισ. ευρώ), από τα οποία τα 10 δισ. (3,3 δισ.) εκτιμάται ότι αφορούν σε δωροδοκίες. Η MorganStanley εκτιμά την ζημιά της Petrobras από την υπερτιμολόγηση των συμβάσεων σε 21 δισ. ρεάις. Λόγω των αποκαλύψεων, η εταιρεία δεν ανακοίνωσε οικονομικά αποτελέσματα για το τρίτο τρίμηνο, ως όφειλε, και παρεδέχθη ότι εφόσον αποδειχθούν οι κατηγορίες, ενδεχομένως να χρειαστεί να τροποποιηθούν οι οικονομικές της καταστάσεις. Παρά το γεγονός ότι παράγει ιστορικά υψηλούς όγκους πετρελαίου, η προνομιούχος μετοχή της έφτασε στο χαμηλότερο επίπεδο του έτους. Συνολικά από την έναρξη της αστυνομικής επιχειρήσεως και σε συνθήκες μειώσεως της τιμής του πετρελαίου διεθνώς, η αξία της Petrobras υποχώρησε κατά 610 δισ.ρεάις και βρίσκεται πλέον στο επίπεδο που βρισκόταν πριν από την ανακάλυψη του πετρελαϊκού αποθέματος pre-salt.
Εν τω μεταξύ ορισμένες επενδυτικές τράπεζες και οίκοι αξιολογήσεως (UBS και Goldman Sachs / Moody’s και S&P) υπεβάθμισαν την αξιολόγησή τους για τις μετοχές / το χρέος της εταιρείας, ενώ αυξάνει καθημερινά ο αριθμός των συλλογικών αγωγών επενδυτών των ΗΠΑ που είχαν αγοράσει ADRs της εταιρείας. Εκτιμάται ότι το σκάνδαλο θα επηρεάσει πολλαπλά την οικονομία το 2015. Καταρχάς λόγω του αμέσου αντικτύπου στη μεγαλύτερη κρατική εταιρεία της Βραζιλίας.Το πρόγραμμα επενδύσεων της Petrobras για το 2015 ανέρχεται σε 100 δισ. ρεάις, αλλά υπό τις παρούσες συνθήκες δεν είναι βέβαιο ότι θα μπορέσει να υλοποιηθεί.
Χαρακτηριστικό είναι ότι όποιον συναντούσα δεν ήθελε να βάζει καύσιμο στο αυτοκίνητό του σε πρατήρια της Petrobras (sic). Επιπλέον, εκτιμάται ότι για κάθε ρεάλ επενδύσεων, δημιουργούνται 1,9 ρεάις, συνεπώς με το βάρος που αντιπροσωπεύει η Petrobras στην βραζιλιανή οικονομία, πιθανή μη υλοποίηση έστω και μέρους του επενδυτικού της προγράμματος, θα έχει πολλαπλασιαστικά αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομία της χώρας συνολικά. Μείωση των επενδύσεων της εταιρείας μπορεί ακόμη να αποτρέψει την ανάκαμψη του εξωτερικού εμπορίου μεσομακροπρόθεσμα, καθώς η χώρα θα εξακολουθήσει να χρειάζεται να συμπληρώνει την ίδια παραγωγή πετρελαίου με εισαγωγές, επιδεινώνοντας έτσι το εμπορικό της ισοζύγιο. Για το 2014, εκτιμάται ότι η Βραζιλία θα καταγράψει έλλειμμα στο ισοζύγιο πετρελαίου και παραγώγων, ύψους 21,5 δισ. δολαρίων ΗΠΑ. Επιπλέον, ειδικά λόγω της εμπλοκής στην υπόθεση ορισμένων από τις μεγαλύτερες κατασκευαστικές της χώρας, εκφράζεται η ανησυχία ότι μπορεί να καθυστερήσει η υλοποίηση του προγράμματος των συμβάσεων παραχωρήσεως, από το οποίο και αναμένεται ο κύριος όγκος επενδύσεων. Καθώς αμφισβητείται η ικανότητα της κυβερνήσεως για δημοσιονομική πειθαρχία και το ενδεχόμενο περαιτέρω υποβαθμίσεως της πιστοληπτικής ικανότητας της Βραζιλίας φαίνεται όλο και πιο πιθανό, οι μεσαίου μεγέθους κατασκευαστικές εταιρείες, που δεν εμπλέκονται στο σκάνδαλο, θα αντιμετωπίσουν ζήτημα υψηλού κόστους χρηματοδοτήσεως για να αναλάβουν τα έργα του προγράμματος, ενώ και οι διεθνείς επενδυτές που συμμετέχουν μέσω της αγοράς ομολόγων μπορεί να απομακρυνθούν. Υπό προϋποθέσεις πάντως, η εξέλιξη μπορεί να αποτελεί ευκαιρία για μεσαίου και μικροτέρου μεγέθους κατασκευαστικές, εγχώριες και διεθνείς, που θα επιδιώξουν να διεκδικήσουν μέρος των έργων.

