Ἴσως τὴν χρειασθοῦμε στὸ μέλλον. Γι’ αὐτὸ τὴν μνημονεύω. Ἡ  Δίκη τῆς Νυρεμβέργης δὲν ἦταν δίκη, μὲ τὴν αὐστηρὴ νομικὴ ἔννοια τοῦ ὅρου. Ἦταν νομότυπη ἐκδίκηση. Ἔλειψε ἀπὸ τὴν μεριὰ τῶν κατηγορουμένων καὶ τῶν δικηγόρων-ὑπερασπιστῶν τους ἡ ἰσηγορία, τὸ audiatur et altera pars (= ἄς ἀκουσθῇ καὶ ἡ ἄλλη πλευρὰ). Βεβαίως τόσο οἱ κατηγορούμενοι, ὅσο καὶ ἡ ὑπεράσπισή τους εἶχαν εὐκαιρίες λόγου –καὶ μάλιστα πολλὲς– ἀλλὰ δὲν εἶχαν ἐπαρκὴ πρόσβαση στὸ μαρτυρικὸ ὑλικὸ ἤ στὸ προσωπικό τους ἀρχεῖο. Σπάνια τοὺς δόθηκε ἡ δυνατότητα τοῦ cross-examination (=τῆς κατ’ ἀντιπαράσταση ἐξετάσεως μαρτύρων) καὶ γι’ αὐτὸ ἡ τελικὴ ἀπόφαση ἀπὸ ἐγκρίτους νομικοὺς θεωρήθηκε nulle et non avenne (=ἄκυρη καὶ ἀνύπαρκτη).

Αὐτό, πάντως, ποὺ δὲν μπόρεσαν νὰ προσφέρουν στοὺς κατηγορουμένους οἱ συνήγοροί τους, τοὺς τὸ προσέφερε –καὶ μὲ τὸ παραπάνω– ὁ δημοσιομανὴς Βρεττανὸς ἱστορικὸς David Irving μὲ τὸ ὀγκῶδες ἔργο του (576 σελίδες) «Ἡ δίκη τῆς Νυρεμβέργης – Ἡ τελευταία μάχη» (ἐκδ. Γκοβόστη, 2001). Στὸ βιβλίο αὐτὸ σωστὰ ἐπισημαίνεται –ἄλλωστε εἶχε ἐπισημανθεῖ καὶ πρὶν ἀπὸ τὴν ἔναρξη τῆς δίκης– ὅτι παραβιάσθηκε τὸ βασικώτερο νομικὸ ἀξίωμα: «Nullum crimen, nulla poena sine lege» (=Οὐδὲν ἔγκλημα, οὐδεμία ποινή, ἄνευ νόμου). Ἀσφαλῶς οἱ Ναζί δικάστηκαν μὲ βάση νέες ἀρχὲς δικαίου ποὺ θὰ μποροῦσε κάποιος, μένοντας αὐστηρὰ προσκολλημένος στὶς μέχρι τότε νομικὲς ἀρχές, νὰ χαρακτηρίσῃ πρωτοφανεῖς. Ἀλλὰ καὶ τὰ ἐγκλήματα τῶν Ναζί ἦσαν πρωτοφανέρωτα καὶ τόσο εἰδεχθῆ ποὺ δὲν ἦταν δυνατὸν νὰ εἶχαν «συλληφθῇ» ἀπὸ καμμία προγενέστερη νομικὴ διάνοια. Ὅπως, λοιπόν, οἱ ναζιστὲς θεωροῦσαν ζωτικὴ –γι’ αὐτοὺς– ἀνάγκη τὴν ἐξόντωση ἀθώων ὑπάρξεων, ὅμοια καὶ οἱ δικαστὲς θεωροῦσαν ἱστορικὴ καὶ ἠθικὴ ἀνάγκη τὴν ἐξόντωση κάποιων ἐνόχων ὑπάρξεων, καλυπτόμενοι ἀπὸ ἕνα –ἐκ τῶν ὑστέρων– νομικὸ πλαίσιο.

Στὴν διάρκεια τοῦ Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ἔγιναν πολλὰ πειράματα γιὰ κακό, μερικὰ ὅμως καὶ γιὰ καλό. Ἀλλὰ τὸ μεγαλύτερο πειραματικὸ ἐργαστήριο ἦταν καὶ εἶναι ἡ συγγραφὴ τοῦ Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου καὶ ἐν συνόλῳ καὶ ἐν μέρει. Κάθε ἱστορικὸς βλέπει τὸν πόλεμο σὰν δικό του πνευματικὸ προϊόν. Ἔτσι, διαβάζοντας τὸν ἕνα καὶ τὸν ἄλλο, ἔθετα συχνὰ στὸν ἑαυτό μου τὸ ἐρώτημα: μήπως καθένας ἀπὸ αὐτοὺς γράφει γιὰ ἄλλο πόλεμο; Εὐτυχῶς ποὺ ὑπάρχει ταὐτότητα ὡς πρὸς τὶς ἡμερομηνίες, ὡς πρὸς τὰ ὀνόματα καὶ ὡς πρὸς τὶς τοπωνυμίες. Ἄν καὶ γιὰ τὸ τελευταῖο ὑπάρχουν ἐρωτηματικά. Διότι ἄλλοι γράφουν κάποια τοπωνύμια στὰ γερμανικά, ἄλλοι στὰ πολωνικὰ καὶ ἄλλοι στὰ ρωσσικά. Μὲ τὴν «φαντασιακὴ ἱστορία» ποὺ ἔχει τόση ἐπίδοση στὶς ΗΠΑ, στὸ προσεχὲς μέλλον θὰ παρουσιασθῇ μιὰ νέα γενεὰ ἱστορικῶν ναζιστικῆς κοπῆς, ὁπότε ἡ συγγραφὴ τῆς ἱστορίας θὰ λάβῃ νέα τροπή. Κάποιες ὑπερβολὲς τῶν Ἑβραίων ἄνοιξαν τὸν δρόμο στὸν ἄλλοτε κορυφαῖο μαρξιστὴ φιλόσοφο Ροζὲ Γκαροντὺ καὶ στὸν ἐμπορικώτατο, πλὴν ὅμως ἀνιχνευτικώτατο, David Irving, ὁ ὁποῖος, στὸ ἔργο ποὺ προαναφέραμε, δικάζει περισσότερο τοὺς δικαστὲς καὶ ὄχι τοὺς δικαζομένους. Παραβλέπει ὅμως ὁ θορυβώδης ἱστορικὸς νὰ μᾶς πῇ γιὰ τὸ αἷμα ἑκατομμυρίων ἀθώων, ποιὸς θὰ ἔπρεπε νά τιμωρηθῇ; Οἱ ἁπλοῖ ἐκτελεστὲς καὶ οἱ ἡγέτες νὰ μείνουν στὸ ἀπυρόβλητο;

Σαράντος Καργάκος

εἰκὼν