12-13 Μαΐου 1821. Ἡ μεγάλη καὶ σωτήριος νίκη τῶν Ἑλλήνων στὸ Βαλτέτσι!

Γιὰ τὴν ἀξία τῆς νίκης αὐτῆς στὴν ἐπιτυχία τῆς Ἐπαναστάσεως, ὁ Θεόδωρος Κολοκοτρώνης λέει στὰ Ἀπομνημονεύματά του ὅτι «πρέπει νὰ νηστεύσωμεν ὅλοι διὰ δοξολογίαν ἐκείνης τῆς ἡμέρας καὶ νὰ δοξάζεται αἰῶνας αἰώνων, ἕως οὗ στέκῃ τὸ Ἔθνος, διατὶ ἦτον ἡ ἐλευθερία τῆς πατρίδος!!».
Ὁ Κανέλλος Δεληγιάννης, ποὺ ἔλαβε καὶ ὁ ἴδιος μέρος στὴν μάχη, ἔγραψε ὅτι «αὐτὴ ἡ ἔνδοξος νίκη ἦταν ἡ κρίσις τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως καὶ εἰς αὐτὴν χρεωστᾶται ἡ ἀνεξαρτησία τῆς πατρίδος, καθ’ ὅ,τι ἐνεθάῤῥ κι ἐνεψύχωσεν τοὺς Ἕλληνας».

Τὸν Μάρτιο τοῦ 1821, ὅταν ἐξέσπασε ἡ Ἐπανάστασις στὴν Νότιο Ἑλλάδα, ὁ τότε πασσᾶς τῆς Πελοποννήσου Χουρσῆτ* Ἀχμὲτ πασσᾶς ἦταν στὰ Ἰωάννινα ἐπὶ κεφαλῆς 60.000- 80.000 Τουρκικοῦ στρατοῦ, πολιορκώντας τὸν Ἁλῆ πασσᾶ. Ἡ ἀπουσία του ἐβοήθησε οὐσιαστικὰ τὴν ἑδραίωση τῆς Ἐπαναστάσεως. Ὅταν ὁ Χουρσῆτ ἐπληροφορήθη τὸν ξεσηκωμό, ἔστειλε δύο μονάδες στρατοῦ ἐναντίον τῶν Ἑλλήνων. Πρῶτα μέσῳ Δυτικῆς Ἑλλάδος, μὲ ἐπιτελάρχη τὸν Κεχαγιάμπεη Μπουσταφᾶ καὶ 3.000 ἄνδρες, μὲ ἐλαφρὺ ὁπλισμό, ὡστὲ νὰ φθάσουν γρήγορα στὴν Τρίπολη καὶ νὰ ἐνισχύσουν τὴν ἄμυνα τῆς πόλεως. Μετά, μέσῳ Θεσσαλίας, ἔστειλε τὸν Ὀμὲρ Βρυώνη μὲ τὸν Κιοσὲ Μεχμὲτ μὲ 9.000 στρατό, κανόνια καὶ πλήρη ἐφοδιοπομπή, μὲ τὴν ἐντολὴ νὰ καταπνίξουν πρώτα τὴν ἐπανάσταση στὴν Ἀνατολικὴ Στερεὰ καὶ στὴν συνέχεια νὰ διεκπεραιωθοῦν καὶ αὐτοὶ στὴν Πελοπόννησο.

Ὁ Κεχαγιάμπεης πράγματι ἔφθασε στὴν Τρίπολη στὶς 23 Ἀπριλίου καὶ τὶς ἐπόμενες ἡμέρες ἔκανε καὶ κάποιες ἐπιθέσεις ἐναντίον τῶν ἐπαναστατῶν, γύρω ἀπὸ τὴν πόλη, χωρὶς ὅμως κάποιο ἰδιαίτερο ἀποτέλεσμα.
Ὁ Ὀμὲρ Βρυώνης οὐδέποτε ἔφθασε στὴν Πελοπόννησο. Τὸν ἐσταμάτησε ὁ γνωστό τους, ἀπὸ τὴν αὐλὴ τοῦ Ἁλῆ πασσᾶ, Ὀδυσσεὺς Ἀνδροῦτσος, τὸ Λεοντάρι τῆς Ῥούμελης, στὸ πλινθόκτιστο Χάνι τῆς Γραβιᾶς, στὶς 8 Μαΐου.

8 Μαΐου 1821. Ἡ μάχη στὸ χάνι τῆς Γραβιᾶς.

Γραβιὰ 1821, ἡ σωτηρία νίκη!!!

Ὁ Κεχιαγάμπεης ἐν τῷ μεταξὺ συγκεντρώνει ὅλον τὸν Τουρκικὸ στρατὸ τῆς Τριπόλεως καὶ στὶς 12 Μαΐου, μὲ 10-12.000, ἐπιτίθεται στοὺς 2.500 περίπου Ἕλληνες, ποὺ εἶχαν ὀχυρωθῆ στὸ κοντινὸ Βαλτέτσι. Ἦσαν ἐκεῖ ὅ,τι καλλίτερο εἶχαν οἱ ἐπαναστάτες, Μανιάτες, Μεσσήνιοι, Λάκωνες καὶ Ἀρκάδες, μὲ ἀρχηγὸ τῆς ἀμύνης τὸν Κυριακούλη Μαυρομιχάλη.

