Ἐφ’ ὅσον γίνεται λόγος γιὰ γενέθλια θὰ ἤθελα νὰ σημειώσω ὅτι τὰ γενέθλια στὴν ἀρχαιότητα ἦσαν ἀπὸ τὶς σημαντικότερες ἑορτές. Οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες δὲν ἑόρταζον μόνο τὴν γέννηση τοῦ παιδιοῦ ἀλλὰ ὑπῆρχε ἡ ἰσχυρὰ ἀντίληψις ὅτι θὰ συνόδευε τὸ νεογέννητο παιδὶ σὲ ὅλη του τὴν ζωὴ ἕνας καλὸς δαίμων, (γενέθλιος θεός). (ἀπαντὶ δαίμων ἀνδρὶ συμπαρίσταται, εὐθὺς γενομένω μυσταγωγὸς τοῦ βίου, ἀγαθὸς) ἀλλὰ καὶ ἕνας κακὸς δαίμων.

Μὲ τὴν ἑορτὴ τῶν γενεθλίων (γενέθλιον ἧμαρ) ἐπετύγχανον τὴν ἀνανέωση τῆς προστασίας τοῦ καλοῦ δαίμονος καὶ ἀκύρωναν τὶς ὅποιες ἐνέργειες τοῦ κακοῦ. Μάλιστα δὲ γιὰ τὴν καλλιτέρα προστασία τοῦ παιδιοῦ ἑόρταζον τὸν ἕβδομο αἰώνα τὰ γενέθλια κάθε μήνα. Ἀργότερα τὸν 4ο αἰώνα καθιερώθη ἡ ἐτησία ἑορτὴ τῶν γενεθλίων.

Στὴν Ἀθήνα ἡ ἡμερομηνία γενεθλίων ἐγράφετο στοὺς καταλόγους τῶν φρατόρων καὶ τοῦ Δήμου καὶ κάθε ἔτος ἐγγίνετο θρησκευτικὴ ἑορτὴ συνοδευομένη ἀπὸ μικρὴ ἀναίμακτο θυσία.
Μία τέτοια ἀναφορὰ εὑρίσκουμε καὶ στὸν Ἴωνα τοῦ Εὐριπίδου ὅπου ὁ Ξοῦθος λέει στὸν Ἴωνα (τέκνον κοινῆς τραπέζης δαίτα πρὸς κοινὴν πεσῶν, θύσαι θ’ ἅ σου πρὶν γενέθλ’ οὐ ἐθύσαμεν.)

Τὸ δὲ δῶρο ποὺ προσέφεραν στὸν ἑορταζόμενο ὀνομάζετο «γενέθλιος δόσις» καὶ ἀκολουθοῦσε στὸ σπίτι τοῦ ἑορταζομένου δεῖπνο, μουσικὴ καὶ χορός.

Τυχεροὶ δὲ ἦσαν αὐτοὶ ποὺ ἡ γέννησις τους συνέπιπτε μὲ τὴν γέννηση ἑνὸς θεοῦ. Στὰ γενέθλια τους εὔχοντο στὸν συγκεκριμένο θεὸ καὶ μάλιστα ἵδρυαν καὶ σωματεῖα ὅπως τῶν Ἠρακλειστῶν, τετραδιστῶν κ.λπ.

Μὲ μεγάλη δὲ λαμπρότητα ἑόρταζον καὶ τὰ γενέθλια τῶν θεῶν τὰ ὁποία ὀνομάζοντο ἐπιφάνεια, ὅπως τὰ Παναθήναια γιὰ τὰ γενέθλια της Ἀθηνᾶς, τὰ Θαργήλια γιὰ τὰ γενέθλια του Ἀπόλλωνος ἢ τὰ μεγάλα Διονύσια γιὰ τὰ γενέθλια του Διονύσου.

Στὸν 4ο αἰώνα ἑορτάζοντο μὲ μεγάλη λαμπρότητα καὶ τὰ γενέθλια διασήμων ἀνδρῶν ἀπὸ τὴν πολιτεία. Ἔτσι τὴν 6η Θαργηλιῶνος ἑορτάζοντο τὰ γενέθλια του Σωκράτους καὶ τὴν 7η τοῦ Πλάτωνος. Στὴν Κῶ ἑόρταζαν τὰ γενέθλια του Ἱπποκράτους.

