Στὴν Θράκη τοῦ 1920-21 μὲ τὰ μάτια ἑνὸς Κρητὸς λοχία

Ὁ Σταὺρος Περογιάννης ἢ Περογιαννάκης

Ὁ Σταὺρος Περογιάννης ἢ Περογιαννάκης, ὑπῆρξε ἔνας ἁπλὸς ἄνθρωπος, ἀπὸ τὴν μεγάλη ἐκείνη γενεὰ τῶν Ἑλλήνων, ποὺ πῆραν μέρος στὶς πολεμικὲς ἐξορμήσεις τῆς πατρίδος, ἄλλοτε νικηφόρες καὶ ἄλλοτε ὄχι. Γεννήθηκε σὲ ἕνα χωριὸ τῆς Ἀνατολικῆς Κρήτης τοὺς Παπαγιαννάδες καὶ ἡ μοῖρα τὸν ἔφερε στὴν Θρᾴκη, ἀκριβῶς τότε ποὺ ἔγινε ἡ ἀπελευθέρωσίς της μετὰ ἀπὸ δουλεία 600 ἐτῶν. Ἐπέστρεψε στὴν Κρήτη καὶ δὲν ἔζησε ἀπὸ κοντὰ τὴν δραματικὴ κατάῤῥευση, ὅταν ἡ ἀπελευθερωμένη Ἀνατολικὴ Θρᾴκη, ὅπου οἱ Τοῦρκοι δὲν ἐπολέμησαν γιὰ νὰ τὴν κρατήσουν, παρεδόθη κατὰ τὰ συμφέροντα τῶν Ἀγγλογάλλων στὴν Τουρκία καὶ ἔμεινε ὡς σύνορο ὁ ποταμὸς Ἕβρος.

 Ἄνθρωπος ἐπιμελής, νοικοκύρης, κατέγραψε τὶς ἀναμνήσεις του, οἱ ὁποῖες διεσώθησαν καὶ σήμερα ἔχω τὴν χαρὰ καὶ τὴν τιμὴ νὰ τὶς ἀναρτῶ στὸ ἰστολόγιό μου. Εἶναι ἀνέκδοτες καὶ ἀξίζει νὰ διαβασθοῦν, κυρίως ἀπὸ τοὺς συμπατριῶτες μου τοὺς Θρακιῶτες, γιατὶ δίνουν μίαν καλὴ εἰκόνα γιὰ τὴν περιοχή μας καὶ τὴν καλοσύνη τῶν Θρακιωτῶν. Κράτησα ἐπακριβὼς τὴν σύνταξη καὶ τὴν ὀρθογραφία τῶν χειρογράφων τοῦ καλοῦ ἀφηγητοῦ Σταύρου Περογιάννη ἢ Περογιαννάκη. Σὲ μερικὰ τοπωνύμια, κυρίως τουρκικά, ὑπάρχουν ὁρισμένα λάθη, ποὺ προκύπτουν ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι δὲν ἐγνώριζε καλὰ τὴν περιοχή.

 Ἂς εἶναι ἐλαφρὺ τὸ χῶμα, ποὺ τὸν σκεπάζει!

Παντελὴς Στεφ. Ἀθανασιάδης

Σταῦρος Περογιάννης (Ἔφεδρος Λοχίας Πεζικοῦ)

—————————————————————–

————————————————————

 

Περιγραφὴ ἐν περιλήψει τῆς Στρατιωτικῆς μου ζωῆς καὶ τῆς προελάσεως τοῦ 14ου πεζικοῦ Συντάγματος τῆς Μεραρχίας Ξάνθης (ΧΙΙ) εἰς τὴν Δυτικὴν  καὶ Ἀνατολικὴν Θρᾴκην

————————————————————–

Ἡ παροῦσα ἐλήφθη ἐκ διαφόρων σημειώσεων ἂς ἐκράτουν κατὰ τὸν χρόνον τῆς ἐν τῷ στρατῷ ὑπηρεσίας μου. Τούτην δὲ ἔγραψα ἵνα χρησιμεύση ὡς ἐνθύμιον

—————————————————————

Παπαγιαννάδοι 10 Ἰουλίου 1921

*Ἔτσι ἀρχίζει τὴν καταγραφὴ τῶν ἀναμνήσεών του ὁ Σταῦρος Περογιάννης ἢ Περογιαννάκης

 

Ἡ στρατιωτική μου πορεία

Ἀνήκων εἰς τὴν κλάσιν τοῦ 1920 ὡς γεννηθεὶς κατὰ τὸ 1900 (8ην 7/μβρίου ἡμέραν Κυριακήν) προσεκλήθην κατὰ τὸν Μάϊον τοῦ 1919. Τυγχάνων ὅμως μαθητῆς τῆς Ἐ΄ τάξεως τοῦ Γυμνασίου ἔτυχον ὅπως καὶ πάντες τῆς αὐτῆς κατηγορίας ἀναστολῆς προσελεύσεως μέχρι πέρατος τοῦ σχολικοῦ ἔτους ἐν τῷ μεταξὺ δὲ ὡς θέλων ἕν ἔτος νὰ τελειώσω τὸ Γυμνάσιον ἔλαβον ἐτησία ἀναβολὴν κατατάξεως ἥτις ὅμως ἀνεστάλη ἀμέσως μετὰ δώδεκα ἡμέρας  διὸ καὶ προσῆλθον εἰς τὰς τάξεις τοῦ στρατοῦ ἐν Ἡρακλείῳ τῇ 16ην Ιουλίου ἡμέραν Δευτέραν τοῦ 1919 καταταγεὶς εἰς τὸν 14ον Λόχον τῶν ἐμπέδων ἀπαρτιζόμενον ὡς ἐπὶ τὸν πλεῖστον ἐκ μαθητῶν τοῦ Γυμνασίου διὸ καὶ διῆλθον ἐν αὐτῷ εὐχαρίστους ἡμέρας, διασκεδάζων μετὰ τῶν συμμαθητῶν μου.

*Τὸ ἀπολυτήριο τοῦ Στ. Περογιάννη ἢ Περογιαννάκη

 

Ἐκ τοῦ 14ου Λόχου μετετέθην εἰς τὸν 10ον τοιοῦτον ὡς συγχωνευθέντων τῶν δύο λόχων. Κατὰ τὸ διάστημα τοῦτο διοικητὴς τῶν ἐμπέδων καὶ Φρούραρχος Ἡρακλείου ἧτο ὁ ἐξάδελφός μου Ταγματάρχης Πεζικοῦ Καλομενόπουλος Παῦλος.

Ἐκ τοῦ 10ου Λόχου μετετέθην εἰς τὸν 11ον τοιοῦτον ὁπόθεν τὴν 16ην Σεπτεμβρίου τοῦ ἰδίου ἔτους ἀνεχώρησα μὲ ἀποστολὴν διὰ Πειραιᾶ. Καθ’ ᾖν στιγμὴν ἐξηρχόμεθα ἐκ τοῦ λιμένος Ἡρακλείου ἵνα ἐπιβιβασθῶμεν τοῦ ἀτμοπλοίου προσέκρουσεν ἡ λέμβος μας, ἐντὸς τῆς ὁποίας εὑρισκόμεθα περίπου 12 στρατιῶται, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ ὁ Ἰωάννης Τζανιδάκης, ἐπὶ εἰσπλέοντος ἱστιοφόρου καὶ ἐθραύσθη εἰς τὸ μέσον. Τότε ἄλλοι μὲν τῶν στρατιωτῶν ἐῤῥίφθησαν εἰς τὴν θάλασσαν ἄλλοι δέ, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ ἑγὼ καὶ ὁ Τζανιδάκης ἀνεῤῥιχήθημεν ἐπὶ τοῦ ἱστιοφόρου. Τὸ θέαμα ἦταν ἐξαίσιον, ἐγὼ ἐκρατούμην ἐκ τοῦ ἄνω μέρους τῆς ἁλύσεως τῆς ἀγκύρας τοῦ πλοίου, φορτωμένος τὸν γυλιὸν ὁ δὲ Τζανιδάκης κρατῶν με ἐκ τῶν ποδῶν εὑρίσκετο ὁ ἥμυσις ἐντὸς τῆς θαλάσσης. Ἐν τῷ μεταξὺ ἔφθασεν ἄλλη λέμβος, ἡ ὁποία μᾶς παρέλαβε καὶ μᾶς μετέφερε εἰς τὸ ἀναμένον ἀτμόπλοιον.

