Ἡ Κρητικοπούλα, τοῦ Χατζῆ Μιχάλη Γιάνναρη.

Πενῆντα νέαις σ΄ Ὁμαλόν, Λακκιώτισσαις παρθέναις
ὅπλα ζητοῦν νὰ τῶν δοθοῦν, στέκουν ἁρματωμένες.

Σημαία κάνουν χωριστὴ τὸ σύμβολον κεντοῦνε,
«Ἕνωσις» καὶ μοναχαί τωνε θέλουν νὰ πολεμοῦνε.

Στὸν Πρόξενον τὸν Ἕλληνα Σακόπουλον τὸ γράφουν,
δι’ ἅρματα κι ἐνδύματα πενῆντα ὑπογράφουν.

Ἔθεκαν ἐπὶ κεφαλῆς τὴν Δεσποινιὰ καὶ Εἰρήνη
καὶ τὴν σημαίαν ἔλαβε τοῦ Σήφη ἡ Κατερίνη.

Μιὰν ἡμέρα ‘σ τὴν σκοποβολὴ δίπλα ποὺ τὰ πηγάδια
πυροβολοῦν κ’ ἐντρόπιασαν εἴκοσι παλληκάρια.

Ἦσαν καὶ Γάλλοι κ’ ἔβλεπαν σ’ ἐκεῖνο τὸ λειβάδι
ἕνδεκα ἐβαρέσανε κοράσια ‘στὸ σημάδι.

Πολλὰ ‘παθαν νὰ βοηθοῦν, μάλιστα τὸν χειμῶνα
σήμερον δύο μονάζουσι «Τήνου ‘σ τὸν Παρθενῶνα».

Ὁ Χατζῆ Μιχάλης Γιάνναρης (1832-1916) ἐγεννήθη στὶς ὑπώρειες τῶν Λευκῶν Ὁρέων, στοὺς Λάκκους Κυδωνίας Χανίων καὶ ἦταν ὁπλαρχηγὸς τῆς Κρήτης.

Οἱ κληρονομικὲς καταβολὲς καὶ ἡ οἰκογενειακὴ παράδοσις ὑπῆρξαν καθοριστικὲς γιὰ τὴν διαμόρφωση τῆς προσωπικότητος του. Ἡ Κρητικοπούλα του συνδέεται μὲ τὴ ζωὴ καὶ τὴν δράση του, στηρίζεται σὲ βιώματα καὶ ἀναφέρεται σὲ μίαν ἱστορικὴ ἐποχή, αὐτὴν ποὺ προσδιορίζεται θεματικὰ καὶ χρονικὰ στὸν ὑπότιτλό της.
Ἡ σύνθεσίς της ἐπραγματοποιήθη μετὰ τὸ τέλος τῆς Μεγάλης Κρητικῆς Ἐπαναστάσεως (1866-1869), ὅταν εὑρέθη αὐτοεξόριστος, γιὰ ὀκτῶ χρόνια, στὸ Ταϊγάνι τῆς Ῥωσσίας. Ἐκεῖ, στὴν σύντομη ἀνάπαυλ;του ἀπὸ τὰ πολεμικὰ ἔργα, ἔγραψε τὸ 1874, παράλληλα μὲ τὰ ἀπομνημονεύματά του, τὸ ἰστορικὸ ἔπος: Ἡ Κρητικοπούλα, τὸ ὁποῖο ἀποτελεῖται ἀπὸ 4029 ἰαμβικοὺς ὁμοιοκαταλήκτους δεκαπεντασυλλάβους στίχους καὶ χωρίζεται σὲ 157 κεφάλαια.

Ἡ Κρητικοπούλα

Ὁ Παντελὴς Πρεβελάκης, παρουσιάζοντας τὸν Χατζὴ Μιχάλη Γιάνναρη στὴν μυθιστορία του, Ὁ Κρητικός, ἀναφέρει: «Τὰ λόγια του ἔπεφταν καμπανιστά, θὰ ’λεγες πὼς τὰ τραγουδοῦσε. Στὴν ἐξορία του, στὴν Μοσκοβιά, ὕστερα ἀπὸ τὸν ἄτυχο Σηκωμὸ τοῦ ’66, ὁ πικραμένος ἀρχηγὸς εἶχε καθήση κ’ ἔβαλε στὴν ῥίμα τὸν πόνο τοῦ νησιοῦ. Τὸ τραγοῦδι τὸ ’πε Κρητικοπούλα… Ἀπὸ τότες ἡ φωνή του εἶχε πάρη ἕνα περπάτημα, ποὺ ἀκουγόταν σὰν τραγοῦδι.
(Παντελὴς Πρεβελάκης, Ὁ Κρητικός, τ.Β’, Ἡ πρώτη λευτεριά, Ἀθῆναι 1949, σελὶς 192)

Σπανὸς Πανορμίτης