Ὄχι Μοιραῖοι. Ζωντανοί!

Γιατί διαφωνῶ μὲ τὸν Βάρναλη; Τὸν ὁποῖον ὅμως λατρεύω ὡς ποιητή…

Οἱ Μοιραῖοι, τοῦ Κώστα Βάρναλη:

Μὲς τὴν ὑπόγεια τὴν ταβέρνα,

μὲς σὲ καπνοὺς καὶ σὲ βρισιές, 

ἀπάνω στρίγγλιζε ἡ λατέρνα,

κι ὅλη ἡ παρέα πίναμε ἐψές.

Ἐψὲς σὰν ὅλα τὰ βραδάκια,

νὰ πᾶνε κάτου τὰ φαρμάκια….

Σφιγγόταν ὁ ἕνας πλάΐ στὸν ἄλλον

καὶ κάπου ἐφτυοῦσε καταγῆς.

Ὢ πόσο βάσανο μεγᾶλο,

τὸ βάσανο εἶναι τῆς ζωῆ!

ὅσο κι ὁ νοῦς ἂν τυραννιέται, 

ἄσπρην ἡμέρα δὲν θυμιέται.

Ἥλιε καὶ θάλασσα γαλάζια

 καὶ βᾶθος τοῦ ἄσωστου οὐρανοῦ! 

Ὢ τῆς αὐγῆς κροκάτη γάζα,

γαρούφαλα τοῦ δειλινοῦ.

Χάνεστε σβήνετε μακριά μας,

χωρίς νὰ μπεῖτε στὴν καρδιά μας.

Τοῦ ἑνὸς ὁ πατέρας χρόνους δέκα,

παράλυτος, ἴδιο στοιχειό.

Τοὺ ἄλλου ἡ κοντοήμερη ἡ γυναίκα,

στὸ σπίτι λιώνει ἀπὸ χτικιό.

Στὸ Παλαμήδι ὁ γιὸς τοῦ Μάζη

κι ἡ κόρη τοῦ Γιαβῆ στὸ Γκάζι.

-Φταίει τὸ ζαβὸ τὸ ῥιζικό μας!

-Φταίει ἡ ζωὴ ποὺ μᾶς μισεῖ!

-Φταίει τὸ κεφάλι τὸ κακό μας!

-Φταίει πρῶτα ἀπό ὅλα τὸ κρασί!

Ποιός φταίει, ποιός φταίει; Κανένα στόμα,

δὲν τὸ ‘βρε καὶ δὲν τὸ ‘πε ἀκόμα.

Ἔτσι στὴν σκοτεινὴ ταβέρνα, 

πίνουμε πάντα μας σκυφτοί.

Σὰν τὰ σκουλήκια κάθε φτέρνα, 

ὅπου μᾶς εὕρει μᾶς πατεῖ.

Δειλοὶ, μοιραῖοι κι ἄβουλοι ἀντάμα,

προσμένουμε ἀκόμη κάποιο θαῦμα.

Γιατί διαφωνῶ λοιπόν; 

Διότι ὁ Βάρναλης, ὅπως καὶ τόσοι ἄλλοι ποὺ ἐπέρασαν ἀπὸ αὐτὸν τὸν τόπο, λογοτέχνες, ποιητές, μυθιστοριογράφοι, σεναριογράφοι, στιχουργοί, μουσικοί… (κι ὄχι μόνον) ἔχουν ἐκφράσει μίαν πίκρα, μίαν ἀπογοήτευσιν, μίαν ἀπαισιοδοξία… Λὲς καὶ γεννήθηκαν γιὰ νὰ …ἐξακολουθήσουν τὴν μοιρολατρία καὶ τὴν ἀπογοήτευσιν. Λὲς καὶ τόσος πόνος ποὺ πέρασε ἀπὸ τὸν τόπο μας δὲν ἔφθασε, δὲν περίσσεψε… 

Ἐν τάξει… Ἀναφέρεται σὲ μίαν ἄλλην ἐποχή, ποὺ ὅλα ἦσαν ἄθλια. (Ὅπως προσπαθοῦν νὰ τὰ ξανανάνουν.) Φτώχεια, πείνα, ἀῤῥώστιες, ἀδυναμία νὰ ξεφύγῃ κάποιος ἀπὸ τὴν «Μοίρα»του… 

