Μία μαζικὴ ἐκτέλεσις δασκάλων

Μία μαζικὴ ἐκτέλεσις δασκάλων καὶ τὸ περιέργως ὑψηλὸ ποσοστό συμμετοχῆς τους στὸ ΕΑΜ

Στὴν ἔρευνα τῶν ἱστορικῶν γεγονότων τῆς Κατοχῆς στὴν Πελοπόννησο, μὲ ἔκπληξη διεπίστωσα ὅτι ἕνα πολὺ μεγάλο ποσοστὸ δασκάλων, ἀποφοίτων τῶν τότε λειτουργουσῶν Παιδαγωγικῶν Ἀκαδημιῶν, εἶχαν ἐνεργὸ συμμετοχὴ στὸ ΕΑΜ καὶ τὸ ΚΚΕ. Ἡ συμμετοχὴ ἦταν σχεδὸν καθολική, καί, συνήθως ἀπὸ τὴν θέση τοῦ Ὑπευθύνου τῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ χωριοῦ, γιὰ τοὺς δασκάλους μονοθεσίων σχολείων, ποὺ λειτουργοῦσαν σὲ μικρὰ χωριά.

Μία ἀπὸ τὶς παρενέργειες αὐτοῦ τοῦ γεγονότος, ἦταν ὅτι στοχοποιοῦντο ὅποιοι δάσκαλοι δὲν ἐδέχοντο νὰ ἐμπλακοῦν στὸ ΕΑΜ καὶ ἐταλαιπωροῦντο σὲ Στρατόπεδα Συγκεντρώσεως τοῦ ΕΑΜ, σὲ Λαϊκὰ Δικαστήρια καί συχνὰ κατέληγαν νεκροί. Αὐτὴ ἀκριβῶς ἦταν ἡ πορεία πέντε δασκάλων τῆς Ἀρκαδίας ποὺ στὶς 3 Ἰουλίου 1944 κατέληξαν σὲ μίαν καταβόθρα. Τὰ ὀστᾶ τους, μαζὺ καὶ μὲ ἄλλων θυμάτων ποὺ εἶχαν καταλήξη στὴν ἴδια καταβόθρα, ἀνεσύρθσησαν ἀπὸ συγγενεῖς τοῦ ἑνὸς δασκάλου, ὄχι ἀπὸ κάποιαν κρατικὴ ὑπηρεσία (!!!), μόλις τὸ 2013!!

Ἡ ἱστορία τους ἀπὸ τὸ «ΑΘΩΩΝ ΑΙΜΑ, «Ἐλεύθερος Μωριάς» 1943-44» Τόμος Β΄.

Ἡ μαρτυρία ἀνήκει στὴν θυγατέρα ἑνὸς ἐκ τῶν πέντε θυμάτων:

«… Στὸ χωριὸ Μαυραγιάννη τῆς (Νοτίου) Ἀρκαδίας, οἱ ἀντάρτες τοῦ ΕΛΑΣ εἶχαν ἐπιτάξη τὸ 1943-44 τὸ σπίτι τοῦ Γιάννη Βαγιοπούλου καὶ σ᾽ αὐτό, μίαν περίοδο, ἔμενε ὁ καπετάνιος τοῦ 2ου τάγματος τοῦ 11ου Συντάγματος τοῦ ΕΛΑΣ, ὁ καπετὰν Μαυρόγιαννης.

