Ἡ Τσοῦκα, οἰκισμὸς τοῦ Παλιοκάτουνου, (Δῆμος Φραγκίστας, Εὐρυτανία) φαντάζει ἀσήμαντη στὸ πέρασμα τοῦ ματιοῦ ἀπὸ χάρτη τῆς περιοχῆς, ἔχει ὅμως νὰ ἐπιδείξῃ πολλά. Πρῶτο τὸ Κὰστρο της, στὸ ἐπάνω χωριό, μὲ περίμετρο περίπου τὰ 500 μέτρα, ἕνα ἀνεξερεύνητο κάστρο ποὺ σὲ πιάνει δέος στὸ ἀντίκρυσμά του. Ἐπάνω στὸ παλαιό, κτίσθηκε μετέπειτα ἄλλο, ποὺ τὰ σημάδια του εἶναι ἔντονα κι αὐτά.

     Ἀνατολικὰ τοῦ χωριοῦ ὁ Ἀγραφιώτης ποταμός, μὲ τὸ περίφημο τοξοτὸ γεφύρι τοῦ Μανώλη ποὺ κτίσθηκε τὸ 1659, ἔχει ὕψος 22μ. καὶ τὸ ἄνοιγμα στὶς βάσεις του 30μ. Ὁ κτίστης του, ἦταν ὁ Μανώλης, ἀπὸ τὸν ὁποῖον πῆρε τὸ ὄνομά του. Τὸ γεφύρι τοῦ Μανώλη εἶναι τὸ τελευταῖο γεφύρι τοῦ Ἀγραφιώτη. Σηματοδοτεῖ τὴν ἔξοδο τοῦ ποταμοῦ στὴν Λίμνη τῶν Κρεμαστῶν. Εὑρίσκεται λίγο πρὶν τὴν παλαιὰ συμβολὴ τῶν τριῶν κυρίων ποταμῶν τῆς περιοχῆς, τοῦ Ἀχελώου καὶ τῶν παραποτάμων του, Ἀγραφιώτη καὶ Μέγδοβα. Λίγο πιὸ κάτω, τὸ 1964 κατασκεύαστηκε τὸ φράγμα τῶν Κρεμαστῶν ποὺ δημιούργησε τὴν ὁμώνυμη τεχνητὴ λίμνη. Ἦταν φυσικὸ ὅτι ἡ λίμνη θὰ ἀνέβαζε τὴν στάθμη τοῦ νεροῦ κοντὰ στὶς ἐκβολὲς τῶν ποταμῶν. Ἐπειδὴ τὸ γεφύρι τοῦ Μανώλη εὑρίσκεται στὶς παρυφὲς τῆς λίμνης, ἀνάλογα μὲ τὸ ὕψος τῶν βροχοπτώσεων κάθε χρονιᾶς, ἄρχισε πότε νὰ ἐμφανίζεται καὶ νὰ ἐξαφανίζεται.

     Σήμερα δὲν ὑπάρχει ὀρατὸ μονοπάτι νὰ τὸ ἐνώνῃ μὲ τὶς ὄχθες τοῦ Ἀγραφιώτου. Συνήθως τὸν χειμῶνα ξεχωρίζει μόνο ἡ κορυφὴ τοῦ τόξου, ἐνώ τὸ καλοκαῖρι φαίνεται ὁλόκληρο. Εἶναι πιὰ πνιγμένο στὸ νερὸ καὶ ἀντιστέκεται στὸν χρόνο καὶ στὸν Ἀγραφιώτη.

Σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση, ἔλαβε τὸ ὄνομά του ἀπὸ τὸν πρωτομάστορα Μανώλη Χρυσιώτη ὁ ὁποῖος στὴν πορεία τῆς ζωῆς του, ἐγκαταστάθηκε στὸ χωριὸ Δάφνη (Κουφάλα) τῆς Εὐρυτανίας. Ἡ σύζυγός του ὀνομαζόταν Παρασκευὴ καὶ καταγόταν ἀπὸ τὰ Βραγγιανὰ τῶν Ἀγράφων. Τὸ ζευγάρι ἦταν ἄκληρο καὶ γι’ αὐτὸ ὁ Μανώλης δημιούργησε ἕνα «παιδί», τὸ γεφύρι καὶ ἡ γυναίκα του δυό “κόρες” τὴν ἐκκλησία τῆς Ἁγ. Παρασκευῆς στὴ Χρύσω καὶ τὴν Ἁγ. Παρασκευὴ στὰ Βραγγιανά. Σὲ ἐντοιχισμένη στὸ γεφύρι ἐπιγραφὴ ἀναφέρεται σχετικά «ΕΚΤΙΣΘΗ ΤΟ 1659, ΟΙ ΚΤΗΤΟΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΙ ΜΑΝΩΛΗΣ».