Ἀλλὰ καὶ μετὰ τὸν θάνατό τους ἑόρταζον τὰ γενέθλια διασήμων ἀνδρῶν τὰ ὁποία ὀνομάζοντο Γενέσια. (ἡ δὶ’ ἐνιαυτοῦ ἐπιφοιτώσα τοῦ τεθνεῶτος μνήμη). Ἔτσι τὰ γενέσια τοῦ Σωκράτους, τοῦ Πλάτωνος, τοῦ Ἐπίκουρου ἐγίνοντο ἀπὸ τοὺς μαθητές τους ἐνῶ ἡ πολιτεία τελοῦσε γενέσια στὴν μνήμη ὅλων τῶν νεκρῶν προσφέροντας θυσία στὴν Γαία (καὶ ἐν ἢ ἡμέρα τὴ γῆ θύουσιν).

Ἐλπίζω νὰ ἔδωσα σὲ ὅσους δὲν ἐγνώριζαν λεπτομέρειες μία μικρὴ γεύση τῆς σημασίας τῶν γενεθλίων στὴν ἀρχαιότητα.

Ἡ ἐπέτειος γενέθλιος ἑορτὴ.

Νῦν πάντα γίγνεται ἐν Ἑλλάδι, ὦ φίλοι. Ὁ μὲν προσήλυτος Ἕλλην ἑορτήν γενεθλίων ἄγει, ὁ δὲ κατὰ τὸ ἑαυτοῦ Ἰουδαϊκὸν ὄνομα ἑορτὴν ἄγει τοῦ ἐνιαυτοῦ ἅπαξ. Ὁρῶ δὲ τῶν νῦν προσηλύτων Ἑλλήνων οὐκ ὀλίγους ἀμφοτέρως ἑορτάζοντας, ἤ τοι τὰ γενέθλια τε καὶ τὸ ἑαυτοῦ Ἰουδαϊκὸν ὄνομα!!! Ἄτοπον δὲ μοι δοκεῖ ἔθος τοῦτο ὅτι ἀμφοτέρως ἑορτάζουσιν.

Ὅτι, ὦ φίλοι, ἔγωγε οἶδα τὴν τήμερον ἡμέραν οὖσαν γενέθλιον μου, ἑορτὴν γενέθλιων μόνον ἄγω ὥσπερ καὶ οἱ ἡμῶν εὐκλεεῖς πρόγονοι ἦγον. Οὐ γὰρ μὴν καθ’ ἡμέραν συμβαίνει τινι ἕξ καὶ ἐξήκοντα ἔτη γεγογέναι!!!.
“Χρόνια πολλά” λαλοῦσιν οἱ νῦν τοῖς τὰ γενέθλια ἄγουσιν, “μακάριον γενέθλιον ἦμαρ” οἱ ἡμῶν εὐκλεεῖς πατέρες τὸ παλαιὸν!!

Μεγαλοπρεπῶς δὲ κατ’ ἐνιαυτόν οἱ ἡμῶν πρόγονοι εἱστίων οἰκείους τε καὶ γνωτοὺς, ἀποδίδοντες δῶρα τοῖς τὰ γενέθλια ἄγουσιν. Θεοῖσι δὲ τὰς χεῖρας ἀνέσχοντες, εὐχὰς ἀγαθὰς τοῖς ἑορτάζουσιν ηὔχοντο.
Ἀρχομένης δὲ τῆς Χριστιανικῆς ἀρχῆς ἐν Ἑλλάδι εὐθὺς, ὦ φίλοι, οἱ τῶν Ἑλλήνων προσήλυτοι οὐ μὴν τὰ γενέθλια ἄγουσιν, ἀλλὰ κατὰ τὸ ἑαυτοῦ Ἰουδαϊκὸν ὄνομα ἕκαστος ἑορτὴν ἄγει τοῦ ἐνιαυτοῦ ἅπαξ!!! Δέχεται δὲ εὐχὰς καὶ δῶρα ὥσπερ τὰ καινότερα ἠλεκτρονικὰ παίγνια, τηλεχειριστέον ἀεροπλάνον, ὡρολόγια καὶ ἄλλα ὅμοια τούτοις. Εἶεν…
Εἰ σωφρονοῦμεν, ὦ φίλοι, ἔξεστιν ἡμῖν νῦν μὴ τὰ Ἰουδαϊκὰ ἀλλὰ τὰ πάτρια μιμήσασθαι ἔθη τε καὶ ἤθη. Ἕπου οὖν καὶ σὺ, ὦ φίλε Ἕλλην, τοῖς τῶν προγόνων ἔθεσιν ἑορτὴν μόνον τῶν γενεθλίων ἄγων. Ἕλλην γὰρ εἶ!!!

Χαίρετε καὶ καλή σας ἡμέρα.

Εὐμήχανος Μοσχονᾶς