Στὸ τέλος Ἀπριλίου τοῦ 1944 ὁ ἐν λόγῳ καπετάνιος ἐξέδωσε τὴν παρακάτω ὁδηγία πρὸς τὰ μέλη τῶν ὀργανώσεων τοῦ ΚΚΕ τῆς περιοχῆς: «Κάθε σημαῖνον πρόσωπο, σὲ κάθε χωριό, ποὺ δὲν ἀποδέχεται τὶς ἀρχὲς τοῦ Κόμματος, (ἐννοεῖται τοῦ ΚΚΕ) θὰ ἐκτελεῖται».
Τὴν ντιρεκτίβα τοῦ Μαυρόγιαννη τὴν ἄκουσε ὁ ἰδιοκτήτης τοῦ σπιτιοῦ ἀπὸ τὸ κατώι ποὺ ἔμενε μὲ τὴν οἰκογένειά του, μαζὺ μὲ τὰ ζῶα τους, μετὰ τὴν ἐπίταξη τοῦ ἐπάνω ὀρόφου ἀπὸ τὸν ΕΛΑΣ. Ἐσκέφθη τὸν κουμπάρο του, τὸν δάσκαλο Παρασκευᾶ Δημητρακάκη, στὸ Ἀλεποχῶρι Μαντινείας, φίλο του καὶ συμπολεμιστή του στὴν Ἀλβανία. Ἀποφασίζει νὰ τὸν εἰδοποιήσῃ. Γιὰ νὰ δικαιολογήσῃ τὸ ταξείδι του, προσποιεῖται ὅτι πηγαίνει στὴν Τρίπολη νὰ ἀγοράσῃ παπούτσια στὴν γυναὶκα του καὶ τοὺς γονεῖς του. Γι᾽ αὐτὸ σ᾽ ἕνα χαρτὶ παίρνει τὰ μέτρα ἀπὸ τὰ πέλματα τῶν ποδιῶν τους.

Ἀντὶ γιὰ τὴν Τρίπολη ὁ Βαγιόπουλος φθάνει στὸ Ἀλεποχῶρι καὶ ἐνημερώνει τὸν κουμπάρο του γι᾽ αὐτὸ ποὺ ἄκουσε. Ὁ δάσκαλος ὅμως δὲν πείθεται καὶ τοῦ ἀντιλέγει:
– «Ἐγὼ κουμπάρε δὲν ἔχω ἔχθρες μὲ κάποιον.  Ἔκανα ἔρανο καὶ μάζεψα χρήματα καὶ τοὺς τὰ ἔδωσα γιὰ τὸν ἀγῶνα. Ἡ γυναίκα μου ἔχει ραπτομηχανὴ καὶ ῥάβει τὰ ξηλωμένα ροῦχα τῶν ἀνταρτῶν. Ἐγὼ μαζεύω τὰ παιδιὰ τοῦ χωριοῦ στὸ σπίτι μου καὶ τοὺς κάνω μάθημα, γιατὶ ἔκαψαν οἱ Γερμανοὶ τὸ σχολεῖο. Τὰ παιδιά μου εἶναι μωρά. Ποῦ νά τά ἀφήσω καί νά φύγω; Γιατί νά σκοτώσουν ἐμέναν; Τί τούς ἔκανα;»

σ.σ. Τὶς ἴδιες σκέψεις εἶχαν κάνη καὶ χιλιάδες ἄλλα θύματα τῆς «Κοκκίνου Τρομοκρατία» καὶ γιὰ αὐτὸ δὲν ἀντέδρασαν. «Εἶμαι ἀθῶος, ἔλεγαν, γιατί νά μέ πειράξουν ἐμέναν;»!

Ἄγνωστο ἐὰν ὁ δάσκαλος ἀντελήφθη ἀμέσως τὸ λάθος του, ὅταν λίγες ἡμέρες ἀργότερα, ἀρχὲς Μαΐου, ἐκτύπησαν τὴν πόρτα του δύο ἀντάρτες τοῦ ΕΛΑΣ, ὁ καπετὰν Σφελίδας καὶ ὁ Κώστας Νάνος, συγχωριανὸς τῆς γυναικὸς τοῦ δασκάλου.
«Ἤλθαμε νὰ πάρουμε τὸν δάσκαλο γιὰ μίαν μικρὴ ἀνάκριση. Θέλουν νὰ τὸν ῥωτήσουν κάτι οἱ καπεταναῖοι».