Μαζύ του ὁ ἀδελφός του Κωνσταντῖνος καὶ τὰ παιδιὰ τοῦ Πετρόμπεη Ἠλίας καὶ Ἰωάννης, ὁ Ἠλίας Τσαλαφατῖνος, ὁ Ἰωάννης Κατσανός, ὁ Μητρο-Πέτροβας, ὁ Γιαννάκης Κρίτζαλης, ὁ Παπατσώνης, οἱ Μπουραῖοι, ὁ Κεφάλας, ὁ Νικήτας καὶ ὁ Ἠλίας Φλέσσας, ὁ Ἀναγνωσταρᾶς καὶ πολλοὶ ἄλλοι.

Ἡ ἐπίθεσις τῆς πρώτης ἡμέρας ἀπεκρούσθη, ἀλλὰ οἱ Τοῦρκοι ἐπιμένουν καὶ τὰ πολεμοφόδια ἦσαν λιγοστά. Τὴν νύκτα δὲ ἔφθασαν 400 ἄνδρες, ὡς ἐνισχύσεις ἀπὸ τὰ Βέρβενα, μὲ ἐπὶ κεφαλῆς τὸν Πέτρο Βαρβιτσιώτη, τὸν Παναγιώτη Γιατράκο καὶ τὸν Ἀντώνη Μαυρομιχάλη. Τὸ χάραμα τῆς 13ης Μαΐου ὁ Κολοκοτρώνης, ποὺ ἐνοχλοῦσε τοὺς Τούρκους ἀπὸ ἔξω, διασπᾶ τὴν πολιορκία τοῦ Βαλτετσίου καὶ ἐφοδιάζει τοὺς ἀμυνομένους. Φθάνει ἀπὸ τὴν Πιάνα καὶ ὁ Πλαπούτας γιὰ νὰ ἐπιτεθῇ κι αὐτός, ἐξωτερικῶς, στοὺς Τούρκους, ἐνᾦ πλησιάζει ὁ Νικηταρᾶς μὲ τὸν Γενναῖο Κολοκοτρώνη.

Οἱ Τοῦρκοι τσακίζουν… Λύουν τὴν πολιορκία τοῦ Βαλτετσίου καὶ φεύγουν τρέχοντας γιὰ τὴν Τρίπολη, μὲ τοὺς Ἕλληνες ἀπὸ κοντὰ στὸ κυνήγι τους. Ἀφήνουν πίσω τοὺς 514 νεκρούς, ἐνῶ ὑποφέρουν καὶ 635 τραυματίες. Ἡ περισυλλογὴ τῶν ὅπλων καὶ τῶν προσωπικῶν ἀντικειμένων, ποὺ ἀφήνουν πίσω τοὺς οἱ Τοῦρκοι στρατιῶτες, ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες, εἶναι ὁ κυριότερος λόγος ποὺἡ καταστροφὴ τῶν Τούρκων δὲν ἔγινε πανωλεθρία!

Ἡ λαϊκὴ μοῦσα ἐτίμησε τὴν νίκη στὸ Βαλτέτσι.
Ἕνα δεῖγμα εἶναι κι αὐτὸ τὸ τραγοῦδι.

Τρία μπαϊράκια ἐκίνησαν ἀπὸ μέσα ἀπὸ τὴν χώρα,
τὸ ἕνα πάει στὰ Τρίκορφα, τ’ ἄλλο στοὺς Ἀραχαμίτες,
κι αὐτὸς ὁ Κεχαγιάμπεης πηγαίνει στὸ Βαλτέτσι.

Ὁ Κυριακούλης τοῦ μιλᾶ κι ὁ Μπεζαντές** τοῦ λέει:

«Ποῦ πᾶς, βρὲ Κεχαγιάμπεη, τ’ Ἁλῆ πασσᾶ κοπέλι;
Ἐδῶ δὲν εἶναι Κόρινθος, δὲν εἶναι Πέρα Χώρα,
δὲν εἶν΄ τ’ Ἀργίτικα κρασιά, τοῦ Μπελεσῆ τὰ κριάρια.
Ἐδῶ εἶναι ὀρδὶ Καρύταινας, Μανιάτικου ντουφέκι,
Κολοκοτρώνης ἀρχηγὸς μὲ τὸν Μαυρομιχάλη.

