Μιὰν ἡμέρα ἔνας φίλος μου, μοῦ ἔστειλε μιὰ φωτογραφία, ἀπὸ ἔνα τοπίο τῆς Τοσκάνης μαζὶ μὲ τὸ σχόλιο: μερικὲς φορὲς ἡ ὀμορφιὰ εἶναι τέτοια ποὺ σοῦ ἔρχεται νὰ βάλῃς τὰ κλάματα.

Σὲ ὅλους μας ἔχει συμβεῖ κάποιες φορὲς νὰ βιώσουμε τὴν ὀμορφιὰ ἑνὸς τοπίου, μιᾶς μουσικῆς, μιᾶς στιγμῆς συνδέσεως μὲ κάποιον, τόσο ἔντονα ποὺ τὸ συναίσθημά μας νὰ εἶναι ἐκτὸς κλίμακος.
Εἶναι αὐτὸ τὸ ἀσυνήθιστο συναίσθημα, σὰν τὸ σῶμα νὰ χάνῃ τὴν μᾶζα του καὶ νὰ αἰωρεῖται σὲ ἕνα σύμπαν χωρὶς βαρύτητα. Ἐλαφρὺ ἀλλὰ ἀπέραντο, μὲ μιὰν συνειδητότητα χωρὶς σκοπιμότητα καὶ σημεῖα ἀναφορὰς.
Εἶναι τόσο ἔντονο καὶ ἀνεξέλεγκτο ταυτόχρονα αὐτὸ τὸ συναίσθημά ποὺ μπορεῖ νὰ κλάψουμε ἀπὸ Δέος.

Ὁ Κᾶντ ἤταν ὁ πρῶτος ποὺ ἀσχολήθηκε μὲ τὸν διαχωρισμὸ τοῦ Ὡραίου ἀπὸ τὸ Ὑψηλό.
Ἐπιχειρώντας νὰ δόσῃ τὶς βασικές τους διαφορὲς διέκρινε τέσσερα σημεῖα.

• Τὸ ὡραῖο κατὰ τὸν Κᾶντ, ἔχει πάντοτε κάποιο σχῆμα, ἔχει ὅρια καὶ περιορίζεται στὸν χῶρο. Ἀντίθετα κάτι που χαρακτηρίζεται μὲ τὴν ἔννοια τοῦ ὑψηλοῦ, μᾶς δίνει τὴν ἐντύπωση τοῦ ἀπεριορίστου, δὲν περιορίζεται σὲ κάποιο σχῆμα καὶ γιὰ αὐτὸ φαίνεται νὰ μὴν ἔχῃ ὅρια.
• Ἡ δεύτερη διαφορὰ εἶναι ὅτι τὸ ὑψηλὸ προκαλεῖ ἔντονα συναισθήματα ποὺ μποροῦν νὰ φθάνουν στὰ ὅρια τοῦ δέους καὶ τοῦ φόβου, ἀντίθετα ἀπὸ τὸ ὡραῖο ποὺ μᾶς κάνει νὰ αἰσθανθοῦμε ἡρεμία.
• Ἡ τρίτη διαφορὰ εἶναι ὅτι τὸ ὡραῖο φαίνεται νὰ τὸ ἐλέγχουμε, ἐνῶ τὸ ὑψηλὸ εἶναι πέρα ἀπὸ τὸν ἔλεγχό μας, γιατὶ δὲν μπορεῖ νὰ περιορισθῇ ἀπὸ τὴν φαντασία μας, ἀλλὰ οὔτε νὰ δαμασιῇ ἀπὸ τὶς δυνάμεις τοῦ μυαλοῦ μας.
• Καὶ ἡ τετάρτη διαφορὰ εἶναι ὅτι τὸ ὡραῖο ὑπάγεται στὴν κανονικότητα τῆς φύσεως ἐνῶ ἀντίθετα τὸ ὑψηλὸ ξεφεύγει ἀπὸ κάθε περιοριστικὸ ὄριο καὶ δημιουργεῖ τὴν αἴσθηση ὅτι δὲν ὑπόκειται στὴν σκοπιμότητα τῆς φύσεως.

Τὸ τὶ θεωροῦμε Ὡραῖο ἤ Ὑψηλὸ εἶναι ἐντελῶς ὑποκειμενικὸ καὶ ἐξαρτᾶται, κατὰ τὴν γνώμη μου, ἀπὸ τὸ νόημα ποὺ ὁ κάθε ἕνας δίνει στὴν ζωή του καὶ τὸν ἀποπροσανατολισμὸ τῆς ψυχῆς του…

Γιῶτα Σούσουλα