Ἡ θεωρία ὅτι αἱ γενικαὶ ἔννοιαι ἔχουσιν τὴν ἰδικήν των πραγματικὴν ὕπαρξιν ἀνεξαρτήτως τῆς ἀνθρωπίνου νοήσεως καὶ «πρὶν ἀπὸ τὰ πράγματα» (Πλατωνικὸς ῥεαλισμός) ἤ «μέσα εἰς τὰ πράγματα» (Ἀριστοτελικὸς ρεαλισμός). Ὁ γνωσιολογικὸς ρεαλισμὸς ἰσχυρίζεται ὅτι ὑπάρχει μία αὐτοτελής, ἔξωθεν τῆς συνειδήσεως, πραγματικότης ἡ ὁποία ἠμπορεῖ νὰ ἐννοηθῇ ἤ ὡς ὑλικόν τιν (πχ. Λεύκιππος, Λουκρήτιος, καὶ εἰς τὴν σύγχρονον φυσικήν) ἤ ὡς ὑλικὸν μετὰ πνεύματος, ἤ μόνον πνευματικόν.
Ὁ ἀφελὴς ῥεαλισμὸς δέχεται, ἀντιθέτως πρὸς τὸν ἰδεαλισμόν, τὴν ὕπαρξιν ἐξωτερικοῦ κόσμου ἀνεξαρτήτως τῆς ἀνθρωπίνου συνειδήσεως. Εἶναι ὑλικὸς ἐκ φύσεως καί ἔτσι ὅπως ἡμεῖς τὸν ἀντιλαμβανώμεθα διὰ μέσου τῶν αἰσθητηρίων ὀργάνων.
Τά αἰσθήματα καὶ αἱ παραστάσεις ἀπεικονίζουν τὰ ὑλικὰ σώματα καὶ τὰς ἰδιότητάς των.
Ὁ κριτικὸς ῥεαλισμὲς δέ, συνίσταται εἰς τὴν ἀντικειμενικὴν καὶ ὑποκειμενικὴν ταυτότηταν τῆς γνώσεως, τὴν ταὐτότηταν τοῦ Εἶναι καὶ τῆς συνειδήσεως, ὡστόσο ὑποστηρίζει ὅτι αἱ ἀντιλήψεις, καί αἱ ἔννοιαι δὲν εἶναι ἡ ἀντανάκλασις τῆς ἀντικειμενικῆς πραγματικότητος, ἀλλὰ ἀποτελοῦν μίαν ἰδιαιτέραν καὶ ἀνεξάρτητον ὁμάδα «λογικῶν δυνατοτήτων» ἤ ὁτι ἡ ὕλη καὶ τὸ πνεῦμα ἀποτελοῦν τὰς δύο πρώτας ἀρχὰς τοῦ κόσμου.
Ἀποποίηση εὐθύνης
Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.