Σπανία ἀναμνηστικὴ φωτογραφία τοῦ Παύλου Μελᾶ μετὰ τὸν ἀτυχῆ πόλεμο τοῦ 1897 (ἀρχεῖο κ.Ναταλίας Ἰωαννίδου).

Δύο φωτογραφίες ὅπου ἡ ἐπάνω ἐμφανίζει τὸν Παῦλο Μελὰ ἐπάνω στὸ ἄλογο μὲ τὸν υἱό του Μίκη στὸ σπίτι του στὴν Κηφισιὰ λίγο καιρὸ πρὶν νὰ μεταβῇ στὴν Μακεδονία καὶ νὰ εὔρῃ ἡρωικὸ θάνατο.
Στὴν κάτω φωτογραφία ἡ οἰκία τοῦ Παύλου Μελᾶ ὅπως εἶναι σήμερα παραμελημένη μὲ φθορὲς καὶ ξεχασμένη ἀπὸ τὴν Ἑλληνικὴ πολιτεία.

Φωτογραφία τοῦ θρυλικοῦ καὶ ὑπερδραστηρίου ἱερέως Παπασταύρου Τσάμη ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ ἄνθρωπος στὸν ὁποῖον παρέδωσαν τὸ κεφάλι τοῦ Παύλου Μελᾶ οἱ συμπολεμιστές του καὶ τὸ ὁποῖο ἔθαψε γιὰ νὰ μὴ πέσῃ σὲ χέρια βουλγάρικα ἢ στοὺς Τούρκους στὸ παρεκκλήσι τῆς ἐκκλησίας τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς στὸ Πισοδέρι τῆς Φλωρίνης, καὶ ὁποῖος ηὗρε τραγικὸ θάνατο τὴν 27η Αὐγούστου τοῦ 1906, κοντὰ στὰ Καλύβια τοῦ Λάκκου, δυτικὰ ἀπὸ τὸ ὕψωμα Βίγλα Λούτζα τοῦ ὅρους Βίτσι, μετὰ ἀπὸ ἐνέδρα ποὺ τοῦ εἶχαν στήση στὴν περιοχὴ οἱ κομιτατζῆδες.

Φωτογραφία ὅπου ἐμφανίζει τὸν μεγάλο ἱεράρχη Μητροπολίτη Καστοριᾶς Γερμανὸ Καραβαγγέλη νὰ τελῇ τρισάγιο στὸν τάφο τοῦ ἥρωος Μακεδονομάχου Παύλου Μελᾶ.

Βιβλίο ποὺ ἐξεδόθη τὸ 1946 στὴν Καστοριά, καὶ ἀναφέρεται μὲ ἔγγραφα καὶ φωτογραφίες στοὺς πρώτους ἀθλητικοὺς ἀγῶνες ποὺ καθιερώθησαν μετὰ τὴν ἀπελευθέρωση τοῦ 1944, καὶ συμμετεῖχαν ἀθλητικοὶ σύλλογοι ἀπὸ ὅλην τὴν Δυτικὴ Μακεδονία, καθὼς καὶ ἀθλητὲς ἀπὸ τὶς στρατιωτικὲς Μονάδες.

Οἱ ἀγῶνες αὐτοὶ ἦσαν οἱ «Α΄ ΠΑΝΔΥΤΙΚΟΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΙ» καὶ εἶχαν πάρη τὸ ὄνομα τοῦ Παύλου Μελᾶ, σὲ μία προσπάθεια ἐξυψώσεως τοῦ ἠθικοῦ της ταλαιπωρημένων περιοχῶν τῆς Δυτικῆς Μακεδονίας, ἐνῶ τὸ βιβλίο στὸ ἐπάνω μέρος φέρει τὶς εἰκόνες τῶν ἀρχαίων βασιλέων τῆς Μακεδονίας, Φιλίππου καὶ Ἀλεξάνδρου (δωρεὰ κ.Δ.Π.).

Σχολικὴ ἀφίσσα μὲ τὴν εἰκόνα τοῦ Ἱερέως Τσάμη Παπασταύρου ἀπὸ τὸ Πισοδέρι ὁ ὁποῖος ἦταν αὐτὸς ποὺ μετέφερε τὸ κεφάλι τοῦ Παύλου Μελᾶ στὸν Μητροπολίτη Καστοριᾶς, καὶ ὁ ὁποῖος συνεισέφερε τὰ μέγιστα κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ Μακεδονικοῦ, ἀλλὰ τελικὰ ἐδολοφονήθη τὸ 1906 ἀπὸ Βούλγαρους κομιτατζῆδες.

Ἡ ἐν λόγω ἀφίσσα εἶχε ἐκδοθῇ καὶ μοιρασθῇ κατὰ τὴν δεκαετία τοῦ 1970 πρὸς ἀνάρτηση σὲ ὅλα τὰ σχολεῖα τῆς πρωτοβαθμίου καὶ δευτεροβαθμίου ἐκπαιδεύσεως ἀπὸ τὸ Ὑπουργεῖο Παιδείας, ὅπου καὶ ἀργότερα, κατὰ τὴν δεκαετία τοῦ 1980 ἀπεσύρθη.

Ἱστορικὸς Συλλέκτης Βεῤῤοίας