Τὸ τελευταῖο τσιγάρο

Ἡ τουρκικὴ προπαγάνδα καὶ ἡ ἀλήθεια ποὺ ἀπεκαλύφθη 35 χρόνια μετά…

Ἡ φωτογραφία δείχνει ἕνα Ἑλληνοκύπριο αἰχμάλωτο πολέμου καὶ ἕνα Τοῦρκο στρατιώτη νὰ τοῦ ἀνάβῃ τὸ τσιγάρο. Ἡ ἀλήθεια ὅμως εἶναι πολὺ διαφορετική. Ὁ Τοῦρκος ἐξετέλεσε ἐν ψυχρῷ τὸν Ἑλληνοκύπριο αἰχμάλωτο πολέμου. Τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰωάννης (Γιάννης) Παπαγιάνης 23 ἐτῶν ἀπὸ τὸ Νέο Χωριὸ Κυθρέας. Τὰ ὀστᾶ του εὑρέθησαν 35 χρόνια μετὰ σὲ ἕνα πηγάδι (μαζικὸς τάφος) στὸ Τζίαος μαζὶ μὲ ἄλλους 18 συμπολεμιστές του.

Ἡ ἱστορία ἔχει ὡς ἐξῆς:

Στὶς 14 Αὐγούστου τοῦ 1974 οἱ τοῦρκοι εἰσβολεῖς τῆς Κύπρου ἐξετέλεσαν ἐν ψυχρῷ 18 ἀόπλους αἰχμαλώτους πολέμου καὶ τοὺς ἔριξαν μέσα σὲ ἕνα πηγάδι στὸ Τζιάος τῆς ἐπαρχίας Ἀμμοχώστου. Ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς ἦταν ὁ Ἰωάννης Παπαγιάννης. Ὁ στρατιώτης στὴν φωτογραφία.

Ὁ 23χρονος Ἰωάννης Παπαγιάννη ἔφθασε στὴν Κύπρο ἀπὸ τὴν Ἀγγλία ὅπου ἐσπούδαζε, μέσῳ Ἑλλάδος, γιὰ νὰ καταταγῇ στὴν Ἐθνικὴ Φρουρὰ καὶ νὰ ὑπερασπισθὴ τὸ νησί του ἀπὸ τὴν τουρκικὴ εἰσβολή. Πολέμησε στὴν ἐπαρχία Ἀμμοχώστου καὶ ὅπως μπορεῖ κάποιος νὰ συμπεράνῃ ἔπεσε αἰχμάλωτος τῶν Τούρκων. Μαζύ του ἦσαν ἀκόμη 18 συμπολεμιστές του.

Στὴν φωτογραφία ἐμφανίζεται γονατιστὸς μὲ τὰ χέρια πίσω ἀπὸ τὸ κεφάλι. Ἕνας Τοῦρκος στρατιώτης τοῦ ἀνάβει τὸ τσιγάρο καὶ ἕνας ἄλλος τὸν φωτογραφίζει. Ὅπως ἀπεδείχθη ὅμως ἀργότερα αὐτὴ ἦταν μία κίνησις «εἰκονικῆς» μεγαλοψυχίας. Ὁ τοῦρκος φωτογράφος συνελήφθη λίγο ἀργότερα ἀπὸ Ἕλληνες μαχητὲς καὶ ὅταν ἐξετυπώθη τὸ φὶλμ ὅλοι συνεκλονίσθησαν. Εἶδαν τὸν Παπαγιάννη μὲ ἀναμμένο τσιγάρο νὰ καπνίζῃ. Τὸ φὶλμ αὐτὸ ἐτόνωσε τὴν κρυφὴ ἐλπίδα ὅτι οἱ αἰχμάλωτοι εὑρίσκοντο κάπου ζωντανοί. Ἔτσι τὰ ἑπόμενα χρόνια ξεκίνησε διεθνὴς ἐκστρατεία γιὰ τὸν ἐντοπισμὸ τῶν ἀγνοουμένων τῆς Κυπριακῆς τραγῳδίας.

Μέχρι τότε οἱ ἐλπίδες τῶν συγγενῶν του Γιάννη ἀπὸ τὸ Νέο Χωριὸ Κυθρέας καὶ τῶν ἄλλων στρατιωτῶν, ὅτι μπορεῖ νὰ ὑπάρχουν ἐπιζῶντες, δὲν εἶχε σβήση. Ἡ φωτογραφία συμβόλιζε τὸν ἀγῶνα γιὰ τὸν ἐντοπισμὸ ὅλων τῶν χαμένων τοῦ Ἀττίλα.

Τριάντα πέντε χρόνια μετὰ τὴν λήψη τῆς φωτογραφίας εὑρέθη ἕνα πηγάδι μὲ ὀστᾶ στὸ Τζιάος τῆς Ἀμμοχώστου. Ἐπηκολούθησε ταυτοποίησις τοῦ DNA καὶ τὸ συμπέρασμα ἦταν ὅτι ὁ Γιάννης Παπαγιάννης καὶ οἱ 18 συμπολεμιστές του ἐξετελέσθησαν ἐκεῖ τὸ 1974 καὶ ἐρίφθησαν στὸ πηγάδι ποὺ μετετράπη σὲ ὁμαδικὸ τάφο.

Ὁ Τοῦρκος τὸν ἐκέρασε τὸ τελευταῖο τσιγάρο τῆς ζωῆς του. Δὲν ἦταν ὅμως ἕνας μεγαλόψυχος στρατιώτης, ἀλλὰ ἕνας δειλὸς ἄνθρωπος ποὺ ἐξετέλεσε τὸν αἰχμάλωτό του, ἀφοῦ πρῶτα ἔστησε μία προπαγανδιστικὴ φωτογραφία. Ὁ ἐπίλογος ἐγράφη στὶς 14 Αὐγούστου 2009, ὅταν ἔγινε ἡ κηδεία τοῦ Ἰωάννου Παπαγιάννη καὶ τῶν ἄλλων ὑπερασπιστῶν τῆς Ἀμμοχώστου.
Αἰωνία τους ἡ μνήμη.

Δημητριάδης Κωνσταντῖνος.