Μὰ ὅμως, ὅλην αὐτὴν τὴν στάσι τὴν κουβαλᾶμε ὡς δευτέρα φύσι μας πλέον, ἀκόμη καὶ τώρα ποὺ ὑποτίθεται ἔχουν ἀλλάξει οἱ κοινωνικὲς δομές. Σέ τί ὠφελεῖ, ὁ θρῆνος; Σὲ τί ὠφελεῖ ἡ ἀποδοχή μίας καταστάσεως ποὺ δὲν μᾶς ἀρέσει; Σὲ τί ὠφελεῖ μία ἀσθένεια ὅταν μπορῇς νὰ τὴν θεραπεύσῃς;

Ἐχθὲς παρουσίασα ἕναν ὑπέροχο μονόλογο τοῦ Στάθη Ψάλτη, μὲ τίτλο στίχο τοῦ Βάρναλη: Δειλοὶ  κι ἄβουλοι ἀντάμα, προσμένουμε ἴσως κάποιο θαῦμα. Ἀλλὰ…  

Δὲν εἶναι ἔτσι… Ἢ δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ εἶναι ἔτσι.

Ὁ Ἔκτορας καὶ ἡ Ἀνδρομάχη, τοῦ  Ἰακώβου Καμπανέλλη.

Ἀπὸ τὸ Τρωϊκὸ κάστρο ἡ Ἀνδρομάχη,

στὸν Ἔκτορα ποὺ ἐκίναε γιὰ τὴν μάχη,

φώναξε μὲ φωνὴ φαρμακωμένη:

«Στρατιώτη μου τὴν μάχη θὰ κερδίσῃ,

ὅποιος πολὺ τὸ λαχταρᾶ νὰ ζήσῃ.

Ὅποιος στὴν μάχη πάει γιὰ νὰ πεθάνῃ,

στρατιώτη μου γιὰ πόλεμο δὲν κάνει.»

Ἔτσι κι ἐμένα ἡ κόρη τοῦ Γαβρίλη,

σὰν ἔφευγα στὶς 20 τ’ Ἀπρίλη, 

μοῦ φώναξε ψηλὰ ἀπὸ τὸ μπαλκόνι:

«Στρατιώτη ἂν θὲς τὴν μάχη νὰ κερδίσῃς, 

μία κοπελίτσα κῦττα ν’ ἀγαπήσῃς.

Ὅποιος τὸν γυρισμὸ τόπο δὲν κάνει, 

Στρατιώτη μου, τὸν πόλεμο τὸν χάνει…»

Δὲν καταλάβατε φυσικὰ γιατί σᾶς ἔπιασα σήμερα μὲ τὰ τραγούδια καὶ τὴν ποίησι. Κι ὅμως, δὲν βάζω αἰνίγματα.  Μιλῶ ξεκάθαρα. Σὲ κανέναν πόλεμο δὲν πρόκειται νὰ κερδίσῃς ὁ,τιδήποτε, ἐὰν βγαίνῃς ἀπὸ τὸ χαράκωμα γιὰ τὴν μάχη ὡς βεβαιωμένα ἡττημένος. Καὶ εἶσαι ἡττημένος ὅταν ἔχῃς πείσει τὸν ἑαυτό σου πὼς γεννήθηκες …Μοιραῖος, ἄτυχος, καρμίρης, δυστυχής, καϋμένος, χαμένος!

Ὅταν ὁ Βάρναλης ἔγραφε, ἀποτύπωνε τὶς εἰκόνες του. Ὅμως αὐτὲς εἶχαν μέσα τους τὸ στοιχεῖο τὴς ἀπελπισίας. Τῆς παραδόσεως. Τῆς ἀρνήσεως γιὰ τὴν ζωή. Ποιός σᾶς εἶπε πώς ἔχουμε τὸ δικαίωμα νὰ παραιτούμεθα;

Ἐχθές, ἀμέσως μετὰ τὸν Ψάλτη, δημοσίευσα ἕνα ἄρθρο-ἀφιέρωμα στὴν νέα δίωξι κατὰ Πουλιανοῦ. Ποιός εἶναι ὁ Πουλιανός πού κάποιοι πασχίζουν νά στηρίξουν; Μήπως κάποιος πού οὐδέποτε ἔσκυψε τὸ κεφάλι; Πού ποτέ δὲν ἔνοιωσε ἡττημένος; Πού ἀκόμη ἀγωνίζεται; Παρ’ ὅλες τὶς διώξεις; 

Τυχαῖον τὸ παράδειγμα. 