Μπορεί όλα αυτά να φαίνονται δύσκολα. Για τον μέσο Βραζιλιάνο όμως υπάρχει ένα στερεοτυπικό συμπέρασμα αλλά πέρα για πέρα αληθινό.. maiscedo ou mais tarde, dar tempo pra cada um de nós o que merecemos. (Αργά ή γρήγορα δίνει ο χρόνος στον καθένας μας αυτό που του αξίζει).

Θυμάμαι ένα βράδυ καθώς γυρνούσα στο διαμέρισμα με σταματάει με το αυτοκίνητο για έλεγχο η αστυνομία. Δεν μιλούσαν Αγγλικά. Ήταν ιδιαίτερα τυπικοί και όταν είδαν το διαβατήριο μου το επέστρεψαν αμέσως και ευχήθηκαν καλή συνέχεια. Ένα τετράγωνο πιο κάτω φθηνά ναρκωτικά, όπως το κρακ, εξαθλίωναν και χειραγωγούσαν τον φτωχό πληθυσμό που ζει κατα εκατοντάδες κάτω απο τις γέφυρες σε χαρτόκουτα και υπνοσάκους. Σε μία από τις πιο υποβαθμισμένες περιοχές του κέντρου, την λεγομένη Cracolândia (χώρα του Κρακ), η διακίνηση γίνεται μπροστά στα μάτια των περαστικών. Κανείς δεν επεμβαίνει, κανείς δεν ενδιαφέρεται ούτε η αστυνομία. Μία ψυχή λιγότερη, πεταμένη στοβ σωρό των ανακυκλώσιμων σκουπιδιών. Φτάνοντας βγήκα στο μπαλκόνι διαβάζοντας στον ουρανό τον Σταυρό του Νότου….

Έβραζε το κύμα του γαρμπή
είμαστε σκυφτοί κι οι δυο στον χάρτη
γύρισες και μου πες πως το Μάρτη</span>
<span style="color:#003300;">σ’ άλλους παραλλήλους θα
χεις μπει

Κούλικο στο στήθος σου τατού
που όσο κι αν το καις δεν λέει να σβήσει
είπαν πως την είχες αγαπήσει
σε μια κρίση μαύρου πυρετού

Βάρδια πλάι σε κάβο φαλακρό
κι ο Σταυρός του Νότου με τα στράλια
Κομπολόι κρατάς από κοράλλια
κι άκοπο μασάς καφέ πικρό

Το Άλφα του Κενταύρου μια νυχτιά
με το παλλινώριο πήρα κάτου
μου `πες με φωνή ετοιμοθανάτου
να φοβάσαι τ’ άστρα του Νοτιά

Άλλοτε απ’ τον ίδιον ουρανό
έπαιρνες τρεις μήνες στην αράδα
με του καπετάνιου την μιγάδα
μάθημα πορείας νυχτερινό

Σ’ ένα μαγαζί του Nossi Be
πήρες το μαχαίρι δυο σελίνια
μέρα μεσημέρι απά στη λίνια
ξάστραψες σαν φάρου αναλαμπή

Κάτω στις ακτές της Αφρικής
πάνε χρόνια τώρα που κοιμάσαι
τα φανάρια πια δεν τα θυμάσαι
και το ωραίο γλυκό της Κυριακής

Ήταν Σάββατο. Η πτήση μου για την επιστροφή αναχωρούσε στις 20:30.

