Οι κεϋνσιανοί χρησιμοποιούν συχνά την προεδρία του Χέρμπερτ Χούβερ (1929-1933) για να μας δείξουν πως μια κρίση δεν αντιμετωπίζεται με μείωση κρατικών δαπανών και φιλελεύθερη οικονομική πολιτική. Η Μεγάλη Ύφεση του 1929 έγινε “Μεγάλη” , μας λένε, επειδή ο πρόεδρος Χέρμπερτ Χούβερ επέμεινε δογματικά σε πολιτικές laissez faire. Όμως, όπως μας δείχνει μια μελέτη του “Cato Institute”, που δημοσιεύτηκε αυτές τις μέρες, η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική.

Πράγματι, ο Χούβερ έχει μεγάλη ευθύνη για τη χειροτέρευση της οικονομικής κρίσης. Όχι όμως επειδή έμεινε πιστός σε laissez faire πολιτικές αλλά ακριβώς για τον αντίθετο λόγο. Αν εξετάσουμε τα μέτρα που πήρε για να αντιμετωπίσει την κρίση, διαπιστώνουμε πως ο , υποτιθέμενα, δογματικός φιλελεύθερος Χέρμπερτ Χούβερ, δεν ήταν τίποτε άλλο παρά πρόδρομος του Φράνκλιν Ρούσβελτ και του κρατικίστικου New Deal:

– O Χούβερ αύξησε κατακόρυφα τις δημόσιες δαπάνες. O προϋπολογισμός του 1929 έφτανε τα 3,1 δις. Όταν εγκατέλειψε την προεδρία το 1933 ο προϋπολογισμός άγγιζε τα 4,6 δις.Δηλαδή έχουμε μια αύξηση της τάξης του 48% . Μάλιστα, επειδή η συγκεκριμένη περίοδος χαρακτηρίστηκε από αποπληθωρισμό (οι τιμές έπεσαν κατά 10%), στην πραγματικότητα ο προϋπολογισμός του 1933 ήταν διπλάσιος από αυτόν του 1929.

– Ο Χούβερ επέβαλε την μεγαλύτερη αύξηση φόρων σε ειρηνική περιόδο στην αμερικάνικη ιστορία. Με το Revenue Act του 1932, αυξήθηκαν δραματικά οι φόροι εισοδήματος ενώ επέστρεψαν μια σειρά από φόροι κατανάλωσης που είχαν εφαρμοστεί κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

– Το 1930 υπέγραψε το περιβόητο νόμο Smoot-Hawley που αύξησε σημαντικά τους δασμούς σε μια σειρά από εισαγόμενα προϊοντα. Όπως ήταν επόμενο, τα υπόλοιπα κράτη αντέδρασαν με ανάλογους προστατευτικούς νόμους. Οι αμερικάνικες εξαγωγές δέχτηκαν σημαντικό πλήγμα και η οικονομική κρίση έγινε ακόμη πιο βαθιά.

– Παρενέβη με ποικίλους τρόπους στην αγορά εργασίας. Πίεσε τους επιχειρηματίες να μην μειώσουν τους μισθούς. Αυτοί υπάκουσαν και τελικά οι τεχνητά υψηλοί μισθοί αύξησαν κατακόρυφα την ανεργία (από 3% το 1929 έφτασε στο ιλιγγιώδες 25% το 1933). Επίσης πρότεινε νόμους που έδιναν ειδικά προνόμια στα εργατικά συνδικάτα καθώς και υψηλότερους από την αγορά μισθούς στις εταιρείες που είχαν οικονομικές συναλλαγές με το Δημόσιο.

– Πρότεινε δημόσιες δαπάνες ύψους 400 εκατομμύριων δολλάριων για την κατασκευή νέων δημόσιων κτιριων και 175 εκατομμύριων για δημόσια έργα. Υποτίθεται πως έτσι θα μειώνονταν η ανεργία.

– Έδωσε αφειδώς κρατικά δάνεια και επιδοτήσεις σε αγροτικούς συνεταιρισμούς.

– Με εκτελεστικό διάταγμα το Σεπτέμβριο του 1930 περιόρισε δραστικά την μετανάστευση, ώστε να μη μειωθούν οι μισθοί των ντόπιων εργαζομένων εξαιτίας του ανταγωνισμού από τα φτηνότερα εργατικά χέρια των μεταναστών.

Ο πρόεδρος Ουώρεν Χάρντινγκ αντιμετώπισε την κρίση του 1920 με μείωση των κρατικών δαπανών και της φορολογίας. Αποτέλεσμα ; Η κρίση του 1920 είναι απλά μια υποσημείωση στην οικονομική ιστορία, την οποία σήμερα γνωρίζουν μόνο οι ειδικοί. Όμως, ο Χέρμπερτ Χούβερ και ο διάδοχος του Φράνκλιν Ρούσβελτ ακολούθησαν ένα διαφορετικό δρόμο , με αποτέλεσμα η Ύφεση του 1929 να βυθίσει στη φτώχεια εκατομμύρια ανθρώπους και μην τελειώσει παρά μόνο ύστερα από 15 χρόνια, με το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η προεδρία του Χούβερ μπορεί πράγματι να χρησιμεύσει σαν παράδειγμα για την εποχή μας. Όχι όμως για να μας πείσει πως δεν μπορούμε να βγούμε από την ύφεση με οικονομικά φιλελεύθερες πολιτικές αλλά για να αναδείξει τις ολέθριες συνέπειες που μπορεί να έχει μια κεϋνσιανή πολιτική υψηλών δαπανών στην αντιμετώπιση μιας κρίσης . Ας το έχουν αυτό στο μυαλό τους οι σύγχρονοι μαθητεύομενοι μάγοι σε Ευρώπη και Αμερική.

Τηλέμαχος Χορμοβίτης
ἀπὸ Μπλὲ Μῆλο