Κατά τα οριζόμενα στις προδιατυπωμένες τραπεζικές συμβάσεις αλληλόχρεου λογαριασμού (επιχειρηματικά δάνεια), οι τράπεζες δημιουργούσαν ένα προϊόν κοινού δανεισμού το οποίο ονόμαζαν «αλληλόχρεο λογαριασμό»! Σε πολλές περιπτώσεις το προϊόν αυτό δεν ήταν τραπεζικό άνοιγμα πιστώσεως, αλλά αντιθέτως, απλό τοκοχρεωλυτικό δάνειο (κοινός δανεισμός!), δηλαδή δάνειο που, η μεν τράπεζα, εφάπαξ ή τμηματικά, κατέβαλε το ποσό του δανείου στον δανειολήπτη, ο δε τελευταίος ανελάμβανε την υποχρέωση να το επιστρέψει, ομοίως, εφάπαξ ή τμηματικά.

Στην συνέχεια άνοιγαν έναν λογαριασμό τον οποίο ονόμαζαν «αλληλόχρεο λογαριασμό» από τον οποίο γινόταν η λογιστική παρακολούθηση του δανείου. Όμως ο λογαριασμός αυτός δεν ήταν αλληλόχρεος αλλά απλός δοσοληπτικός λογαριασμός! Αλληλόχρεος λογαριασμός θα υπήρχε αν στην σύμβαση προεβλέπετο ρητώς «συμφωνία περί υποβολής των εκατέρωθεν παροχών σε ΜΗ ΑΥΤΟΤΕΛΗ διαθέσιμα κονδύλια πιστώσεως και χρεώσεως του τηρουμένου λογαριασμού», ώστε δικαστικά επιδιώξιμο να είναι, μόνο, «το προκύπτον, κατά το κλείσιμο αυτού, κατάλοιπο».

Οι παραπάνω συμβάσεις των τραπεζών, κατά τις οποίες, η σύμβαση απλού – τοκοχρεωλυτικού δανείου λειτουργεί ως… αλληλόχρεος λογαριασμός δεν είναι σύννομη, καθώς γίνεται επί τω σκοπώ πορισμού των τραπεζικών εταιρειών, εμμέσων και ανεπίτρεπτων ωφελημάτων, όπως για παράδειγμα ο ΤΡΙΜΗΝΟΣ ΑΝΑΤΟΚΙΣΜΟΣ.

Ο νομικός χαρακτηρισμός μίας συμβάσεως και η επιλογή των εφαρμοστέων κανόνων δικαίου ανήκει στο Δικαστήριο, το οποίο και αποφαίνεται με βάση τα αποδεικνυόμενα πραγματικά περιστατικά, ανεξαρτήτως της ονομασίας, την οποία έδωσε στην σύμβαση η τράπεζα. Υπενθυμίζω την απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφορικά με τον αυτεπάγγελτο έλεγχο της νομιμότητας συμβάσεως συναφθείσης μεταξύ τραπέζης και καταναλωτή: «Βάσει της οδηγίας 1993/13/ΕΟΚ, όπως ερμηνεύεται σύμφωνα με την πάγια νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, τα εθνικά δικαστήρια οφείλουν να αποτιμούν αυτεπαγγέλτως (με δική τους πρωτοβουλία) κατά πόσον οι τυποποιημένες ρήτρες συμβάσεων είναι δίκαιες και να κηρύττουν άκυρες όσες είναι καταχρηστικές, βοηθώντας με τον τρόπο αυτό τους καταναλωτές/πολίτες».

Πρακτικές του ελληνικού μπάνκιγκ όπως, συμβάσεις που λειτουργούσαν ως αλληλόχρεοι λογαριασμοί ενώ στην πραγματικότητα ήταν απλά (τοκοχρεολυτικά) δάνεια, επιβολή ληστρικών επιτοκίων, τρίμηνος ανατοκισμός κλπ σε δήθεν συμβάσεις επιχειρηματικών δανείων, αλλά και παραλείψεις των δικαστηρίων όπως ο προληπτικός και αυτεπάγγελτος έλεγχος παρανόμων τραπεζικών συμβάσεων που βαφτίστηκαν «επιχειρηματικά δάνεια», σε συνδυασμό με την εσφαλμένη δικαιοδοτική κρίση ότι οι καταναλωτές που δανείστηκαν για επαγγελματικούς σκοπούς δεν τυγχάνουν της προστασίας του νόμου περί καταναλωτών, οδήγησαν σε αφανισμό της αστικής τάξεως στην Ελλάδα την τελευταία επταετία – την επταετία που έβαλε την Ελλάδα στο γύψο – την επταετία που η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα υπέστη βαρύτατο πλήγμα, καθώς την περίοδο 2008-2014, εξηφανίσθησαν από τον επιχειρηματικό χάρτη της χώρας περίπου 229.000 μικρομεσαίες επιχειρήσεις και απωλέσθησαν περί τις 700.000 θέσεις εργασίας.

