Ἡ κατάληψις τῆς Ἀμισοῦ ὑπὸ τῶν Ἀράβων.

Σὰν σήμερα τὸ 863.

—Ὁ Ἄραβας ἐμίρης τῆς Μελιτηνῆς Ὀμάρ, εἰσέβαλε σὲ Ἑλληνικὸ ἔδαφος, διέσχισε λεηλατῶντας τὸ θέμα τῶν Ἀρμενιάκων, ἔφθασε στὰ παράλια τοῦ Εὐξείνουν Πόντου καὶ κατέλαβε τὴν Ἀμισό, πόλη ἰδιαιτέρως σημαντικὴ γιὰ τὸ ἐμπόριο μὲ τὴν Μαύρη Θάλασσα καὶ τὴν Ἀνατολή.

Ὁ Στρατηγὸς τῶν Θρακησίως Πετρωνᾶς, ἐξεστράτευσε ἐναντίον του, μὲ ἰσχυρὸ στρατό, περικύκλωσε στὸν Πόσοντα, κοντὰ στὸν ποταμὸ Λαλακάοντα, τὸν ἀραβικὸ στρατὸ καὶ τὸν κατέστρεψε, ἐνῷ ὀ Ὀμὰρ βρῆκε τὸν θάνατο.
Ἠ νίκη τῶν Ἑλλήνων εἶχε μεγάλο ἀντίκτυπο καὶ ἐξασφάλισε τὴν κυριαρχία τῆς Μικρᾶς Ἀσίας.
Ἀπὸ τότε οἱ Ἄραβες δὲν ἐνόχλησαν πλέον τὴν Αὐτοκρατορία.

Τὰ ἀκριτικὰ ἔπη διασώζουν τὴν ἀνάμνηση τῆς μεγάλης αὐτῆς μάχης.

Θράκη

ΑΚΡΙΤΑΙ – ΑΚΡΙΤΙΚΑ ΑΣΜΑΤΑ – ΑΚΡΙΤΙΚΟΝ ΕΠΟΣ

Ἀπό τοῦ αὐτοκράτορος Ἡρακλείου (7ος αἰ.), ἐγκαταλείφθη ἡ ἀπό τῆς ρωμαϊκῆς παρακμῆς χρονολογουμένη σύνθεσις τοῦ στρατεύματος ἐκ μόνον μισθοφόρων. Ἐφεξῆς ὁ στρατὸς συνεκροτεῖτο κατὰ βάσιν ἐξ ἐγχωρίων στοιχείων, κυρίως ἀπό ἀγρότας. Ἡ χώρα διῃρέθη εἰς  θ έ μ α τ α, ἤτοι στρατιωτικὰς ἐπαρχίας, ἐπί κεφαλῆς τῶν ὁποίων ἐτέθησαν στρατηγοὶ. Ἐν ταῖς ἐπαρχίαις αὐταῖς, παρεχωροῦντο ὑπό τοῦ Κράτους «τόποι στρατείας» ἤ «στρατιωτόπια», δηλονότι ἀγροκτήματα εἰς τοὺς ὑποχρέους πρὸς στράτευσιν, οἴτινες ἀνελάμβανον νὰ ἐκγυμνάζωνται στρατιωτικῶς καὶ νὰ διατηροῦν τὰ ὅπλα καὶ τοὺς ἵππους των. «Ὁ θεσμὸς, ἀληθῶς μεγαλοφυὴς ἐπινόησις, συνδυάζει τὸν ἐλεύθερον ἀγρότην μὲ τὴν γῆν…..καὶ τὸ αἴσθημα ἀφοσιώσεως πρὸς τὴν Αὐτοκρατορίαν….Ἀπό ἁπλοῦς χωρικοὺς, ἀκαθορίστου πολλάκις ἐθνικότητος, ἀβεβαίας πίστεως καὶ ἐπισφαλοῦς ἀφοσιώσεως, ὤθησεν ὁ θεσμὸς, χάρις εἰς τὴν διανομὴν ἐλευθέρου κτήματος, πρὸς τὴν καλλιέργειαν ἐθνικοῦ φρονήματος καὶ τὴν ἀνάγκην συνεχοῦς ἀσκήσεως».

Πρὸς συμπλήρωσιν τοῦ ἐν λόγῳ στρατιωτικοῦ θεσμοῦ ἀνεπτύχθη βαθμιαίως ἡ ὀργάνωσις τῶν παραμεθορίων φρουρῶν. Αἱ μακριναὶ περιοχαὶ ἀπηλλάγησαν τῆς φορολογίας, οἱ δὲ πληθυσμοὶ τῶν ἐλευθερουμένων ἀπό κάθε βάρος περιοχῶν, ἀνελάμβανον τὴν ὑποχρέωσιν νὰ καταρτίζουν φρουριακὰ σώματα, ἐντεταλμένα ν’ἀσκοῦν τὴν ἀστυνομίαν τῶν συνόρων, δηλαδὴ τοὺς «τὰς ἄκρας προνοουμένους» ἀκρίτας.

