Θεμελειώδεις νόμοι τῆς νοήσεως. Ἀρχὴ τοῦ ἐπαρκοῦς ἤ ἀποχρῶντος λόγου.

Ἀπαγορεύεται ἡ ἀναδημοσίευσις τῶν κειμένων τοῦ κυρίου Μιχαῆλ Ἀλεξανδρῆ δίχως τὴν ἄδειά του!!!
Παρακαλῶ πολὺ σεβαστεῖτε το…
Εὐχαριστῶ.

Φιλονόη

ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ ΝΟΜΟΙ ΤΗΣ ΝΟΗΣΕΩΣ: ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΕΠΑΡΚΟΥΣ Ή ΑΠΟΧΡΩΝΤΟΣ ΛΟΓΟΥ (principum rationis sufficientis)

Ὁ ἐπαρκὴς ἢ ἀποχρῶν λόγος εἶναι ὁ τέταρτος καὶ τελευταῖος νόμος τῆς νόησης. Σύμφωνα μ’ αὐτὸν κάθε πρᾶγμα καὶ φαινόμενο ἔχει τὴν αἰτία του, ὅπως ἀπαιτεῖ ἡ νόηση γιὰ κάθε πρᾶγμα νὰ βρίσκει τὴν αἰτία καὶ γιὰ κάθε διανόημα τὸν λόγο ποὺ τὸ στηρίζει.

     Στὴν πραγματικότητα κάθε πρᾶγμα καὶ κάθε φαινόμενο συνδέεται μὲ σχέση αἰτίου καὶ αἰτιατοῦ, ὅπως τὸ διανόημα συνδέεται μὲ σχέση λόγου καὶ ἀκολουθίας. Τὸ τεῖχος (πρᾶγμα) εἶναι ἀποτέλεσμα μιᾶς αἰτίας καὶ ἡ βροχή (φαινόμενο) εἶναι αἰτιατὸ μιᾶς ἄλλης αἰτίας.

        Πολλὲς φορὲς ὅμως στὴ διανόηση δὲν συμπίπτουν οἱ σχέσεις αἰτίου-αἰτιατοῦ, λόγου-ἀκολουθίας, διότι συμβαίνει νὰ χρησιμοποιεῖται ὡς λόγος ἐκεῖνο, τὸ ὁποῖο στὴν πραγματικότητα εἶναι ἀκολουθία: «ἔχει τρικυμία, ἄρα φυσᾶ». Στὸ παράδειγμα αὐτὸ λαμβάνεται ἡ ἀκολουθία (τρικυμία) ὡς λόγος καὶ ὁ λόγος (φυσᾶ) ὡς ἀκολουθία. Στὴν πραγματικότητα «φυσᾶ, ἄρα ἔχει τρικυμία». Ὡστόσο, ἂν κάποιος γνωρίζει τοὺς λόγους τῆς τρικυμίας, θὰ ἀπορρίψει τό «ἄρα φυσᾶ» στὴν πρόταση «ἔχει τρικυμία», διότι ὁ ἀέρας δὲν εἶναι μοναδικὸς λόγος πρόκλησης τρικυμίας.

    Ἡ νόηση στηρίζεται στὸν λόγο, μὲ τὸν ὁποῖο ἐξηγεῖ τὴν ἀκολουθία. Συμβαίνει ὅμως ἕνα ἀποτέλεσμα νὰ μὴν προέρχεται ἀπὸ ἕνα καὶ μοναδικὸ λόγο, ὅπως μὲ τὸ παράδειγμα δείξαμε. Γι’ αὐτό, ὅταν κάποιος καλεῖται νὰ ἑρμηνεύσει ἢ νὰ αἰτιολογήσει ἕνα ἀποτέλεσμα, θὰ πρέπει νὰ βρεῖ ἂν ὁ λόγος εἶναι ἕνας ἢ περισσότεροι, καὶ ἂν εἶναι περισσότεροι τοῦ ἑνός, ὀφείλει νὰ τοὺς περιγράψει. Γιὰ παράδειγμα ἡ τρικυμία δὲν προκαλεῖται μόνο ἀπὸ ἀέρα, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ σεισμό, ἀπὸ ἔκρηξη ἡφαιστείου, ἀπὸ πλοῦ ἑνὸς μεγάλου πλοίου, ἀπὸ  καταποντισμὸ βαρέων ἀντικειμένων.

Σημείωση: Ὁ νόμος δὲν ἔχει ἐξαιρέσεις, μπορεῖ ὅμως νὰ παραβιάζεται. Ἀντίθετα ὁ κανόνας καὶ ἐξαιρέσεις ἔχει καὶ παραβαίνεται.

Μιχαὴλ Ἀλεξανδρῆς

φωτογραφία

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

Leave a Reply