Πῆραν τὸν δάσκαλο καὶ ἔφυγαν ἀπὸ τὸν δρόμο πρὸ τὸ χωριὸ Μαυρίκη καὶ αὐτὴ ἦταν ἡ τελευταία φορὰ ποὺ τὸν εἶδαν ἡ γυναίκα του Ἀγγελικὴ (τὸ γένος Στεφάνου, ἀπὸ τὴν Ἀρβανιτοκερασιά) καὶ οἱ δύο κοροῦλες του, Χριστίνα-Ἀντιγόνη καὶ Αἰκατερίνη.
Οἱ δύο ἀντάρτες, μὲ τὸν δάσκαλο, πέρασαν ἀπὸ τὸ χωριὸ Μαυρίκι κι ἔφθασαν στὸ χωριὸ Ῥίζες Τεγέας. Ἐκεῖ, μὲ τὸν ἴδιον τρόπο, πῆραν μαζύ τους τοὺς δασκάλους Παπαγεωργίου καὶ Καρκαζῆ.

Ἡ κουστωδία τῶν τριῶν τώρα δασκάλων καί τῶν δύο ἀνταρτῶν ἐπορεύθη ἀκόμη βόρεια, πρὸς τὴν Βυτίνα. Κατέληξε στὸ χωριὸ Λάστα, στὸ Στρατόπεδο Πολιτικῶν Κρατουμένων, ποὺ λειτουργοῦσε ἐκεῖ τὸ ΕΑΜ/ΕΛΑΣ. Στὸ Στρατόπεδο, ὁ δάσκαλος Δημητρακάκης βρῆκε καὶ τὴν πενθερά του, Αἰκατερίνη Στεφάνου, ἀλλὰ καὶ τὴν μικρὴ κόρη της Σταυρούλα. Ἀπὸ τὴν ταλαιπωρία, ἤ ἄλλην αἰτία, ὁ ἕνας ἐκ τῶν δασκάλων, ὁ Καρκαζῆς, πέθανε στὴν Λάστα καὶ τὸν ἔθαψαν οἱ κρατούμενοι ἔξω ἀπὸ τὴν ἐκκλησία τοῦ χωριοῦ. Μετὰ ἀπὸ ἕνα διάστημα παραμονῆς τῶν δασκάλων στὸ Στρατόπεδο τῆς Λάστας, τοὺς μετέφεραν λίγο νότια, στὸ χωριὸ Ζυγοβίστι Γορτυνίας, σὲ ἄλλο Στρατόπεδο Κρατουμένων.

Στοὺς κρατουμένους ποὺ βρῆκαν στὸ Ζυγοβίστι, βρῆκαν κι ἕνα ζευγάρι δασκάλων, ἀπὸ τὸ χωριὸ Ῥαψομάτι Μεγαλοπόλεως, τὸν Παναγιώτη Καραλέκκα καὶ τὴν Ἄννα Καραλέκκα. Στὸ Ζυγοβίστι τὸ ΕΑΜ/ΕΛΑΣ λειτουργοῦσε Ἀνταρτοδικεῖο μὲ πρόεδρο τὸν καπετὰν Μαυρόγιαννη, τὸν ἴδιον ποὺ εἶχε ἐκδόση τὴν ντιρεκτίβα «νὰ σκοτωθοῦν τὰ σημαίνοντα πρόσωπα ποὺ δὲν ἐσυμμορφώνοντο!». Στὸ Ἀνταρτοδικεῖο τελικὰ ὁδηγήθησαν μαζὺ οἱ τέσσερεις δάσκαλοι καὶ ὁ γεωργοκτηματίας Γεώργιος Κατσίνης ἀπὸ τὴν Κερασίτσα Τεγέας.