Ἔλεγε ὁ Ψάλτης στὸν (ὑπέροχο) μονόλογό του, μεταξὺ ἄλλων: «εἶδα νὰ τραβάω κουπί, χρόνια τραβᾶμε κουπί. Ἐγὼ τραβάω κουπὶ ἀπὸ τὸ 1453…»

Διαφωνῶ. Αἰῶνες κι αἰῶνες τραβᾶμε κουπί. Οὐσιαστικῶς τραβᾶμε κουπὶ (ἐπισήμως)  ἀπὸ τότε ποὺ ἐπάτησαν οἱ  Ῥωμαῖοι στὴν Πατρίδα μας. Κουπί, κουπί, κουπί…. 

Ὅμως μέ ποιάν λογική τραβούσαμε κουπί; Μὲ τὴν λογική τοῦ ἡττημένου ἢ μέ τήν λογική τοῦ Λεωνίδου; 

Στὶς μᾶχες ποὺ θὰ δόσουμε στὴν ζωή μας, δὲν θὰ κερδίζουμε πάντα. 

Ἀλλὰ ὑπάρχουν δύο ὀπτικές, ἡ μία τῆς Ἀνδρομάχης καὶ ἡ ἄλλη τοῦ Μοιραίου. 

Τὸ μοναδικὸ ποὺ γνωρίζω πολὺ καλά, εἶναι πὼς στὴν μάχη τὴν μεγάλη ποὺ φθάνει, ἐὰν μποῦμε ὡς Μοιραῖοι, τὸ μόνον ποὺ θὰ καταφέρουμε θὰ εἶναι νὰ γίνουμε ἀκόμη πιό Μοιραῖοι… Ἐὰν ὅμως ἀκούσουμε τὴν Ἀνδρομάχη…

Θυμᾶμαι τὸν Ὀδυσσέα… Αὐτὸν τὸν ἥρωα ἄλλοτε τὸν θαυμάζω κι ἄλλοτε μὲ  θυμώνει… Πρέπει νὰ τοῦ ἀναγνωρίσω ὅμως πὼς πάντα στὸ μυαλότου εἶχε τὴν Ἰθάκη. Εἶχε κτίσει μέσα του μίαν βαθυτάτη πεποίθησι. Τὴν πεποίθησιν τῆς ἐπιστροφῆς του. Καὶ δὲν τὸν ἐσταμάτησε κάτι ἀπὸ αὐτό. Ἔφθασε στὴν Ἰθάκη, στὴν Πηνελόπη, στὸν οἶκο του…

Ποῦ εἶναι λοιπόν ἡ δική μας Ἰθάκη; Καὶ πῶς θὰ ξεκινήσουμε τὸ ταξείδι μας γιὰ  νὰ  φθάσουμε κάποτε;  Ὡς Μοιραῖοι; Ἢ ὡς Λεωνίδες;

Δὲν ἔχει σημασία ποὺ ὁ Λεωνίδας σκοτώθηκε. Δὲν ἔχει σημασία ποὺ ὁ Ξέρξης
ἰσοπέδωσε κάθε τί ἀπό τὸν μικρό του στρατό.Σημασία ἔχει πὼς ὁ πραγματικὸς νικητὴς αὐτῆς τῆς μάχης ἦταν ὁ Λεωνίδας. Κι ὁ Ξέρξης συνήντησε κι ἄλλους Λεωνίδες, ποὺ μπῆκαν στὴν μάχη, ὄχι ὡς Μοιραῖοι, ἀλλὰ ὡς βεβαιωμένοι νικητές. Παραλόγως… Ἀλλὰ τόσο ὀρθῶς…

Σκεφθεῖτε… Ἴσως πολλὰ πρέπει νὰ ἀλλάξουν γύρω μας… Ἴσως ὅμως ἀκόμη περισσότερα μέσα μας…

Φιλονόη.