                Τὴν 18ην 7/μβρίου ἐφθάσαμε εἰς Πειραιᾶ καὶ προσεκολύθημεν εἰς τὸν 2ον Λόχον προσκολύσεως, ὅπου παρεμείναμεν μέχρι τῆς 28ης τοῦ ἰδίου μηνὸς ἀναχωρήσαντες ἐκεῖθεν ἀτμοπλοϊκῶς εἰς Θεσσαλονίκην.

*Ἡ ὀπίσθια ὄψις φωτογραφίας τοῦ Περογιάννη, σταλμένης στοὺς γονεῖς του

 

Ἄφιξις στὴν Θεσσαλονίκη

Εἰς Θεσσαλονίκην ἀπεβιβάσθημεν τὴν 1ην Οκτωμβρίου καὶ προσεκολύθημεν εἰς τὸν Λόχον ἀμύνης τοῦ τάγματος προσκολύσεως, εὑρισκόμενον ἐν Ἁγίᾳ Παρασκευῇ ½ ὥραν ἔξω τῆς πόλεως. Ἐνταύθα ἐμείναμεν ἐπὶ τρεῖς ἡμέρας τρώγοντες βρώμικα κρέατα καὶ κοιμώμενοι ἐντὸς σταύλων.

Εὐτυχῶς τὴν 4ην τοῦ ἰδίου μηνὸς ἀπεσπάσθην μετὰ πολλῶν ἄλλων τῆς ἰδίας ἀποστολῆς εἰς τὸν Λόχον Φρουρᾶς Θεσσαλονίκης ἔχοντα δύναμιν περὶ τοῦ Ὀκτακοσίους. Ἐντὸς τοῦ λόχου παρέμεινα ἐπ΄ ὀλίγας μόνον ἡμέρας καὶ ἔπειτα ἀπεσπάσθην μετὰ δύο  ἄλλων στρατιωτῶν εἰς μόνυμον Φρουρὰν ἐντὸς τῆς πόλεως εἰς τὰ Γαλλικὰ παραπήγματα, ἔχων ἀρχιφύλακα τὸν ἐκ Συκιᾶς Χαλκιδικῆς Δεκανέα Μπαξεβάνον Ἰωάννην. Ἐν τῷ φυλακείω τούτῳ διῆλθον ἡμέρας εὐχαρίστους μέχρι τῆς 26ης 8/βρίου ὁπότε ἔγεινα δεκανεὺς ἐπανελθὼν εἰς τὸν Λόχον.

Τὴν 7ην Φεβρουαρίου 1920 ἀνεχώρησα μετὰ πολλῶν ἄλλων ὑπὸ τὴν ἡγεσίαν τοῦ ὑπολοχαγοῦ γενομένου μετ’ ὀλίγας ἡμέρας Λοχαγοῦ Κοντοῦ Νικολάου καὶ ἀπετελέσαμεν ἐν Τούμπᾳ τὸν 2ον Λόχον του ὑπὸ τὸν ἀντισυνταγματάρχην Τσακτσίραν Ἰωάννην 14ου Πεζικοῦ Σύν/τος τῆς Μεραρχίας Ξάνθης διοικουμένης ὑπὸ τοῦ ὑποστρατήγου Μαζαράκη Ἀναστ.

Τὴν 22αν Μαρτίου τοῦ 1920, κατόπιν φοιτήσεως εἰς τὸν Οὐλαμὸν τῶν Ὑπαξιωματικῶν ἔγεινα λοχίας ἐλθὼν 5ος εις τὴν σειράν.

Ἐν Τούμπᾳ διηρχόμην ἡμέρας καλὰς ἀπολαμβάνων τῆς εὐνοίας τοῦ Λοχαγοῦ μου. Τὰ γυμνάσια ὅμως, ὁ καύσων καὶ ἡ ἔλειψις καλοῦ ὕδατος μὲ ἔκαναν νὰ προσβληθῶ ὑπὸ παρωτίτιδος καὶ πυρετῶν καὶ ὡς ἐκ τούτου μετεφέρθην εἰς τὸ ἀναρρωτήριον τοῦ Συν/τος. Τάς ἑορτὰς τοῦ Πάσχα ἤμουν ἀσθενής.

*Ἡ ἀφήγησις τοῦ Σταύρου Περογιάννη

Ἀναχώρησις τοῦ 1ου Τάγματος γιὰ τὴν Θρᾴκῃ

Τὴν 26ην Απριλίου τοῦ ἰδίου ἔτους τὸ 1ον Τάγμα ὑπὸ τὸν Ταγματάρχην Οἰκονομίδην Ν. ἀνεχώρησεν σιδηροδρομικῶς διὰ τὴν Δυτικὴν Θρᾴκην. Τὴν 27ην ἰδίου μηνός, ἀναίσθητος σχεδὸν ἐκ τῆς ἀσθενείας, ἔφθασα εἰς Ξάνθην καὶ ἐκεῖθεν οἱ μὲν ἄλλοι στρατιῶται πεζοὶ ἑγὼ δὲ ἐπὶ διτρόχου ᾔλθομεν καὶ κατεσκινώσαμεν δύο ὥρας πέραν τῆς Ξάνθης ἔξωθεν τοῦ Τουρκικοῦ χωρίου Δενεκλέρ, καταφύτου καὶ πλουσίου εἰς ὕδατα, ἔχοντος οὕτω ὑγιεινότατον κλίμα.

Μετὰ δύο ἡμέρας ᾖλθον καὶ τὰ ἄλλα δύο Τάγματα καὶ κατεσκίνωσαν ἀνατολικῶς τοῦ ἄνω χωρίου. Τὸ ὑγιεινὸν τοῦτο μέρος συνετέλεσεν ὥστε ἐντὸς ὀλίγου νὰ γίνω καλά. Ἐνταύθα  ἠσκούμεθα εἰς τὰ τῆς Μαχητικῆς τάξεως γυμνάσια μέχρι τῆς 13ης Μαΐου 1920, ὁπότε ὁλόκληρον τὸ Συν/μα ὑπὸ τὸν Συν/χην Σκιερὸν Νικόλαον ἀνεχώρησεν πρὸς κατάληψιν τῆς Δυτικῆς Θρᾴκης. Κατὰ τὴν πρώτην ἡμέραν τῆς πορείας ἔπιπτε ῥαγδαία βροχὴ  διὸ ἡ πορεία ἦτο πάρα πολὺ δύσκολος, διελθόντες ἐκ τοῦ Ἑλληνικοῦ χωρίου Γεσίκιοϊ κατεσκηνώσαμεν ἔξωθεν τοῦ Τουρκικοῦ χωρίου Ἀρλίκιοϊ (Σ.Σ. ἐὰν τὸ διάβασα σωστὰ γιατὶ εἶναι δυσανάγνωστο).