Αἱ διατάξεις αὐταί ἠκολούθησαν τὸ ὑπόδειγμα τοῦ ὑπό τῶν Ρωμαίων ἐφαρμοσθέντος θεσμοῦ τῶν  συνοριακῶν περιοχῶν, τῶν «λιμίτων», ὑπέρ τῶν ὁποίων εἶχε καθιερωθῆ διοικητικὴ καὶ φορολογικὴ ἀσυδοσία μὲ τὴν ὑποχρέωσιν νὰ συγκροτοῦνται ἐξ ἐντοπίων οἱ «limitanei milites». Τοιουτρόπως ἐδημιουργήθη εὐρεῖα ζώνη ἀσφαλείας, οὐ μόνον κατὰ μῆκος, ἀλλά καὶ κατὰ βάθος ὠργανωμένη, περιβάλλουσα τὴν Αὐτοκρατορίαν εἰς τὴν Εὐρώπην καὶ εἰς τὴν Μικρὰν Ἀσίαν, μὲ πλῆρες φρουριακὸν σύστημα πρὸς ἄμυναν κατὰ τῶν βαρβαρικῶν ἐπιδρομῶν.

Διὰ τῆς στρατιωτικῆς αὐτῆς ὀργανώσεως, ἀπεμακρύνοντο ἀφ’ἑνός οἱ κίνδυνοι συχνῶν ἐπιθέσεων καὶ ἀφ’ἐτέρου, διὰ προσωρινῆς ἀπασχολήσεως τοῦ ἐχθροῦ, ἐπετρέπετο ἡ ἔγκαιρος συγκέντρωσις τακτικῶν δυνάμεων πρὸς ἀποφασιστικὴν αὐτοῦ ἀπόκρουσιν.

Τὸ φρόνημα τῶν ἀκριτῶν ἐπί αἰῶνας διετηρήθη ἀκμαῖον. Οἱ συνεχεῖς πολεμικοὶ συναγερμοὶ, ἐπέβαλλαν ἀδιάκοπον ἄσκησιν. Οἱ τραχεῖς ἀγῶνες καὶ οἱ ἀδιάκοποι κίνδυνοι, ἀνέπτυσσον γενεὰς φρονηματισμένας μὲ ψυχὴν ἀτρόμητον καὶ ἦθος ἀγέρωχον.

Οἱ ὑπερασπισταὶ τῶν παραμεθορίων ἀνατολικῶν ἐπαρχιῶν Χαρσιανοῦ, Λυκανδοῦ, Καππαδοκίας, καὶ κατόπιν τῶν παρὰ τὸν Εὐφράτην χωρῶν, ἠγωνίζοντο πρὸς τοὺς ἐπιδρομεῖς καὶ δὴ, πρὸς τοὺς Σαρακηνοὺς δεινοὺς καὶ μακροχρονίους ἀγῶνας. Καθὼς μᾶς πληροφορεῖ Λέων ὁ Στ’ εἰς τὰ «Τακτικὰ» του, καὶ ὁ Νικηφόρος εἰς τὸ «Περὶ παραδρομῆς πολέμου» ἔργον του, οἱ Σαρακηνοὶ κατ’ἔτος καὶ πολλάκις καὶ δὶς καὶ τρὶς ἐντός τοῦ αὐτοῦ ἔτους ἀπό τοῦ ἔαρος μέχρι τοῦ φθινοπώρου, συνέρρεον ἀπό τῆς Αἰγύπτου, τῆς Παλαιστίνης καὶ τῆς Κοίλης Συρίας εἰς τὴν Ἀντιόχειαν, τὸ Χαλέπιον, τὴν Μελιτήνην καὶ τὴν Ταρσὸν καὶ, ἑνούμενοι μετὰ τῶν ἐντοπίων Ἀράβων, εἰσέβαλλον εἰς τὰς παραμεθορίους ἐπαρχίας μὲ σκοπὸν ὄχι νὰ κατακτήσουν μονίμως τὴν χώραν, ἀλλά «φιλοκερδίᾳ μᾶλλον καὶ ἐλευθερίᾳ ἤ τὸ πλέον εἰπεῖν λῃστείᾳ».

Ἀλλά καὶ μόνοι πολλάκις, οἱ παραμεθόριοι ἀμηράδες, ὅπως π.χ. ὁ περίφημος Ἄμβρων τῆς Μελιτηνῆς, τὸν ὁποῖον ἐξώντωσεν ὁ Πετρωνᾶς, ὁ ἐπίσης περίφημος Χαμδὰν τοῦ Χαλεπίου, ἐναντίον τοῦ ὁποίου ἠγωνίσθη ὁ Νικηφόρος, ἐπεχείρουν φοβερὰς ἐπιδρομάς, τῶν ὁποίων περιγραφὰς ἔχομεν εἰς τὰ ἔργα τῶν συγχρόνων ἱστορικῶν.