(*) Ὁ στρατηγὸς (σερασκέρης) Χουρσῆτ ἦταν γενίτσαρος ἀπὸ τὴν Γεωργία, υἱὸς ὀρθοδόξου ἱερέως, πρῴην Βεζύρης, ἀντιβασιλεὺς τῆς Αἰγύπτου, νικητὴς τῶν Σέρβων ἐπαναστατῶν (ἔκτισε μὲ τὰ κεφάλια τους τὸν «τοῖχο τῶν κρανίων»), προσωπικὰ σκληρὸς καὶ αἰμοβόρος ἔως θηριώδης.
Στὶς 31 Μαΐου 1809, στὸν λόφο Cegar οἱ Σέρβοι ἐπαναστάτες ὑπέστησαν τὴν μεγαλυτέρα τους ἧττα ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανούς. Παρ’ ὅλα αὐτὰ 6000 Ὀθωμανοὶ ἔχασαν τὴν ζωή τους. Ὁ Χουρσῆτ πασσᾶς, μετὰ τὸ τέλος τῆς μάχης, ἔδωσε ἐντολὴ  κι ἀπεκεφαλίσθησαν οἱ νεκροὶ ἐπαναστάτες, ἐγδάρησαν τὰ κρανία τους καί, ἀφοῦ τὰ ἐγέμισαν μὲ  βαμβάκι, τὰ ἔστειλαν στὸν Σουλτᾶνο. Τὰ κρανία ποὺ ἔμειναν τὰ ἔκτισαν, φτιάχνοντας ἕνα τεῖχος, γιὰ παραδειγματισμό.
Ὁ πύργος ἐκτίζετο ἀπὸ τὸν Ἰούνιο ἕως τὸ φθινόπωρο τοῦ 1809, ἀποτελεῖται δὲ ἀπὸ τέσσερις τοίχους ἀντιστηρίξεως (μὲ πλάτος 4,5 m καὶ 0,5 m πάχος), ποὺ ἀκουμποῦν ὁ ἔνας ἐπάνω στὸν ἄλλον, κάνοντας ἕνα κοῖλο. Τὸ ἀρχικό του ὕψος ἦταν 5 πόδια. Σὲ αὐτὸ ἐκτίσθησαν τὰ κρανία 952 Σέρβων ἐπαναστατῶν. Σήμερα ἔχουν ἀπομείνει 52. Τὰ ὑπόλοιπα ἔπεσαν λόγῳ κακοκαιρίας ἢ ἀπεκολλήθηκαν ἀπὸ ἐντοπίους ἢ συγγενεῖς τῶν νεκρῶν κι ἐτάφησαν. Στὴ κορυφὴ τοῦ πύργου ἔβαλαν τὸ κρανίο τοῦ Στεβᾶν Σίντελιτς, Σέρβου ἡγέτου τῆς μάχης.

(**) Μπεζαντὲς = ὁ ὓἱὸς τοῦ Μπέη, ὁ Ἠλίας Μαυρομιχάλης

{Ὄσο γιὰ τὸ χωριὸ Βαλτέτσι καὶ τοὺς ἡρωϊκοὺς κατοίκους του, εἶχε τὴν χρυσῆ του ἐποχή, στὴν ἐλευθέρα Ἑλλάδα, τοῦ 1944. Ἦταν μεγάλο κτηνοτροφικὸ κέντρο τῆς Ἀρκαδίας μὲ δεκάδες χιλιάδες αἰγοπρόβατα, ποὺ ἐξεχείμαζαν ἄλλα στὴν Ἀργολίδα καὶ ἄλλα στὴν Λακωνία. Ἡ καταστροφὴ ἦλθε ἀπὸ Ἕλληνες (ὁ ΕΛΑΣ μὲ τὸν Βελουχιώτη ἐπὶ κεφαλῆς) στὶς 15 Ἰουνίου 1944, ποὺ ἐδολοφόνησαν περίπου 150 κατοίκους του, ἔκαμαν πλιάτσικο σὲ ὅλην τὴν κινητὴ περιουσία τῶν κατοίκων  – πῆραν περισσότερα ἀπὸ 15.000 αἰγοπρόβατα καὶ 100 περίπου μεγάλα ζῷα (ἄλογα καὶ μουλάρια, φορτωμένα μὲ τὸ πλιάτσικο)-  καὶ ἔκαψαν τὰ περισσότερα σπίτια. Σήμερα τὸ χωριὸ εἶναι σχεδὸν ἔρημο. Κατοικεῖται ἀπὸ ἐλαχίστους ἡλικιωμένους, ἀλλὰ ζεῖ στὶς μνῆμες τῶν πατριωτῶν Ἑλλήνων!!!}

Αἰωνία ἡ Μνήμη τῶν Ἀγωνιστῶν στὸ Βαλτέτσι καὶ ὅπου ἀλλοῦ ἔπεσαν ἀγωνιζόμενοι «ὑπὲρ πίστεως καὶ πατρίδος»!!

Μπουγᾶς Ἰωάννης

Φωτογραφίες:
Ἀδριὰς Κολοκοτρώνη, Κυριακούλης Μαυρομιχάλης, Ἠλίας Μαυρομιχαλης, Μητρο-Πέτροβας καὶ Γιαννάκης Γκρίτζαλης.