Τρίτη συνέχεια ἀπό τὸν λαογρᾶφο μας Γεώργιο Λεκάκη τῆς περιγραφῆς γιὰ τὴν βουλγαρική κατοχὴ στὴν Θράκη, τὴν περίοδο 1941-1944.

Η βουλγαρική Κατοχήστην Κομοτηνή: Ληστρική επιδρομή Βουλγάρων δικηγόρων.
Ήλθε μουφτής με… καπέλλο, από την Βουλγαρία.
Ξύλο καθημερινώς!
Στα καταστήματα ψωνιζαν μόνον Βούλγαροι!
Τρόφιμα με δελτίο έπαιρναν μόνον όσοι είχαν βουλγαρικά ονόματα.
Κάθε γελαδάρης πλήρωνε ημερήσιο φόρο γάλακτος ανά αγελάδα του!
Τουφεκίσθηκε εξόριστος ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου, Αθ. Θεοδωρίδης!

ΚΟΜΟΤΗΝΗ-ΜΕΡΟΣ Β΄
Έγινε αληθινή επιδρομή δικηγόρων από τη Βουλγαρία, οι όποίοι κυριολεκτικώς ελήστευαν τους ανθρώπους. Για μίαν αίτηση, π.χ., έπαιρναν 1.000 λέβα.
Κανείς από τους Τούρκους δεν ήλθε σ’ επαφή με τους Βουλγάρους. Ο μουφτής, ο Γκαλήπ-βέης και άλλοι τρεις προύχοντες εξορίσθησαν στο Γκάμπροβο επί 6 μήνες, καθένας σε χωριστό χωριό, χωρίς να επικοινωνούν.
Όταν επέστρεψε ο Γκαλήπ-βέης έμεινε στην Κομοτηνή επί δυόμιση μήνες και πάλι διετάχθη να αναχωρήσει εντός δυο ωρών για άλλους 6 μήνες. Ίσως αίτιον τούτου ήταν, ότι είπε στους Βουλγάρους ότι οι τίτλοι ιδιοκτησίας των (ταπί) επί της Κομοτηνής ήσαν γερμανικοί και άκυροι. Εξορίσθησαν εν όλω 20 περίπου μουσουλμάνοι.
Εις αντικατάστασιν του μουφτή ήλθε άλλος από την Βουλγαρία, ο οποίος εφορούσε καπέλλο, δεν εγνώριζε την τουρκική γλώσσα και πιθανότατα έκαμνε αντιμουσουλμανική πολιτική. Ίσως να είναι υπεύθυνος και για την πυρπόληση του τζαμιού της αγοράς της Ξάνθης.
Το ξύλο ήταν στην ημερησία διάταξη. Στα καταστήματα, κρεοπωλεία, ιχθυοπωλεία κλπ. είχαν αναρτηθεί οι περίφημες πινακίδες «σάμο ζα Μπολγκάριτε»  (δηλ. «Μόνον για τους Βουλγάρους»).
Τα δελτία τροφίμων ήσαν δύο χρωμάτων. Τρόφιμα, ιδίως κρέας, έπαιρναν μόνον όσοι είχαν βουλγαρικά ονόματα.
Οι χωρικοί ήσαν υποχρεωμένοι να παραδίδουν για κάθε αγελάδα ορισμένο ποσό γάλακτος. Ένας χωρικός εστάλη στην εξορία επί 6 μήνες, διότι από τις τρεις αγελάδες του, εγκύους κατά την πιστοποίηση του κτηνιάτρου, δεν ημπορούσε να δίδει 8 λίτρα γάλακτος ημερησίως.
Η επιστράτευση εργασίας για μεν τους Έλληνες έγινε κατά κλάσεις, για δε τους Τούρκους ονομαστικώς.
Μερικοί απέθαναν από τυχαία ατυχήματα. Ο εξόριστος δικηγόρος Αθ. Θεοδωρίδης, ετών 65, πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου, ετουφεκίσθη στην Βουλγαρία. Στην περιφέρεια Κομοτηνής εφονεύθησαν δύο Τούρκοι. Του δε Τζιλαλεντίν Ραμαδάν έσπασαν το πόδι. Ακόμη ευρίσκεται στο νοσοκομείο.

