Ἱερῶν Ἐλευσινίων ἀνάθημα

Τὸ ἀνάθημα τῆς ἑταίρας, Νίννιον, στὸ Ἱερό της Ἐλευσίνας.

Ἐπιγραφή: ΝΙΝΝΙΟΝ ΤΟΙΝ ΘΕΟΙΝ ΑΝΕΘΗΚΕΝ.

Ὁ ἐρυθρόμορφος σὲ σχῆμα ναΐσκου πήλινος πίνακας τῆς Νίννιον, χρονολογεῖται τὸ – 370 καὶ εἶναι ὁ μοναδικός του αἰῶνος αὐτοῦ, ὁ ὁποῖος ἀπεικονίζει ἀνθρώπους-μύστες.

Ἔχει ὕψος 0,445 καὶ πλάτος 0,330 μ. Ἀνεκαλύφθη τὸ 1895 στὸν ἀρχαιολογικὸ χῶρο τῆς Ἐλευσῖνος ἀπὸ τὸν καθηγητὴ Ἀνδρέα Σκιᾶ καὶ σήμερα ἐκτίθεται στὸ Ἐθνικὸ Ἀρχαιολογικὸ Μουσεῖο στὴν Ἀθήνα, ἐνῶ στὸ Μουσεῖο τῆς Ἐλευσίνος ὑπάρχει γύψινο ἀντίγραφό του.

Τὸ θέμα τοῦ ἐρυθρομόρφου πίνακος, ἀναθήματος τῆς ἑταίρας Νίννιον, εἶναι ἡ προσέλευσις τῶν μυστῶν στὸ Ἱερό, τὸ ὁποῖο δηλώνεται μὲ τὸν ἰωνικὸ κίονα, στὴν ἄνω ἀριστερὰ πλευρά του.

Τὸ ἀέτωμα

Ἡ Νίννιον, ποὺ ἀφιέρωσε αὐτὸν τὸν πίνακα στὶς δύο θεές, εἰκονίζεται πιθανῶς στὸ μέσον του ἀετώματος, στὸ ὁποῖο βλέπουμε στιγμιότυπο ἀπὸ παννυχίδα. Στὸ μέσον, ἡ κερνοφόρος Νίννιον φορᾶ βαρὺ χειμερινὸ ἔνδυμα καὶ λαμβάνει μέρος στὰ μυστήρια τοῦ Βοηδρομιῶνος. Ὁ νέος ποὺ εἰκονίζεται συμβολίζει τὸν Κηφισὸ ποταμὸ ἢ ἕναν γεφυριστὴ

Τὸ κυρίως σῶμα τοῦ πίνακος

Πολλὲς ἀπόψεις ἔχουν διατυπωθεῖ ὅσον ἀφορᾶ στὴν ἑρμηνεία τῆς παραστάσεως αὐτῆς.

Πρώτη ἄποψις : Πέντε μύστες, δύο ἄνδρες, δύο γυναῖκες καὶ ἕνα ἀγόρι, στεφανωμένοι μὲ κλαδιὰ μυρτιᾶς καὶ ἑορταστικὴ περιβολή, φθάνουν στὸ Ἱερό.

Οἱ ἄνδρες κρατοῦν τὸ ραβδὶ τοῦ ὁδοιπόρου, ἐνῶ οἱ γυναῖκες ἔχουν δεμένες στὴν κεφαλή τους πλημοχόες.

Ἡ ἄφιξις πραγματοποιεῖται τὴν νύκτα, ὅπως προκύπτει ἀπὸ τὶς δάδες ποὺ κρατοῦν μία Ἱέρεια καὶ ἕνας Δαδοῦχος, οἱ ὁποῖοι τοὺς ὁδηγοῦν στὴν Δήμητρα καὶ τὴν Κόρη.

Στὸ κάτω μέρος τῆς παραστάσεως ἀπεικονίζεται ἕνας σωρὸς ἀπὸ σιτηρὰ καὶ δύο βάκχοι, δηλαδή, δέσμες ἀπὸ κλαδιὰ μυρτιᾶς καὶ ἄνθη, ποὺ κρατοῦσαν οἱ μυημένοι στὰ Μυστήρια τῆς Ἐλευσίνος.