Τὴν 14ην λίαν πρωὶ τὸ 14ον Συντ/μα μετὰ τῆς Μεραρχίας Σερρῶν ὑπὸ τὸν ὑποστράτηγον Ζυμπρακάκην Ἐπαμ. ἐβάδισε πρὸς κατάληψιν τῆς Γκιουμουλτζίνης. Ἡ πορεία ὡς ἐκ μήκους τῆς φάλαγγος, τῆς σπουδῆς, τοῦ ὑπερβολικοῦ καύσωνος καὶ τῆς ἐλείψεως ὕδατος εἶχεν ἐξαντλήσει δυστυχῶς τοὺς στρατιώτας. Εἰς ὡρείαν (ἐννοεῖ ὡριαία) τινὰ στάσιν εὑρόντες ὕδωρ ἐντὸς βάλτου ἐντελῶς ἀκατάλληλον πρὸς πώσιν διυλίζομεν τοῦτον διὰ τῶν ῥινομάκτρων μας καὶ τὸ ἐπίνομεν.

Ἐγὼ ὁ ἴδιος ἱδὼν ἐντὸς καλλιεργημένου ἀγροῦ μικρόν τινα λάκκον περιέχοντα ὀλίγον θωλὸ βρόχινο νερὸ ἐπήδισα διὰ νὰ πίω ἀλλὰ ἐβυθίσθησαν  ἐντὸς τοῦ πηλοῦ οἱ πόδες μου καὶ αἱ χεῖρες μου καὶ οὕτω δὲν ἠδυνάμην νὰ ἐξέλθω ὥστε παρέστη ἀνάγκη τῆς βοηθείας ἄλλων.

Οἱ πλέον ἀδύναμοι στρατιῶται ἔπιπτον λόγῳ καμάτου δεξιὰ καὶ ἀριστερὰ τῆς ὁδοῦ.

*Ἡ Κομοτηνὴ πρὶν ἀπὸ τὴν ἀπελευθέρωσή της. Εἰκόνα ἀπὸ τὰ τουρκικὰ κρατικὰ ἀρχεῖα

Κατάληψις τῆς Γκιουμουλτζίνης

Περὶ τὰς 2 μ.μ. τῆς ἰδίας ἡμέρας τὸ 14ον Συν/μα πρῶτον εἰσήρχετο ἐντὸς τῆς πόλεως παρελαῦνον ἐνώπιον τοῦ ὑποστρατήγου Ζυμπρακάκη καὶ τοῦ Γάλλου στρατηγοῦ Σαρπύ. Ἡ ὑποδοχὴ τοῦ στρατοῦ ὑπὸ τῶν κατοίκων ἧτο λαμπρά. Ἡ πόλις ἧτο σημαιοστόλιστος. Οἱ Ἕλληνες καὶ οἱ Ἑλληνίδες φέροντες τὰς ἐορταστικὰς αὐτῶν στολὰς ἔῤῥενον τοὺς στρατιώτας δι’ ἀνθέων καὶ ἐζητωκραύγαζον.

Αἱ Μαθήτριαι καὶ οἱ μαθηταὶ φέροντες τὴν Ἑλληνικὴν ἐνδυμασίαν καθὼς καὶ οἱ πρόσκοποι, ἐχαιρέτιζον τοὺς ἐλευθερωτὰς ψάλλοντες διάφορα Ἑλληνικὰ Τραγούδια. Ἐν Γκιουμουλτζίνῃ ἐμείναμεν καὶ τὴν ἑπομένην ἡμέραν. Ἡ κατάληψις δὲ ταὔτης ἐγένετο ἄνευ ἀντιστάσεως. Τὰ Συν/τα τῆς Μεραρχίας Σερρῶν ἀνέλαβον τὴν Φρουρὰν τῆς πόλεως καὶ τὴν φύλαξιν τῆς σιδηροδρομικῆς γραμμῆς, εἰς δὲν τὸ 14ον Σύνταγμα ἀνετέθη ἡ ἐκκαθάρισις τοῦ ἐδάφους τῆς Δυτικῆς Θρᾴκης.

Τὴν 16ην Μαΐου ἀνεχωρήσαμεν ἐκ Γκιουμουλτζίνης βαδίζοντες ὑπὸ φοβερὸν καύσωνα. Τὸ ἐσπέρας κατεσκηνώσαμεν καὶ τὴν ἑπομένην ἐξηκολούθησεν ἡ πορεία ὑπὸ βροχὴν καὶ διὰ μέσου ἀνωμάλων μερῶν ὥστε εἰς μέρη τινὰ παρίστατο ἀνάγκη νὰ σπρώχνουν οἱ στρατιῶται τὰ δίτροχα. Τὴν μεσημβρίαν ἐκ τῆς ἐξαντλήσεως τῶν στρατιωτῶν καὶ προπαντὸς τῶν μεταγωγικῶν, τὰ ὁποῖα δεν ἡδύνατον νὰ παρακολουθοῦν τὴν φάλαγγα, κατεσκηνώσαμεν παρὰ τὴν θάλασσαν πλησίον τοῦ μικροῦ χωρίου Πετροχώρι ἐγκαταστήσαντες ἐπὶ τῶν βουνῶν φυλάκια. Τὰ βουνὰ ταῦτα μέχρι Δεδέαγατς κατὰ μῆκος τῆς παραλίας εἶχον ὀχυρώσῃ οἱ Βούλγαροι κατὰ τῷ 1917-18 φοβούμενοι ἀποβίβασιν τῶν Ἀγγλογάλλων.

*Δεδεαγὰτς (Ἀλεξανδρούπολις). Ὀθωμανικοὶ στρατῶνες. Εικόνα ἀπὸ τὰ τουρκικὰ κρατικὰ ἀρχεῖα

 

Ἡ διέλευσις ἀπὸ τὸ Δεδεαγὰτς

Τὴν 18ην Μαΐου ἐξηκολούθησεν ἡ πορεία διελθόντες δὲ ἐκ τοῦ χωρίου Κοίλιτας καὶ τοῦ Ἑλληνικοῦ χωρίου Μακρᾶ τοῦ καέντος ὑπὸ τῶν Βουλγάρων ἐφθάσαμεν τὸ ἑσπέρας εἰς Δεδέαγατς, τὸ ὁποῖον εἶχε καταληφθῇ ὑπὸ ἄλλων συνταγμάτων καὶ κατεσκηνώσαμεν ½ ὥραν πέραν τῆς πόλεως.

Ἐκ Δεδέαγατς ἀνεχωρήσαμεν τὴν 20ην ἰδίου μηνὸς καὶ περὶ τὴν ἑσπέραν ἐφθάσαμεν εἰς τὸ χωρίον Φαῖρε (ἢ Φαιρετζίκ) τὸ ὁποῖον εἶχον ἐγκαταλείψῃ οἱ Βούλγαροι καὶ εἰς τὸ ὁποῖον εἶχε τὴν ἕδραν του ὁ διοικητὴς τῆς Μεραρχίας μας.

Τὴν 21 Μαΐου ὁ 2ος Λόχος μετὰ διμοιρίας πολιβόλων ἐξηκολούθησε βαδίζων πρὸς τὸ χωρίον Βιτικλὶ ὅπως ἐγκαταστήσει προφυλακὰς κατὰ μῆκος τοῦ ποταμοῦ Εὕρου (Μαρίτσα) τοῦ χωρίζοντας τὴν Δ. ἀπὸ τὴν Α. Θρᾴκην εἰς τὰ χωρία Τσακριτζὲ καὶ Χάντζα ἀπέναντι τοῦ Ἑλληνικοῦ χωρίου Κιουπλίου καὶ τῶν Τουρκικὼν Σαρχαλὲ καὶ Ἰγρὶκ Τεπέ- Κατ’ ἀρχὰς ἡμὴν ἀρχιφύλαξ εἰς τὸ ὑπ’ ἀριθ. 3 φυλάκιον ὅπου ἐτραυματίσθη ὑπὸ τῶν ἀπέναντι Τούρκων ὁ Ἀνθυπασπιστὴς τοῦ Λόχου μας Κρίτζαλης Ἀλεξ. Τοῦτον μετέφερον ἐπὶ τῆς ῥάχεώς μου ἀπὸ τοῦ τόπου τοῦ τραυματισμοῦ του μέχρι τοῦ χωρίου Τσακριτζῆ.