Ὑπό τοιούτους ὅρους εἶναι εὐνόητον ὅτι εἰς τὰ ἀκριτικά  θ έ μ α τ α ὁ πόλεμος ἦτο διαρκὴς, τοῦτο δὲ συνετέλει, ὥστε ν’ἀναπτύσσεται εἰς τοὺς ἐγχωρίους ἀγωνιστάς καὶ τοὺς ἀρχηγούς των, πνεῦμα πολεμικὸν, πνεῦμα ἡρωϊκόν. Ἐν τῇ καθημερινῇ ἐπαφῇ μετὰ τοῦ ἀντιπάλου ἐδημιουργήθησαν αἱ συνθῆκαι τῆς κρούσεως καὶ τῆςἀντιστάσεως, διεμορφώθησαν κοινωνικαὶ ἰδιοτυπίαι καὶ ἡ ζωὴ προσηρμόσθη πρὸς τὰς τραχείας τοπικὰς πραγματικότητας.  Ἐκεῖ διεμορφώθησαν καὶ οἱ ἀ π ε λ ά τ α ι , ἤτοι οἱ λησταντάρται οἱ λυμαινόμενοι τὰς πρὸς τὰ σύνορα περιοχὰς. Ἐκλήθησαν δ’ἀπελάται ὡς «τὰς ἀλλοτρίας ἀγέλας ἀπελαύνοντες» , διότι ἡ ἁρπαγή βοσκημάτων ἐθεωρεῖτο τὸ κύριον ἔργον αὐτῶν.  Οὖτοι συχνὰ μετεπήδων εἰς τὴν κατάστασιν τῶν ἀκριτῶν.

Οἱ κατ’ἀρχάς χωρὶς μεγάλην ἀκόμη ἐπιφάνειαν στρατηγοὶ, ἀρχηγοί σωμάτων, οἱ καστροφύλακες, οἱ φρουροὶ τῶν ἄκρων, κύριοι μικρῶν ἡμιανεξάρτητων τιμαρίων, μὲ φορολογικὴν, ὡς εἴπομεν, ἀσυδοσίαν, μὲ ἐκτάκτους ἀπολαυάς καὶ μὲ τὰ κοῦρσα καὶ τὰς ἁρπαγάς κατὰ τῶν ἐχθρῶν, ἐξειλίχθησαν σὺν τῷ χρόνῳ εἰς ἄρχοντας ἀτιθάσους, ἐξουσιαστάς μεγάλων ἤ μικρῶν περιοχῶν χωρὶς ἐξάρτησιν ἐκ τῆς πρωτευούσης. Ἐκ τῆς τάξεως αὐτῶν προέρχεται ἡ στρατιωτικὴ ἀριστοκρατία τοῦ Βυζαντίου μὲ τοὺς ὀνομαστοὺς οἴκους τῶν Φωκάδων, τῶν Σκληρῶν, τῶν Μελισσηνῶν, τῶν Μαλεῒνων, τῶν Δουκῶν, τῶν Κομνηνῶν κ. ἄ., γόνοι τῶν ὁποίων ὑπῆρξαν οἱ μεγάλοι πολεμισταὶ καὶ στρατηγοὶ τοῦ 9ου καὶ 10ου αἰ. ὁ Ἀνδρόνικος καὶ ὁ Κωνσταντῖνος, οἱ Δοῦκαι. ὁ Βάρδας, ὁ Λέων καὶ ὁ Νικηφόρος, οἱ Φωκᾶδες, ὁ Βάρδας ὁ Σκληρὸς καὶ τόσοι ἄλλοι.

Διαβιοῦντες ἐντός ἀτμοσφαίρας πλήρους πολεμικῶν κινδύνων, στρατιωτικῶν κατορθωμάτων καὶ περιπετειῶν, οἱ Βυζαντινοὶ Ἀκρῖται καὶ λοιποὶ τιμαριοῦχοι τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, κατέστησαν καὶ οὖτοι, ὡς οἱ ἱππόται τῆς  Δύσεως, τὸ ἴνδαλμα τοῦ λαϊκοῦ θαυμασμοῦ διὰ τὴν ἀνδρείαν, τὴν γενναιοφροσύνην καὶ τὸν πλοῦτον των, διὰ τὰ πολυτελῆ μέγαρα καὶ τὰς αὐλάς των, διὰ τὴν μεγαλοπρεπῆ ἐμφάνισίν των καὶ τοὺς χρυσοστολίστους ἵππους των, ἔτι δὲ καὶ διὰ τὰ περιπετειώδη ἐρωτικά είδύλλια καὶ σκάνδαλά των.

Ἀπό τῆς παιδικῆς αὐτῶν ἡλικίας οἱ Ἀκρῖται ἀνετρέφοντο διὰ τὴν  πρὸς τοὺς ἀνθρώπους καὶ τὰ θηρία πάλην. Ἰδεῶδες αὐτῶν ἦτο ἡ ἀνάπτυξις σωματικῆς ρώμης

.Ἑλληνικὸ Ἡμερολόγιο

.

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

Leave a Reply