Η βουλγαρική Κατοχή στην Κομοτηνή: Οι φόροι αυξήθηκαν κατά 100% για τους Έλληνες.
Κάθε Έλληνας είχε δικαίωμα να καλλιεργεί μόνον 10 στρ. αλλά πλήρωνε φόρο και για τα επιτεταγμένα χωράφια του!
Οι Βούλγαροι δεν πλήρωναν φόρο.
Οι Αρμένιοι που χαιρέτισαν και γιόρτασαν την «απελευθέρωση», αντιμετωπίσθηκαν σαν Βούλγαροι.
Οι Βούλγαροι έβγαλαν ακατάλληλο το νερό των πηγαδιών και ίδρυσαν Ταμείο Υδρεύσεως.
Συνέλαβαν και απήγαγαν 770 εβραίους.
Κατεδάφισαν 40 σπίτια της Μαρώνειας.
Λεηλάτησαν το Μουσείο Μαρώνειας.
Ο Μά­ξιμος στους λόγους του ύβριζε την Ελλάδα και τους Έλληνες. Έκλε­ψε τα άμφια και τα χαλιά της Εκκλησίας!

ΚΟΜΟΤΗΝΗ-ΜΕΡΟΣ Γ΄

Στις ενέργειες κατά των μουσουλμάνων έβαλε κάποιον φραγμό η παρουσία του Τούρκου προξένου.
Τα καπνά αγοράσθηκαν κατά γερμανική διαταγή προς 60-65 και τέλος 90-100 λέβα το χιλιόγραμμο. Φόρος επληρώνετο 90 λέβα κατά στρέμμα και 5 λέβα κατά χιλιόγραμμο. Οι φόροι ήσαν αυξημένοι κατά 100% για τους Έλληνες. Φόροι 10% επί του εισοδήματος και 2 % επί της αξίας υπερβολικά εκτιμώμενης.
Κάθε Έλλην είχε δικαίωμα να καλλιεργεί μόνον 10 στρέμματα, επλήρωνε όμως φόρο για όλα τα χωράφια του, και για τα επιτεταγμένα. Οι Βούλγαροι δεν επλήρωναν φόρο.
Την 3η Μαρτίου 1942 συνελήφθησαν κατά το μεσονύκτιο όλοι οι ε­βραίοι, 770 άτομα περίπου και απήχθησαν. Δεν είναι γνωστόν, πόσοι εσώθησαν.
Με την πρόφαση ότι το νερό των πηγαδιών ήταν ακατάλληλο ίδρυ­σαν Ταμείο Υδρεύσεως με προϋπολογισμό 13.000.000 λέβα για τα έργα. Ως πρώτη ετήσια δόση επλήρωσαν οι κάτοικοι 3.000.000 λέβα.
Τους Αρμενίους μετεχειρίσθησαν κατ’ αρχάς, όπως και τους Βουλ­γάρους, διότι οι Αρμένιοι αμέσως απέστειλαν ευχαριστήρια τηλεγραφή­ματα επί τη απελευθερώσει και διωργάνωσαν και γιορτές.
Στην Μαρώνεια οι κάτοικοι υπεχρεούντο να παραδίδουν τις ελιές προς 7 λέβα το κιλό, επλήρωναν δε 24 λέβα φόρο για κάθε δένδρο. Μία φορά που διανεμήθηκαν ελιές με δελτίο επωλήθησαν προς 90 λέβα. Σε κάθε παραγωγό άφηναν 10 χιλιόγραμμα ελιές κατ’ άτομο και μια όκα λάδι κατά οικογένεια. Σαράντα σπίτια της Μαρώνειας κατεδαφίσθησαν για να κατασκευασθούν οχυρά, ελεηλατήθη δε και το μουσείο της Μαρώνειας.
Στις αγροτικές οικογένειες είχαν υποσχεθεί τρία χιλιόγραμμα καλα­μπόκι κατ’ άτομο για κάθε μήνα, αλλά έδωκαν μόνον για έναν μήνα.
Η απαγόρευση εργασίας ήταν γενική. Ο αρχιερατικός επίτροπος Μά­ξιμος στους λόγους του ύβριζε την Ελλάδα και τους Έλληνες. Έκλε­ψε τα άμφια και τα χαλιά της Εκκλησίας, αλλά μετά την συνθηκολόγηση της Βουλγαρίας υποχρεώθηκε να τα αποδώσει.