*Ὁ σταθμὸς τοῦ Μπίντικλι (Τυχερό). Φωτογραφία τοῦ Σπ. Μελετζῆ κατὰ τὴν δεκαετία τοῦ 1950

Ἐκ τοῦ ὑπ’ ἀριθμὸν 3 φυλακίου μετετέθην εἰς τὸ ὑπ’ ἀριθ. 1 φυλάκιον ἀπέχον ἀπὸ τῆς πρωτοφυλακῆς περὶ τὰ 2 ½ ὥρας. Ἐν τῷ φυλακίῳ τούτῳ εἶχον 6 στρατιώτας καὶ 1 νοσοκόμον. Τὸ φυλάκιον τοῦτον εἶχε κατασκευασθῇ ὑπὸ τῶν Βουλγάρων καὶ ἧτο εἰς ὡραῖον ὕψωμα πλησίον δάσους καὶ ἀμέσως εἰς τὴν συμβολὴν παραποτάμου τινὸς μετὰ τοῦ Εὔρου. Εἰς τὴν ἀπέναντι ὄχθην τοῦ ποταμοῦ εὑρίσκετο τὸ Τουρκικὸν φυλάκιον καὶ καθ’ ἑκάστην συνομιλούσαμε μετὰ τῶν ἐν αὐτῷ Τούρκων. Οἱ ἐν τῷ φυλακίῳ τούτῳ Τοῦρκοι δὲν ἦσαν τακτικὸς στρατός, ἀλλ΄ ἀντάρται φέροντες πολιτικὴν ἐνδυμασίαν καὶ ἀτελέστατον ὁπλισμόν, ἔχοντες ὡς ἀρχιφύλακα ἕναν στρατιώτην. Μίαν ἡμέραν λαβὼν ἀφορμὴν ἐκ τυχαίου πυροβολισμοῦ ἐν τῷ τουρκικῷ φυλακίῳ ἔριψα κατ’ αὐτῶν 16 πυροβολισμοὺς δι’ ὀπλοπολιβόλου. Οὗτοι τόσον ἐφοβήθησαν ὥστε οὖ μόνον δὲν ἀπήντησαν εἰς τοὺς πυροβολισμούς μας ἀλλὰ καὶ ἐπὶ πολλὰς ἡμέρας ἐκρύπτοντο καὶ δὲν ἀπῆντον εἰς τὰ φωνὰς καὶ τάς προσκλήσεις μας. Ἡ ἐν τῷ φυλακίῳ ζωή μας ἧτο εὐχάριστος. Παρεσκευάζομεν μόνοι τὸ συσσίτιόν, μας τὸ ὁποῖον ἀπετελεῖτο ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον ἀπὸ ψάρια τὰ ὁποῖα ἔπιανον οἱ στρατιῶται ἐκ τοῦ παρὰ τὸ φυλάκιον παραποτάμου τοῦ Εὔρου ψαρεύοντες μὲ κουνουπιέρες ἢ μὲ κοφίνια, κατασκευασμένα ἐπίτηδες καὶ τὰ ὁποῖα οἱ χωρικοὶ εἶχον ἀφήσῃ ἐδῶ. Τόσον δὲ πολλὰ ψάρια ὑπῆρχον εἰς τὰ μέρη αὐτὰ ὥστε τὰ μικρὰ παιδιὰ τῶν βουλγαροφώνων κατοίκων τοῦ Χάντζα καὶ Τσακριτζῆ εἰσερχόμενα ἐντὸς ἀβαθῶν καὶ μικρῶν λιμνῶν, ᾆς ὁ Εὖρος ἐσχημάτιζεν συνελάμβανον ταῦτα διὰ τῶν χειρῶν των ἣ μὲ μικρὰ σπασοκάλαθα.

Εἰς 10΄ λεπτῶν ἀπόστασιν ἀπὸ τοῦ φυλακίου εὑρίσκετο χωρίον μικρὸν ἐγκαταλειφθὲν ὑπὸ τῶν Βουλγάρων ἐκ τῶν κήπων δὲ τούτου οἱ στρατιῶται ἐπρομηθεύοντο ντομάτες, κολοκυθάκια, φασώλια δροσερά, πεπόνια καὶ καρπούζια καὶ ἄλλα φροῦτα, ὥστε τὸ συσσίτιον ἧτο τέλειον. Ἐκ τοῦ ἰδίου χωρίου οἱ στρατιῶται ἔφερον  ἄνθη τὰ ὁποῖα ἐφύτευσαν ἔξωθι τοῦ φυλακίου καθὼς καὶ διάφορα οἰκιακὰ σκεύη, τραπεζίδια, σανίδες δι’ ὧν κατεσκεύασαν κλίνες, μικροπυθάρια ἐντὸς τῶν ὁποίων διοχετεύσαμεν τὸ νερὸ μικρᾶς πηγῆς, εὑρισκομένης παραπλεύρως τοῦ φυλακίου, ἵνα τοῦτο διατηρεῖται δροσερὸν καὶ καθαρόν, πρὸς δὲ καὶ σκάφην ἐντὸς τῆς ὁποίας ἐπλύναμεν τὰ ἐσώρουχά μας, μόνοι-  Ἐν γένει ἔμεινα πολὺ εὐχαριστημένος διότι μακρὰς τῶν πόλεων εὑρισκόμενος μοῦ ἐδίδετο περισσοτέρας φορὰς ἀφορμὴ νὰ στρέψω τὸν νοῦν μου πρὸς τὸν Θεόν, πρὸς δὲ ἥμην ἠναγκασμένος νὰ θεραπεύσω πάσας τὰς ἀνάγκας μου μόνος, μετεποίουν μόνος τὰ ἐνδύματά μου, ἔῤῥαπτον καὶ ἔπλυνον μόνος μου καὶ τοῦτο μὲ εὐχαρίστει διότι εἶχον ὑπ’ ὄψιν μου ὅτι ὁ ἄνθρωπος τόσον πλησιάζει πρὸς τὴν εὐτυχίαν ὅσων ὀλιγοτέρων πραγμάτων ἔχει ἀνάγκην.

*Φέρες. Ἡ βυζαντινὴ Κοσμοσώτειρα, ποὺ οἱ Ὀθωμανοὶ τὴν εἶχαν μετατρέψει σὲ τζαμί.
Εἰκόνα ἀπὸ τὰ τουρκικὰ κρατικὰ ἀρχεῖα

Κουνούπια καὶ τότε….

Τὴν νύκτα ὅταν ἡ σελήνη μας ἐδώριζεν τὸ ἄπλετον αὐτῆς φῶς ἐγὼ μεθ’ ἑνὸς ἢ δύο στρατιωτῶν ἐπηγαίνομεν εἰς μικρὰν ἀπὸ τοῦ φυλακίου ἀπόστασιν νὰ κυνηγήσωμεν λαγοὺς καὶ πολλάκις ἐπιστρέφοντες ἐφέρομεν ἕναν ἢ δύο τοιούτους. Τὸ μόνον ἐλάττωμα τοῦ τόπου ἧτο ὅτι εἶχε πάρα πολλὰ καὶ μεγάλα κουνούπια, τὰ ὁποῖα δὲν μᾶς ἄφηναν νὰ ἡσυχάσωμεν οὔτε τὴν ἡμέραν. Διὰ νὰ ἀποφεύγω δὲ τὴν ἐνόχλησιν τῶν ἐντόμων τούτων εἰσερχόμουν ἐντὸς τοῦ παραποτάμου τοῦ εὑρισκομένου παραπλεύρως τοῦ φυλακίου καὶ τοῦ ὁποίου τὰ νερὰ ἦσαν θολὰ ὅπως ὅλων τῶν ποταμῶν τῆς Θρᾴκης ἥσυχα ὅμως καὶ χλιαρά.