Από νωρίς είχα σηκωθεί για να ετοιμαστώ. Με είχαν καλέσει σε έναν πολιτικό γάμο που θα γινόταν στην Jundiai, την μικρή πόλη που είχα επισκεφθεί αρχικά! Καταπληκτική ημέρα με πολύ ήλιο και θερμοκρασίες κοντά στους 35 βαθμούς. Μαζευτήκαμε στο πνευματικό κέντρο της πόλεως. Μα πόσοι γάμοι!!  Το ένα ζευγάρι μαρτύρων, οι φίλοι μου, είχε ξεχάσει τις ταυτότητές του. Με κοίταξαν με απόγνωση! Είχα μαζί μου το διαβατήριο. Με παρακάλεσαν να πάρω την θέση τους. Ναι! Έγινα «κουμπάρος» του Τζίνο και της Βαλ. Παντρεύτηκαν στις 11:23 την 10η Ιανουαρίου εκεί που ο τροπικός του Αιγόκερω συναντά τον 23ο μεσημβρινό. Εγώ απο τον 38ο παράλληλο έβαλα την υπογραφή μου στο βιβλίο που σφραγίστηκε από τον αντιπρόσωπο της πόλεως. Η Βαλ ήταν το 23ο παιδί της οικογενείας ντα Σίλβα. Το όλο μυστήριο είχε ολοκληρωθεί στις 11:38. Έτσι οι οριζόντιες τους σχέσεις νομιμοποιήθηκαν και κάθετα. Γευματίσαμε όλοι μαζί σε μια μικρή όαση! Κάποια στιγμή σταμάτησαν να μιλούν. Με κοίταξαν..

–   Δεν ξέρουμε αν θα βρεθούμε ποτέ ξανά. Οι στιγμές όμως που ζήσαμε μαζί θα τις έχουμε για πάντα στην καρδιά μας. Και αν δεν ιδωθούμε σε αυτή την ζωή, που ξέρεις ίσως σε κάποια άλλη!!

   Φίλε αναγνώστη, πολλά σου έχω ανιστορήσει και λέω με το νου μου πως πρέπει να έχεις πια αποστάσει. Μπορεί κιόλας, δεν ξέρω, να το έπαθες αυτό αρκετά πριν το μαντέψω, λοιπόν χρέος μου τώρα κρίνω να αποσώσω το μικρό αυτό οδοιπορικό στην χώρα της μαγείας.

Ομολογώ πως εκστασιάστηκα με τοπία και ανθρώπους. Τα μάτια μου  αντικρυσαν όλη την έμπνευση που μπορεί να είχε ο Θεός ένα απόγευμα της μικρής μας καθημερινότητας.

    Έδεσα την ζώνη ασφαλείας στο κάθισμα του Airbus. Κόλλησα το πρόσωπό μου στον Δυσμικό ορίζοντα καθώς το αεροσκάφος απογειωνόταν γεμάτο αναμνήσεις. Πρωτού νοιώσω πως ήταν πια πολύ αργά γύρισα πίσω για μια ακόμη φορά τα μάτια μου και αγνάντευσα την γη που αφήνω. Ήταν σχεδόν σκοτάδι και το φεγγάρι κρυστάλλωνε σαν μωβ άχνη στους λόφους. Το βλέμμα δέθηκε επάνω τους και τεντώθηκε στον φεγγερό ορίζοντα, πέρα εκεί στα φευγαλέα φώτα της πόλεως σαν κάτι να αναζητάει ανήσυχο. Ξάφνου ο σχηματισμός ενός γυμνού πεντακάθαρου αστερισμού με διάπλατα φτερά και το ανάστημά του γεμίζει το Νότο. Μια μεγάλη στροφή ακολουθεί και .. πηδάει γράφοντας έναν ολόγεμο κύκλο .. κι ύστερα με ένα λοξό σχήμα σταυρού σβήνει το όραμα και χάνεται στα σύννεφα.

Πλάτων Μαζαράκης
καὶ φωτογραφία τοῦ Πλάτωνος, ἀπὸ ἐδῶ

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

One thought on “Βραζιλία. Ὀδοιπορικὸ στὴν χώρα τῶν Λωτοφάγων.

Leave a Reply