Μία πολὺ ἐνδιαφέρουσα παρουσίασις ἑνὸς σημαντικοῦ ἔργου τοῦ Ξενοφῶντος.
Ο Ξενοφών και ο εσωτερικός εχθρός
Του Νίκου Αργεάδη
Την άνοιξη του 401 π. Χ. ο τριάντα ενός ετών Αθηναίος Ξενοφών, που διαβιούσε στα περίχωρα της πόλης της Παλλάδος, έλαβε μια άκρως ενδιαφέρουσα πρόσκληση από φίλο του που στρατολογούσε Έλληνες στρατιώτες ως μισθοφόρους για τον Κύρο, αδελφό του Πέρση βασιλιά Αρταξέρξη. Η πρόσκληση ήταν ασυνήθης αφού Έλληνες και Περσες υπήρξαν εχθροί τα προηγούμενα 90 χρόνια. Το πιο ασύνηθες όμως ήταν ότι ο Ξενοφών δεν ήταν στρατιώτης ούτε είχε στρατιωτική πείρα. Αγρότης ήταν…σε αγρόκτημα όπου μεγάλωνε σκύλους και άλογα, έχοντας κληρονομήσει μία ουκ ευκαταφρόνητη περιουσία από τον Πατέρα του. Επισκέπτονταν ενίοτε στην Αθήνα τον φίλο του Σωκράτη, τον φιλόσοφο για να συζητήσουν και να διαλογιστούν τα της ημέρας. Όμως καθώς τον γοήτευε η περιπέτεια σκέφτηκε την πρόσκληση ως ευκαιρία να συναντήσει τον Κύρο, να μάθει την τέχνη του πολέμου και να γνωρίσει την Περσία. Αφού συμβουλεύτηκε το Μαντείο των Δελφών αποδέχτηκε την πρόταση και ξεκίνησε με 10.000 ‘Ελληνες οπλίτες, τους επιλεγόμενους και Μυρίους, προερχόμενους από όλα σχεδόν τα μέρη της Ελλάδας για να συμβάλλει στην εκστρατεία του Κύρου εναντίον του αδελφού του.
Όλα εβαιναν καλώς στην αρχή μέχρις ότου οι δύο στρατοί συναντήθηκαν στην πεδιάδα κοντά στα Κούναξα, όχι μακρυά από την Βαβυλώνα. Εκεί, παρά την νικηφόρα έκβαση της μάχης για τους Έλληνες, ο Κύρος φονεύθηκε και ο στρατός του διαλύθηκε. Ξαφνικά οι Μύριοι βρέθηκαν σε αχανή χώρα, μακρυά από την Πατρίδα τους και εν τω μέσω εχθρικών στρατευμάτων. Σύντομα τους επισκέφτηκαν απεσταλμένοι του Αρταξέρξη οι οποίοι τους διαβεβαίωσαν ότι ο ίδιος δεν είχε τίποτα εναντίον τους και ότι μοναδική του επιθυμία ήταν να αποχωρήσουν από την Περσία όσο το δυνατόν πιο σύντομα. Μάλιστα, έστειλε τον Τισσαφέρνη για να τους συνοδεύει και να τους προμηθεύει με τα απαραίτητα για την επιστροφή.
Από την αρχή της πορείας οι Έλληνες άρχισαν να αμφιβάλουν για την ειλικρίνια των Περσών. Ο Τισσαφέρνης τους υπέδειξε πορεία δύσκολη και επι πλέον οι προμήθειες ήταν, αν μη τι άλλο, συμβολικές. Έτσι άρχισαν τις φιλονικία, την πανάρχαιη συνήθειά τους, που ακόμα επιβιώνει. Ο διοικητής Κλέαρχος εξέφρασε τις ανησυχίες των Ελλήνων στον Τισσαφέρνη ο οποίος τον διαβεβαίωσε ότι τους κατανοούσε και ζήτησε από τον Κλεαρχο να φέρει όλους τους υπόλοιπους διοικητές των Ελλήνων σε ουδέτερο χώρο οπου θα μπορούσαν να συζητήσουν. Ο Κλέαρχος συμφώνησε και την επομένη εμφανίστηκε με τους υφισταμένους του όπου όμως τους περίμενε η πιο οδυνηρή και τελευταία έκπληξη της ζωης τους: Μεγάλο απόσπασμα Περσών τους συνέλαβε και αποκεφάλισε αυθημερόν. Μόνο ένας διασώθηκε ο οποίος και μετέφερε τα νέα στο Ελληνικό στρατόπεδο. Εκείνο το βραδυ στο παγωμένο Ελληνικό στρατόπεδο ο φόβος είχε κυριέψει τους πάντες, εκτός από τον Ξενοφώντα. Μερικοί φιλονικούσαν ακόμα για το ποιός έφταιγε, άλλοι μέθυσαν μέχρι τελικής πτώσεως.