Ακολουθεί συνοπτική νομική ανάλυση

Δεν συντρέχει περίπτωση συνάψεως συμβάσεως αλληλοχρέου λογαριασμού, όταν η συνδέουσα τα συμβαλλόμενα μέρη, έννομη σχέση, δεν είναι τραπεζικό άνοιγμα πιστώσεως, αλλά αντιθέτως, κοινός δανεισμός

Στην περίπτωση κατά την οποία, δεν είναι επιτρεπτό οι δοσοληψίες των συμβαλλομένων μερών δανειολήπτου και Τραπέζης, να εξυπηρετούνται μέσω αλληλοχρέου λογαριασμού, η τήρηση αυτού δεν είναι σύννομη, και τούτο, ανεξάρτητα από την τυχούσα ύπαρξη ή μη σχετικής συμφωνίας μεταξύ των μερών, κατά τα οριζόμενα σε προδιατυπωμένη τραπεζική σύμβαση δανεισμού.

Τυχόν συμφωνία μεταξύ των μερών, κατά την οποία, η σύμβαση τοκοχρεωλυτικού δανείου θα λειτουργεί ως αλληλόχρεος λογαριασμός δεν είναι σύννομη, καθώς γίνεται επί τω σκοπώ πορισμού των τραπεζικών εταιρειών, εμμέσων και ανεπιτρέπτων ωφελημάτων, τα οποία προβλέπονται από τις διατάξεις του άρθρου 112 Εισ.Ν.ΑΚ, ως για παράδειγμα ο τρίμηνος ανατοκισμός.

Ο νομικός χαρακτηρισμός μίας συμβάσεως και η επιλογή των εφαρμοστέων κανόνων δικαίου ανήκει στο Δικαστήριο, το οποίο και αποφαίνεται με βάση τα αποδεικνυόμενα πραγματικά περιστατικά, ανεξαρτήτως της ονομασίας, την οποίαν έδωσαν στην σύμβαση τα συμβαλλόμενα μέρη.

Ανεξαρτήτως του χαρακτηρισμού, ο οποίος εδόθη στην σύμβαση από την τράπεζα, η σύμβαση δεν ρυθμίζεται από τις διατάξεις περί αλληλοχρέου λογαριασμού, ακόμη και όταν έχει συμβατικά προβλεφθεί όρος σύμφωνα με τον οποίο το δάνειο θα παρακολουθείται λογιστικά σε υπομερίδα του δανειζομένου, με την μορφή του ανοικτού τρεχουμένου λογαριασμού, όταν ουδέν διαλαμβάνεται περί συμφωνίας των συμβαλλομένων μερών ότι οι αμοιβαίες χρεοπιστώσεις θα χάνουν την αυτοτέλεια και την ατομικότητά τους και ότι η αξίωση της τραπέζης θα γεννάται, μόνο, από το προκύπτον, κατά το κλείσιμο του λογαριασμού, κατάλοιπο αυτού.

Τα ανωτέρω αναφερόμενα δεν αναιρούνται από το ό,τι, στην σύμβαση, αναγράφεται ότι η λογιστική παρακολούθηση του δανείου, θα γίνεται σε ενιαία υπομερίδια του οφειλέτη, με την μορφή του ανοικτού τρεχουμένου λογαριασμού, ενόψει του ότι, ουσιαστικά, δεν πρόκειται περί αλληλοχρέεου λογαριασμού, αλλά περί απλού δοσοληπτικού λογαριασμού. Και τούτο, διότι η τήρηση ενός λογαριασμού, ο οποίος απεικονίζει, κατά τους κανόνες της λογιστικής επιστήμης, τις εκατέρωθεν τμηματικές παροχές, εκ των οποίων οι παροχές του ενός συμβαλλόομένου μέρους αποτελούν καταβολές έναντι των εκ των παροχών του άλλου μέρους, απαιτήσεων, οι οποίες δημιουργούνται εξαιτίας της μη αμέσου τακτοποιήσεως των δοσοληψιών τους, χωρίς την ύπαρξη ρητής ή έστω σιωπηρής παρεπομένης συμφωνίας περί υποβολής των εκατέρωθεν παροχών σε μη αυτοτελή διαθέσιμα κονδύλια πιστώσεως και χρεώσεως του τηρουμένου λογαριασμού, ώστε δικαστικά επιδιώξιμο να είναι, μόνο, το προκύπτον, κατά το κλείσιμο αυτού, κατάλοιπο, δεν αποτελεί αλληλόχρεο λογαριασμό, αλλά έχει τον χαρακτήρα απλού δοσοληπτικού λογαριασμού.

Οι παραπάνω νομικές σκέψεις διατυπωμένες πλήρως ως λόγος ανακοπής / ισχυρισμός αγωγικού δικογράφου, εδώ:

Δεν συντρέχει περίπτωση συνάψεως συμβάσεως αλληλοχρέου λογαριασμού, όταν η συνδέουσα τα συμβαλλόμενα μέρη, έννομη σχέση, δεν είναι τραπεζικό άνοιγμα πιστώσεως, αλλά αντιθέτως, κοινός δανεισμός

Ἀλαμπάσης Θανάσης