Υ.Γ. Ἔχουμε μακρὺ δρόμο… Μεγάλη μάχη… Ἀλλὰ ἀπὸ ἐμᾶς ἐξαρτᾶται τὸ ἀποτέλεσμα μόνον.

Ὡς ἀποζημίωσιν:

πρώτη δημοσίευσις 14 Ἰουνίου 2011.

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

2 thoughts on “Ὄχι Μοιραῖοι. Ζωντανοί!

  1. Γιὰ τὸ Βάρναλη, συμφωνῶ μὲ τὸ πνεῦμα τοῦ ἄρθρου, περί τῆς πεποιθήσεως στὴν νίκη, ἄν καὶ ὁ ποιητῆς προσπαθεῖ νὰ ἀφυπνίσει περιγράφοντας τὴν μιζέρια… Τὸ ὁτι τελικὰ δίνει ἄλλη αἴσθηση, ὀφείλεται στὸ ὅτι δὲν εἶναι καὶ τόσο σπουδαῖος ποιητῆς, ὅσο δηλαδὴ προεβλήθη απὸ τὸ κόμμα…
    Προσωπικὴ μου ἄποψις, τὸ στιχούργημὰ του αὐτὸ, εἶναι κακοχωνεμμένος καὶ ἀναμασημένος Καρυωτάκης (ὄντως μεγάλος ποιητῆς). Τὸ μόνο ωραῖο είναι αύτὴ “ἡ κροκάτη γάζα” ποὺ δείχνει ὅτι εἶχε δυνατότητες , ἀλλὰ μάλλον ἦταν τεμπελᾶκος…
    Τώρα για τον Πουλιανό, πρέπει νὰ τὸν στηρίξουμε, καίτοι ἡ θεωρία τοῦ ἀρχανθρώπου εἶναι ἐπιστημονικὰ στὸν ἀέρα (τὸ λέω μετὰ λόγου γνώσεως). Εἶναι μιὰ προσπάθεια ὅμως ποὺ προβάλλει τὴν Ἑλλάδα καὶ ὡς τέτοια τὴν στηρίζουμε, τον γνώρισα καὶ τὰ είπαμε ἐπ΄ὀλίγον, δὲν τοῦ εἶπα τὶς ἐπιστημονικὲς ἀντιρρήσεις μου, διότι δὲν εἶναι τῆς παρούσης ὤρας.

    Φιλικὰ

    Ρωμανός

    • (Ὠραῖα πολυτονικά Ῥωμανέ!)
      Συμφωνῶ μὲ τὴν κροκάτη γάζα.
      Παρεπιπτόντως, κάποια ποιήματά του, ὅπως οἱ Μοιραῖοι, τὰ ἤξερα ἀπ’ἔξω. Ἔχει μίαν γλύκα ἡ πίκρα του. Ἀλλὰ μεταλώνοντας συνειδητοποίησα πὼς μοῦ κάνει κακό. Εἶχα χρόνια νὰ τὸν θυμηθῶ. Καὶ λίγο ζορίστηκα ἐχθές.
      Ὅσο γιὰ τὸν Καρυτωτάκη, αὐτὸς εἶναι πράγματι καταθλιπτικός ἀλλὰ ὄχι τεχνητά.
      Στὸν Πουλιανὸ συμφωνῶ. Στηρίζουμε μὲ ὅλες μας τὶς δυνάμεις. Ὄχι μόνον γιατὶ προβάλλει κάτι δικό μας, (τὴνν ἀλήθεια ποὺ τυγχάνει εἶτε στηρίξεως εἶτε ἐλέγχου, εἶναι δεδομένον πὼς ὀφείλουμε νὰ τὴν ἀναζητήσουμε) ἀλλὰ καὶ γιατί γυρίζει τὸ μάτι μου μὲ κάθε ἀδικία.
      Καλό ἀπόγευμα.

Leave a Reply