Το ίδιο βράδυ ο Ξενοφών είδε σε εφιάλτη τον Δία να καίει το Πατρικό του σπίτι. Ξύπνησε καταϊδρωμένος, καθώς η ιδέα ότι ο θάνατος κοιτούσε τους Έλληνες κατάματα πλημμύρισε τις σκέψεις του. Οί Έλληνες όμως συνέχιζαν τις αλληλοκατηγορίες και τις φιλονικίες. Ήταν σε απελπιστική κατάσταση. Το πρόβλημα υπήρχε μόνο μέσα στα μυαλά τους. Πολεμούσαν για το χρήμα αντί για κάποιο σκοπό που τους έδενε σαν Έλληνες, ανίκανοι να διακρίνουν φίλους και εχθρούς. Ήταν χαμένοι. Τα εμπόδια για το σπίτι τους δεν ήταν τα βουνά, ούτε ο εχθρικός στρατός ούτε η αχανής Περσία. Τα εμπόδια ήταν ο συγχισμένος νους τους και η ανικανότητά τους να ορίσουν τον σκοπό τους σαν Έλληνες, στις συνθήκες που βρέθηκαν. Ο Ξενοφών αποφάσισε ότι δεν θα πέθαινε έτσι. Δεν ήταν στρατιωτικός, αλλά φιλόσοφος, και γνώριζε τον τρόπο σκέψης των ανθρώπων. Γνώριζε ότι αν προσηλώνονταν στους θανάσιμους εχθρούς που καιροφυλακτούσαν θα άλλαζαν την μοίρα τους. Η προσήλωση στην Περσική προδοσία θα τους ένωνε στο θυμό τους για την νέμεση που απαιτούσαν οι δολοφονημένοι σύντροφοί τους. Έπρεπε να σταματήσουν να είναι συγχισμένοι μισθοφόροι και έπρεπε να ξαναγίνουν Έλληνες. Χρειαζόταν καθαρότητα στην σκέψη και σκοπό. Ξύπνησε τους εναπομείνατες διοικητές και τους ανακοίνωσε την στρατηγική του:
Είμαστε σε ολοκληρωτικό πόλεμο, τους ανακοίνωσε. Όλη μας η ενέργεια θα αφιερωθεί σε ένα σκοπό και μόνο: στην νίκη. Ούτε διαπραγματεύσεις, ούτε φιλονικίες ούτε μεμψοιμοιρίες. Θα είμαστε, είπε στους συμπολεμιστές του, εφευρετικοί και θα εμπνευστούμε από τους προγόνους μας στο Μαραθώνα. Θα είμαστε απόλυτα προσηλωμένοι στο μόνο μας σκοπό: Την νίκη. Δεν θα αποχωριστούμε κατ’ ελάχιστον τα όπλα μας, θα είμαστε ευέλικτοι και δεν θα λησμονήσουμε ούτε λεπτό τους πέριξ κινδύνους. Όποιος προτείνει κατευνασμό του εχθρού είναι ηλίθιος, δειλός κι εχθρός μας. Μόνο μία ιδέα θα έχετε στο νού σας: να επιστρέψουμε στην Πατρίδα μας ζωντανοί. Όλοι γνώριζαν ότι ο Ξενοφών είχε δίκιο. Κάθε Περσική απόπειρα να τους δελεάσουν σε παγίδα ήταν πλέον αποτυχημένη. Ξεσηκωμένοι πια για δράση οι Έλληνες εξέλεξαν τον Ξενοφώντα αρχηγό και ξέκινησαν την κάθοδό τους προς την θάλαττα…
Αναγκασμένοι να στηριχθούν στις δυναμεις τους, απέκτησαν αυτοπεποίθηση και, προσηλωμένοι στο σκοπό τους, έμαθαν γρήγορα να προσαρμόζονται στο ανάγλυφο του εδάφους, να αποφεύγουν μάχες σε άγνωστα μέρη και να κινούνται την νύχτα. Τελικά σχεδόν όλοι επέστρεψαν ζωντανοί στην Ελλάδα. (ἀντι-news)
Γιατί σήμερα;
Ὄχι, δὲν φοβᾶμαι τὶς φιλονικίες πλέον. Ἔτσι κι ἀλλοιῶς αὐτὲς θὰ ὑπάρχουν.