Τὴν 14ην Ιουνίου 1920 τὸ 13ο καὶ 15ο Συν/μα τῆς ΧΙΙ Μεραρχίας ἀναχωροῦν διὰ τὴν Μ. Ἀσία ὅπου ἐγένετο ἡ γενικὴ ἐπίθεσις τοῦ Ἑλ. Στρατοῦ ὑπὸ τὸν ἀρχιστράτηγον Λ. Παρασκευόπουλον.

Τὴν 16ην Ἰουνίου ὁ Λόχος μου ἐπέστρεψεν εἰς Φαιρετζίκ, καθὼς καὶ οἱ ἄλλοι λόχοι τῶν προφυλακῶν, ἵνα συγκεντρωθῇ τὸ Σύνταγμά μας καὶ ἀναχωρήσῃ καὶ τοῦτο εἰς Μ. Ἀσίαν. Ἐγὼ μετὰ τὸ Λοχιῶν Φασόη Χαριλ. καὶ Χατζησταύρου Ν. καὶ 18 στρατιωτῶν ἐμείναμε 24 ὦρες ὀπίσω ἀπὸ τὸν Λόχον ἵνα παραδώσωμεν τὸν τομέα καὶ τὰ φυλάκια εἰς τοὺς ἀντικαταστήσαντες ἡμᾶς χωροφύλακας, τὴν 17ην ἰδίου μηνὸς ἐπιβάντες σιδηροδρόμου ἐκ Βιτικλὶ ἐπανήλθομεν καὶ ἡμεῖς Φαρετζίκ.

*Διδυμότειχο. Ὀθωμανικὸ στρατιωτικὸ νοσοκομεῖο στὴν περιοχὴ Ἁγίας Πέτρας.
Εἰκόνα ἀπὸ τὰ τουρκικὰ κρατικὰ ἀρχεῖα

 

Τὸ Σύνταγμα στὸ Διδυμότειχο

Ἡ διαταγὴ περὶ ἀναχωρήσεως τοῦ Συν/τός μου διὰ Μ. Ἀσίαν ἀνεστάλη καὶ τὴν 18ην Ίουνίου ἐπεστρέψαμεν πάλιν διὰ νυκτὸς εἰς Βιτικλὶ ὅπου παρελάβομεν πάλι τὰ προφυλακάς. Ἡ ἕδρα δὲ τοῦ Συντάγματος μετεφέρθη τώρα εἰς Διδυμότειχον.

*Ἡ ζεύξις τοῦ Ἕβρου ἀπὸ τὸν Ἑλληνικὸ στρατό, κοντὰ στὸ Σουφλί, ἀπὸ τὴν ἐφημερίδα «Πατρίς»

 

Τὴν 8ην Ἰουλίου ἀλλάξαμεν τομέα μὲ τὸν 1ον Λόχον καὶ οὖτος μὲν παρέλαβε τὸν πρῶτον μας τομέα ἠμεῖς δὲ παρελάβομεν ἀριστερότερα ἀπέναντι τοῦ Κιουπλὶ καὶ μεταξὺ τούτου καὶ τοῦ Σουφλίου. Ἐγὼ εἶχον ἀσθενήσῃ τότε καὶ εἶχον ἐπανέλθῃ εἰς τὴν ἕδραν τοῦ Λόχου. Τὴν 11ην Ιουλίου ἡ ΧΙΙ Μεραρχία (Ξάνθης) διαβάσα διὰ γεφύρας κατασκευασθείσης ὑπὸ τοῦ Μηχανικοῦ ἐπὶ τὸν Εὗρον καὶ ἀπέναντι ἀκριβῶς τοῦ Κιουπλίου ἤρχισε τὴν προέλασίν της εἰς τὴν Ἀνατολ. Θρᾴκην-

*Ὁ Τοῦρκος στρατιωτικὸς διοικητὴς Τζαφὲρ Ταγιάρ, ποὺ συνελήφθη αἰχμάλωτος

 

Καθ’ ὃν χρόνον ἡ Μεραρχία Ξάνθης προήλαυνε εἰς τὴν Ἀ. Θρᾴκην ἀπὸ τὸ μέρος τοῦ Εὔρου ἄλλος στρατὸς ἀπεβιβάζετο ἐκ Ῥαιδεστοῦ καὶ ἐβάδιζεν ἀντιθέτως. Τὸ σχέδιον τοῦτο συνετέλεσε εἰς τὸ νὰ παραδοθῇ ἡ Ἀδριανούπολις τὴν 13ην Ἰουλίου 1920 (ἡμέραν Κυριακήν) νὰ συλληφθῇ ὁ ἀρχηγὸς τοῦ Τουρκικοῦ Κινήματος Ταγιὰρ καὶ νὰ καταληφθῇ ἡ Ἀνατολικὴ Θρᾴκη ἄνευ ἀντιστάσεως σχεδόν. Μόνον αἱ ἐσπευσμέναι πορεῖαι καὶ ἡ ἔλειψις ὕδατος κατέτρεχον τοὺς στρατιώτας μας. Ὁ 1ος καὶ ὁ 2ος Λόχος δὲν ἠκουλούθησαν τὸ Σύντ/μα κατὰ τὴν προέλασιν ἀλλὰ παρέμειναν εἰς τὰ θέσεις των ἔχοντες ἀποστολὴν νὰ προφυλάξουν τὰ προελαύνοντα στρατεύματα  ἐξ ἐνδεχομένης ἐπιθέσεως ἐκ τῶν ὀπισθεν Βουλγάρων Κομιτατζήδων ἢ τακτικοῦ Βουλγαρικοῦ Στρατοῦ.

*Ἔξω ἀπὸ τὸ Κάραγατς, οἱ ἑλληνικὲς προφυλακές. Φωτογραφία ἀπὸ τὴν ἐφημερίδα «Ἐμπρός»

Συμπλοκὴ μὲ κομιτατζῆδες

Πράγματι δὲ τὴν νύκτα τῆς 13ης Ἰουλίου συμμορία Βουλγάρων καὶ Τούρκων Κομιτατζήδων διοικουμένη ὑπὸ Τούρκου Ἀνθ/τοῦ θελήσασα νὰ διέλθῃ ἐκ τῆς Δ. εἰς τὴν Ἀ. Θρᾴκην ἔπεσεν ἐπὶ τοῦ ὑπ’ ἀριθ. 1 φυλακίου τοῦ Λόχου μας. Συνεπλάκησαν λοιπὸν οἱ στρατιῶται τοῦ φυλακίου πρὸς τοὺς τούτους φονεύσαντες τὸν ἀρχηγὸν οἱ λοιποὶ ὅμως ῥιφθέντες εἰς τὸν Εὗρον διῆλθον εἰς Ἄν. Θράκην, ἐπειδὴ ὅμως ἦσαν ὀλίγοι, περὶ τοὺς 40, δὲν ἠδυνήθησαν νὰ φέρουν οὐδὲν πρόσκομμα εἰς τὸν προελαύνοντα Ἑλληνικὸν στρατόν-

*Σαράντα Ἐκκλησίες. Ἑορτασμὸς γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση

Στὸ νοσοκομεῖο τοῦ Δεδέαγατς καὶ μετὰ στὶς Σαράντα Ἐκκλησίες

Τὴν 13ην  Ἰουλίου ἐπιδεινωθείσης τῆς ἀσθενείας μου μετεφέρθην ἐπὶ διτρόχου εἰς τὸ Νοσοκομεῖον Σουφλίου καὶ τὴν ἑπομένην διαλυομένου  τοῦ νοσοκομείου τούτου μετεκομίσθην εἰς τὸ Νοσοκομεῖον Δεδέαγατς εἰς τὸ ὁποῖον ἐνοσηλεύθην μέχρι τῆς 23ης ἰδίου μηνὸς ὁπότε ἐξῆλθον προσκολυθεὶς εἰς τὸν Λόχον Βάσεως Δεδεαγάτς.