Η βουλγαρική Κατοχή στην Κομοτηνή: Βουλγαρική νομοθεσία στα δικαστήρια.
«Υπήρχε κάποτε Ελλάς»!

Το ΕΑΜ έκρυψε επίσημο βουλγαρικό αποδεικτικό στοιχείο σχεδίου εκβουλγαρισμού της Θράκης.
Οι Βούλγαροι έσπασαν το ηρώον.
Ανάγκασαν Έλληνες να σπάνε πέτρες.
Μαρτύρησε η Ξυλαγανή – 30 νεκροί!
Έκοβαν αυτιά, έβγαζαν μάτια, σκότωναν Έλληνες στο ξύλο!
Βασάνισαν γυναίκες.
Νεκροί σε Κόσμο, Έβρενο, Κρωβύλη, Τρώκτιο, Ασκητές.

ΚΟΜΟΤΗΝΗ-ΜΕΡΟΣ Δ΄.

Στα δικαστήρια εφαρμοζόταν η βουλγαρική νομοθεσία. Ένας δικη­γόρος έγραψε στις προτάσεις του: «Υπήρχε κάποτε Ελλάς. Σήμερον όμως η Ελλάς απέθανε και οι νόμοι της δεν υπάρχουν πλέον».

Σε αδυναμία πληρωμής φόρων γινόταν κατάσχεση επίπλων. Ανευρέθη έγγραφο του γενικού διοικητού Ξάνθης Γκιρτζίκωφ, δια του οποίου συνεκαλείτο ειδική σύσκεψη των προϊσταμένων των υπηρεσιών, υπό την προεδρία του καθηγητού Μπόντσεφ, για να καθορισθούν τα μέσα του εκβουλγαρισμού της Δυτικής Θράκης. Το έγγραφο τούτο ηθέλησαν οι Βούλγαροι να εξαφανίσουν, όταν εσυνθηκολόγησαν, αλλά Έλληνες το άρπαξαν από τα χέρια της δακτυλογράφου και το παρέδωκαν στον Αθ. Αθανασιάδη, διευθύνοντα την Νομαρχία Ροδόπης, ο οποίος το παρέδωκε στον Νομάρχη του ΕΑΜ, Απόστολο Αποστολίδη. Ούτος φαίνε­ται ότι το έχασε, βεβαιούν όμως, ότι είδαν το έγγραφο οι κ.κ. Νικ. Πανόπουλος, Γεώργιος Δατσαρίδης, Παν. Γερασίμου, κ.ά.
Το Ηρώον ανετράπη και κατεθρυμματίσθη παρόντων του Νομάρχου Ιβάν Τσάνεφ, του δικηγόρου Πουριάκωφ και του ταμία της κοινότητος Χρίστου Καραϊβάνωφ.

Στην Ξυλαγανή

Ο κ. Δημήτριος Σγούρας, από την Ξυλαγανή καταθέτει, ότι αναγκάσθηκε να σπάσει 150 κυβ. μέτρα πέτρα. Οι Βούλγαροι είχαν συλλάβει 44 κατοίκους, 4 απέθαναν στο κρατητήριο από το ξύλο. Οι Βούλγαροι έκοψαν αυτιά, έβγαλαν μάτια. Τον υιό του τον εσκότωσαν με ξύλο. Όλο το χωριό εληστεύθη κι εφονεύθησαν εν όλω 30 άτομα, από τις 500 οικογένειες του χωριού.

Η Θεοδώρα Βουτσίδου, από την Ξυλαγανή, καταθέτει ότι την ανάγκασαν να μείνει δυο ημερονύκτια με ψηλά τα χέρια. Τον άνδρα της τον εσκότωσαν. Ένας εκ των συλληφθέντων είχε όπλο. Εσκότωσε έναν Βούλγαρο κι έπειτα αυτοκτόνησε. Οι άλλοι ήσαν άοπλοι.
Στην περιοχή της Ξυλαγανής εφονεύθησαν ως ύποπτοι τροφοδο­σίας ανταρτών:

O      30 στην Ξυλαγανή,
O      6 στον Κόσμο,
O      8 στον Έβρενο,
O      8 στην Κρωβύλη,
O      3 στο Τρώκτιο, και
O      4 στους Ασκητές.
Εν όλω 59 άτομα.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.

