Η ηθική είναι ένα θέμα σχετικό, κυμαίνεται κατά πολύ αναλόγως με το χώρο και το χρόνο, άλλους ηθικούς νόμους και κανόνες έχει μια κοινωνία στην Ελλάδα του 2013 και άλλους μια κοινωνία ιθαγενών κάπου στην περιοχή του Αμαζονίου, δίχως να μας ενδιαφέρει ιδιαιτέρως πότε και ποιο σύστημα αξιών είναι καλλίτερο ή χειρότερο, αρκεί η διαφοροποίηση. Ένα απ’ τα αισθήματα που είναι άμεσα εξαρτώμενα απ’ την ηθική είναι το αίσθημα της ευθύνης. Επίσης, το αίσθημα της ευθύνης είναι σε γραμμική εξάρτηση με το αίσθημα της ελευθερίας, όσο περισσότερη η ελευθερία που έχουμε, τόσο αυξάνονται οι ευθύνες που κατέχουμε. Και αυτό είναι εύκολα να το αντιληφθούμε και να το συνειδητοποιήσουμε, διότι όντας ανελεύθερος κάποιος, δεν καλείται να επιλέξει για τίποτα, όλη η ζωή του ρυθμίζεται από εξωτερικούς παράγοντες στους οποίους έχει μηδενική επήρεια, επομένως στον αντίποδα όντας ελεύθερος άνθρωπος κάθε σου επιλογή σε οποιονδήποτε τομέα της ζωής επιφέρει τις ανάλογες ευθύνες, από δυο κουβέντες που θα πούμε έως και τις πιο βαρυσήμαντες πράξεις μας, επέρχονται συνέπειες και ευθύνες.
Γεννιέται λοιπόν το εξής οξύμωρο σχήμα με τον άνθρωπο να αγαπάει υπέρμετρα την ελευθερία, αλλά να μισεί και να αποφεύγει, ισόμετρα την ευθύνη. Σε τελική ανάλυση, σε ποιον πόλο τείνουμε; Σ’ αυτόν της αυξημένης ελευθερίας και ευθύνης ή στον άλλον της μειωμένης ευθύνης και ελευθερίας; Εξαρτάται από άνθρωπο σε άνθρωπο, είναι η φυσιολογική απάντηση, όμως έχει ενδιαφέρον να εξετάσουμε το θέμα αυτό, προβάλλοντας του πάνω σε φαινόμενα της Φυσικής, διότι όλοι κι όλα διέπονται απ’ τους ίδιους νόμους στη Γη αυτή.
Ας εξετάσουμε την περίπτωση του ηλεκτρονίου και της συμπεριφοράς του υπό ορισμένες συνθήκες. Γνωρίζουμε πλέον πως τα ηλεκτρόνια ενός ατόμου, κατανέμονται σε ατομικά τροχιακά γύρω απ’ τον πυρήνα του ατόμου, τα οποία τροχιακά διαφοροποιούνται με κριτήριο την ενέργεια, δηλαδή υπάρχουν τροχιακά με χαμηλή ενέργεια και με υψηλότερη. Όταν τα ηλεκτρόνια αρχίζουν να καταλαμβάνουν κενές θέσεις στα ενεργειακά τροχιακά ενός ατόμου, προτιμούν πάντοτε τα τροχιακά με τη χαμηλότερη ενέργεια, διότι οι δομές στη φύση όσο χαμηλότερη ενέργεια έχουν, τόσο πιο σταθερές είναι. Αυτό μας λέει όμως και η ”Αρχή ελάχιστης ενέργειας”, που είναι μια από τις αρχές δόμησης πολυηλεκτρονικών ατόμων και αναφέρει τα εξής: ”Σύμφωνα με την αρχή της ελάχιστης ενέργειας, κατά την ηλεκτρονιακή δόμηση ενός πολυηλεκτρονικού ατόμου, τα ηλεκτρόνια οφείλουν να καταλάβουν τροχιακά με τη μικρότερη ενέργεια, ώστε να αποκτήσουν τη μεγίστη σταθερότητα στη θεμελιώδη κατάσταση.”.
Θα παραλληλίσω την ελευθερία με την κατάσταση υψηλής ενέργειας, διότι στην ουσία είναι ένα και το αυτό. Όσο περισσότερη ενέργεια διαθέτει ένα ηλεκτρόνιο τόση ελευθερία κινήσεων έχει, διότι ένα ηλεκτρόνιο με χαμηλή ενέργεια μπορεί να καταλάβει τροχιακά ενεργειών χαμηλοτέρων ή ίσων του ποσού της δικής του ενέργειας, ενώ ένα ηλεκτρόνιο με υψηλή ενέργεια μπορεί να καταλάβει και τροχιακά υψηλοτέρων ενεργειών, συνεπώς έχει περισσότερες «επιλογές» και μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων. Παρ’ όλα αυτά όμως, παρατηρούμε πως όλα τα ηλεκτρόνια τείνουν να καταλάβουν τροχιακά με τη χαμηλότερη ενέργεια, σύμφωνα με την αρχή της ελάχιστης ενέργειας. Βλέπουμε λοιπόν, ότι τα ηλεκτρόνια προτιμούν τη σταθερή και χαμηλής ενέργειας κατάσταση, παρά την ασταθή και υψηλής ενέργειας. Βέβαια η αναγωγή δεν είναι τόσο απλοϊκή, διότι το συγκεκριμένο φαινόμενο καθορίζεται και από άλλες νόμους, αλλά προϋποθέτει αρκετή εμβάθυνση στο θέμα και θα καταστεί χρονοβόρο και κουραστικό, δίχως μεγάλη ουσία καθώς το γενικό συμπέρασμα εξάγεται ούτως ή άλλως.
Καταλήγοντας λοιπόν, τολμώ να πω πως και ο άνθρωπος παρουσιάζει ανάλογη συμπεριφορά με το ηλεκτρόνιο. Παρ’ όλο που διατείνεται πως αγαπάει και αποζητάει την ελευθερία, συνήθως προτιμάει τη σταθερότητα και όσο το δυνατόν λιγότερες ευθύνες. Αυτό προκύπτει απ’ το γεγονός ότι και ο άνθρωπος, όπως και το ηλεκτρόνιο, προτιμάει καταστάσεις χαμηλής ενέργειας, δηλαδή λιγότερη ελευθερία και περισσότερη σταθερότητα και αφού, όπως προαναφέρθηκε, η ελευθερία είναι σε γραμμική εξάρτηση με την ευθύνη, όσο λιγότερη ελευθερία, τόσο λιγότερη ευθύνη. Επομένως καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι κατά βάση, τείνουμε περισσότερο στην περιορισμένη ελευθερία και ανευθυνότητα, παρά στην περισσότερη ελευθερία και την υπευθυνότητα από τη φύση μας.
Ἀποποίηση εὐθύνης
Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.