(Εἶναι πολὺ καλὰ τοποθετημένον τὸ κείμενον στὸ ζήτημα τῆς φιλονικίας.)
Ἄλλο φοβᾶμαι (ὄχι πολύ… Ἀλλὰ ἂκόμη μὲ σκιάζουν… Θὰ τὸ ξεπεράσω….)
Ὁ Ξενοφῶν λειτούργησε ὡς ἡγέτης. Ἦταν αὐτὸς ποὺ ξεκίνησε τὴν ἐκστρατεία, αὐτὸς ποὺ ἔκανε τὶς συμφωνίες κι αὐτὸς ποὺ ἐν τελῶς φυσικά (κι ἂς μὴν ἦταν πολεμιστής), ἀνεδείχθῃ ὡς ἡγέτης καὶ ὁδήγησε τοὺς ἄνδρες του στὴν πατρικὴ Γῆ.
Τὸ ἀντίστοιχον στὴν σημερινὴ ἐποχὴ δὲν ὑφίσταται.
Οἱ πολεμιστὲς ὑπάρχουν. Ὁ στόχος Πατρίδα (ἐλευθερία κατ’ ἀντιστοιχίαν) ὑπάρχει;
Τί μένει;
Ὁ φυσικὸς ἡγέτης.
Γιατί δὲν ἐμφανίζεται;
Ξαναδιαβᾶστε λίγο τὸ τελευταῖο τμῆμα τῆς ἱστορίας καὶ σταθεῖτε στὴν φιλονικία καὶ στὶς δολοφονίες ποὺ διέπραξε ὁ ἐχθρός. Δῆλα δή, οἱ δολοφονίες ἐπῆλθαν διότι προϋπῆρξαν ἀμέτρητες φιλονικίες. Δῆλα δή;
Ἐν ᾦ ἐξακολουθοῦσε ὁ Ξενοφῶν νὰ παρίσταται στὸ ἐκστρατευτικὸν σῶμα, ἀγνοήθηκε; Δὲν τὸν ἐνδιέφερε; Δὲν εἶχε ξεκαθαρίσει τὸ τοπίον μὲ τοὺς λοιποὺς ἀρχηγούς; Πάντως τὸ τέλμα ἦταν ἐκεῖ καὶ τὸ πλήρωσαν.
Δὲν μπορῶ νὰ συστήσω συνοχή ἢ παύσι τῶν φιλονικιῶν.
Ἄλλως τε, γιὰ νὰ ὑπάρξῃ ξεκάθαρη στόχευσις καὶ κατ’ ἐπέκτασιν ξεκάθαρη πορεία πρὸς τὴν στόχευσι, πρέπει νὰ ξεκαθαρίσῃ τὸ μέσα μας.
Τί ζητᾶμε; Μίαν ἄλλην μορφὴ αὐτοῦ ποὺ ἔχουμε;
Μίαν ἀπαλλαγὴ ἀπὸ αὐτὸ ποὺ ἔχουμε;
Ἢ κάτι οὐσιαστικότερον; Κι ἐὰν ναί, τί;
Μήπως θὰ πρέπῃ πρῶτα ἀπὸ ὅλα νὰ πετάξουμε ἀπὸ τὴν ζωή μας τοὺς φιλοδόξους «ἡγετίσκους», συνδικαλιστᾶδες καὶ κομματόσκυλα; Ὄχι μόνον τοὺς ἐμφανεῖς. Ἀλλὰ κι αὐτοὺς ποὺ ἔχουν φορέσει τὴν προβατοπροβιά καὶ τὸ παίζουν ἀγνὲς περιστερές. Μήπως κάνοντας μίαν τέτοιαν πράξι ξεκαθαρίζουμε σὲ ἐχθροὺς καὶ φίλους πὼς εἴμαστε ἕτοιμοι γιὰ τὴν δική μας πορεία; Μήπως τότε θὰ μπορέσουμε νὰ βροῦμε τοὺς πραγματικούς μας ἡγέτες καὶ τὸν ἀπαραίτητον δρόμο;
Λέω τώρα ἐγώ… Ἴσως ὅμως καὶ νὰ λαθεύω..