Καταθέσεις των: Στέφ. Κομνηνού (τ. δημάρχου), Γκ. Βέης (τ. βουλευτής, πρόεδρος μουσουλμανικής κοινότητος, ετών 62), Χ. Χ. Χιλμή (μουφτής Κομοτηνής), Χατζηγρηγορίου Γ. (συμ­βολαιογράφος, ετών 58), Χρυσοχοΐδης Δημ. (ζαχαροπλάστης, αντιπρόσω­πος συνομοσπονδίας έπαγγελματιών, ετών 36), Φ. Οτμανλή (ράπτης, πρόεδρος τουρκικής νεολαίας, ετών 34), Μ. Ραήφ (έμπορος, ετών 36), Νικ. Πανόπουλος (ιχθυοπώλης, ετών 48), Δημ. Σγούρας (γεωργός εκ Ξυλαγανής, ετών 50), Παν. Τσάλας (έμπορος, ετών 50), Γουδελής Μιχ. (ιατρός, ετών 56), Επαμ. Παπαμήτσου (έμπορος, ετών 53), Χρ. Οικονομίδης (έμπορος, ετών 42), Ειρ. Μίλιου, Αργ. Παπαδοπούλου, Θ. Κουτσίνου (από την Ξυλαγιανή), Μιχ. Μοσχόπουλος (δικηγόρος, ετών 68), την 29η Απριλίου 1945. Από το βιβλίο «Η μαύρη Βίβλος των βουλγαρικών εγκλημάτων εις την Ανατολικήν Μακεδονίαν και Δυτικήν Θράκην 1941-1944», έκδ. της εκθέσεως καθηγητών των Πανεπ. Αθηνών και Θεσσαλονίκης, Αθήναι, 1945.

Η βουλγαρική Κατοχή στην Κομοτηνή:
Οι Βούλγαροι εδίωκαν ιδιαίτερα τους Έλληνες που έφυγαν εκ Βουλγαρίας. Στους Στενημαχίτες Δράμας έσφαξαν όλους τους άνδρες!  Μέλημά τους να εξοντώσουν οικονομικά τους Έλληνες. Δεκαπλασίασαν τους φόρους.
Οι Έλληνες πλήρωναν φόρο και για δικαίωμα επαγγέλματος!
Επέβαλαν στους Έλληνες, Βούλγαρους συνεταίρους άνευ κεφαλαίων! Απαγορεύθηκε σε Έλληνες η άδεια εξόδου από την Κομοτηνή.
10.000 Βούλγαροι εγκαταστάθηκαν σε σπίτια Ελλήνων στην Κομοτηνή.