Ἔξω ἀπὸ τὴν πόρτα τοῦ Ἀνταρτοδικείου, ὁ Δημητρακάκης εἶδε τὸν ἀντάρτη Μπρουμά, ἀπὸ τὸ χωριὸ Βλαχοκερασιά, γνωστό του. Ὁ δάσκαλος ἔβγαλε τὴν καπαρντίνα του, τὸ ῥολόι του καὶ τὸ δακτυλίδι του καὶ τὰ ἔδωσε στὸν Μπρουμά, μὲ τὴν παράκληση νὰ τὰ δόσῃ στὴν γυναῖκα του.

Σύμφωνα μὲ ὅ,τι ἔμαθαν ἀργότερα οἱ οἰκεῖοι τους, στὸ Ἀνταρτοδικεῖο δέν διαβάσθηκε οὔτε ἐλέχθη κάποια κατηγορία ἐναντίον τῶν πέντε ἀνθρώπων. Ὁ ἴδιος ὁ Μαυρόγιαννης τοὺς ἀνεκοίνωσε τὴν ἀπόφαση τῆς ἀθῳότητος καὶ τοὺς εἶπε: «εἶσθε ἐλεύθεροι».
Βγῆκαν ἀπὸ τὸ κτίριο τοῦ Ἀνταρτοδικείου καὶ ὁ Δημητρακάκης βρῆκε πάλι τὸν ἀντάρτη Μπρουμὰ καὶ ξαναπῆρε τὰ προσωπικά του εἴδη, ποὺ τοῦ εἶχε δόση. Ἐπάνω ποὺ οἱ πέντε ἄνθρωποι ἀνέπνευσαν μὲ ἀνακούφιση τὴν «ἐλευθερία» τους, παρουσιάσθηκαν μπροστά τους δυο νέοι ἀντάρτες, ᾡπλισμένοι σὰν ἀστακοί.
Λένε στοὺς πέντε «ἀθῳωθέντες»: «Μὴ φύγετε τώρα καὶ πέσετε σὲ κάποιο μπλόκο τῶν Γερμανῶν. Καθῆστε ἐδῶ νὰ ξενυκτήσετε ἀπόψε καὶ αὔριο τὸ πρωΐ φεύγετε. Εἶστε καὶ νηστικοί. Θὰ σᾶς βροῦμε κάτι νὰ φᾶτε…». Τοὺς ὁδηγοῦν σὲ ἕνα καλύβι νὰ μείνουν καὶ στέλνουν τὸν ἀντάρτη Μπρουμὰ νὰ ζητήσῃ ἀπὸ τὰ γύρω σπίτια κάτι νὰ φᾷν. Ὅταν ὁ Μπρουμᾶς γύρισε, μετὰ ἀπὸ λίγην ὥρα, στὸ καλύβι δὲν βρῆκε κάποιον. Πέρασε ἀρκετὴ ὥρα καὶ φάνηκε ὁ ἀντάρτης Παναγιώτης Σκολαρίκος, ἀπὸ τὸ Ζυγοβίστι, μαζὺ μὲ τοὺς δύο ἀντάρτες, ποὺ νωρίτερα ἦσαν μαζὺ μὲ τοὺς κρατουμένους. Ὁ ἀντάρτης τοῦ ΕΛΑΣ Σκολαρίκος φοροῦσε τὸ ῥολόι καὶ τὸ δακτυλίδι τοῦ δασκάλου Δημητρακάκη. Ὁ Μπρουμάς, ξαφνιασμένος ἐρώτησε τὸν Σκολαρίκο, «Γιατί τό ἔκανες αὐτό;» Ἐκεῖνος ἀπήντησε: «Ἐντολὴ ἄνωθεν».

σ.σ. Αὐτὴ ἡ ἀῤῥωστημένη διαστροφικὴ μεταχείρισις ἀθῴων ἀνθρώπων συνέβαινε συχνὰ στὰ «δικαστήρια» τοῦ ΕΑΜ/ΕΛΑΣ. Ἐνῶ ἀνεκοίνωναν στοὺς «κατηγορουμένους» ὅτι εἶναι ἀθῷοι ἤ ὅτι τοὺς ἔδιδαν ἀναστολὴ στὴν ποινή τους καὶ ὅτι μποροῦσαν νὰ ἐπιστρέψουν στὰ σπίτια τους, κανόνιζαν νὰ δολοφονηθοῦν στὸν δρόμο. Γιατί τό ἔκαναν; Ἄγνωστον!!!

