Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ κ. Ἀναστάση Πεπονῆ «1961-1981. Τὰ γεγονότα καὶ τὰ πρόσωπα»

Γιατί ὁ Μακάριος ἀπέῤῥιψε τὸ δεύτερο σχέδιο Ἀτσεσον
Μία ἄγνωστη πτυχὴ τοῦ κυπριακοῦ

«Ὁ Μακάριος μὲ ἐδέχθη νωρὶς τὸ πρωὶ τῆς 29ης ἢ τῆς 30ῆς Ὀκτωβρίου στὸ μέγαρο τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς. Φοροῦσε τὸ ἀντερί. Ξεκίνησα μὲ ἀναφορὰ στὴ συνεργασία ΕΙΡ – ΡΙΚ, γιὰ νὰ καταλήξω στὴν πρόταση μίας ἀμέσου συνδέσεως γιὰ ὁρισμένες ἐκπομπές. Τόνισα τὴν συμβολικὴ σημασία αὐτῆς τῆς συνδέσεως, ἔχοντας πάντα στὸ μυαλό μου ὡς δεδομένη μία κοινὴ πολιτικὴ μὲ αἴτημα τὸ δικαίωμα αὐτοδιαθέσεως, ποὺ μὲ τὴν ἄσκησή του, ὅπως ὅλοι πιστεύαμε στὴν Ἑλλάδα, ἡ πλειοψηφία τοῦ λαοῦ τῆς Κύπρου θὰ ἐπέλεγε τὴν ἕνωση.

Ἡ συζήτησιε μετεφέρθη ἐκεῖ. Ὁ Μακάριος μοῦ εἶπε ἀπερίφραστα ὅτι ἀπεδέχετο τὴν ἕνωση ὑπὸ τὴν προϋπόθεση ὅτι ἡ Κύπρος δὲ θὰ ἐντάσσετο, δὲ θὰ ὑπῄγετο, στὸ ΝΑΤΟ. Ξαφνιάστηκα. Δὲν ἤξερα ἂν αὐτὴ τὴν θέση του τὴν εἶχε ἤδη γνωστοποιήση στὴν ἑλληνικὴ κυβέρνηση, δὲν ἤμουν προετοιμασμένος γιὰ τὸ θέμα, πολὺ περισσότερο νὰ ἀκούσω ἀπὸ τὸν Μακάριο μία τοποθέτηση μὲ τὴν ὁποία οὐσιαστικὰ ἀπέκλειε τὴν ἕνωση.

Παρετήρησα ὅτι ἡ ἔνταξις τῆς Ἑλλάδος στὸ ΝΑΤΟ ἦταν δεδομένη ἀπὸ τὸ 1952. Γιὰ τὴν ἕνωση μὲ αὐτὴ τὴν Ἑλλάδα εἶχε πρωτοστατήση ὁ ἴδιος καί, πάντως, μὲ αὐτὸ τὸ δεδομένο ἔγινε ὁ πρῶτος ἀπελευθερωτικὸς ἀγῶνας τῆς ΕΟΚΑ. Θυμᾶμαι περίπου τὰ λόγια του: Ἡ Ἑλλὰς εἶναι μέλος τοῦ ΝΑΤΟ, ἡ Κύπρος νὰ μὴν ὑπάγεται. Ἐπέμενα, τὸ ὕφος μου καὶ ἡ προσεκτικὴ διατύπωσις ἐπεβεβαίωναν τὸν σεβασμὸ καὶ τὴν ἀναγνώριση, ὅμως θὰ τοῦ ἔγινα δυσάρεστος. Τοῦ θύμισα τὶς βρεταννικὲς βάσεις στὸ κυπριακὸ ἔδαφος καὶ τὴν συμμετοχὴ τῆς Μεγάλης Βρεταννίας στὸ ΝΑΤΟ. Τὸν ἐρώτησα ἐὰν πίστευε πὼς σὲ περίπτωση συγκρούσεω τῶν δύο συνασπισμῶν ἡ Μεγάλη Βρεταννία θὰ ἑξαιροῦσε αὐτὲς τὶς βάσεις ἀπὸ τὴν ὑπαγωγὴ στὸ ΝΑΤΟ. Δὲν ἀπήντησε.»

Φωτογραφία: Ἀπὸ τὴν πορεία ¨Εἰρήνης” τὴν 11η Ὀκτωβρίου 1964,ὀργανωτές: Μακαριακοὶ-ΑΚΕΛ.)

Δημητριάδης Κωνσταντῖνος