ΚΟΜΟΤΗΝΗ-ΜΕΡΟΣ Δ΄
Μαρτυρία του 38χρονου
ποτοποιού Δ. Παπαναστασίου,
ληφθείσα την 29.4.1945:
Ιδιαιτέρως εδίωκαν οι Βούλγαροι τους Έλληνες, οι όποιοι έφυγαν άλλοτε εκ Βουλγαρίας με την Συνθήκη Καφαντάρη-Μολώφ. Έτσι εξηγείται και το γεγονός ότι στην Δράμα, στον συνοικισμό Στενημαχιτών, έσφαξαν σχεδόν όλους τους άνδρες! Το πρώτο μέλημα των Βουλγάρων όταν επέδραμον σε Μακεδονία και Θράκη, ήταν να εξοντώσουν οικονο­μικώς τους Έλληνες. Μία οικογένεια ελληνική επλήρωνε από 5-10.000 λέβα τον χρόνο δημοτικό φόρο.
Ιδιαιτέρως όμως εδώ στην Κομοτηνή εισέπρατταν από 5-10.000 λέβα τον χρόνο κατά οικογένεια ως φόρο υδρεύσεως! Η αξία των ακινήτων υπολογιζόταν στο διπλάσιο και τριπλάσιο – και το ποσόν εκείνο εφορολογείτο προς 2%. Ο ίδιος επλήρωσε επί αξίας 500.000 λέβα ακινήτου 18.600 λέβα, και έχει τις σχετικές αποδείξεις. Στους μικροεπαγγελματίες, σε όσους επέτρεψαν την εξάσκηση του επαγγέλματος, επέβαλαν φόρο 15-20.000 λέβα τον χρόνο – ενώ συμφώνως με την ελληνική φορολογία είναι ζήτημα, αν θα επλήρωναν 1.000-1.500 λέβα, το έτος. Ο ίδιος επλή­ρωσε 51.000 λέβα το έτος για δικαίωμα επαγγέλματος. Επίσης ε­πλήρωνε φόρο καθαράς προσόδου 26,5 επί τοις χιλίοις. Για να φανεί ότι παρέχουν και στους Έλληνες το δικαίωμα εργασίας, άφησαν σε έναν ελάχιστο αριθμό Ελλήνων, περίπου 1-2%, το δικαίωμα εργασίας δια προσωρινών αδειών. Κατά το έτος 1942-43 παρατάθηκε το δικαίωμα τούτο. Υποχρεωτικώς επέβαλαν στον ίδιον, τον Σεπτέμβριον του 1942, Βούλγαρο συνεταίρο, ο οποίος ελάμβανε τα 50% δίχως καταβολή ιδιαι­τέρων κεφαλαίων. Κατ’ ουσίαν όμως ο ίδιος είχε μεταβληθεί σε υπάλληλο του Βουλγάρου. Ουδέποτε του εδόθη άδεια να εξέλθει της πόλεως της Κομοτηνής. Τον Αυγουστο του 1943 δεν εδόθη πλέον άδεια ασκήσεως του επαγγέλματος σε κανέναν Έλληνα και ελάβαμε όλοι προθεσμία ενός μηνός να εκποιήσουμε το εμπόριό μας. Αλλά και μετά την προθεσμία αυτή οι Έλληνες δεν έκλεισαν από μόνοι τα καταστήματά των. Τότε ήλθε επι­τροπή από Βουλγάρους και εσφράγισε τα καταστήματα, τα οποία περιέρχονταν στην υπηρεσίαν του Εμπορικού Επιμελητηρίου, χωρίς ο Έλλην ιδιοκτήτης να έχει δικαίωμα να διαθέσει το εμπόρευμά του.
Έτσι αναγκάσθησαν οι Έλληνες αντί ευτελεστάτων τιμών να εκχω­ρήσουν το εμπόρευμά τους σε Βουλγάρους. Επίσης βαρύ φόρο κατέβαλε ο ίδιος στον λεγόμενο εμπορικό σύλλογο, 6.500 λέβα το έτος. Εκτός όμως αυτού και μηνιαίο φόρο 250 λέβα. Σε όσους δεν εχορηγήθη η άδεια επαγγέλματος, δηλαδή στο 99% των Ελλήνων, αυτοί έπαιρναν υποχρεωτικώς Βούλγαρο συνεταίρο, ο οποίος γρήγορα έδιω­χνε τον Έλληνα και του έπαιρνε όλην την επιχείρηση και περιουσία. Υπολογίζεται ότι στην Κομοτηνή ήλθαν και εγκατεστάθησαν στα σπίτια των Ελλήνων 10.000 Βούλγαροι.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
Από το βιβλίο «Η μαύρη Βίβλος των βουλγαρικών εγκλημάτων εις την Ανατολικήν Μακεδονίαν και Δυτικήν Θράκην 1941-1944», έκδ. της εκθέσεως καθηγητών των Πανεπ. Αθηνών και Θεσσαλονίκης, Αθήναι, 1945.

Γεώργιος Λεκάκης σὲ ἐφημερίδα Χρόνος ἀπὸ ἐδῶ, ἐδῶ, ἐδῶ κι ἐδῶ.

εἰκόνα

Σχετικά:

ἡ βουλγαρική κατοχή 1941-1944 (1)

ἡ βουλγαρική κατοχή 1941-1944 (2)