Ὅπως ἔγινε γνωστὸ ἀπὸ τὸν ἀντάρτη Σκολαρίκο, ὅταν ἐδικάζετο σὲ Στρατοδικεῖο στὴν Καλαμάτα, στὸν δρόμο ποὺ οἱ ἀντάρτες ὁδηγοῦσαν τοὺς πέντε ἀνθρώπους γιὰ ἐκτέλεση, ἐκεῖνοι ἐρώτησαν: «Ποῦ μᾶς πηγαίνετε συναγωνιστές;». Τότε ἔλαβαν τὴν ἀπάντηση: «Ἔχουμε διαταγὴ νὰ σᾶς ἐκτελέσουμε. Ὁ λαὸς σᾶς κατεδίκασε εἰς θάνατον, ἐν ὀνόματι τοῦ ἀντάρτικου, ἐπὶ ἐσχάτῃ προδοσίᾳ».

Οἱ πέντε «ἐλεύθεροι» σκλάβοι τοῦ «Ἐλευθέρου Μωριᾶ» ᾡδηγήθησαν ἔξω ἀπὸ τὸ Ζυγοβίστι, στὸν λόφο Μπολίζοβο, κοντὰ στὴν «Τρῦπα τοῦ Ἀνεμομύλου». Ἐκεῖ, ἀφοῦ τοὺς ἐγύμνωσαν, τοὺς ἐδολοφόνησαν καὶ  ἔριξαν τὶς σορούς τους στὴν βαθειὰ καταβόθρα.

σ.σ. Ἄλλη μία βαθειὰ Τρῦπα, ποὺ ἐδέχθη θύματα τῆς Κοκκίνου Τρομοκρατίας.
Ὅταν ἐξεκίνησα τὴν ἔρευνα γιὰ τὸ ἀνᾲ χείρας βιβλίο, εἶχα ἀκούση μόνον γιὰ τὴν Τρῦπα τοῦ Φενεοῦ τῆς Κορινθίας καὶ γιὰ τὴν Τρῦπα τῆς Τατάρνας στὴν Ἀκαρνανία. Στὴν πορεία ἦλθα ἀντιμέτωπος μὲ δεκάδες Τρῦπες, Καταβόθρες καὶ Ξεροπήγαδα, στὸν «Ἐλεύθερο Μωριά» ποὺ ἐδέχθησαν σοροὺς ἢ μισοζωνταντοὺς ἀνθρώπους, ῥιγμένους ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους τοῦ ΕΛΑΣ καὶ τῆς ΟΠΛΑ, ποὺ κρατοῦσαν τὰ μαχαίρια καὶ τὰ ὅπλα γιὰ Ἀντίσταση τὸ 1943-44.

Ἔτσι τελείωσε, στὶς 3 Ἰουλίου 1944, ἡ τραγῳδία ποὺ γὰ δύο ἀπὸ τοὺς δασκάλους  -τὸν Δημητρακάκη καὶ τὸν Παπαγεωργίου- εἶχε ξεκινήση δύο μῆνες ἐνωρίτερα. Πολὺ ἀργότερα, οἱ θυγατέρες τοῦ Δημητρακάκη ἀνεζήτησαν τὴν δικογραφία τῆς δίκης τοῦ Σκολαρίκου, γιὰ νὰ μάθουν λεπτομέρειες τῆς δολοφονίας τοῦ πατρός τους, ἀλλὰ δὲν μπόρεσαν νὰ τὴν βροῦν. Ἡ μητέρα τους Ἀγγελικὴ διηγεῖτο ὅτι ὁ Σκολαρίκος εἶχε πῆ ὅτι αὐτὸς καὶ οἱ ἄλλοι δύο δολοφόνοι, ἱκανοποίησαν τὴν παράκληση τῶν μελλοθανάτων νὰ μὴν τοὺς βασανίσουν πρὶν τὴν ἐκτέλεση. Ἡ μόνη βιαία ἐνέργεια ποὺ ἔκαναν, εἶπε, ἦταν νὰ τραβήξουν τὴν σύζυγο τοῦ δασκάλου Καραλέκκα, Ἄννα, ἀπὸ τὸν λαιμὸ τοῦ συζύγου της, ποὺ εἶχε κρεμασθῆ μὲ τὰ δυό της χέρια καὶ δὲν ἐννοοῦσε νὰ τὸν ἀποχωρισθῇ.