          Πρόκειται γιὰ ἕνα θαῦμα τῆς λαϊκῆς ἀρχιτεκτονικῆς, ποὺ ἐνσωματώνει τὴ σοφία αἰώνων, καὶ εἶναι ἀπορίας ἄξιο τὸ ὅτι στέκει ἀκόμη στὴ θέση του, πότε μέσα στὰ νερὰ τῆς λίμνης καὶ πότε ἔξω ἀπὸ αὐτὰ χωρὶς νὰ φέρῃ ἐμφανεῖς ζημιές. Ἡ παράδοσις λέει ὅτι γιὰ τὸ κτίσιμό του, χρειάστηκαν χιλιάδες… αὐγά, καθῶς τὸ ἀσπράδι τους ἀποτελούσε τὸ συνδετικὸ ὑλικὸ ἀνάμεσα στοὺς ἀρμούς του. Αὐτὸ βέβαια θὰ εἶναι ὑπερβολή, ἀφοῦ ἡ εὐστάθεια τῶν παλαιῶν αὐτῶν γεφυριῶν ὀφείλεται κατὰ κύριο λόγο στὸν τρόπο κατασκευῆς καὶ «θηλυκώματος» τῆς λιθοδομῆς τους.

     Ἐδῶ τὸ 1807 ἒγινε μία μεγάλη μάχη μεταξὺ κλεφτῶν, ὑπὸ τοὺς Κατσαντώνη καὶ Κῖτσο Μπότσαρη, κατὰ Τουρκοαρβανιτάδων. Οἱ Καπετάνιοι, πήγαιναν στὴν συνέλευση τῶν Καπετανέων τῆς «Ἁγίας Μαύρας» Λευκάδος. Οἱ Τουρκοαρβανίτες προσπάθησαν νὰ τοὺς ἀποτρέψουν τὴ διέλευσὴ τους στὴ γέφυρα καὶ κατὰ φημολογία, λένε, πῶς στὴ μάχη τούτη σκοτώθηκε ὁ Δίπλας.

     Δίπλα στὸ γεφύρι ὑπῆρχε καὶ τὸ ἀπαραίτητο χάνι. Ὁ Στέφανος Γρανίτσας θυμᾶται : …«ὅλο τὸ κάτω μέρος τοῦ τόξου τοῦ πολυμυθικοῦ «Γεφυριοῦ τοῦ Μανώλη»εἶναι κατάστικτον ἀπὸ φωλιὲς πετροχελιδονιῶν. Εἰς τὸ ἄκρον αὐτοῦ ὑπάρχει ἕνα χάνι, ὅπου θ’ ἀκούσετε χιλιόρρυθμον τὴν παράδοσιν τῆς εὔμορφης Πρωτομαστόρισσας ἡ ὁποία ἐξυπνᾶ τὴ νύκτα μὲ τὴ ῥόκα της, ὅπως τῆς ἐπῆραν τὸν ἴσκιο καὶ φωνάζει γιὰ τὸν ἄνδρα της. Κατὰ τὰ μεσάνυκτα ἡ ὡς τάφος σιωπηλὴ ῥεματιὰ ἐγέμισεν ἀπὸ μίαν χιλιόστομον ἀκάλυπτον κραυγή… Δὲν εἶναι ἡ Πρωτομαστόρισσα μοῦ εἶπεν ὁ Χατζῆς. Εἶναι ἡ ἀγριόγατα. Ἔρχεται γιὰ τὰ πετροχελίδονα…»

Δεῖτε τὴ θέση τοῦ γεφυριοῦ στὸ χάρτη ἐδῶ.

ἀνιχνευτές