Τὴν 26/7 ἐπιβὰς τοῦ Σιδηροδρόμου ἀνεχώρησα ἐκ Δεδεαγὰτς καὶ διελθὼν ἐκ Σουφλίου, Διδυμοτείχου ἔφθασα τὴν πρωίαν τῆς ἑπομένης εἰς Καραγάτς, τὸ ἑσπέρας δὲ ἀνεχώρησα δι’ ἄλλης ἁμαξοστοιχίας ἐκ Καραγὰτς καὶ τὴν πρωίαν τῆς ἑπομένης ἔφθασα εἰς Ἄλπουλου ἔνθα γίνεται ἡ διακλάδωσις τοῦ σιδηροδρόμου Καραγάτς- Κων/λις καὶ Κων/λις 40 Ἐκκλησιῶν. Τὴν πρωίαν τῆς 29ης ἀνεχώρησα ἐξ Ἄλπουλου καὶ περὶ τὴν μεσημβρίαν ἔφθασα εἰς 40 Ἐκκλησίας, ὅπου ἧτο ἡ ἕδρα τῆς Μεραρχίας καὶ τοῦ Συν/τός μου καὶ ὅπου εἶχεν ἔλθῃ ἐν τῷ μεταξὺ καὶ ὁ Λόχος μου.

*Ἡ Σημαία ποὺ εἶχαν προσφέρῃ στὸν Ἑλληνικὸ στρατὸ οἱ Σαραντακλησιώτισσες.

 

Ἐνταύθα εἶχε στρατωνισθῇ  τὸ Σύν/μα κατὰ Λόχους εἰς ἰδιωτικὰ ἐπίτακτα οἰκήματα.

Κατὰ τὸ διάστημα τοῦτο τῆς ἐν τῇ πόλει τούτη διαμονῆς μου διῆλθον ἡμέρας εὐχαρίστους παρακολουθὼν τὸν Λοχαγόν μου ὡς γραφεὺς εἰς τὴν καταγραφὴν τῶν ἐπιτάκτων οἰκημάτων οὕτω δὲ μοῖ ἐδόθη ἀφορμὴ νὰ γνωρίσω ἐκ τοῦ πλησίον τὰ εὐγενέστατα αἰσθήματα τῶν Ἑλλήνων κατοίκων τῆς πόλεως, διότι ὁμολογουμένως ἡ κοινωνία τῶν 40 Ἐκκλησιῶν εἶναι πλέον ἀνεπτυγμένη τῆς κοινωνίας τῆς Ἀδριανουπόλεως.

*Τὸ κάστρο τῆς Βιζύης

 

Ἀναχώρησις γιὰ τὴν Βιζύη

Τὴν 11ην Αυγούστου 1920 ἐπὶ κεφαλῆς 10 ἀνδρὼν τοῦ Συν/τος ἀνεχώρησα διὰ τὴν ὑποδιοίκησιν τῆς Βιζύης ἵνα βοηθήσω τοὺς πολιτικοὺς ὑπαλλήλους εἰς τὴν καταγραφὴν τῶν κατοίκων.

Κατὰ τὴν μετάβασίν μου εἰς Βιζύην διήλθομεν ἐκ τοῦ χωρίου Γέννα εἰς τὰ ἄφθονα καὶ κρυσταλλώδη νερὰ τῆς ὁποίας  λέγεται ὑπὸ τῶν κατοίκων ὅτι ἐπότισεν ὁ Ξέρξης τὰ στρατεύματά του καὶ τὰ ἐστύρευσεν. Τὴν ἑσπέραν τῆς 11ης Αυγούστου ἐμείναμεν εἰς Μπουνὰρ Ἰσὰρ καὶ τὴν πρωίαν ἀναχωρήσαντες ἐφθάσαμεν τὴν ἑσπέραν εἰς Βιζύην.

Ἐκ τῶν ἀνωτέρω κομοπόλεων διέρχεται ἡ ἁμαξιτὴ ὁδὸς Ἀδριανουπόλεως- Κων/πόλεως, εἰς τὴν πεδιάδαν δὲ τῆς Βιζύης ὑπάρχουν ὑψηλοὶ τεχνητοὶ λοφίσκοι ὑπὸ τοὺς ὁποίους ὑπάρχουν (καθὼς λέγεται ὑπὸ τῶν κατοίκων) τάφοι Βυζαντινῶν. Ἐντὸς τῆς πόλεως ὑπάρχει παλαιὸν φρούριον ἐπὶ ὑψώματος εἰς τὸ ὁποῖον ἀναβαίνει τις δι’ 100 λιθίνων βαθμίδων. Εἰς τὸν ἀναβάντα ἐπὶ τοῦ φρουρίου τούτου παρουσιάζει ἡ πόλις μετὰ τῆς πεδιάδος καὶ τῶν κήπων αὐτῆς ἐξαίσιον θέαμα. Οἱ Ἕλληνες κάτοικοι τῆς πόλεως εἶχον διωχθῇ ὑπὸ τῶν Τούρκων καὶ μόλις τώρα ἐπανήρχοντο.

*Ἀδριανούπολις 1921. Ἁγιασμὸς σὲ στρατόπεδο ἀπὸ τὸν Μητροπολίτη Πολύκαρπο Βαρβάκη

 

Ἀπὸ τὴν Βιζύη στὴν Ἀδριανούπολη

Ἀφοῦ ἐτελείωσεν ἡ ἐργασία μας ἀνεχωρήσαμεν ἐκ Βιζύης τὴν 20-8ου ἐπιστρέφοντες εἰς τὸ Σύν/μά μας τὸ ὁποῖον ἐν τῷ μεταξὺ εὑρίσκετο εἰς Ἀδριανούπολιν καὶ εἶχε στείλῃ ἀποστολὴν εἰς Μ. Ἀσίαν. Κατὰ τὴν ἀποστολὴν ταύτην ἀνεχώρησεν καὶ ὁ Λοχαγὸς Κοντὸς Ν. μετὰ τῶν περισσοτέρων στρατιωτῶν καὶ βαθμοφόρων τοῦ 2ου Λόχου. Τὸ 1ον Τάγμα τοῦ 14ου Συν/τος  συνεπληρώθη τότε ὑπὸ τοῦ ἐν Κάραγατς τάγματος ἐκπαιδεύσεως ἐξ ἐθελοντῶν Θρᾳκῶν.

Ἐκ Βιζύης ἐφθάσαμεν εἰς 40 Ἐκκλησίας τὴν 21ην Αυγούστου τὴν 22αν δὲ ἀνεχωρήσαμεν σιδηροδρομικῶς καὶ ἐφθάσαμεν εἰς Κάραγατς τὴν ἑπομένην, μείναντες καὶ πάλιν εἰς τὸν 2ον Λόχον οὐ διοικητὴς τώρα ὁ Λοχαγὸς Βλάχος Δημήτριος.

Ἐκ τῶν στρατώνων τοῦ Κάραγατς μετεκομίσθην περὶ τὰ τέλη 7/βρίου εἰς τοὺς Στρατώνας Ἀδριανουπόλεως καὶ ἕμενον ἐνταύθα τὸ 1ον, 2ον Τάγμα τὸ δὲ 3ον ευρίσκετο εἰς τὴν προκάλυψιν.