Ἂς τὸ ἐξετάσουμε πάντως.. Ποτὲ δὲν ξέρουμε ἀπολύτως..
Ἀποποίηση εὐθύνης
Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.
Θαυμάσατε τὸν κομψόν, ποιητικὸν καὶ ἀπολύτως φωτογραφικὸν τρόπον διὰ τοῦ ὁποίου μόνον: ἕνας Ξενοφῶν ἠδύνατο νὰ περιγράψη τὴν συνάντησιν τῆς στρατιᾶς τοῦ Κύρου μετὰ τῶν μυρίων, καὶ αὐτῆς τοῦ Ἀρταξέρξου εἰς τὰ Κούναξα τῆς Βαβυλωνίας: “Ἠνίκα δὲ δείλι ἐγίγνετο. ἐφάνη κονιορτὸς ὥσπερ νεφέλη λευκή. χρόνῳ δὲ συχνῶ ὕστερον ὥσπερ μελανίας τις ἐν τῶ πεδίῳ ἐπὶ πολύ• ὅτε δὲ ἐγγύτερον εγίγνοντο, τάχα δὴ καὶ χαλκός τις ἤστραπτε καὶ λόγχαι καὶ αἱ τάξεις καταφανεῖς εγίγνοντο καὶ ἦσαν ἱππεῖς μὲν λευκοθώρακες ἐπὶ τοῦ εὐωνύμου τῶν πολεμίων…….”
Ἰδοὺ καὶ ἡ γλαφυρὰ περιγραφὴ τῆς χαρᾶς τῶν Ἑλλήνων μόλις ἀντίκρυσαν τὴν θέλασσαν: «……ἐπειδὴ δὲ βοὴ πλείων τε ἐγίγνετο ἡ βοὴ ὅσῳ δὴ πλείους ἐγίγνοντο, ἐδόκει δὴ μεῖζόν τι εἶναι τῷ Ξενοφῶντι, καὶ ἀναβὰς ἐφ’ ἵππον καὶ Λύκιον καὶ τοὺς ἰππέας ἀναλαβὼν παρεβοήθει καὶ τάχα δὴ ἀκούουσι βοώντων τῶν στρατιωτῶν ΘΑΛΑΤΤΑ, ΘΑΛΑΤΤΑ καὶ παρεγγυόντων. ἔνθα δὴ ἔθεον πάντες καὶ καὶ οἱ ὀπισυοφύλακες, καὶ τὰ ὑποζύγια ἠλαύνοντο καὶ οἱ ἵπποι, ἐπὶ δ’ἀφίκοντο πάντες ἐπὶ τὸ ἄκρον, ἐνταῦθα δὴ περιέβαλλον ἀλλήλους καὶ στρατηγοὺς καὶ λοχαγοὺς δακρύοντες. Καὶ ἐξαπίνης ὅτου δὴ παρεγγίσαντος οἱ στρατιῶται φέρουσι λίθους καὶ ποιοῦσι κολωνόν μἐγαν…..»
Πῶς νὰ μὴ θαυμάσῃ κανεὶς τὸν ἀδαμάντινον λόγον, τὴν ἀνεπανάληπτον αὐτὴν γραφῖδα τοῦ Ξενοφῶντος, τοῦ ἀξίου αὐτοῦ χειριστοῦ τῆς γραφίδος ἀλλὰ καὶ τοῦ ξίφους! !
Ἔπρεπε λοιπὸν κάτι νὰ γράψωμεν καὶ διὰ τὸν Ξενοφῶντα!!
καιρός νά φυσήξουμε ὅλοι μαζί ἢ ἒστω ὅσο μποροῦμε γιά νά κατακαθήσει τό κουρνιαχτό καί νά δοῦμε τήν πραγματική εἰκόνα ….