Στὸ μέσον καὶ κάτω μέρος τῆς σκηνῆς εἰκονίζεται ἡ ὀμφαλοειδὴς πέτρα τῆς Ἄγρας.

Δευτέρα ἄποψις: Κάποιοι μελετητὲς ὑποστηρίζουν ὅτι ὁ πίναξ ἀπεικονίζει τὴν Ἑκάτη νὰ ὁδηγεῖ μὲ δύο πυρσοὺς στὴ Δήμητρα καὶ κάτω ὁ Ἴακχος νὰ ὁδηγεῖ τοὺς μύστες στὴν Περσεφόνη.

Τρίτη ἄποψις: Γιὰ ἄλλους μελετητὲς ἡ παράστασις ἔχει ὡς ἑξῆς: ἐπάνω ἀπεικονίζεται ἡ Δήμητρα καθισμένη σὲ βράχο ἢ κάτι ποὺ ὁμοιάζει μὲ χαμηλὸ μαξιλάρι καὶ ἐκείνη ποὺ τὴν πλησιάζει δὲν εἶναι ἡ Ἑκάτη, ἀλλὰ ἡ Κόρη.

Τετάρτη ἄποψις: Τέλος ἀναφέρουμε καὶ τὴν ἄποψι τοῦ Clinton, ὁ ὁποῖος ὑποστηρίζει ὅτι στὴν ἐπάνω παράσταση εἰκονίζεται ἡ ἑορτὴ τῶν πλημμοχοῶν ποὺ τελοῦντο τὴν τελευταία ἡμέρα τῶν Μυστηρίων ἐμπρὸς στὸ Τελεστήριο, τὸ ὁποῖο δηλώνεται μὲ τὸν κίονα ἀριστερὰ καὶ κάτω εἰκονίζεται ὁ Ἴακχος νὰ φθάνῃ στὴν Ἐλευσίνα μὲ ἐκείνους ποὺ πρόκειται νὰ μυηθοῦν .

Καταλήγουμε λοιπὸν ὅτι στὸν πίνακα αὐτὸν ἔχουμε δύο παραστάσεις. Ὡς ἐπιχειρήματα πρὸς στήριξη τῆς παραπάνω ἀπόψεως παρουσιάζονται τὰ ἑξῆς:

α) οἱ θεὲς κάθονται πολὺ μακρυὰ ἡ μία ἀπὸ τὴν ἄλλη καὶ δὲν μποροῦμε νὰ ἰσχυρισθοῦμε πὼς πρόκειται γιὰ μία ἑνιαία σκηνή·

β) μία λευκὴ κυματοειδὴς γραμμὴ χωρίζει τὴν παράσταση καὶ δημιουργεῖ οὐσιαστικὰ δύο σκηνὲς καὶ

γ) ἡ Ἑκάτη εἶναι μορφὴ τοῦ μύθου, ἀλλὰ ὄχι τῆς λατρείας.

Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ἔχουμε τὶς ἑξῆς δύο σκηνές:

α) ἐπάνω εἰκονίζεται ἡ Περσεφόνη νὰ προσάγῃ τοὺς μύστες στὴν καθιστὴ Δήμητρα στὴν Ἐλευσίνα καὶ

β) κάτω ἀπεικονίζεται ὁ Ἴακχος νὰ ὁδηγῇ τὴν πομπὴ στὴν Ἄγρα στὸν Ἰλισσὸ ποταμὸ (στὸ προκαταρκτικὸ στάδιο τῶν Μεγάλων Ἐλευσινίων).

Ἂν ὁ πίναξ θεωρηθῇ πὼς ἀπεικονίζει τὰ Μικρὰ Ἐλευσίνια θὰ ἀποτελῆ καὶ τὴν μοναδική τους ἀπεικόνιση στὴν ἀγγειογραφία.

~*~*~*~*~*~*~*~*~*~*~*~

Μουσεῖο Ἀκροπόλεως, ἀπὸ τὴν Θεματικὴ Ἔκθεση: Ἐλευσίνα, τὰ Μεγάλα Μυστήρια.
Κείμενα: Ε.Α.Μ. & Σ. Κατσαούνη, δίδ. διατριβή.
Φωτογραφίες: Νεφέλη Ὠκεανὶς

Νεφέλη

ἐπιμέλεια κειμένων Φιλονόη καὶ Φίλοι

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

Leave a Reply