*Ἕλληνες ἀξιωματικοὶ στὴν Ἀδριανούπολη τὸ 1922

Ἡ διαμονὴ στὴν Ἀδριανούπολη

Καὶ ὡς λοχίας ἐν τῇ Διμοιρίᾳ καὶ ὡς ἐπιλοχεύων τοῦ λόχου ἐφερόμην εἰς τοὺς στρατιώτας εὐγενῶς καὶ οὐχὶ βαναύσως διότι εἶχον ὑπ’ ὄψιν μου ὅτι οἱ στρατιῶται οὗτοι ὅλοι σχεδὸν Θρᾷκες εἶχον διοικηθῇ ὑπὸ πολλῶν κρατῶν καὶ ἑπομένως εἰς τὴν καρδίαν ἑκάστου εἶχον γεννηθῇ διάφορα αἰσθήματα. Εἶχον λοιπὸν ἀνάγκην πατρικῆς διοικήσεως ἵνα ἐννοήσουν ὅτι ἦσαν Ἕλληνες εὑρισκόμενοι μεταξὺ Ἑλλήνων. Τοῦτο συνετέλεσεν εἰς τὸ νὰ ἀποκτήσω τὴν ἀγάπην, τὸν σεβασμὸν καὶ τὴν ἐκτίμησιν τῶν στρατιωτῶν μου καθὼς ἀπεδείχθη κατὰ τὸ διάστημα τῆς μετέπειτα ἀσθενείας μου ὁπότε ὅσον μὲν χρόνον εὑρισκόμην εἰς (μία λέξις δυσάνάγνωστος…) ἦσαν λίαν περιποιητικοὶ ὅταν δὲ εἰσῆλθον εἰς τὸ Νοσοκομεῖον μὲ ἐπεσκέπτοντο συχνὰ μετὰ τῶν συγγενῶν των, μετὰ τῶν ὁποίων εἶχον σχετισθῇ καὶ γνωρισθῇ προηγουμένως, ἀπολαμβάνων τῆς ἀγάπης καὶ τῆς ἐκτιμήσεως καὶ τούτων.

Ἐν Ἀδριανουπόλει διῆλθον ἡμέρας εὐχαρίστους διότι τακτικὰ οἱ στρατιῶται μου μὲ προσεκάλουν εἰς τὰ σπίτια των καὶ διεσκεδάζομεν ὥστε πολλάκις μοῖ ἐδόθη ἡ ἀφορμὴ νὰ ἐννοήσω ὅτι ἡ θέσις δὲν τιμᾶ τὸν ἄνθρωπον ἀλλὰ ὁ ἄνθρωπος τιμᾶ τὴν θέσιν, διότι εἰς ἀξιωματικοὺς τοῦ Λόχου δὲν ἐδείκνυον οἱ στρατιῶται τόσην ἀγάπην καὶ ἐκτίμησιν ὅσην πρὸς ἑμέ.

*Ἀδριανούπολις. Γέφυρα ἐπὶ τοῦ ποταμοῦ Τούντζα

 

Οἰκογένεια ἱερέως Ζερβοπούλου Σωτηρίου

Δεν θὰ λησμονήσω ποτὲ τὴν εὐγενεστάτην καὶ φιλότιμον οἰκογένειαν  τοῦ ἱερέως Ζερβοπούλου Σωτηρίου τοῦ ὁποίου τρεῖς υἱοὶ ὑπηρέτουν ἐν τῷ  στρατῷ ὁ μὲν Βασίλειος εἰς τὴν Μεραρχίαν Σεῤῥῶν ὁ δὲ Πολύβιος καὶ Θεόδωρος εἰς τὸν Λόχον μου. Οἱ εὐγενεῖς οὖτοι στρατιῶται μὲ ἠγάπων καὶ μὲ ἐσέβοντο ὡς ἀδελφόν των ἡ δὲ οἰκογένεια αὐτῶν μὲ ἐθεώρη ὡς μέλος της καὶ κατὰ τὴν εἰς τὸ Νοσοκομεῖον διαμονήν μου μὲ ἐπεσκέπτοντο συχνά, δίδοντές μοι πᾶσαν παρηγορίαν κατὰ τὰς ἡμέρας τῆς ἀσθενείας μου. Ὅταν δὲ ἀναῤῥώσας ἔφευγον ἐξ Ἀδριανουπόλεως ἐκλέγον ὡς νὰ ἀπεχωρίζοντο τὸν υἱόν των.

Τὸ Πάσχα τοῦ 1921 ἑορτάσαμεν ἐν Ἀδριανουπόλει μετὰ μεγίστης μεγαλοπρεπείας. Οἱ θάλαμοι εἶχον διακοσμηθῇ μεγαλοπρεπῶς. Κατὰ τὴν 12ην ὥραν ὁ στρατηγὸς Μομφεράτος, διοικητὴς τῆς Στρατιᾶς Θρᾴκης- Μακεδονίας, ἀκολουθούμενος ὑπὸ τοῦ ἐπιτελείου του καὶ τῆς συζύγου καὶ τῆς θυγατρός του, ἐπεθεώρησεν ὅλους τοὺς Λόχους. Εἰς τοὺς στρατώνας εἴχαν μεταφερθῇ διάφορα ὄργανα ὡς καὶ ἡ Μουσικὴ τῆς Στρατιᾶς δι’ ὧν διεσκέδαζον ὅλην τὴν ἡμέραν οἱ στρατιῶται καὶ οἱ ἀξιωματικοὶ μετὰ τῶν οἰκογενειῶν αὐτῶν. Οἱ Ἀδριανουπολίται ὅλοι σχεδὸν εἶχον ἔλθῃ εἰς τοὺς στρατώνας διότι πρῶτον Πάσχα ἐλεύθεροι πλέον ἔβλεπον νὰ ἑορτάζουν Ἕλληνες στρατιῶται ἐντὸς τῶν στρατώνων ἐκείνων ὅπου πρὸ ὀλίγου ἕμενον Τοῦρκοι στρατιῶται καὶ εἰς τοὺς ὁποίους αὐτοὶ δὲν ἠδύναντο οὔτε νὰ πλησιάσουν διότι ἐκινδύνευεν καὶ αὐτὴ ἡ ζωή των. Ἡ ἑορτὴ τοῦ Πάσχα ἑορτάζεται ἐν Ἀδριανουπόλει ἐπὶ 8 ἡμέρας γενομένης πανηγύρεως εἰς ἑκάστην συνοικίαν  ἔνθα συγκεντροῦται ὅλος σχεδὸν ὁ Ἑλληνισμὸς τῆς πόλεως καὶ γίνονται διάφορα παιχνίδια συνήθη ἐν τῷ τόπῳ τούτῳ.

Ἡ πόλις μεγάλη ἔχει σχέδιον τουρκικῆς πόλεως μὲ δρόμους στενοὺς καὶ οἰκίας μικράς. Μόνον εἰς τὴν Λεωφόρον Βασιλέως Κων/νου εὑρίσκονται μερικὰ καλὰ οἰκήματα, ὡς τὸ τῆς Γενικῆς Διοκήσεως, τὸ τῆς Στρατιᾶς, τὸ τοῦ Ἑλ. Γυμνασίου, τὸ τῆς Ἐπαγγελματικῆς Σχολῆς. Εἰς τὴν λεωφόρον ταύτην εὑρίσκεται καὶ ἡ ἀγορὰ τῆς πόλεως, τὰ ξενοδοχεῖα ἐξ ὢν τὸ καλλίτερον «ἡ Ἀμερική» καθὼς καὶ τὸ μόνον μικρὸν θέατρον «ὁ Νέος Κόσμος». Ὑπάρχει καὶ κινηματογράφος ὅ του Ῥεσαδιὲ εὑρισκόμενος ὀλίγον δεξιὰ τῆς ἀγορᾶς ὅπου ὑπάρχει καὶ χοροδιδασκαλεῖον.

