Μὲ τὸν ὄρο «Φιλέλληνες» ἔμειναν γνωστοὶ ξένοι ὑπήκοοι, κυρίως ἀρχαιοκάπηλοι, κατάσκοποι καὶ τοκογλύφοι!

Φιλέλλην κατέληξε νὰ ὀνομάζεται ὁ φίλος τῶν νεκρῶν προγόνων μας!… Λίγοι εἶναι οἱ πραγματικοί μας φίλοι, καὶ λιγότεροι αὐτοὶ ποὺ ἔδωσαν τὴν ζωή τους ὑπὲρ βωμῶν καὶ ἑστιῶν τῶν Ἑλλήνων.
Μεταξὺ αὐτῶν, ξεχωρίζουν καὶ παραμενοῦν ἄγνωστοι, οἱ Γαριβαλδινοί.

Γαριβαλδινοὶ ἢ Γαριβάλδηδες ὀνομάζοντο Ἰταλοὶ πολεμιστὲς ποὺ συνεκρότησαν ἐθελοντικὸ στρατιωτικὸ σῶμα λεγόμενο ἄλλοτε «Φάλαγγα Γαριβαλδινῶν», ἄλλοτε «Τάγμα Γαριβαλδινῶν» κι ἄλλοτε «Σῶμα Γαριβαλδινῶν». Ἐλέγοντο ἐπίσης καὶ «ἐρυθροχίτωνες» ἀπὸ τὸ χρῶμα τοῦ χιτωνίου ποὺ ἔφεραν. Τὸ ὄνομά τους προέρχεται ἀπὸ τὸν ἰδρυτὴ τοῦ ἐθελοντικοῦ αὐτοῦ σώματος τὸν Ἰταλὸ πατριώτη Τζιουζέπε Γκαριμπάλντι, ποὺ τὸ συνεκρότησε τὸ 1862 κατὰ τὴν ἐκστρατεία κατὰ τοῦ Παπικοῦ κράτους.

Ἡ σπανία φωτογραφία εἶναι τραβηγμένη στὴν Πανεπιστημίου στὶς 6 Δεκεμβρίου τοῦ 1912. Στὴν ἱστορικὴ λήψη εἰκονίζεται ὁ Ἰταλὸς ἐπαναστάτης Ῥιτσιότι Γκαριμπάλντι ποὺ εἶχε φθάση στὴν Ἀθῆνα γιὰ νὰ στηρίξῃ τοὺς Ἕλληνες στὴν μεγάλη στρατιωτικὴ ἐκστρατεία γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς Ἠπείρου, τῆς Μακεδονίας καὶ τῶν νήσων.

Ὁ Γκαριμπάλντι εἶχε πράξη ἀνάλογα καὶ τὸ 1897 στὸν ἑλληνοτουρκικὸ πόλεμο, ὅταν πολέμησε μὲ 300 Ἰταλοὺς στὸ πλευρὸ τῆς Ἑλλάδος, στὸν Δομοκό. Τὸ 1912 ἀπεφάσισε νὰ πολεμήσῃ στοὺς Βαλκανικοὺς πολέμους κι ἐσχημάτισε σῶμα ἀπὸ 1.200 Ἰταλοὺς καὶ Βρεταννοὺς ἐθελοντές, οἱ ὁποῖοι, μὲ ἐπὶ κεφαλῆς τὸν υἱό του, Π. Γκαριμπάλντι βοήθησαν στὴν ἀπελευθέρωση τῶν Ἰωαννίνων ἀπὸ τοὺς Τούρκους.

Ἦταν ἔνας πόλεμος ποὺ ἐκινητοποίησε ὅλον τὸν λαὸ καὶ προεκάλεσε ἕνα πρωτοφανὲς κῦμα ἐθελοντῶν ἀπὸ ὅλα τὰ μέρη τοῦ ἑλληνισμοῦ, ἐντὸς καὶ ἐκτὸς Ἑλλάδος. Βουλευτὲς ἄφησαν τὰ ἕδρανα τῆς Βουλῆς κι ἐπήγαν στὴν πρώτη γραμμή, μαζὺ μὲ υἱοὺς καὶ θυγατέρες πρωθυπουργῶν, ὀλυμπιονίκες, δημάρχους ἀκόμη καὶ κυρίες τῆς ἀριστοκρατίας τῶν Ἀθηνῶν.

Ἀμερικανοὶ καὶ Ἰταλοὶ συγκινήθηκαν ἀπὸ τὸν ἀγῶνα τῶν Ἑλλήνων καὶ ἔσπευσαν νὰ προσφέρουν τὸ αἷμα τους στὰ βουνὰ τῆς Ἠπείρου. Τὸ ἰταλικὸ τάγμα τῶν Γαριβαλδινῶν, μὲ ἡγέτη τὸν Ῥιτσιότι Γκαριμπάλντι, πολέμησε στὸ πλευρὸ τῶν Ἑλλήνων.

Ὅταν ὁ Γκαριμπάλντι ξεκίνησε νὰ ἔλθῃ στὴν Ἑλλάδα, οἱ ἰταλικὲς ἀρχὲς προσεπάθησαν νὰ τὸν ἐμποδίσουν καὶ τότε ἐκεῖνος ἀπήντησε: «ὅποιος μὲ πλησιάσει θὰ τὸν κτυπήσω».

Ὁ Ἕλλην βουλευτής, Ἀλέξανδρος Ῥῶμας, ὄχι μόνο ὑπεδέχθη τοὺς Ἰταλούς, ἀλλὰ  εὑρέθη αὐτοπροσώπως στὴν πρώτη γραμμὴ καὶ πῆρε μέρος στὴν φονικὴ Μάχη τοῦ Δρίσκου, τὸν Νοέμβριο τοῦ 1912, ἔξω ἀπὸ τὰ Ἰωάννινα. Οἱ ἐθελοντὲς ἦσαν τόσο πολλοί, ποὺ δὲν μποροῦσαν νὰ τοὺς ἐξοπλίσουν καὶ ἀναγκάζονταν νὰ τοὺς διώχνουν.

Στὸ τάγμα τῶν Γαριβαλδινῶν ἐνετάχθη καὶ ὁ βουλευτὴς καὶ ποιητὴς Λορέντζος Μαβίλης, ὁ ὁποῖος ἐπειδὴ ἦταν 54 ἐτῶν, ὁ ἑλληνικὸς στρατὸς τὸν ἀπέκλεισε. Ἔτσι ηὗρε θέση στὸ σῶμα τῶν Γαριβαλδινῶν κι ἐπολέμησε μαζύ τους στὴν πρώτη γραμμή, ὅπου κι ἐσκοτώθη…

Πανορμίτης Σπανὸς