Μετὰ τὴν ἀπελευθέρωση, ἀλλὰ πρὶν τὴν Βάρκιζα καὶ τὸ τέλος τῆς ἐξουσίας τοῦ ΕΛΑΣ, ἡ γυναῖκα τοῦ Δημητρακάκη ἐπεσκέφθη τὸν Μαυρόγιαννη στὸ χωριὸ του Στρίγγου, γιὰ νὰ μάθῃ τὸ γιατὶ σκότωσαν τὸν ἄνδρα της. Σὲ αὐτὴν τὴν συνάντηση καὶ στὴν ἐρώτηση τῆς Δημητρακάκη:
-«Γιατί σκοτώσατε τόν ἄνδρα μου, ἀφοῦ δέν σᾶς εἶχε κάνη κακό, ἀλλά σᾶς εἶχε βοηθήση;».
Ὁ Μαυρόγιαννης ἀπήντησε:

-«Δὲν εἴχαμε καιρὸ κυρά μου νὰ ψάχνουμε λεπτομέρειες. Τὶς ἀποφάσεις γιὰ τὶς ἐκτελέσεις τὶς πέρναμε στὸ γόνατο! Ὁ ἄνδρας σου δὲν βγῆκε στὸ βουνό. Πήγαινε στὸ σπίτι σου καὶ κῦττα τὰ παιδιά σου.»…».

Ἐνδιαφέρον ἔχει καὶ τὸ πρόσφατο, σχετικὸ κλείσιμο αὐτῆς τῆς ἱστορίας. ἀπὸ τὶς δύο θυγατέρες τοῦ δολοφονημένου δασκάλου Παρασκευᾶ Δημητρακάκη. Ἡ μεγαλυτέρα, 7 ἐτῶν τὸ 1944, θυμᾶται ποὺ σκούπισαν μὲ τὴν μάννα της κι ἐμαγείρευσαν, περιμένοντας τὸν πατέρα της νὰ φᾷν ὅλοι μαζύ.  Μὲ ἐνέργειές τους, ἑπτὰ Ἕλληνες σπηλαιολόγοι κατέβηκαν τὸ καλοκαίρι τοῦ 2013 στὴν Τρῦπα Ἀνεμομύλου καὶ ἀνέσυραν πέντε σάκκους μὲ ὀστᾶ θυμάτων.
Ὅλα τὰ ὀστᾶ μετεφέρθησαν στὸ Ἀλεποχῶρι κι ἐτάφησαν μαζύ, σὲ οἰκογενειακὸ τάφο, κλείνοντας τὸ δράμα τῆς ἀναιτίου δολοφονίας τους, 69 χρόνια ἀργότερα.

σ.σ. Ὁ Παναγιώτης Σκολαρίκος κατεδικάσθη πεντάκις εἰς θάνατον, ἀλλὰ μὲ κάποιο ἀπὸ τὰ μέτρα ἐπιεικίας ἔλαβε ἀμνηστία κι ἔζησε ἐλεύθερος στὸ χωριό του. Σίγουρα θὰ ἔλαβε καὶ σύνταξη ὡς «ἀντιστασιακός»!

Ἰωάννης Μπουγᾶς

 

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

Leave a Reply