*Μία ἱστορικὴ φωτογραφία, ἀπὸ τὰ ἀρχεῖα τῆς Θρακικῆς Ἑστίας Θεσσαλονίκης

 

Ἐπὶ τῆς ὁδοῦ Βασιλέως Ἀλεξάνδρου εὑρίσκεται τὸ στρατηγεῖον τοῦ Ταγιᾶρ, τὸ ὁποῖον ἔχει μεταβληθῇ τώρα εἰς Λέσχην τῶν ἀξιωματικῶν τῆς Φρουρᾶς, τὸ ἀνώτερον Τουρκικὸν Παρθεναγωγεῖον καὶ τὸ μεγαλοπρεπὲς τέμενος τοῦ Σουλτὰν Σελὶμ φέρον τέσσερεις μιναρέδες, τοὺς ὑψηλοτέρους τῆς Τουρκίας, ἕνα εἰς ἕκαστον σημεῖον τοῦ ὁρίζοντος, οἱ ὁποῖοι φαίνονται μόνον δύο εἰς τὸν εὑρισκόμενον ὀλίγον μακρὰν τοῦ τεμένους. Οἱ στρατῶνες καὶ τὸ στρατιωτικὸν Νοσοκομεῖον εὑρίσκονται ½ ὥραν ἔξω τῆς πόλεως. Διὰ μέσου τῆς πόλεως διέρχεται ὁ ποταμὸς Τούντζα ὅστις συμβάλει ἔξωθεν τῆς πόλεως εἰς τὸν Ἕβρον. Ἀμφότεροι οἱ ποταμοὶ τρέφουν ἰχθεὶς ὥστε ἡ ἀγορὰ εἶναι γεμάτη ἀπὸ ψάρια ζωντανά. Οἱ ποταμοὶ οὗτοι ἐκ τῶν ὁποίων ὁ Εὖρος ἔχει πλάτος ὡς 100 μέτρα εἶναι ἥσυχοι καὶ ἑπομένως πλωτοί. Τὰ νερὰ τοῦ Τούντζα χρησιμοποιῶνται καταλλήλως εἰς τὴν κίνησιν ὑδρομύλων. Πέριξ τῆς πόλεως ὑπάρχουν πλείστα πυροβολεῖα ὀχυρά. Ἡ πόλις ἔχει μερικὰ καπνεργοστάσια.

Τὴν 29ην Ἀπριλίου 1921 ἠσθένησα ἐκ πυρετῶν καὶ παρέμεινα εἰς τὸν λόχον ἐπί τινας ἡμέρας ἐλεύθερος ἰατροῦ. Δὲν θὰ λησμονήσω τὴν κατὰ τάς ἡμέρας ταύτας περιποίησιν τῶν στρατιωτῶν καὶ τοῦ φίλου μου Λοχίου Κατσελάκη Στυλιανοῦ ἐκ Νεαπόλεως Μεραμβέλλου, τοῦτον ἐθεώρησα καὶ θὰ θεωρῶ πάντοτε ἐκ τῶν μᾶλλον εἰλικρινῶν φίλων μου. Ἐπειδὴ μὲ ἐξηκολούθουν οἱ πυρετοὶ εἰσῆλθον εἰς τὸ ἀναῤῥωτήριον τοῦ Συν/τος καὶ ἐκεῖθεν ἔλαβον εἰσιτήριον παρὰ τοῦ ἰατροῦ τοῦ Συν/τος διὰ τὸ Β΄ Νοσοκομεῖον Στρατιᾶς Θρᾴκης- Μακεδονίας τὴν 8ην Μαΐου 1921. Τὴν 19ην Μαΐου μοῖ ἐγένετο ἔνδειξιν ἐτησίας ἀναβολῆς, ὡς πάσχων ἐκ χρονίας ἑλονοσίας καὶ κατάῤῥου ἀρισ. Κορυφῆς ὑπόπτου φύσεως ὑπὸ τοῦ ἐκ Κρήτης ἀρχιάτρου Ζαχαριάδου Ζαχαρίου. Τὴν 24ην ἰδίου μηνὸς ἀνεχώρῃ τὸ Σύν/μα μου διὰ Δεδεαγὰτς ὅπου ἔμελλε νὰ συγκεντρωθῇ ὁλόκληρος ἡ ΧΙΙ Μεραρχία (Ξάνθης) καὶ ἐκεῖθεν νὰ ἀναχωρήσῃ διὰ Μ. Ἀσίαν. Τὴν ἰδίαν ἡμέραν (24-5-21) μὲ ἐξήτασεν ἡ ἐπιτροπὴ ἀπαλλαγῶν καὶ ἐνέκρινε τὴν ἔδειξιν τῆς ἐτησίας μου ἀναβολῆς.

Ἐν τῷ Νοσοκομείῳ τούτῳ παρέμεινα μέχρι τῆς 2ας Ἰουνίου 1921 ὁπότε καὶ ἀνεχώρησα διὰ Κρήτην.

*Διδυμότειχον. Ὁ σιδηροδρομικὸς σταθμὸς

Ἐξ Ἀδριανουπόλεως μέχρι Πειραιῶς ᾖλθον σιδηροδρομικῶς διελθὼν ἐκ τῶν ἑξῆς σταθμῶν.

1ος Ὁρεστιὰς (Κάραγατς 2-6-21).

2ος Οὐρλί, 3ος Κούλελι Μπουργκάζ.

4ος Διδυμότειχον, 4β Σουφλίον

5ος Βιτικλὶ (3-6-21) 6ος Φέραι, 7ος Δεδεαγάτς, ἐνταύθα καθυστέρει τὸ τραῖνον ἐπὶ 20 ὥρας, 8ος Γκιουμουλτζίνα (4-6-21)

9ος Ναρλίγκιοϊ, 1ος Ξάνθη, 11ος Ὀκτσιλάρ, 12ος Νεοχώριον (Γενίκιοϊ) 13ος Μπούσλια 14ος Κουζούλκιοϊ, 16ος Δράμα, 17ος Ὀτελίγκος, 18ος Ἄγκιστος, 19ος Σέῤῥαι, 20ος Προσνέη, 21ος Δεμὶρ Ἰσάρ, 22ος Χατζῆ Μπεϊλίκ, 23ος Ποῤῥόια, 24ος  Δοϊράνη, 25ος Κιλκίς, 26ος Θεσσαλονίκη, 27ος Αἰκατερίνη, 28ος Λάρισσα, 29ος Χασὰν Τατάρ, 30ος Δομοκός, 31ος Λαμία, 32ος Θῆβαι, 33ος Ἀθῆναι, 34ος Πειραιεύς (6-6-21) Ἐν Ἀθῆναις παρέμεινα ἐπὶ 6 ἡμέρας πλησίον τοῦ θείου Παυλίδου.*****

*Ἔτσι κλείνει τὶς ἀναμνήσεις του ὁ Περογιάννης…

Ἐκ Πειραιῶς ἀνεχώρησα τὴν 13ην Ἰουνίου ἐπιβιβασθεὶς τοῦ ἀτμοπλοίου Βυζαντίου. Τὴν 14ην εὑρισκόμην εἰς Χανιὰ καὶ τὴν 14ην περὶ τὴν Μεσημβρίαν ἔφθασα εἰς Σητείαν. Οὕτω μετὰ δύο ἐτῶν στρατιωτικὴν ζωὴν ἐπανῆλθον τὴν 16ην Ἰουνίου 1921 εἰς τὸ Μικρό μου Χωριό.

Ἐν Παπαγιαννάδοις τῇ 10-7-21
Στ. Περογιάννης
Ἐφ. Λοχ. Πεζ.

Νεωτέρα Ἑλληνικὴ Ἱστορία

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

Leave a Reply