Ο Ξενοφών ως επιστήμων Ιστοριογράφος είναι εφάμιλλος του Θουκιδίδου, και αμφότεροι καλύτεροι του Ηροδότου. Ως στρατηγός δε, ένας από τους διορατικώτερους της Παγκόσμιας Ιστορίας. Το όνειρο/εφιάλτης που είδε προέβλεπε την καταστροφή όλης της Ελλάδος την οποία ως Πανέλλην θεωρούσε ως νοητή επέκταση/σπίτι του. Μια καταστροφή εκδίκηση του Αρταξέρξου αν αυτός ενικούσε τους μυρίους Έλληνες στην Ασία. Δηλαδή, η διορατικότητα, η σοφία και το σθένος του Ξενοφώντος γλίτωσε την Ελλάδα από μια τρίτη Περσική εκστρατεία που θα κατέκαιγε τα πάντα, και θα αφάνιζε τον παγκόσμιο πολιτισμό στο οποίο στηριζόμαστε σήμερα. Με άλλα λόγια όλη η ανθρωπότητα οφείλει στον Ξενοφώντα περίπου όσα του χρεοστούσε και ο Μέγας Αλέξανδρος. Οι μύριοι τον υπερψήφισαν αρχιστράτηγό τους ενώ δεν είχε πείρα στρατιωτικού, επειδή διέκριναν τα άλλα προσόντα του που είχαν τόση ανάγκη στην δεινή κατάστασή τους. Πολεμικήν αρετήν σχεδόν όλοι τους είχαν. Αλλά ουδείς τους το βάθος της σοφίας και το ήθος ενός επιμελούς μαθητού του Σωκράτους.
Σήμερα χρειαζόμαστε περισσότερο από τους μυρίους έναν τουλάχιστουν ηγέτην όμοιο του Ξενοφώντος. Έναν σοφόν άνδρα (ή γυναίκα) ικανό να σταματήσει την φιλονικία μας και να ενώσει τη βούλησή μας σε έναν σκοπό, να διακρίνει ξεκάθαρα τους εχθρούς (αφού οι περισότεροι είναι ντυμένοι σαν φίλοι) και να καταλαβαίνει τη νοοτροπία τους, ένα άτομο με ήθος, σθένος, διορατικότητα, και ακλόνητη αγάπη κι εμπιστοσύνη στο Ελληνικό έθνος, έναν πρωταρχικά Έλληνα και κατόπιν πανευρωπαϊστή. Η γνώση στα στρατιωτικά θέματα ευπρόσδεκτη αλλά όχι απαραίτητη αφού θα υπάρξουν πολλοί ταλαντούχοι Έλληνες αξιωματικοί όλων των ενόπλων δυνάμεων που θα τον/την υποστηρήξουν.
Όμως, ως θέμα αρχής, πρέπει εμείς πρώτα να κινηθούμε για να μπορέσει να αναδειχθή μέσα από τους κόλπους του αφυπνισμένου λαού ο/η ηγέτης των Ελλήνων που θα φέρουν την αυγή στην οικουμένη. Εάν εμείς αποτύχουμε θα κυριαρχίσει το σκότος όπου γής και η ζωή του πλανήτου θα μαραζώσει. Όπως πάντα, στις κρίσιμες στιγμές της παγκόσμιας Ιστορίας οι Έλληνες προσφέρουν τη λύση. Γιαυτό πρέπει να ιδούμε την στοχοποίησή μας ως μέτρο προληπτικής προφύλαξης των “φίλων” μας και των συνεργατών των και ως απόπειρα οικονομικής/πολιτικής/ηθικής/πολιτισμικής γενοκτονίας του αναντικατάστατου έθνους-φυσικού ηγέτου των λαών εν καιρώ μεγάλης Παγκόσμιας κρίσης.
Έλληνες, έμαστε ένα ανάδελφον έθνος και πρέπει να πράξουμε ανάλογα και υπερήφανα. Οι συμμαχίες ευπρόσδεκτες, αλλά συμπληρωματικές και μόνον όταν καταλάβουμε πως μπορούμε να σταθούμε όρθιοι μόνοι μας. Διότι πάντα μπορούμε.
Με αγωνιστικούς χαιρετισμούς από την Αυστραλία.
Εὐχαριστοῦμε Πολύδωρε!